Portal Orzeczeń Sądów Powszechnych

POSTANOWIENIE

Dnia 11 października 2023 r.

Sąd Okręgowy w Katowicach XXIV Wydział Własności Intelektualnej

w następującym składzie:

Przewodniczący: Sędzia Jarosław Antoniuk

po rozpoznaniu w dniu 11 października 2023 roku na posiedzeniu niejawnym w Katowicach

sprawy z wniosku M. G. (G.)

przy udziale (...) spółce z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą w P.

o zabezpieczenie roszczeń przed wytoczeniem powództwa

postanawia:

oddalić wniosek.

Sędzia Jarosław Antoniuk

Sygn. akt XXIV GWo 636/23

UZASADNIENIE

postanowienia z dnia 11 października 2023 r.

Uprawniony M. G. wniósł o:

1.  zabezpieczenie przysługujących mu od obowiązanej (...) spółki z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą w P. roszczeń o zapłatę wynagrodzenia w kwocie 630 000,00 zł wraz z odsetkami za opóźnienie w transakcjach handlowych od dnia 15 września 2023 r. do dnia zapłaty z tytułu korzystania z praw autorskich do projektu budowlanego budynku mieszkalnego wielorodzinnego – P., ul. (...) w tym projektów architektonicznych i konstrukcyjnych tj. przygotowanie koncepcji i materiałów do wniosków m. in. o warunki zabudowy; koncepcji i projektu zagospodarowania terenu, koordynacji projektowej; wizualizacji budynku i terenu dla działalności marketingowej oraz nadzór autorski świadczony do dnia 18 lutego 2023 r., a także za bezumowne wykorzystania wizualizacji tego budynku, które wchodziły w zakres projektu poprzez ustanowienie hipoteki przymusowej na prawie użytkowania wieczystego nieruchomości, dla której SR w Zawierciu V Wydział Ksiąg Wieczystych prowadzi księgę wieczystą o nr (...) na wyżej wskazaną wartość tj. na kwotę 630 000,00 zł wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie w transakcjach (ewentualnie ustawowymi za opóźnienie) handlowych od dnia 15 września 2023 r. do dnia zapłaty;

2.  zasądzenie od obowiązanej na rzecz uprawnionego kosztów postępowania, w tym kosztów zastępstwa procesowego, według norm przepisanych powiększonych o odsetki ustawowe liczone od dnia uprawomocnienia się postanowienia do dnia zapłaty.

Sąd ustalił następujący stan faktyczny.

Uprawniony M. G. prowadzi pod firmą (...) (...) działalność gospodarczą w zakresie m. in. działalności w zakresie inżynierii i związanym z nią doradztwem technicznym oraz działalności w zakresie specjalistycznego projektowania (dane o uprawnionym w Centralnej Ewidencji i Informacji o Działalności Gospodarczej – fakty, o których informacja jest powszechnie dostępna w rozumieniu art. 228 § 2 k.p.c.).

Obowiązana (...) spółka z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą w P. prowadzi działalność gospodarczą m. in. w zakresie realizacji projektów budowlanych związanych ze wznoszeniem budynków. W okresie od dnia 9 sierpnia 2019 r. do dnia 30 marca 2020 r. mniejszościowym wspólnikiem obowiązanej był syn uprawnionego(...) G.. Od tego dnia wspólnikiem takim jest brat uprawnionego D. G., który począwszy od dnia 14 maja 2021 r. jest również członkiem zarządu obowiązanej. J. G. był również prokurentem obowiązanej w okresie od dnia 9 sierpnia 2019 r. do dnia 5 maja 2023 r. (dane o obowiązanej w rejestrze przedsiębiorców Krajowego Rejestru Sądowego – fakty, o których informacja jest powszechnie dostępna w rozumieniu art. 228 § 2 k.p.c.).

W maju 2019 r. zadanie wykonania prac projektowych w zakresie inwestycji pod nazwą ,,budowa budynku mieszkalnego wielorodzinnego w P. przy ul. (...)” zostało zlecone M. G., który za ich wykonanie miał otrzymać wynagrodzenie w wysokości 280 000 zł płatne po zakończeniu inwestycji. W późniejszym czasie uzgodniono, że M. i B. G. uzyskają mieszkanie oznaczone numerem (...) w powyższej inwestycji w zamian za wykonane prace projektowe (oświadczenie J. G. – k. 247, oświadczenie B. G. – k. 248, oświadczenie M. G. – k. 249).

W dniu 31 sierpnia 2019 r. obowiązana, działając jako inwestor, zawarła z J. G., działającym jako wykonawca, umowę zatytułowaną ,,umowa o roboty budowlane (...)” w przedmiocie realizacji robót budowlanych polegających na budowie budynku mieszkalnego wielorodzinnego wraz z niezbędną infrastrukturą techniczną w miejscowości P. przy ul. (...) na dz. nr (...); (...); (...); (...), (...); (...); (...); (...); (...); (...); (...) zgodnie z zakresem kosztorysu ofertowego (§ 1 ust. 1 umowy). Całkowite wynagrodzenie należne J. G. wynosiło 7 543 966 zł (§ 3 ust. 1 umowy). Termin zakończenia prac był przez strony wielokrotnie przesuwany, ostatecznie do dnia 30 listopada 2022 r. (umowa z dnia 31 sierpnia 2019 r. wraz z aneksami i załącznikami – k. 260-270).

