XIX Ga 360/18 - uzasadnienie Sąd Okręgowy w Katowicach z 2019-06-03

Sygn. akt XIX Ga 360/18

UZASADNIENIE

Zaskarżonym wyrokiem Sąd Rejonowy w B. - B. w punkcie 1 zasądził od pozwanej (...) w B. na rzecz powoda D. H (...) Sp. z o.o. we W. kwotę 60.819,63zł wraz z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od dnia 11 sierpnia 2016r. do dnia zapłaty, w punkcie 2 umorzył postępowanie w pozostałym zakresie i w punkcie 3 zasądził od pozwanej na rzecz powoda kwotę 11.065 zł tytułem zwrotu kosztów postępowania.

Sąd Rejonowy ustalił, że powód w ramach prowadzonej przez siebie działalności gospodarczej sprzedał i dostarczył (...) Sp. z o.o. w B. elementy instalacji oddymiania dachowego, zgodnie z ofertą powoda i zamówieniami (...) Sp. z o.o. w B.. Z tytułu wykonanych prac powód wystawił faktury VAT nr (...) z dnia 22.08.2012r. na kwotę 36 384,63 zł, nr (...) z dnia 27.08.2012r. na kwotę 38 149,29 zł i nr (...) z dnia 04.09.2012r. na kwotę 1 121,76 zł. (...) Sp. z o.o. w B. nie uregulowała należności w terminie, wobec czego powód w dniu 25 lutego 2013r. wniósł przeciwko (...) Sp. z o.o. w B. pozew o zapłatę należności. Wyrokiem z dnia 8 października 2013r. Sąd Okręgowy we W.X Wydział Gospodarczy zasądził od (...) Sp. z o.o. w B. na rzecz powoda kwotę 75 655.68 zł wraz z odsetkami ustawowymi i kosztami procesu. Na podstawie powyższego tytułu powód złożył wniosek o wszczęcie postępowania egzekucyjnego oraz o zajęcie wierzytelności przysługujących (...) Sp. z o.o. w B. od pozwanej, co też komornik uczynił. W odpowiedzi na dokonane zajęcie pozwana nie uznała zajętej wierzytelności i odmówiła jej przekazania komornikowi, wskazując, iż na podstawie umowy cesji z dnia 23 września 2013r. (...) Sp. z o.o. w B. dokonała cesji wierzytelności w wysokości 157.264,48 zł, wynikającej z umowy nr (...) zawartej w K. toteż wierzytelność ta nie może podlegać zajęciu, bowiem do przelewu wierzytelności doszło przed dniem jej zajęcia. Pozwana nie uregulowała względem (...) Sp. z o.o. w B. jeszcze innej należności tj. kwoty wynikającej z umowy nr (...)I2 z dnia 5 marca 2012r., zgodnie z którą (...) Sp. z o.o. w B. wystawiła na rzecz pozwanej fakturę VAT nr (...) z dnia 08.10.2012r. w wysokości 67 618.90 zł.

Komornik sądowy P. R. prowadził egzekucję komorniczą z wniosku powoda przeciwko (...) sp. z o.o. i zgodnie z wnioskiem dokonał zajęcia wierzytelności w (...), w związku z którym uzyskał odpowiedź, że zajmowana wierzytelność została wcześniej sprzedana na rzecz spółki (...) i aktualnie nie przysługuje ona spółce (...) sp. z o.o. P. R. posiadał oświadczenie prezesa (...) sp. z o.o., że są dwie różne wierzytelności i faktycznie jedna została sprzedana na rzecz spółki (...) natomiast druga z tych wierzytelności nadal przysługiwała spółce (...) wobec S. M.. P. R. przesłał taką informację do spółdzielni i od spółdzielni uzyskał oświadczenie, że na rzecz (...) Sp. z o.o. nie przysługują żadne wierzytelności. W chwili zajęcia wierzytelności przysługującej (...) jedynym wierzycielem w tym postępowaniu był powód. We wniosku egzekucyjnym złożonym przez powoda wskazano błędny nr NIP spółki (...) Sp. z o.o.- zgodnie z informacją jaką P. R. uzyskał od spółdzielni był to NIP należący do Agencji (...) sp. o.o. natomiast spółka (...) posiadała inny NIP, wskazany w piśmie przez S. M.. W tamtym okresie przepisy nie wymagały wskazywania nr NIP w tytule wykonawczym w związku z czym P. R. w dalszej korespondencji kierowanej do pozwanego w ogóle nie posługiwał się nr NIP tylko nazwą: (...) Sp. z o.o., która była wystarczająca do identyfikacji podmiotu. P. R. otrzymał od wierzyciela prawidłowy (...) Sp. z o.o., ale w związku z oświadczeniem spółdzielni, że spółce (...) nie przysługują żadne wierzytelności P. R. nic wykonał dodatkowego zajęcia. Egzekucja przeciwko (...) Sp. z o.o. była częściowo skuteczna tylko z wierzytelności pochodzącej od (...) S.A., a poza tym egzekucja okazała bezskuteczna.