Dnia 11 października 2019 r. J. G. zawarł z uprawnionym umowę o pełnienie funkcji kierownika budowy, na mocy której uprawniony przyjął do wykonania pełnienie funkcji kierownika budowy podczas realizacji zadania ,,Budowa budynku mieszkalnego wielorodzinnego wraz z niezbędną infrastrukturą techniczną w miejscowości P. przy ul. (...) na dz. nr (...); (...); (...); (...), (...); (...); (...); (...); (...); (...); (...)”. Umowa obowiązywać miała do rozliczenia inwestycji (§ 1 i 2 umowy). Strony uzgodniły wynagrodzenie w wysokości 100 000 zł płatne w 8 transzach, przy czym 7 miało być płatnych po zakończeniu zamknięcia każdej z siedmiu kondygnacji, a jedna po zakończeniu i rozliczeniu inwestycji (§ 4 ust. 2 i 3 umowy) (umowa z dnia 11 października 2019 r. – k. 233-234).

We wrześniu 2019 uprawniony sporządził projekt budowlany pt. ,,Budowa budynku mieszkalnego wielorodzinnego” zlokalizowanego w obrębie jednostki ewidencyjnej P., przy ul. (...) na działkach nr (...); (...); (...); (...), (...); (...); (...); (...); (...); (...); (...). Projekt ten zawiera: projekt zagospodarowania terenu, projekt architektoniczno-budowlany i warunki ochrony przeciwpożarowej. Powyższe elementy składają się z części opisowej i graficznej. Część graficzna projektu architektoniczno-budowlanego składa się z: rzutów fundamentów, garażu, parteru, klatek schodowych, pięter i mieszkań; schematów instalacji elektrycznej garażu, parteru, pięter; schematów instalacji wodno-kanalizacyjnej i CO garażu, parteru i pięter oraz wizualizacji elewacji południowo-wschodniej, północno-wschodniej, północno-zachodniej i południowo-zachodniej.

Projekt ten składa się z opracowań branży architektonicznej i branży konstrukcyjnej. Autorem opracowania branży architektonicznej jest L. M., zaś autorem opracowania branży konstrukcyjnej uprawniony.

Opracowanie branży konstrukcyjnej obejmuje: wykonanie płyty fundamentowej z betonu klasy C30/37 dla klasy ekspozycji XC2 i stali RB500B, wykonanie fundamentu na warstwie wyrównawczej z chudego betonu (grubości do 10 cm), wykonie zbrojeń składających się z dwóch siatek z dogęszczeniem prętów pod słupami, wykonania na poziomie -1 ścian żelbetowych o grubości 25 cm z betonu klasy C25/30 oraz zbrojeń składających się z dwóch siatek z prętów grubości 10 mm w rozstawie 15 na 15 cm, wykonanie stropów międzykondygnacyjnych kanałowych grubości 16 cm, stropodachu z konstrukcją nośną z płyt kanałowych grubości 20 cm dla obciążeń pochodzących od systemu dachu zielonego i śniegu bez stałego dostępu ludzi o łącznej nośności obliczeniowej powyżej 6 kN/m ², stropów podgarażowych kanałowych grubości 22 cm i odporności ogniowej REI 120 dla łącznych obciążeń równomiernie rozłożonych powyżej 7,5 kN/m ².

Ponadto część konstrukcyjna zakłada wykonanie izolacji przeciwwilgociowej pionowej zabezpieczającej fundamenty za pomocą (...) oraz izolacji termicznej ścian zewnętrznych ze styropianu grubości 30 cm, stropodachu 30 cm styropapa, stropu nad poziomem -1 z wełny mineralnej.

W zakresie konstrukcji ścian przewidziano wykonanie ich z bloczków silikatowych na zaprawie cienkowarstwowej oraz zamurowanie.

Projektant przewidział także system odwodnienia poprowadzony wewnątrz budynku za pomocą wpustów dachowych ogrzewanych z zastosowaniem systemu podciśnieniowego o niskich przekrojach np. (...).

Powyższy projekt został zatwierdzony decyzją nr (...) z dnia 11 października 2019 r. przez Starostę (...) (projekt budowalny – k. 22-232).

W dniu 19 września 2020 r. obowiązana zawarła z M. G. i B. G. umowę zatytułowaną ,,umowa deweloperska”, na mocy której obowiązana zobowiązała się do wybudowania budynku i wyodrębnienia lokalu mieszkalnego oznaczonego w projekcie budowlanym numerem 6 oraz przeniesienia na rzecz M. i B. G. własności tego lokalu za kwotę 271 250 zł, zaś ci zobowiązali się do nabycia tego lokalu i zapłaty ceny (§ 9 umowy). M. i B. G. zobowiązani byli do zapłaty w/w kwoty w dwóch ratach: pierwszej w kwocie 27 125 zł do dnia 14 września 2020 r. i drugiej w kwocie 244 125 zł do dnia 31 marca 2021 r. (§ 12 umowy) (akt notarialny – umowa deweloperska z dnia 19 września 2020 r. – k. 235 - 241).