W dniu 6 grudnia 2012r. pozwana omyłkowo zapłaciła należność w kwocie 67 618,90 zł z tytułu powyższej faktury VAT na rzecz (...) Sp. z o.o. zamiast firmie (...) Sp. z o.o. Ponieważ rachunek bankowy (...) Sp. z o.o. był zajęty przez Naczelnika (...) w B., który prowadził egzekucję, to kwota ta nie została odzyskana przez pozwaną. Powód wezwał pozwaną do dobrowolnej zapłaty należności, jednak wezwanie okazało się bezskuteczne, wobec czego powód w dniu 18.06.2014r. wytoczył powództwo przeciwko pozwanej o zapłatę z podstawienia procesowego przeciwko dłużnikowi zajętej wierzytelności (trzeciodłużnikowi). Po złożeniu powództwa pozwana S. w istocie uznała roszczenie i rozpoczęły się czynności zmierzające do zawarcia ugody. Po konsultacji z prawnikami powód doszedł do wniosku, że nie może zawrzeć ugody ze S. bez zgody prezesa (...) Sp. z o.o. jako wierzyciela trzeciodłużnika Spółdzielni Mieszkaniowej (...). Kontakt z prezesem (...) Sp. z o.o. był utrudniony, a wręcz niemożliwy. W końcu po nawiązaniu kontaktu z prezesem (...) Sp. z o.o., zaproponował on obniżenie należności, części roszczenia przez powoda co obniżyłoby należność o około 19.000,00 zł, natomiast S. M. również oczekiwała ustępstw w postaci obniżenia o połowę odsetek i kosztów procesu. W elekcie do ugody nic doszło tym bardziej, że w sprawie pojawił się interwenient uboczny Z. S., który również dysponował wierzytelnością wobec (...) Sp. z o.o. Wyrokiem z dnia 8 maja 2015r. Sąd Okręgowy w K. XIV Wydział Gospodarczy m.in. zasądził od pozwanej na rzecz powoda kwotę 81 033,38 zł wraz z ustawowymi odsetkami oraz kosztami procesu. Na skutek powyższego wyroku w dniu 4 kwietnia 2016r. komornik sądowy P. R. wydał postanowienie o sporządzeniu planu podziału i dokonał podziału kwoty wyegzekwowanej od dłużnika w wysokości 83 328.28 zł pomiędzy ośmiu wierzycieli. Na rzecz powoda przypadła kwota 9 179,42 zł. w tym kwota l 473,59 zł tytułem kosztów egzekucyjnych i zaliczki. Wszystkie z pozostałych 7 postępowań egzekucyjnych, które zostały zaspokojone z zajętej wierzytelności zostały wszczęte po dokonaniu zajęcia wierzytelności z dnia 24.02.2014r. oraz oświadczeniu przez pozwanego w piśmie z dnia 26 marca 2014r., iż nie posiada on zobowiązań wobec (...) Sp. z o.o. w B.. Większość kwoty pochodzącej z planu podziału została przekazana na rzecz wierzyciela Z. S., który korzystał z pierwszeństwa egzekucji roszczeń pracowniczych zgodnie z art. 1025 k.p.c. Planem podziału objęta była kwota złożona przez (...) do depozytu sądowego. Powód wezwał pozwaną do uregulowania należności, jednak wezwanie okazało się bezskuteczne.

Sąd Rejonowy uznał, że powództwo zasługiwało na uwzględnienie w całości. Sąd pierwszej instancji wskazał, że zgodnie z art. 902 w zw. z art. 886 § 3 k.p.c. dłużnik, który nie zastosował się do wezwania z art. 881 i art. 882 k.p.c., odpowiada za wyrządzoną w ten sposób wierzycielowi szkodę. Zdaniem Sądu Rejonowego powód wykazał wystąpienie deliktu w postaci niewykonania przez pozwaną jako dłużnika zajętej nieruchomości obowiązków wynikających z zajęcia, szkodę oraz występujący pomiędzy nimi związek przyczynowy. Do skutecznego zajęcia wierzytelności doszło w ocenie Sądu Rejonowego w dniu 5 marca 2014r., wraz z doręczeniem postanowienia pozwanej, która w tym czasie pozostawała zobowiązana wobec spółki (...) na kwotę 67.618,90 zł. Zdarzeniem wywołującym szkodę było w ocenie Sądu Rejonowego złożenie nieprawdziwego oświadczenia przez pozwaną w odpowiedzi na zajęcie wierzytelności przez komornika i brak zapłaty wymagalnego roszczenia wynikającego z faktury nr (...) – gdyby bowiem pozwana uregulowała należność to kwota zobowiązania, pomniejszona o wydatki komornika, przypadłaby w całości powodowi i zaspokoiła jego wierzytelność w znacznej części. Bez znaczenia dla rozstrzygnięcia pozostawała w ocenie Sądu pierwszej instancji okoliczność zaproponowania przez pozwaną ugody w toku procesu wytoczonego przez powoda, gdyż pozew z art. 887 § 1 k.p.c. w zw. z art. 902 k.p.c. jest specyficznym rodzajem powództwa i powód nie może w jego toku wykonywać uprawnień materialnoprawnych do których zalicza się zawarcie ugody – takie oświadczenia mogą być składane wyłącznie przez dłużnika lub za jego zgodą. Nawet jednak w ramach procesu pozwana mogła uwolnić się od odpowiedzialności odszkodowawczej poprzez realizację zajęcia komorniczego, przez co nie doszłoby do wystąpienia szkody po stronie powoda.