Dnia 24 lipca 2023 r. M. i B. G. zawarli z M. i E. D. umowę zatytułowaną ,,umowa przeniesienia praw wraz z przejęciem obowiązków wynikających z umowy deweloperskiej”, na mocy której M. i B. G. przenieśli na rzecz E. i M. D. ogół przysługujących im praw i obowiązków wynikających z umowy deweloperskiej zawartej w dniu 10 września 2020 r. w zamian za zapłatę na ich rzecz odstępnego w kwocie 27 125 zł (akt notarialny – umowa przeniesienia praw wraz z przejęciem obowiązków wynikających z umowy deweloperskiej z dnia 24 lipca 2023 r. – k. 242 - 245).

W dniu 24 lipca 2023 r. M. D. przelał na rzecz obowiązanej kwotę 245 350 zł podając w tytule ,,Umowa nr REP A nr (...), mieszkanie nr (...), cesja REP A nr (...) płatność końcowa + odsetki” (polecenie przelewu – k. 246).

Budowa bloku mieszkalnego dobiegła końca, obowiązana oferuje do sprzedaży mieszkania zlokalizowane w tym bloku (zrzuty ekranu ofert sprzedaży – k. 355 - 362).

W dniu 10 lutego 2023 r. obowiązana wezwała uprawnionego i B. G. do zapłaty kwoty 244 125 zł tytułem wynagrodzenia za wybudowanie budynku, wynikającego z umowy deweloperskiej z dnia 10 września 2020 r. W dniu 2 marca 2023 r. uprawniony odmówił spełnienia powyższego żądania (wezwanie z dnia 10 lutego 2023 r. – k. 250, pismo uprawnionego z dnia 2 marca 2023 r. – k. 251).

W dniu 28 lipca 2023 r. uprawniony wezwał obowiązaną do zaniechania naruszania praw autorskich do projektu budowlanego. Obowiązana odmówiła spełnienia tego żądania (wezwanie pełnomocnika uprawnionego – k. 252-255, pismo pełnomocnika obowiązanej – k. 256-259).

Obowiązana jest użytkownikiem wieczystym nieruchomości gruntowej nieruchomości gruntowych położonych w P. przy ul. (...) objętych księgą wieczystą nr (...) (wydruk treści księgi wieczystej nr (...) – k. 328-334).

W roku 2020 obowiązana odniosła stratę w kwocie 16 599,56 zł. W roku 2021 wynik finansowy netto wskazał stratę w wysokości 15 946 zł. W roku 2022 obowiązana poniosła stratę w wysokości 16 140,50 zł (protokoły ze zgromadzeń wspólników – k. 340, k. 347 i k. 354).

Sąd zważył, co następuje.

Wniosek nie zasługiwał na uwzględnienie.

Zgodnie z art. 730 § 1 k.p.c., w każdej sprawie cywilnej podlegającej rozpoznaniu przez sąd lub sąd polubowny można żądać udzielenia zabezpieczenia. Według art. 734 zd. 1 k.p.c., do udzielenia zabezpieczenia właściwy jest sąd, do którego właściwości należy rozpoznanie sprawy w pierwszej instancji.

Przepis art. 730 ¹ § 1, 2 i 3 k.p.c. wskazuje, że udzielenia zabezpieczenia może żądać każda strona lub uczestnik postępowania, jeżeli uprawdopodobni roszczenie oraz interes prawny w udzieleniu zabezpieczenia, a interes prawny w udzieleniu zabezpieczenia istnieje wtedy, gdy brak zabezpieczenia uniemożliwi lub poważnie utrudni wykonanie zapadłego w sprawie orzeczenia lub w inny sposób uniemożliwi lub poważnie utrudni osiągnięcie celu postępowania w sprawie, zaś przy wyborze sposobu zabezpieczenia sąd uwzględni interesy stron lub uczestników postępowania w takiej mierze, aby uprawnionemu zapewnić należytą ochronę prawną, a obowiązanego nie obciążać ponad potrzebę.

Norma art. 738 k.p.c. stanowi natomiast, iż sąd rozpoznaje wniosek o udzielenie zabezpieczenia w jego granicach, biorąc za podstawę orzeczenia materiał zebrany w sprawie. Według art. 733 k.p.c., udzielając zabezpieczenia przed wszczęciem postępowania w sprawie, sąd wyznacza termin, w którym pismo wszczynające postępowanie powinno być wniesione pod rygorem upadku zabezpieczenia. Termin ten nie może przekraczać dwóch tygodni.

Zgodnie z art. 747 pkt 2 k.p.c. zabezpieczenie roszczeń pieniężnych następuje w szczególności przez obciążenie nieruchomości obowiązanego hipoteką przymusową. Przepis art. 731 k.p.c. wskazuje, że zabezpieczenie nie może zmierzać do zaspokojenia roszczenia, chyba że ustawa stanowi inaczej.

Wymóg uprawdopodobnienia roszczenia oznacza konieczność uprawdopodobnienia faktów, z których jest ono wywodzone. Nie jest przy tym dopuszczalne przyjęcie, iż roszczenie jest wiarygodne w jakimś procencie, ani zabezpieczenie go w takim stosunku (por. postanowienie Sądu Apelacyjnego w Warszawie z dnia 7 sierpnia 1997 r., sygn. akt I ACz 735/97, LEX nr 32272). Odnosi się ono zarówno do okoliczności faktycznych, na których opiera się roszczenie i które powinny być przedstawione, a ich istnienie jest prawdopodobne w świetle dowodów oferowanych przez uprawnionego, jak i do podstawy prawnej roszczenia, która powinna być również prawdopodobna w tym znaczeniu, że dochodzone roszczenie znajduje podstawę normatywną. Przyjmuje się przy tym, że roszczenie można uznać za uprawdopodobnione, jeżeli prima facie istnieje szansa na jego istnienie (zob. postanowienie Sądu Apelacyjnego w Katowicach z dnia 20 września 2012 r., sygn. akt I ACz 850/12, LEX nr 1217686, A. Jakubecki (red.), Kodeks postępowania cywilnego. Komentarz aktualizowany. Tom II. Art. 730-1217, System Informacji Prawnej LEX, 2019).

Uprawdopodobnienie oznacza uzasadnienie zgłoszonych twierdzeń, w tym przypadku twierdzeń o istnieniu roszczenia, które ma być zabezpieczone, dające przekonanie o ich prawdopodobieństwie, a nawet pewność, będące wynikiem postępowania zmierzającego do poznania rzeczywistości, ale bez zachowania szczegółowych przepisów o postępowaniu dowodowym. Stąd też uprawdopodobnienie określa się niekiedy jako ułatwione postępowanie dowodowe, surogat, namiastkę dowodu niedającą pewności, lecz tylko wiarygodność (prawdopodobieństwo) twierdzenia o jakimś fakcie. (por. postanowienie Sądu Apelacyjnego we Wrocławiu z dnia 23 kwietnia 2012 r., sygn. akt I ACz 530/12, LEX nr 1171327, A. Jakubecki (red.), Kodeks postępowania cywilnego. Komentarz aktualizowany. Tom II. Art. 730-1217, System Informacji Prawnej LEX, 2019)

Uprawdopodobnienie jest pojmowane, jako środek zastępczy dowodu w ścisłym znaczeniu, nie dający pewności, a wyłącznie prawdopodobieństwo twierdzenia o jakimś fakcie i stanowi odstępstwo od ogólnej reguły dowodzenia twierdzonych faktów na korzyść tej strony, której ustawa zezwala w określonym wypadku na uprawdopodobnienie faktu, na który się powołuje zamiast udowadniania go. Od swobodnej oceny sądu zależy uznanie, czy dokonane na podstawie uprawdopodobnienia ustalenia są na tyle wiarygodne, by na tej podstawie można było uznać za uprawdopodobnione fakty, na które strona się powołuje. Przeprowadza się je za pomocą środków nieskrępowanych wymaganiami stawianymi co do formy przez przepisy kodeksu postępowania cywilnego. Ze względu na specyfikę postępowania zabezpieczającego jako przyspieszonego, odformalizowanego postępowania, przyjmuje się, że uprawdopodobnienie nie wymaga niepodważalnych dowodów istnienia roszczenia, jednak nie oznacza to, że każde twierdzenie uprawnionego o istnieniu roszczenia stanowi jego uprawdopodobnienie (por. postanowienie Sądu Apelacyjnego w Katowicach z dnia 4 lutego 2015 r., sygn. akt V ACz 66/15, LEX nr 1630514, postanowienie Sądu Okręgowego w Gdańsku z dnia 18 września 2019 r., sygn. akt I C 481/17, LEX nr 3026049, E. Marszałkowska-Krześ (red.), Kodeks postępowania cywilnego. Komentarz, Warszawa 2020).

Uprawdopodobnienie roszczenia w postępowaniu zabezpieczającym, przy uwzględnieniu treści art. 243 k.p.c., oznacza, że uprawniony przedstawi i należycie uzasadni twierdzenia, które stanowią podstawę dochodzonego roszczenia. Uprawdopodobnienie dotyczy przy tym dwóch aspektów, bowiem odnosi się ono zarówno do okoliczności faktycznych, na których opiera się roszczenie i które powinny być przedstawione, a ich istnienie prawdopodobne w świetle dowodów oferowanych przez uprawnionego, jak i do podstawy prawnej roszczenia, które powinno być również prawdopodobne. Należy przyjąć, że roszczenie jest uprawdopodobnione, jeżeli istnieje szansa na jego istnienie. Niewątpliwie ów wniosek może się w ostatecznym rezultacie okazać fałszywy w świetle głębszej analizy stanu faktycznego i prawnego. To jednak nie ma wpływu na ocenę zasadności udzielenia zabezpieczenia, gdyż istotą postępowania zabezpieczającego jest to, że sąd dokonuje jedynie pobieżnej analizy dostarczonego przez wnioskodawcę materiału dowodowego niekoniecznie odpowiadającego wymogom stawianym dowodom przeprowadzanym w toku procesu (por. postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 24 lutego 2014 r., sygn. akt I ACz 282/14, LEX nr 1467035, postanowienie Sądu Apelacyjnego w Katowicach z dnia 27 stycznia 2014 r., sygn. akt V ACz 1061/13, LEX nr 1428110, postanowienie Sądu Apelacyjnego w Warszawie z dnia 7 sierpnia 1997 r., sygn. akt I ACz 735/97, LEX nr 32272).