W apelacji pozwana zaskarżyła powyższy wyrok w punkcie 1 oraz w punkcie 3, wnosząc o jego zmianę poprzez oddalenie powództwa w całości i zasądzenie od powoda na rzecz pozwanej kosztów procesu, w tym kosztów zastępstwa procesowego, według norm przepisanych, ewentualnie o uchylenie zaskarżonego wyroku i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania przez Sąd Rejonowy, przy uwzględnieniu kosztów postępowania apelacyjnego w całości.

Zaskarżonemu wyrokowi zarzucono:

-

błąd w ustaleniach faktycznych przyjętych za podstawę orzeczenia oraz naruszenie art. 902 k.p.c. w zw. z 886 § 3 k.p.c. przejawiający się w przyjęciu, że pozwana ponosi odpowiedzialność odszkodowawczą wobec powoda, podczas, gdy nie został wykazany adekwatny związek przyczynowo skutkowy pomiędzy zachowaniem pozwanej a szkodą,

-

błąd w ustaleniach faktycznych przyjętych za podstawę orzeczenia polegający na przyjęciu, że pozwana ponosi winę za niewykonanie zajęcia komorniczego i nieprzekazanie pieniędzy komornikowi, gdy w istocie pozwana składając oświadczenie w dniu 26 marca 2014r. miała uzasadnione przekonanie, że nie ma długu wobec spółki (...), należność była sporna, a ponadto złożone oświadczenie nie było „nieprawdziwe",

-

błąd w ustaleniach faktycznych przyjętych za podstawę orzeczenia polegający na przyjęciu, że zajęcie wierzytelności dokonane przez komornika w dniu 24.02.2014r. było prawidłowe, podczas gdy zajęcie to zawierało błędne dane dłużnika, a wierzytelność nie została w nim dostatecznie zindywidualizowana.

-

naruszenie przepisów postępowania mające istotny wpływ na wynik sprawy, a to art. 233 § l k.p.c. poprzez zaniechanie wszechstronnego rozważenia materiału dowodowego i dokonanie jego oceny z pominięciem istotnej części tego materiału, a to twierdzeń i dowodów pozwanej, w tym dowodów załączonych do odpowiedzi na pozew pisma procesowego pozwanej z dnia 6 listopada 2016 r. opierając się wyłącznie na dowodach powódki,

-

naruszenie art. 328 § 3 k.p.c. poprzez niewskazanie w uzasadnianiu wyroku faktów, które sąd uznał za udowodnione, dowodów, na których się oparł, i przyczyn, dla których innym dowodom odmówił wiarygodności i mocy dowodowej oraz zaniechanie wyjaśnienia podstawy prawnej wyroku, a w szczególności niewskazanie w uzasadnieniu na czym polegała wina pozwanej, niewyjaśnienie związku przyczynowego pomiędzy winą a szkodą, niewyjaśnienie przyczyn dla których uznano zajęcie komornicze za prawidłowe i zindywidualizowane oraz dla których uznano za nieprawdziwe twierdzenia pozwanej, że nie złożyła nieprawdziwego oświadczenia o nieposiadaniu zadłużenia wobec G.,

-

naruszenie art. 98 § 1 i 3 k.p.c. w zw. z art. 99 k.p.c. i art. 100 k.p.c. poprzez niezgodne z tymi przepisami wyliczenie kosztów postępowania,

W odpowiedzi na apelację powód wniósł o oddalenie apelacji i zasądzenie od pozwanej na rzecz powoda kosztów procesu zgodnie z przedłożonym spisem kosztów.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje.

Apelacja nie zasługiwała na uwzględnienie.