Obie przesłanki zasadności żądania udzielenia zabezpieczenia statuowane w przepisie art. 730 ¹ § 1 k.p.c. muszą być spełnione kumulatywnie. Celowym i dopuszczalnym jest badanie przesłanki w postaci uprawdopodobnienia interesu prawnego w zabezpieczeniu dopiero po uprzednim ustaleniu, że została spełniona pierwsza z przesłanek udzielenia zabezpieczenia, wymienionych w przepisie art. 730 ¹ § 1 k.p.c., tj. uprawdopodobnienie roszczenia. Brak dochowania pierwszej z przesłanek definitywnie wyłącza możliwość uwzględnienia wniosku o udzielenie zabezpieczenia (por. postanowienie Sąd Apelacyjnego we Wrocławiu z dnia 2 lutego 2012 r., sygn. akt I ACz 181/12, LEX nr 1109531, A. Marciniak (red.), Kodeks postępowania cywilnego. Tom IV. Komentarz. Art. 730–1095 ¹ , Warszawa 2020).

Sposób uprawdopodobnienia roszczenia w każdym przypadku będzie jednak zależał od stanu faktycznego konkretnej sprawy. W każdym razie muszą istnieć podstawy do przypuszczenia, że roszczenie istnieje w rzeczywistości. Do udzielenia zabezpieczenia nie jest więc wystarczające samo stwierdzenie wierzyciela, że roszczenie istnieje, lecz musi być poparte odpowiednimi twierdzeniami, ale nie jest również wymagane jego udowodnienie. Sąd rozpoznając wniosek o udzielenie zabezpieczenia powinien dokonać oceny przesłanek uprawdopodabniających roszczenie na podstawie materiału, znajdującego się w aktach sprawy. Oceny prawdopodobieństwa istnienia roszczenia sąd dokonuje przed wydaniem postanowienia w przedmiocie zabezpieczenia, na podstawie posiadanego materiału procesowego. Jeżeli zabezpieczenie ma nastąpić przed wszczęciem postępowania w sprawie albo w jego początkowym stadium (przed wymianą pism przygotowawczych i pierwszą rozprawą), podstawą ustalenia prawdopodobieństwa istnienia roszczenia będą na ogół twierdzenia wnioskodawcy przytoczone na uzasadnienie wniosku, o ile nie budzą wątpliwości co do zgodności z rzeczywistym stanem rzeczy (por. postanowienie Sądu Apelacyjnego we Wrocławiu z dnia 24 lutego 2014 r., sygn. akt I ACz 283/14, LEX nr 1469495 oraz A. Jakubecki (red.), Kodeks postępowania cywilnego. Komentarz aktualizowany. Tom II. Art. 730-1217, System Informacji Prawnej LEX, 2019).

Przenosząc powyższe na grunt niniejszej sprawy wskazać należy w pierwszej kolejności, że uprawniony domagał się w niniejszym postępowaniu zabezpieczenia roszczenia o zapłatę wynagrodzenia w kwocie 630 000,00 zł wraz z odsetkami za opóźnienie w transakcjach handlowych od dnia 15 września 2023 r. do dnia zapłaty „z tytułu korzystania z praw autorskich do projektu budowlanego budynku mieszkalnego wielorodzinnego – P., ul. (...) w tym projektów architektonicznych i konstrukcyjnych”. Korzystaniem tym nie jest natomiast, wbrew zapatrywaniu wnioskodawcy – jak można wnosić z treści żądania – „przygotowanie koncepcji i materiałów do wniosków m. in. o warunki zabudowy; koncepcji i projektu zagospodarowania terenu, koordynacji projektowej; wizualizacji budynku i terenu dla działalności marketingowej oraz nadzór autorski świadczony do dnia 18 lutego 2023 r.”. Czym innym jest bowiem roszczenie o wynagrodzenie za przeniesienie autorskich praw majątkowych lub korzystanie z nich (opata licencyjna), a czym innym wynagrodzenie za stworzenie dzieła, które niezależne jest od tego czy dane dzieło jest utworem czy też nie, choć w przypadku gdy dzieło jest utworem bywa zwykle konsumowane (objęte) ustalonym przez strony wynagrodzeniem za przeniesienie autorskich praw majątkowych lub korzystanie z nich. Tyle tylko, że podstawą takiego wynagrodzenia nie jest art. 43 ustawy z dnia 4 lutego 1994 r. o prawie autorskim i prawach pokrewnych (tekst jedn. Dz. U. z 2022 r. poz. 2509, zwanej dalej p.a.p.p.), z którego uprawniony wywodzi swe roszczenie o zapłatę, którego zabezpieczenia się domaga, ale regulacja art. 628-632 k.c.