Odnosząc się do zarzutów w zakresie błędów w ustaleniach faktycznych i braku wszechstronnego rozważenia materiału dowodowego wskazać należy, że poczynione w toku postępowania ustalenia faktyczne Sądu pierwszej instancji uznać należy za prawidłowe, dlatego też Sąd Odwoławczy uznał je za własne jak i dokonał ich uzupełnienia. Oceniając wiarygodność przeprowadzonych dowodów Sąd Rejonowy nie przekroczył granic swobodnej oceny dowodów określonych przepisem art. 233 § 1 k.p.c. Jak wskazał Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 10 czerwca 1999 r. (sygn. akt II UKN 685/98) ramy swobodnej oceny dowodów wyznaczone są wymaganiami prawa procesowego, doświadczenia życiowego oraz regułami logicznego myślenia, według których sąd w sposób bezstronny, racjonalny i wszechstronny rozważa materiał dowodowy jako całość, odnosi je do pozostałego materiału dowodowego. Błąd w ustaleniach faktycznych następuje, gdy zachodzi rozbieżność pomiędzy materiałem zgromadzonym w sprawie a konkluzją, do której dochodzi sąd na skutek przeinaczenia dowodu oraz wszelkich wypadków wadliwości wynikających z naruszenia przepisu art. 233 § 1 k.p.c. Przepis ten byłby naruszony, gdyby ocena materiału dowodowego kolidowała z zasadami doświadczenia życiowego lub regułami logicznego wnioskowania. Tak rozumianego zarzutu sprzeczności ustaleń Sądu z treścią materiału dowodowego Sądowi pierwszej instancji w niniejszej sprawie skutecznie zarzucić nie można. Nadto wskazać należy, że jeżeli z określonego materiału dowodowego sąd wyprowadza wnioski logicznie poprawne i zgodne z doświadczeniem życiowym, to ocena sądu nie narusza reguł swobodnej oceny dowodów i musi się ostać, choćby w równym stopniu, na podstawie tego materiału dowodowego, dawały się wysnuć wnioski odmienne. Dla skuteczności zarzutu naruszenia wyżej wymienionego przepisu nie wystarcza zatem stwierdzenie o wadliwości dokonanych ustaleń faktycznych, odwołujące się do stanu faktycznego, który w przekonaniu skarżącego odpowiada rzeczywistości. Konieczne jest wskazanie przyczyn dyskwalifikujących postępowanie sądu w tym zakresie. W szczególności skarżący powinien wskazać, jakie kryteria oceny naruszył sąd przy ocenie konkretnych dowodów, uznając brak ich wiarygodności i mocy dowodowej lub niesłuszne im je przyznając. Zwalczanie swobodnej oceny dowodów nie może więc polegać tylko na przedstawieniu własnej, korzystnej dla skarżącego wersji zdarzeń, ustaleń stanu faktycznego opartej na własnej ocenie, lecz konieczne jest przy tym posłużeniu się argumentami wyłącznie jurydycznymi, wykazywanie, że wskazane w art. 233 § 1 k.p.c. kryteria oceny wiarygodności i mocy dowodów zostały naruszone, co miało wpływ na wynik sprawy. Takiej argumentacji apelująca jednakże nie przedstawiła, ograniczając się do ogólnego podważania ustaleń Sądu Rejonowego niezgodnych z przyjmowanym przez pozwaną stanowiskiem.

Celem przypisania dłużnikowi zajętej wierzytelności odpowiedzialności odszkodowawczej w oparciu o art. 886 § 3 k.p.c. w zw. z art. 902 k.p.c. w pierwszej kolejności istotnym pozostaje ustalenie czy doszło do samego zajęcia. Część zarzutów apelacji koncentruje się wokół niejasnej treści zawiadomienia komornika o zajęciu wierzytelności jak i braku dostatecznego zindywidualizowania zajmowanej wierzytelności, które to okoliczności miałyby w ocenie pozwanej usprawiedliwiać jej późniejsze zachowania. Zarzuty pozwanej nie mogły zostać podzielone.

Wskazać należy, że komornik zajmując wierzytelność zobowiązuje dłużnika wierzytelności, aby należnego od niego świadczenia nie uiszczał dłużnikowi egzekwowanemu (art. 896 § 1 pkt 2 k.p.c.) oraz aby udzielił informacji przewidzianych w art. 896 § 2 k.p.c. Jednocześnie stosownie do art. 896 § 1 pkt 2 k.p.c. na dłużnika zajętej wierzytelności nałożony został obowiązek przekazania świadczenia komornikowi lub złożenia do depozytu sądowego (aktualnie na rachunek depozytowy Ministra Finansów).

Jak prawidłowo ustalił Sąd Rejonowy dokonane zajęcie było skuteczne mimo podania błędnego numeru NIP i adresu spółki (...) Sp. z o.o. Wskazany w zajęciu numer NIP istotnie przynależał do innego podmiotu, to jest spółki (...) Sp. z o.o. Okoliczność ta nie pozostawała przedmiotem sporu. Jednocześnie zastrzeżenia wymaga, że w stanie prawnym obowiązującym w dacie prowadzenia spornej egzekucji numer NIP posiadał drugorzędne znaczenie na etapie powiadomienia dłużnika wierzytelności o jej zajęciu. Jak wynika z zeznań przesłuchanego w sprawie komornika sądowego P. R. w związku z tym, że przepisy obowiązujące w okresie prowadzenia egzekucji względem pozwanej nie wymagały wskazywania nr NIP w tytule wykonawczym, komornik w dalszej korespondencji kierowanej do pozwanej w ogóle nie posługiwał się nr NIP tylko nazwą spółki, która w jego ocenie była wystarczająca do identyfikacji podmiotu. Jak wynika z dalszej korespondencji prowadzonej w toku postępowania egzekucyjnego powyższych wątpliwości w tamtym czasie nie miała także pozwana Spółdzielnia skoro w piśmie z dnia 26 marca 2014r. (w odpowiedzi na pismo komornika sądowego z dnia 18 marca 2014 r. w którym mowa o zajęciu wierzytelności przysługujących (...) Sp. z o.o. wobec Spółdzielni) odwołując się do zajęcia z dnia 24 lutego 2014 r. wskazywała na (...) Sp. z o.o. (k. 28 akt KM(...)). W przedmiocie adresu siedziby (...) Sp. z o.o. zauważyć należy, że choć pierwotnie siedziba spółki znajdowała się na ul. (...) i pozostawała aktualna w momencie zawierania umowy z dnia 5 marca 2012r., to jednakże w następstwie wpisu z dnia 9 lipca 2013r. w Krajowym Rejestrze Sądowym ujawniono nowy adres spółki tj. B. ul. (...). Brak jest tym samym podstaw do przypisywania komornikowi sądowemu błędnego oznaczenia jej adresu.

Nie budzi także wątpliwości skuteczność dokonanego wówczas zajęcia, skoro w jego dacie (24 lutego 2014 r., doręczenie w dnie 5 marca 2014 r.) wierzytelność (...) Sp. z o.o. wobec pozwanej Spółdzielni, wynikająca z faktury VAT nr (...) z dnia 08 października 2012 r. w kwocie 67 618.90 zł, wystawionej w związku z wykonaniem przez (...) Sp. z o.o. na zlecenie S. systemu oddymiania - istniała i była wymagalna. Skuteczne zajęcie wierzytelności na podstawie art. 896 k.p.c. obejmuje tylko wierzytelność istniejącą. Oczywistym przy tym pozostaje, że omyłkowa zapłata przez Spółdzielnię należności wynikającej z faktury VAT nr (...) na rzecz (...) Sp. z o.o. nie skutkowała wygaśnięciem wierzytelności względem (...) Sp. z o.o. Odnosząc się do zarzutu braku dostatecznego zindywidualizowania zajmowanej wierzytelności wskazać należy, że z treści art. 896 § 2 pkt 1 i 2 k.p.c. wynika, że nie wszystkie elementy konkretyzujące zajmowaną wierzytelność muszą być komornikowi znane już w chwili kierowania wezwania do poddłużnika. Wyjaśnieniu wszelkich niejasności w tym zakresie, a w konsekwencji usunięciu ewentualnych nieścisłości, błędów i omyłek popełnionych w wezwaniu służy prawidłowe wykonanie przez poddłużnika obowiązków informacyjnych przewidzianych art. 896 § 2 pkt 1 i 2 k.p.c. W sprawie S. nie dopełniła powyższych obowiązków i pomimo skonkretyzowania przez komornika zajętej uprzednio wierzytelności w piśmie z dnia 18 marca 2014 r. (k. 26 akt Km (...)) oświadczyła, że poza wierzytelnościami objętych cesją na rzecz (...) S.A. nie posiada innych zobowiązań wobec dłużnika (...) Sp. z o.o. pomijając wymagalną wierzytelność wynikającą z faktury VAT nr (...). Jak natomiast wskazał Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 11 stycznia 2006 r. (III CK 335/05) zdecydowanie należy odrzucić taki kierunek wykładni art. 896 k.p.c., który przyznawałby poddłużnikowi uprawnienia do dokonywania oceny skuteczności zajęcia, do czego zmierzają zarzuty apelacji. Skutki dokonanego zajęcia powstają bowiem niezależnie od akceptacji poddłużnika tyle, że ich zakres w przypadku nieistnienia wierzytelności jest ograniczony. Jak wskazał Sąd Najwyższy w uzasadnieniu powyższego orzeczenia nie może być zatem tak, że adresat wezwania składa komornikowi oświadczenie, że zajmowana wierzytelność nie istnieje i ignoruje obowiązek przewidziany w art. 896 § 1 pkt 2 k.p.c. bez narażenia się na odpowiedzialność odszkodowawczą wobec wierzyciela.