W oparciu o powyższe regulacje Sąd uznał, że uprawniony zdołał uprawdopodobnić w zdecydowanej większości fakty, z których wywiódł objęte żądaniem zabezpieczenia roszczenie.

Należy podkreślić, że z zaoferowanego przez uprawnionego materiału dowodowego wynika wprost, że obowiązana realizowała inwestycję budowlaną pt. ,,Budowa budynku mieszkalnego wielorodzinnego wraz z niezbędną infrastrukturą techniczną w miejscowości P. przy ul. (...)” na dz. nr(...); (...); (...); (...), (...); (...); (...); (...); (...); (...); (...), w ramach której wykonanie robót budowlanych, na mocy umowy z dnia 31 sierpnia 2019 r., powierzyła ona J. G. będącemu synem uprawnionego. Jednocześnie za uprawdopodobnione uznać należało fakt pełnienia przez uprawnionego, na mocy zawartej w dniu 11 października 2019 r. z J. G. umowy, funkcji kierownika budowy.

Jednocześnie Sąd za uprawdopodobnione uznał wykonanie przez uprawnionego projektu budowlanego powyższej inwestycji. Niemniej jednak należy zauważyć, że nie ma on jednolitej struktury, gdyż składa się z podprojektów z branży architektonicznej i konstrukcyjnej, przy czym uprawniony jest twórcą jedynie opracowań zaliczanych do branży konstrukcyjnej. Wskazuje na to wprost treść zarówno części opisowej, jak i graficznej całości projektu, gdyż wyraźnie tam wskazano imiona i nazwiska poszczególnych części projektu. Imię i nazwisko uprawnionego widnieje jedynie przy oznaczeniu części konstrukcyjnej, zaś przy oznaczeniu części architektonicznej widnieją dane: L. M.. Dlatego też za nieuprawdopodobnione uznać należało autorstwo uprawnionego w zakresie całości projektu.

Jednocześnie Sąd uznał za uprawdopodobniony fakt wybudowania przez obowiązaną budynku według spornego projektu bez jednoczesnego uzyskania względem niego licencji lub przeniesienia autorskich praw majątkowych.

Zgodnie z art. 1 ust. 1 p.a.p.p. przedmiotem prawa autorskiego jest każdy przejaw działalności twórczej o indywidualnym charakterze, ustalony w jakiejkolwiek postaci, niezależnie od wartości, przeznaczenia i sposobu wyrażenia (utwór).

Dla zakwalifikowania danego dobra niematerialnego jako przedmiotu prawa autorskiego należy wykazać, że jest po pierwsze – rezultatem pracy człowieka, po drugie – przejawem działalności twórczej jako uzewnętrznionego rezultatu procesu intelektualnego, po trzecie – ma indywidualny charakter, po czwarte – jest ustalony. Poprzez ustalenie utworu rozumie się przy tym nie utrwalenie poprzez nadanie postaci materialnej, tylko uzewnętrznienie umożliwiające jego identyfikację oraz poznanie przez inne jak autor osoby. Utwory spełniające te cechy podlegają ochronie niezależnie od wartości, przeznaczenia i sposobu wyrażenia. Nieistotne są także zamiar ich stworzenia, przeznaczenie oraz ewentualna użyteczność (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 21 lutego 2020 r., sygn. akt I CSK 513/18, LEX nr 3044356).

Za przedmiot prawa autorskiego uznaje się tylko taki przejaw ludzkiej aktywności, który choćby w minimalnym stopniu odróżnia się od innych rezultatów takiego samego działania. Przedmiot zatem praw autorskich posiada cechę nowości (oryginalności), której stopień nie ma zasadniczego znaczenia. Warunkiem uznania określonego rezultatu za utwór w ujęciu cytowanego powyżej przepisu jest samodzielne stworzenie przez jego twórcę oznaczonego bytu niematerialnego utrwalonego w dowolny sposób. Jednocześnie wypada zaznaczyć, że nie każdy przejaw działalności twórczej może być uznany za utwór, a jedynie tylko taki przejaw, który posiada cechę go indywidualizującą. Indywidualny charakter utworu występuje, gdy jest w nim odciśnięte osobiste piętno twórcy, w taki sposób, że jest on niepowtarzalny. Innymi słowy utwór cechuje się indywidualnym charakterem jedynie wtedy, kiedy wyróżnia się od innych takich samych przejawów działalności twórczej, w sposób świadczący o jego swoistości, w taki sposób, że nie posiada on swojego odpowiednika w przeszłości i równocześnie znikome jest prawdopodobieństwo stworzenia takiego samego dzieła w przyszłości (por. wyrok Sądu Apelacyjnego w Katowicach z dnia 16 grudnia 2020 r., sygn. akt V AGa 652/18, Legalis, wyrok Sądu Apelacyjnego w Warszawie z dnia 24 listopada 2022 r., V ACa 519/21, LEX nr 3450528).