Zgodnie z art. 886 § 3 k.p.c. w zw. z art. 902 k.p.c. dłużnik wierzytelności, który nie zastosował się do wezwania z art. 881 i 882 k.p.c. lub w inny sposób naruszył obowiązki wynikające z zajęcia bądź złożył oświadczenie przewidziane w art. 882 k.p.c. niezgodne z prawdą albo dokonał wypłaty zajętej części wynagrodzenia dłużnikowi, odpowiada za wyrządzoną przez to wierzycielowi szkodę.

Zgodnie z utrwalonym w orzecznictwie sądowym stanowiskiem odpowiedzialność odszkodowawcza dłużnika zajętej wierzytelności następuje według przepisów normujących odpowiedzialność z tytułu czynów niedozwolonych (art. 361 k.c., 415 k.c.). Przesłankami tej odpowiedzialności w oparciu o art. 886 § 3 k.p.c. są więc: bezprawne i zawinione zachowanie się poddłużnika, zaistnienie szkody w majątku wierzyciela egzekwującego i istnienie związku przyczynowego między zachowaniem się poddłużnika a szkodą wierzyciela egzekwującego. Ciężar dowodu, iż wystąpiły wszystkie trzy przesłanki odpowiedzialności odszkodowawczej obciąża wierzyciela egzekwującego (art. 6 k.c.). W oparciu o zebrany w sprawie materiał dowodowy - jak prawidłowo przyjął Sąd Rejonowy – zachodziły dostateczne podstawy do przyjęcia, że to zawiniony brak realizacji przez (...) obowiązków ustawowych doprowadził do uszczerbku w majątku powodowej spółki.

Podzielić należy zapatrywanie Sądu pierwszej instancji, który wspomnianych naruszeń dopatrzył się w działaniach i zaniechaniach pozwanej Spółdzielni, która w związku z dokonanym zajęciem oświadczyła, że nie pozostaje zobowiązana z jakiegokolwiek tytułu wobec dłużnika strony powodowej oraz nie uregulowała z tego powodu należności na rzecz komornika, czym naruszyła obowiązki informacyjne przewidziane treścią art. 896 § 2 pkt 1 i 2 k.p.c., a także obowiązek przekazania świadczenia komornikowi określony treścią art. 896 § 1 pkt 2 k.p.c. Jak wynika z przeprowadzonego postępowania dowodowego gdyby w związku z dokonanym zajęciem z dnia 24 lutego 2014 r. S. przekazała na rzecz komornika sądowego kwotę 82 743,30 zł wierzyciel – po potrąceniu opłaty stosunkowej oraz wydatków gotówkowych – otrzymałby kwotę 71 926,35 zł. Z kolei w przypadku wpłaty przez pozwaną w dniu 12 marca 2014 r. kwoty 78 697,28 zł wierzyciel – po potrąceniu opłaty stosunkowej oraz wydatków gotówkowych – otrzymałby kwotę 68 525,46 zł, a w przypadku wpłaty w dniu 31 marca 2014 r. kwoty 79 154,87 zł wierzyciel – po potrąceniu opłaty stosunkowej oraz wydatków gotówkowych – otrzymałby kwotę 68 903,89 zł (pismo komornika sądowego z dnia 3 czerwca 2016 r. – k. 59,75, pismo komornika sądowego z dnia 6 lipca 2017 r. – k. 154, pismo komornika sądowego z dnia 13 listopada 2017 r. – k. 201). Gdyby zatem pozwana S. w związku z dokonanym zajęciem wykonała swój obowiązek ustawowy przewidziany treścią art. 896 § 1 pkt 2 k.p.c. to wierzyciel zostałby zaspokojony w zakresie należności objętej żądaniem pozwu, gdyż w tamtym okresie był jedynym wierzycielem prowadzącym egzekucję z zajętej wierzytelności. Tymczasem brak współdziałania ze strony pozwanej skutkował koniecznością wszczęcia dalszych procedur, które w związku z przyłączeniem się do egzekucji innych wierzycieli, w tym uprzywilejowanych, ostatecznie doprowadziły do przyznania powodowi, w ramach realizacji planu podziału wyegzekwowanej kwoty, sumy w wymiarze jedynie 9 179,42 zł. Roszczenia powoda zostały zatem zaspokojone w bardzo ograniczonym zakresie w stosunku do sytuacji w której pozwana niezwłocznie po otrzymaniu zawiadomienia o zajęciu przekazałyby odpowiednie środki na rachunek bankowy wskazany w wezwaniu. Pomiędzy nieprawidłowym działaniem oraz zaniechaniem S. w wypełnieniu obowiązków z art. 896 § 1 pkt 2 i § 2 k.p.c. a szkodą poniesioną przez powoda zachodzi adekwatny związek przyczynowy. W razie bowiem podjęcia powinnego działania polegającego na przekazaniu komornikowi zajętej wierzytelności stosowanie do wezwania komornika nie doszłoby do powstania skutku szkodowego. Działanie oraz zaniechanie pozwanej S. niewątpliwie miało także charakter zawiniony. Było ono naganne jak i sprzeczne z obowiązującym porządkiem prawnym.