Jednocześnie należy podkreślić, że wykreowanie utworu jest rezultatem jedynie takiego procesu intelektualnego, który jest subiektywnie nowy dla samego twórcy. Proces twórczy powinien być wynikiem samodzielnego wysiłku umysłowego człowieka, brać początek w umyśle twórcy, zaś rezultat działalności twórczej powinien być dla niego poprzednio nieznany (por. wyrok Sądu Apelacyjnego w Poznaniu z dnia 27 czerwca 2017 r., I ACa 1298/16, LEX nr 2672999). Także na gruncie prawa unijnego, na potrzeby dokonania prounijnej wykładni prawa krajowego, wskazuje się, że cechą konstytuującą określone działanie jako twórcze jest fakt wykreowania nowego wytworu intelektu w warunkach swobody wyboru co do formy dzieła, co też zachodzi w sytuacji samodzielnego kształtowania przez twórcę formy w drodze własnych wyborów (zob. Z. Okoń, Prounijna wykładnia przesłanki twórczości i indywidualności utworu, ZNUJ. PPWI 2022, nr 3, s. 18-45.).

W kontekście dokumentacji technicznej należy zauważyć, że co do zasady ochronie prawnoautorskiej nie podlega rozwiązanie techniczne zastosowane w projekcie i przedstawione w dokumentacji. Z kolei treść takiej dokumentacji może stanowić utwór jedynie w wyjątkowych okolicznościach, mianowicie gdy w twórczy i indywidualny sposób przedstawiono techniczny przedmiot tej dokumentacji. Powyższe może się wyrażać w sposobie doboru i prezentacji danych oraz ich interpretacji oraz w formie swobodnego i osobistego ich ujęcia (por. wyrok Sądu Apelacyjnego w Warszawie z dnia 22 kwietnia 2022 r., VII AGa 851/21, LEX nr 3484050).

Co więcej, zarówno orzecznictwo, jak i doktryna są zgodne, że w przypadku dokumentacji procesu budowlanego, składającej się z różnych mniejszych projektów jedynie projekt architektury budynku może stanowić utwór, gdyż jedynie w jego zakresie autor ma swobodę twórczą. Nie może być utworem tzw. projekt branżowy będący jedynie opracowaniem stanowiącym zastosowanie wysokospecjalistycznej wiedzy technicznej, jeżeli jego treść jest z góry zdeterminowana warunkami i wymaganiami technicznymi oraz charakterem rozwiązywanego zadania technicznego. Ponadto wskazuje się, że ochronie prawnoautorskiej podlegać mogą wyłącznie te elementy opracowania, które nie wynikają z cech użytkowych projektu i wiedzy technicznej. Tym samym za oczywisty uznać należy wniosek, że przejęcie z cudzego dzieła elementów nietwórczych, przykładowo części opisowej dokumentacji technicznej, nie może prowadzić do naruszenia praw autorskich (zob. E. Laskowska-Litak, Komentarz do ustawy o prawie autorskim i prawach pokrewnych [w:] Ustawy autorskie. Komentarze. Tom I, red. R. Markiewicz, Warszawa 2021, art. 1, Ustawa o prawie autorskim i prawach pokrewnych. Komentarz, red. E. Ferenc-Szydełko, Warszawa 2021, Ustawa o prawie autorskim i prawach pokrewnych. Komentarz, red. A. Michalak, Warszawa 2019, wyrok Sądu Apelacyjnego w Krakowie z dnia 28 marca 2017 r., I ACa 1477/16, LEX nr 2362739, wyrok Sądu Apelacyjnego w Poznaniu z dnia 10 sierpnia 2022 r., I AGa 274/21, Legalis).

W realiach niniejszej sprawy projekt budowlany ,,Budowa budynku mieszkalnego wielorodzinnego”, jak już wcześniej wskazano, składa się z opracowań branży architektonicznej i branży konstrukcyjnej. Jednocześnie całość zawiera pomniejsze projekty, w tym projekt architektoniczno-budowlany zawierający elementy w postaci: rzutów fundamentów, garażu, parteru, klatek schodowych, pięter i mieszkań; schematów instalacji elektrycznej garażu, parteru, pięter; schematów instalacji wodno-kanalizacyjnej i CO garażu, parteru i pięter oraz wizualizacji elewacji południowo-wschodniej, północno-wschodniej, północno-zachodniej i południowo-zachodniej.

Z istoty i charakteru powyższych elementów wywnioskować można, że do części architektonicznej należą: rzuty fundamentów, garażu, parteru, klatek schodowych, pięter i mieszkań oraz wizualizacje elewacji południowo-wschodniej, północno-wschodniej, północno-zachodniej i południowo-zachodniej, zaś do części konstrukcyjnej: schematy instalacji elektrycznej garażu, parteru, pięter; schematów instalacji wodno-kanalizacyjnej i CO garażu, parteru i pięter.

Równocześnie uprawniony jest twórcą jedynie części konstrukcyjnej, albowiem część architektoniczną opracował L. M..

Stąd też należało dokonać oceny, czy projekt budowlany pt. ,,Budowa budynku mieszkalnego wielorodzinnego” w zakresie części konstrukcyjnej stanowi utwór w rozumieniu art. 1 ust. 1 p.a.p.p.