Nie mogły zostać także uwzględnione zarzuty strony pozwanej wskazujące na brak jej zawinienia. W tym zakresie pozwana podnosiła, że dochodzona przez powoda wierzytelność stała się sporna dopiero z chwilą wytoczenia powództwa w sprawie o sygn. akt XIV GC (...), a do tego czasu pozwana pozostawała w przekonaniu, że nie posiada żadnego zadłużenia względem (...) sp. z o.o., przez co nie sposób przypisać jej winy, stanowiącej jedną z przesłanek odpowiedzialności deliktowej. Wskazać należy, że dokonując zapłaty w dniu 6 grudnia 2012 r. należności wynikającej z faktury VAT nr (...) pozwana winna dołożyć odpowiedniej staranności i upewnić się, że planowana należność zostanie przekazana właściwemu podmiotowi. Jakiekolwiek powiazania pomiędzy spółkami (...) Sp. z o.o. i (...) Sp. z o.o. pozostają przy tym bez znaczenia, bowiem nie zmieniają okoliczności, że w dalszym ciągu stanowiły one odrębne od siebie podmioty. Zarówno umowa zawarta w dniu 5 marca 2012r. jak i wystawione na jej podstawie faktury w jednoznaczny sposób wskazywały jako wykonawcę robót, a więc wierzyciela pozwanej (...) Sp. z o.o. W konsekwencji oczywistym jest, że dokonanie przelewu oznaczonej kwoty na rachunek bankowy podmiotu trzeciego nie stanowiło spełnienia świadczenia na rzecz uprawnionego wierzyciela tj. (...) Sp. z o.o.

Wskazać należy także, że w sprawie poza twierdzeniami pozwanej brak jest jakiegokolwiek materiału dowodowego, który pozwalałby wnioskować, że w spornym okresie (zapoczątkowanym zajęciem wierzytelności z dnia 24 lutego 2014 r.) pozwana mogła pozostawać w usprawiedliwionym przekonaniu co do wygaśnięcia wierzytelności (...) sp. z o.o. wynikającej z faktury VAT nr (...) w związku z jej zapłatą na rzecz (...) Sp. o.o., mającym być następstwem rzekomego porozumienia się obu spółek i pozwanej w tym przedmiocie jak i braku żądań zapłaty spornej faktury kierowanych do pozwanej. Twierdzenia pozwanej nie zostały w tym zakresie nie tylko niczym poparte, ale i pozostawały w sprzeczności z treścią pozostałego materiału dowodowego, w tym ze złożonym w toku postępowania egzekucyjnego przez prezesa zarządu (...) Sp. z o.o. oświadczeniem z dnia 11 marca 2014 r. dotyczącym istnienia wobec pozwanej wierzytelności w kwocie około 68 000 zł wraz z odsetkami, niezależnie od wierzytelności przysługujących spółce (...) (zapisek urzędowy z dnia 11 marca 2014 r. – k. 16 akt Km (...)/14). W żaden także sposób winy pozwanej nie umniejsza ani nie wyłącza okoliczność złożenia świadczenia objętego fakturą VAT nr (...) do depozytu sądowego. Z wnioskiem w tym przedmiocie pozwana wystąpiła w dniu 16 grudnia 2014 r., a postanowienie zezwalające na złożenie świadczenia do depozytu na podstawie art. 467 pkt 3 k.c. zostało wydane w dniu 16 czerwca 2015 r. (odpis postanowienia Sądu Rejonowego w B. B. z dnia 16 czerwca 2015 r. k. 104-105). W tym zakresie pozwana powoływała się na brak wiedzy odnośnie tego kto jest wierzycielem, w związku z dalszymi zajęciami spornej wierzytelności jakie nastąpiły w sierpniu 2014 r. jak i doręczeniem jej odpisu pozwu w sprawie XIV GC (...). W wyroku z dnia 1 grudnia 2004 r., (IV CK 203/04) Sąd Najwyższy wskazał, że w razie zajęcia wierzytelności, w sytuacji gdy zaistnieje spór co do tego, kto jest wierzycielem (dłużnik egzekwowany czy inna osoba), złożenie przez poddłużnika przedmiotu świadczenia do depozytu sądowego (art. 896 § 1 pkt 2 k.p.c. w zw. z art. 467 pkt 3 k.c.) na podstawie postanowienia sądu nie może być uznane za działanie zawinione w rozumieniu art. 415 k.c.