Wskazana powyżej część składa się z schematów instalacji elektrycznej garażu, parteru, pięter; schematów instalacji wodno-kanalizacyjnej i CO garażu, parteru i pięter. Zawarte w jej ramach rozwiązania obejmują: wykonanie płyty fundamentowej z betonu klasy C30/37 dla klasy ekspozycji XC2 i stali RB500B, wykonanie fundamentu na warstwie wyrównawczej z chudego betonu (grubości do 10 cm), wykonie zbrojeń składających się z dwóch siatek z dogęszczeniem prętów pod słupami, wykonania na poziomie -1 ścian żelbetowych o grubości 25 cm z betonu klasy C25/30 oraz zbrojeń składających się z dwóch siatek z prętów grubości 10 mm w rozstawie 15 na 15 cm, wykonanie stropów międzykondygnacyjnych kanałowych grubości 16 cm, stropodachu z konstrukcją nośną z płyt kanałowych grubości 20 cm dla obciążeń pochodzących od systemu dachu zielonego i śniegu bez stałego dostępu ludzi o łącznej nośności obliczeniowej powyżej 6 kN/m ^{( 2)}, stropów podgarażowych kanałowych grubości 22 cm i odporności ogniowej REI 120 dla łącznych obciążeń równomiernie rozłożonych powyżej 7,5 kN/m ^{( 2)}. Ponadto część konstrukcyjna zakłada wykonanie izolacji przeciwwilgociowej pionowej zabezpieczającej fundamenty za pomocą (...) oraz izolacji termicznej ścian zewnętrznych ze styropianu grubości 30 cm, stropodachu 30 cm styropapa, stropu nad poziomem -1 z wełny mineralnej. W zakresie konstrukcji ścian przewidziano wykonanie ich z bloczków silikatowych na zaprawie cienkowarstwowej oraz zamurowanie. Projektant przewidział także system odwodnienia poprowadzony wewnątrz budynku za pomocą wpustów dachowych ogrzewanych z zastosowaniem systemu podciśnieniowego o niskich przekrojach np. (...).

Sąd uznał, że z uwagi na charakter powyższego projektu w zakresie części konstrukcyjnej, stanowi ona jedynie rezultat zastosowania specjalistycznej wiedzy technicznej z zakresu budownictwa. Jednocześnie twórcy takich opracowań z uwagi na ich drugorzędną rolę w procesie inwestycji i robót budowlanych są ograniczeni projektem architektonicznym, który to ma decydujące znaczenie dla ostatecznego kształtu budynku. Projekty branżowe i konstrukcyjne mają z kolei za zadanie umożliwienie faktycznej realizacji wizji architekta z zachowaniem funkcjonalności budynku, w związku z czym ich twórcy z samej istoty podlegają ograniczeniom nałożonym opracowaniami z zakresu architektury.

W konsekwencji, w ocenie Sądu wynik pracy uprawnionego może być uznany jedynie za zaadaptowanie jego wiedzy i umiejętności względem części architektonicznej projektu, stąd też wywnioskować należało, że wykonana przez uprawnionego cześć nie jest przejawem działalności twórczej i w konsekwencji nie stanowi utworu. Z kolei skoro nie stanowi on utworu, to należy uznać, że nigdy nie powstały względem niego prawa autorskie ani osobiste, ani majątkowe. Skoro takowe prawa nie powstały, to dopuszczalne jest posługiwanie nim przez inne osoby, w tym także przez obowiązaną tym projektem również na potrzeby realizacji względem niego inwestycji budowlanej bez konieczności uiszczania wynagrodzenia za takowe korzystanie.

W związku z tym roszczenie uprawnionego o zapłatę wynagrodzenia w kwocie 630 000,00 zł wraz z odsetkami za opóźnienie w transakcjach handlowych z tytułu korzystania z praw autorskich do projektu budowlanego budynku mieszkalnego wielorodzinnego – P., ul. (...) w tym projektów architektonicznych i konstrukcyjnych oparte na art. 43 p.a.p.p. Sąd uznał za nieuprawdopodobnione, co skutkować musiało oddaleniem wniosku w całości. Tym samym zbędna jest analiza uprawdopodobnienia interesu prawnego, gdyż jej rezultat nie będzie miał przełożenia na treść rozstrzygnięcia rozpoznawanego wniosku. Jedynie na marginesie zaznaczyć należy, że dokonana przez Sąd ocena uprawdopodobnienia roszczenia uprawnionego opartego na art. 43 p.a.p.p., nie wyklucza ewentualnej zasadności jego roszczeń o zapłatę wobec uprawnionej za wykonane usługi „tj. przygotowanie koncepcji i materiałów do wniosków m. in. o warunki zabudowy; koncepcji i projektu zagospodarowania terenu, koordynacji projektowej; wizualizacji budynku i terenu dla działalności marketingowej oraz nadzór autorski świadczony do dnia 18 lutego 2023 r.”, które to roszczenia wnioskiem o zabezpieczenie – zarówno jak wynika z samego żądania, jak i uzasadnienia wniosku – nie były objęte i pozostają niezależne od kwalifikacji rezultatów działań uprawnionego jako utworu w rozumieniu art. 1 ust. 1 p.a.p.p.

Biorąc powyższe pod uwagę orzeczono jak w sentencji postanowienia.

Sędzia Jarosław Antoniuk