W przypadku zajęcia wierzytelności złożenie przedmiotu świadczenia do depozytu sądowego na podstawie art. 467 k.c. w związku z art. 896 § 1 pkt 2 k.p.c. jest instytucją prawa materialnego, uprawnienie w tym zakresie ma dłużnik, oczywiście jeżeli zachodzi jedna z przesłanek przewidzianych w art. 467 k.c.

Jednakże w sprawie niniejszej, w dacie zajęcia spornej wierzytelności z wniosku powoda (luty/marzec 2014 r.) nie istniały przesłanki uprawniające pozwaną do złożenia świadczenia do depozytu sądowego, a w szczególności nie było wątpliwości co do osoby wierzyciela. Istniał natomiast obowiązek niezwłocznego przekazania zajętej wierzytelności komornikowi sądowemu stosownie do treści 896 § 1 pkt 2 k.p.c.

O braku zawinienia pozwanej, czy też powstania szkody po stronie powoda nie świadczy również występowanie przez pozwaną już w toku procesu z propozycjami ugodowymi. Sąd pierwszej instancji obszernie objaśnił już wynikające ze specyfiki omawianego postępowania ograniczenia dotyczące przysługujących powodowi uprawnień materialnoprawnych, szczególnie w zakresie konieczność uzyskania zgody dłużnika na dokonanie pewnych czynności.

Odnosząc się z kolei do zarzutu pozwanej dotyczącego naruszenia art. 328 § 2 k.p.c. wskazać należy, że zgodnie z powszechnie przyjmowanym w orzecznictwie poglądem o naruszeniu wskazanego przepisu może być mowa jedynie w wyjątkowych sytuacjach, gdy treść uzasadnienia całkowicie uniemożliwia sądowi drugiej instancji dokonanie oceny toku wywodu, który doprowadził do wydania orzeczenia (por. wyrok Sądy Apelacyjnego w Katowicach z dnia 28 września 2016r., V ACa (...) wyrok Sądu Najwyższego z dnia 15 lipca 2011r., I UK 325/10, wyrok Sądu Najwyższego z dnia 5 września 2001 r., I PKN 615/00). W rozpatrywanej sprawie taka okoliczność nie wystąpiła, gdyż w uzasadnieniu wyroku Sąd pierwszej instancji przedstawił obszerną i spójną argumentację na poparcie przyjętego przez siebie stanowiska, odnosząc się do całokształtu zgromadzonego w postępowaniu materiału dowodowego i w sposób zrozumiały wskazując przyczyny, które legły u podstaw wydanego w sprawie rozstrzygnięcia, umożliwiając tym samym Sądowi Okręgowemu przeprowadzenia kontroli instancyjnej. Na uwzględnienie nie zasługiwały także zarzuty dotyczące błędnego wyliczenia wysokości kosztów postępowania poniesionych przez stronę powodową na które jak prawidłowo przyjął Sąd I instancji złożyły się: opłata od pozwu w kwocie 3 212,00 zł, koszty zastępstwa procesowego powoda i opłata od pełnomocnictwa – 7 217 zł i koszty dojazdów pełnomocnika powoda – 636 zł, co łącznie obejmuje kwotę 11 065,00 zł zasądzoną od pozwanej w punkcie 3 wyroku.

Mając na uwadze powyższe apelacja jako bezzasadna podlegała oddaleniu na podstawie art. 385 k.p.c.

O kosztach postępowania apelacyjnego orzeczono na mocy art. 98 § 1 i § 3 k.p.c. obciążając nimi w całości pozwanego jako stronę przegrywającą proces w instancji

odwoławczej. Na zasądzoną kwotę składa się wynagrodzenie pełnomocnika pozwanego w kwocie 2 700 zł, określone według stawki minimalnej, wynikającej z §2 ust. 6 w zw. z §10 ust. 1 pkt. 1 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych (Dz. U. z 2018 r. poz. 265) oraz kwota 244,40 zł tytułem kosztów dojazdów pełnomocnika na rozprawę, wyliczona zgodnie z przedłożonym przez pełnomocnika spisem kosztów. Wniosek powoda o zasądzenie kosztów postępowania od interwenienta ubocznego przystępującego do sprawy po stronie pozwanego podlegał oddaleniu na mocy art. 107 k.p.c.

M. K. A. M. G.

Dodano:  ,  Opublikował(a):  Iwona Zdebel
Podmiot udostępniający informację: Sąd Okręgowy w Katowicach
Osoba, która wytworzyła informację:  SSO Arkadiusz Przybyło,  SO Małgorzata Kowalska ,  SR del. Magdalena Grabowska
Data wytworzenia informacji: