Portal Orzeczeń Sądów Powszechnych

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 3 grudnia 2024 roku

Sąd Okręgowy w Katowicach XI Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

Przewodnicząca: SSO Anna Petri

Protokolant: st. sekretarz sądowy Sabina Kamińska

po rozpoznaniu 3 grudnia 2024 roku w K.

sprawy z powództwa K. P.

przeciwko (...) w S.

o wynagrodzenie za pracę i ustalenie

na skutek apelacji pozwanego

od wyroku Sądu Rejonowego Katowice-Zachód w Katowicach

z 27 czerwca 2024 roku sygn. akt VII P 334/23

1.  zmienia zaskarżony wyrok w punktach:

a.  2 w ten sposób, że oddala powództwo w zakresie ustalenia wysokości wynagrodzenia;

b.  3 w ten sposób, że wzajemnie znosi koszty zastępstwa procesowego;

2.  oddala apelację w pozostałej części;

3.  wzajemnie znosi koszty zastępstwa procesowego w postępowaniu apelacyjnym.

SSO Anna Petri

sygn. akt XI Pa 350/24

UZASADNIENIE

Powódka K. P. ostatecznie precyzując pozew domagała się zasądzenia od pozwanego (...) w S. kwoty 10 586,44 zł brutto tytułem wynagrodzenia za okres od lipca 2022r. do kwietnia 2023r. z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od kwot wskazanych w piśmie procesowym z 25 września 2023r. oraz ustalenia jej wynagrodzenia zasadniczego na kwotę 3.652,33 zł brutto miesięcznie poczynając od 1 lipca 2022r. i zobowiązania pozwanego do każdorazowego podwyższania jej wynagrodzenia zasadniczego w zakresie odpowiadającym współczynnikowi pracy przypisanemu do 2 grupy zawodowej, określonej w załączniku do ustawy z 26 maja 2022r. o zmianie ustawy o sposobie ustalania najniższego wynagrodzenia zasadniczego niektórych pracowników zatrudnionych w podmiotach leczniczych oraz niektórych innych ustaw, tj. 1,29. Domagała się również zasądzenia kosztów zastępstwa procesowego. Powódka podała, że jest do 30 czerwca 2022r. pozwany wypłacał jej wynagrodzenie zasadnicze ustalone według współczynnika pracy na poziomie 1,06, przypisanego do 7 grupy zawodowej. Od września 2022r. wynagrodzenie zasadnicze powódki wypłacano przy uwzględnieniu współczynnika pracy na poziomie 1,02 przypisanego do 5 grupy zawodowej. W jej ocenie posiadając tytuł magistra i pracując na stanowisku wymagającym specjalizacji powinna zostać zakwalifikowana do 2 grupy zawodowej, ze współczynnikiem pracy wynoszącym 1,29.

Pozwany wniósł o oddalenie powództwa i zasądzenie kosztów zastępstwa procesowego. Wskazał, że tworząc kategorie zaszeregowania ustawodawca nie posłużył się określeniem „posiadane kwalifikacje”, lecz „kwalifikacje wymagane” na zajmowanym stanowisku. Podkreślił, że posiadane przez powódkę kwalifikacje – ukończone studia magisterskie nie mieszczą się w zakresie kwalifikacji wymaganych w miejscu wykonywania pracy. Stąd nie ma możliwości zaliczenia powódki do 2 grupy kategorii zaszeregowania, której to współczynnik pracy wynoszący 1,29.

Wyrokiem z dnia 27 czerwca 2024r. Sąd Rejonowy Katowice – Zachód w Katowicach:

1)  zasądził od pozwanego na rzecz powódki kwotę 10.586,44 zł brutto tytułem różnicy w należnym a wypłaconym wynagrodzeniu za pracę za okres od lipca 2022r. do kwietnia 2023r. z odsetkami ustawowymi za opóźnienie, liczonymi do dnia zapłaty od kwot wskazanych w wyroku;

2)  ustalił wynagrodzenie zasadnicze powódki u pozwanego na kwotę 3.652,33 zł brutto miesięcznie, stanowiącą wynagrodzenie za ½ etatu, poczynając od 1 lipca 2022r., zobowiązując jednocześnie pozwanego do każdorazowego podwyższania tego wynagrodzenia w zakresie odpowiadającym współczynnikowi pracy przypisanemu do grupy zawodowej numer 2, określonej w załączniku do ustawy z 26 maja 2022r. o zmianie ustawy o sposobie ustalania najniższego wynagrodzenia zasadniczego niektórych pracowników zatrudnionych w podmiotach leczniczych oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. 2022 poz. 1352), tj. 1,29;

3)  zasądził od pozwanego na rzecz powódki kwotę 1.350 zł z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od dnia uprawomocnienia się orzeczenia do dnia zapłaty tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego;

4)  nakazał pobrać od pozwanego na rzecz Skarbu Państwa - Sądu Rejonowego (...) kwotę 750 zł tytułem opłaty od pozwu, od uiszczenia której powódka była zwolniona z mocy ustawy;

5)  nadał rygor natychmiastowej wykonalności wyrokowi w punkcie pierwszym do kwoty 5.036,40 zł.

Sąd Rejonowy ustalił, że powódka była zatrudniona u pozwanego na podstawie umowy o pracę od 1 lutego 2020r., w wymiarze czasu pracy ½ etatu, na stanowisku specjalistki pielęgniarki, przy czym od 1 maja 2020r. pracowała na podstawie umowy o pracę na czas nieokreślony. Jej wynagrodzenie ustalono według kategorii z XI stawki zasadniczej w kwocie 2.150,00 zł brutto. Na zajmowanym przez nią stanowisku ze względu na oddział, na którym pracowała, wymagana była specjalizacja z anestezjologii i intensywnej terapii. Powódka uzyskała tytuł pielęgniarki specjalisty w dziedzinie pielęgniarstwa anestezjologicznego i intensywnej opieki w 2015r. W 2019r. uzyskała tytuł zawodowy magistra pielęgniarstwa.

W dniu 16 lipca 2021r. strony zawarły porozumienie zmieniające warunki umowy o pracę, na mocy którego wynagrodzenie zasadnicze powódki ustalono na 5.477,52 zł brutto w przeliczeniu do wymiaru jej czasu pracy – 2.738,76 zł brutto miesięcznie.

Pozwany składał raporty do NFZ, w których wykazywał indywidualnie pracowników przypisanych do określonych grup zatrudnienia. Do czerwca 2022r. pieniądze przekazywane z NFZ były przypisywane do konkretnego numeru PESEL pracownika i pracodawca nie miał możliwości dysponowania nimi w sposób dowolny. Od 1 lipca 2022r. przepisy w tym zakresie uległy zmianie, a wraz z nimi zasady finansowania. Od tego czasu pieniądze przekazywane na wzrost wynagrodzeń, obliczane za pomocą współczynnika, były przekazywane do szpitali w formie ryczałtu.

Pracownicy pozwanego byli przyporządkowywani do określonych grup zaszeregowania na podstawie obowiązującego u niego regulaminu wynagradzania. W związku ze zmianą przepisów od lipca 2022r. pozwany nie przypisywał pracowników do innej grupy zawodowej, a jedynie zmianie ulegała wysokość ich wynagrodzenia, ustalana według współczynnika wynikającego z ustawy. Po lipcu 2022r. pozwany przedstawił pracownikom projekty porozumienia, zgodnie z którymi wypłata dodatku do wynagrodzenia uzależniona była od poszerzenia zakresu ich obowiązków. Zakres obowiązków powódki w okresie zatrudnienia u pozwanej nie uległ zmianie.

W dniu 30 września 2022r. prezes zarządu pozwanego wydał zarządzenie w sprawie określania zasad kwalifikowania pracowników do grup zawodowych według kwalifikacji wymaganych na danych stanowiskach i wysokości minimalnego wynagrodzenia zasadniczego zgodnie z ustawą z 8 czerwca 2017r. o sposobie ustalania najniższego wynagrodzenia zasadniczego niektórych pracowników zatrudnionych w podmiotach leczniczych. Żadna z pielęgniarek pozwanego nie została już przypisana do najwyższej grupy zawodowej.

Pismem z 9 listopada 2022r. NFZ poinformował, że podmioty lecznicze, które zawarły z NFZ umowę o udzielanie świadczeń opieki zdrowotnej, przekazały do NFZ informacje objęte zakresem rozporządzenia Ministra Zdrowia z 5 lipca 2021r. Akcja pozyskiwania informacji o wynagrodzeniach miała charakter jednorazowy i dotyczyła tylko danych według stanu na 31 maja 2021r. Pozwana przekazała do NFZ informację o grupie zawodowej, o której mowa w § 2 pkt 1 rozporządzenia Ministra Zdrowia wskazując grupę według załącznika do ustawy. Powódka została przypisana do grupy zawodowej „pielęgniarka z tytułem zawodowym magister pielęgniarstwa, która uzyskała tytuł specjalisty w dziedzinie pielęgniarstwa”. Zastosowano współczynnik pracy zgodnie z ustawą z 28 maja 2021r. o zmianie ustawy o sposobie ustalania najniższego wynagrodzenia zasadniczego niektórych pracowników zatrudnionych w podmiotach leczniczych oraz niektórych innych ustaw. Przy zgłaszaniu danych do kontraktowania świadczeń powódka została wykazała przez pozwaną jako pielęgniarka – specjalista pielęgniarstwa anestezjologicznego i intensywnej opieki, wykształcenie średnie medyczne.

W dniu 25 listopada 2022r. powódka skierowała do pozwanego wezwanie do zapłaty kwoty 7.000 zł tytułem wyrównania zaległego wynagrodzenia.

Pozwany przedstawił powódce nowe porozumienie zmieniające warunki umowy o pracę, na mocy którego od 1 lipca 2022r. jej wynagrodzenie zasadnicze miało zostać ustalone w kwocie 5.775,78 zł brutto, w przeliczeniu do wymiaru czasu pracy powódki – 2.887,89 zł brutto miesięcznie. Porozumienie to podpisał prezesa zarządu pozwanej 7 października 2022r. Powódka nie podpisała tego porozumienia, a jedynie potwierdziła jego odbiór 18 stycznia 2023r.

W dniu 18 lipca 2023r. strony zawarły porozumienie zmieniające warunki umowy o pracę, na mocy którego wynagrodzenie zasadnicze zostało ustalone w kwocie 6.473,07 zł brutto, w przeliczeniu do wymiaru czasu pracy powódki – 3.236,54 zł brutto miesięcznie, zgodnie z 10 kategorią zaszeregowania. Weszło ono w życie od 1 lipca 2023r.

Różnica w wynagrodzeniu, obliczonym przy przyjęciu współczynnika 1,29, a wynagrodzeniem faktycznie wypłaconym powódce w spornym okresie wynosiła: 1.098,34 zł – za lipiec 2022r., 1.077,92 zł – za sierpień 2022r., 1.103,45 zł – za wrzesień 2022r., 934,10 zł – za październik 2022r., 1.077,61 zł – za listopad 2022r., 1.117,28 zł – za grudzień 2022r., 1.044,10 zł – za styczeń 2023r., 1.023,17 zł – za luty 2023r.; 1.081,77 zł – za marzec 2023r. i 1.028,70 zł – za kwiecień 2023r. Jednomiesięczne wynagrodzenie powódki liczone jak ekwiwalent za niewykorzystany urlop wypoczynkowy wynosiło 5.036,40 zł.

Sąd Rejonowy zważył, że żądanie pozwu okazało się zasadne i jako takie zasługiwało na uwzględnienie w całości.

Sąd I instancji wskazał, że stosownie do treści art. 3 ust. 1 ustawy z 8 czerwca 2017r. o sposobie ustalania najniższego wynagrodzenia zasadniczego niektórych pracowników zatrudnionych w podmiotach leczniczych (t.j. Dz. U. z 2021r., poz. 1801) do 1 lipca 2021r. podmiot leczniczy dokonuje podwyższenia wynagrodzenia zasadniczego pracownika wykonującego zawód medyczny oraz pracownika działalności podstawowej, innego niż pracownik wykonujący zawód medyczny, którego wynagrodzenie zasadnicze jest niższe od najniższego wynagrodzenia zasadniczego, ustalonego jako iloczyn współczynnika pracy określonego w załączniku do ustawy i kwoty przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia brutto w gospodarce narodowej w roku poprzedzającym ustalenie, ogłoszonego przez Prezesa Głównego Urzędu Statystycznego w Dzienniku Urzędowym Rzeczypospolitej Polskiej „Monitor Polski”, do wysokości nie niższej niż najniższe wynagrodzenie zasadnicze, z uwzględnieniem następujących warunków: 1) sposób podwyższania wynagrodzenia zasadniczego ustalają, w drodze porozumienia, strony uprawnione w danym podmiocie leczniczym do zawarcia zakładowego układu zbiorowego pracy, zwanego dalej „porozumieniem”; 2) podmiot leczniczy, u którego nie działa zakładowa organizacja związkowa, zawiera porozumienie z pracownikiem wybranym przez pracowników podmiotu leczniczego do reprezentowania ich interesów; 3) jeżeli porozumienie nie zostanie zawarte, sposób podwyższania wynagrodzenia zasadniczego ustala w drodze zarządzenia w sprawie podwyższenia wynagrodzenia, zwanego dalej „zarządzeniem”: a) kierownik podmiotu leczniczego, b) podmiot tworzący, o którym mowa w art. 4 pkt 1 - w przypadku podmiotów leczniczych działających w formie jednostek budżetowych i jednostek wojskowych, o których mowa w art. 4 ust. 1 pkt 3 i 7 ustawy z 15 kwietnia 2011r. o działalności leczniczej; 4) ustalony w drodze porozumienia albo zarządzenia sposób podwyższenia wynagrodzenia zasadniczego zapewnia proporcjonalny dla każdej z grup zawodowych średni wzrost tego wynagrodzenia. Po myśli art. 3 ust. 4 od 2 lipca 2021r. wynagrodzenie zasadnicze pracownika wykonującego zawód medyczny oraz pracownika działalności podstawowej, innego niż pracownik wykonujący zawód medyczny, nie może być niższe niż najniższe wynagrodzenie zasadnicze ustalone w sposób określony w ust. 1 na dzień 1 lipca 2021r.

W załączniku do rozporządzenia Ministra Zdrowia z 20 lipca 2011r. w sprawie kwalifikacji wymaganych od pracowników na poszczególnych rodzajach stanowisk pracy w podmiotach leczniczych niebędących przedsiębiorcami (Dz. U. Nr 151, poz. 896 z późn. zm.) – obowiązującym w okresie objętym żądaniem pozwu – określone zostały kwalifikacje wymagane od pracowników na poszczególnych rodzajach stanowisk pracy w podmiotach leczniczych niebędących przedsiębiorcami. Dla stanowiska „specjalista pielęgniarka” (lp. 32) przewidziano w nim następujące kwalifikacje:

⚫

tytuł magistra na kierunku pielęgniarstwo i tytuł specjalisty w dziedzinie pielęgniarstwa;

⚫

tytuł zawodowy magistra w zawodzie, w którym może być uzyskiwany tytuł specjalisty w dziedzinie mającej zastosowanie w ochronie zdrowia, i licencjat pielęgniarstwa lub średnie wykształcenie medyczne w zawodzie pielęgniarka i tytuł specjalisty w dziedzinie pielęgniarstwa lub promocji zdrowia i edukacji zdrowotnej, lub organizacji i zarządzania, lub w innej dziedzinie mającej zastosowanie w ochronie zdrowia;

⚫

licencjat pielęgniarstwa i tytuł specjalisty w dziedzinie pielęgniarstwa lub promocji zdrowia i edukacji zdrowotnej, lub organizacji i zarządzania;

⚫

średnie wykształcenie medyczne w zawodzie pielęgniarka i tytuł specjalisty w dziedzinie pielęgniarstwa lub promocji zdrowia i edukacji zdrowotnej, lub organizacji i zarządzania.

Wymagane było także przepracowanie dwóch lat w zawodzie.

Załącznik do ustawy o sposobie ustalania najniższego wynagrodzenia zasadniczego niektórych pracowników zatrudnionych w podmiotach leczniczych określa tzw. współczynnik pracy przypisany do danej grupy zawodowej według kwalifikacji wymaganych na zajmowanym stanowisku. Na mocy porozumienia zmieniającego umowę o pracę z 16 lipca 2021r. pozwany – od 1 lipca 2021r. – ustalił wynagrodzenie zasadnicze powódki na kwotę 5.477,52 zł, tj. 2.738,76 zł w przeliczeniu do jej wymiaru etatu. Jakkolwiek nie zostało to wyartykułowane wprost w treści porozumienia, pozwany przypisał tym samym powódkę do 7 grupy zawodowej według obowiązującego wówczas załącznika do ustawy. Zgodnie z jego brzmieniem, do tej grupy zawodowej należała: „pielęgniarka z tytułem zawodowym magister pielęgniarstwa, która uzyskała tytuł specjalisty w dziedzinie pielęgniarstwa”. Dla tej grupy zawodowej współczynnik pracy wynosił 1,06.

W dniu 29 czerwca 2022r. weszła w życie ustawa z 26 maja 2022r. o zmianie ustawy o sposobie ustalania najniższego wynagrodzenia zasadniczego niektórych pracowników zatrudnionych w podmiotach leczniczych oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. poz. 1352). Zmieniła ona treść załącznika określającego współczynniki pracy. Zgodnie z jego nowym brzmieniem, do grupy zawodowej nr 2, dla której współczynnik pracy wynosi 1,29, należała m. in. pielęgniarka z tytułem zawodowym magister pielęgniarstwa z wymaganą specjalizacją w dziedzinie pielęgniarstwa. Natomiast do grupy zawodowej nr 5, dla której współczynnik pracy wynosi 1,02, należała m. in. pielęgniarka z wymaganym wyższym wykształceniem na poziomie magisterskim; pielęgniarka z wymaganym wyższym wykształceniem (studia I stopnia) i specjalizacją, albo pielęgniarka ze średnim wykształceniem i specjalizacją. Pozwany od 1 lipca 2022r. przypisał powódkę do grupy zawodowej nr 5, ze współczynnikiem pracy w wysokości 1,02 i przyznał powódce wynagrodzenie zasadnicze w kwocie 5.775,78 zł, tj. 2.887,89 zł w przeliczeniu do jej wymiaru etatu.

Istotę sporu stanowiło rozstrzygnięcie czy powódka winna zostać zaliczona do grupy zawodowej nr 5, według tabeli stanowiącej załącznik do ustawy z 26 maja 2022r. – jak uczynił to pozwany – czy też do grupy zawodowej nr 2, czego domagała się powódka. Strona pozwana stała na stanowisku, że w 2021r. współczynnik pracy zależny był od kwalifikacji posiadanych przez danego pracownika, a od 2022r. od kwalifikacji wymaganych na danym stanowisku. Grupa zawodowa nr 5, w ocenie pozwanego, odpowiada kwalifikacjom wymaganym na stanowisku pielęgniarki specjalisty, podczas gdy grupa zawodowa nr 2 – kwalifikacjom posiadanym przez powódkę.

Zgodnie z uzasadnieniem projektu analizowanej ustawy, jej celem było zagwarantowanie pracownikom wykonującym zawody medyczne ochrony wynagrodzenia zasadniczego, a dla najmniej zarabiających, stopniowego podwyższania wynagrodzeń w określonej perspektywie czasowej. Ustawa nie miała wyłączać stosowania przepisów Kodeksu Pracy dotyczących zasad ustalania wynagrodzenia, które może być wyższe niż najniższe wynagrodzenie zasadnicze i powinno odpowiadać w szczególności rodzajowi wykonywanej pracy i kwalifikacjom wymaganym przy jej wykonywaniu, a także uwzględniać ilość i jakość świadczonej pracy. W projekcie przywołano przepis art. 18 ^3c k.p. dotyczący prawa pracowników do jednakowego wynagrodzenia za jednakową pracę lub za pracę o jednakowej wartości wskazując, że pracami o jednakowej wartości są prace, których wykonywanie wymaga od pracowników porównywalnych kwalifikacji zawodowych potwierdzonych dokumentami przewidzianymi w odrębnych przepisach lub praktyką i doświadczeniem zawodowym, a także porównywalnej odpowiedzialności i wysiłku (art. 18 ^3c § 3 k.p.). W dalszej części uzasadnienia projektu podano, że najniższe wynagrodzenie zasadnicze uzależnione będzie od poziomu wykształcenia wymaganego na stanowisku pracy, na którym zatrudniony jest dany pracownik (wykształcenie na poziomie wyższym, średnim, posiadanie specjalizacji). A zatem chodzi o powiązanie najniższego wynagrodzenia z zakresem obowiązków, które wykonywane są na określonym stanowisku. Zwrócono uwagę na możliwość dodatkowego różnicowania wysokości wynagrodzeń, w zależności od doświadczenia zawodowego, np. stażu pracy czy dodatkowych kwalifikacji. Ustawa nie określa wysokości wynagrodzenia, a jedynie najniższą prawnie dopuszczalną wysokość wynagrodzenia zasadniczego.

Sąd Rejonowy podniósł również, że zasada ustalania wynagrodzenia za pracę tak, aby odpowiadało ono w szczególności rodzajowi wykonywanej pracy i kwalifikacjom wymaganym przy jej wykonywaniu, a także uwzględniało ilość i jakość świadczonej pracy, wynika również z art. 78 k.p.

Analiza treści załącznika do ustawy „współczynniki pracy” doprowadziła Sąd I instancji do wniosku, że kwalifikacje wymagane dla pielęgniarek przypisanych do grupy zawodowej nr 2 i nr 5 różnią się tym, że w grupie nr 2 wymagany jest tytuł zawodowy magister pielęgniarstwa, a w grupie 5 wystarczające jest wykształcenie wyższe (studia I stopnia) albo wykształcenie średnie. Istotnym było ustalenie czy na stanowisku zajmowanym przez powódkę tytuł magistra jest wymagany. Powódka uzyskała tytuł zawodowy magistra pielęgniarstwa jeszcze przed rozpoczęciem pracy u pozwanego. Miała też tytuł pielęgniarki specjalisty w dziedzinie pielęgniarstwa anestezjologicznego i intensywnej opieki. Kwalifikacje wymagane od pracowników na poszczególnych rodzajach stanowisk w podmiotach leczniczych niebędących przedsiębiorcami zostały uregulowane w załączniku do rozporządzenia Ministra Zdrowia z 20 lipca 2011r. w sprawie kwalifikacji wymaganych od pracowników na poszczególnych rodzajach stanowisk pracy w podmiotach leczniczych niebędących przedsiębiorcami. Treść przywołanego załącznika nie daje podstaw do jednoznacznego ustalenia czy tytuł magistra jest kwalifikacją wymaganą i niezbędną do zajmowania stanowiska pielęgniarki specjalisty. Niewątpliwie natomiast, aby zostać pielęgniarką specjalistką, należy uzyskać tytuł specjalisty w dziedzinie pielęgniarstwa lub promocji zdrowia i edukacji zdrowotnej lub organizacji i zarządzania.

Sąd Rejonowy wskazał, że minimalne kwalifikacje wymagane do zatrudnienia na stanowisku pielęgniarki specjalisty powinny zostać określone przez pracodawcę, z uwzględnieniem regulacji wynikających z rozporządzenia Ministra Zdrowia z 20 lipca 2011r. i z zachowaniem minimalnych wymagań przewidzianych w tym rozporządzeniu. Obowiązujący u pozwanego regulamin wynagradzania w załączniku nr 1 „Kategorie zaszeregowania oraz stawki wynagrodzenia miesięcznego dla pracowników medycznych, ekonomiczno–administracyjnych oraz gospodarczych i obsługi” zawiera uregulowanie, że dla „specjalistki, pielęgniarki, położnej” wymagane kwalifikacje i wykształcenie to „wyższe pielęgniarskie i specjalizacja” przy 2 latach pracy (XI kategoria zaszeregowania) lub średnie medyczne i specjalizacja przy 4 latach racy (X kategoria zaszeregowania). Jest to zatem co do zasady powtórzenie przepisów rozporządzenia w zakresie kwalifikacji, również ujęte alternatywnie. U pozwanego na stanowisku pielęgniarki specjalistki wymagany jest zatem alternatywny poziom wykształcenia: wyższego pielęgniarskiego lub średniego medycznego i obowiązkowo specjalizacja.

Zgodnie z § 2 ust. 1 rozporządzenia Ministra Zdrowia z 5 lipca 2021r. zmieniającego rozporządzenie w sprawie ogólnych warunków umów o udzielanie świadczeń opieki zdrowotnej (Dz. U. z 2021r., poz. 1235) Prezes Narodowego Funduszu Zdrowia, zwanego dalej Funduszem, określa współczynniki korygujące, o których mowa w § 16 ust. 4d załącznika do rozporządzenia zmienianego w § 1, w brzmieniu nadanym niniejszym rozporządzeniem, uwzględniając wysokość dodatkowych środków wykazanych w informacji przekazanej, w terminie 14 dni od dnia wejścia w życie niniejszego rozporządzenia, przez świadczeniodawcę posiadającego umowę o udzielanie świadczeń opieki zdrowotnej do dyrektora właściwego oddziału wojewódzkiego Funduszu za pośrednictwem serwisów internetowych, o których mowa w § 10 załącznika do rozporządzenia zmienianego w § 1, obejmującej dane: 1) według stanu na dzień 31 maja 2021r. o pracownikach wykonujących zawód medyczny oraz pracownikach działalności podstawowej, innych niż pracownicy wykonujący zawód medyczny, których wynagrodzenie zasadnicze jest niższe od najniższego wynagrodzenia zasadniczego, ustalonego na zasadach określonych w ustawie z 8 czerwca 2017r. o sposobie ustalania najniższego wynagrodzenia zasadniczego niektórych pracowników zatrudnionych w podmiotach leczniczych (Dz. U. z 2020r., poz. 830 i 2401 oraz z 2021r., poz. 1104), zwanej dalej „ustawą o sposobie ustalania najniższego wynagrodzenia zasadniczego”, zawierającej: a) imię i nazwisko, b) numer PESEL, c) numer prawa wykonywania zawodu - w przypadku osób, którym nadano ten numer, d) przyporządkowanie do grupy zawodowej według kwalifikacji wymaganych na zajmowanym stanowisku, o której mowa w załączniku do ustawy o sposobie ustalania najniższego wynagrodzenia zasadniczego, e) stanowisko pracy, f) wymiar etatu, w ramach którego udziela świadczeń lub uczestniczy w udzielaniu tych świadczeń w danej umowie; 2) dotyczące kwoty należnego wynagrodzenia zasadniczego danego pracownika za maj 2021r., wynagrodzenia brutto, pozostających po stronie pracodawcy kosztach składek na ubezpieczenia społeczne, Fundusz Pracy, Fundusz Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych, Fundusz Solidarnościowy i Fundusz Emerytur Pomostowych oraz kosztach wpłat na Pracownicze Plany Kapitałowe; 3) o różnicy między kwotą wynagrodzenia brutto ustalaną dla tego pracownika na zasadach określonych w ustawie o sposobie ustalania najniższego wynagrodzenia zasadniczego w taki sposób, aby jego wynagrodzenie zasadnicze osiągnęło wysokość nie niższą niż najniższe wynagrodzenie zasadnicze, powiększoną o pozostające po stronie pracodawcy koszty składek na ubezpieczenia społeczne, Fundusz Pracy, Fundusz Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych, Fundusz Solidarnościowy i Fundusz Emerytur Pomostowych oraz koszty wpłat na Pracownicze Plany Kapitałowe, a wysokością wynagrodzenia brutto danego pracownika należnego za miesiąc maj 2021r. powiększonego o pozostające po stronie pracodawcy koszty składek na ubezpieczenia społeczne, Fundusz Pracy, Fundusz Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych, Fundusz Solidarnościowy i Fundusz Emerytur Pomostowych oraz koszty wpłat na Pracownicze Plany Kapitałowe. Niewykonanie przez świadczeniodawcę tych obowiązków lub przedstawienie przez świadczeniodawcę danych niezgodnych ze stanem faktycznym, na podstawie których Fundusz dokonał płatności nienależnych środków finansowych, skutkowało nałożeniem na świadczeniodawcę kary umownej w wysokości do 5% kwoty zobowiązania wynikającego z umowy o udzielanie świadczeń opieki zdrowotnej. Wysokość kary umownej ustalano z uwzględnieniem rodzaju i wagi stwierdzonych nieprawidłowości, a także wartości świadczeń, których dotyczyły te nieprawidłowości (§ 2 ust. 5).

Zgodnie z powołanym rozporządzeniem z 5 lipca 2021r. pozwany był obowiązany do przyporządkowania każdego pracownika do grupy zawodowej według kwalifikacji wymaganych na zajmowanym stanowisku, o której mowa w załączniku do ustawy o sposobie ustalania najniższego wynagrodzenia zasadniczego (§ 2 ust. 1 pkt 1 d). Wykonując obowiązek wynikający z powyższej regulacji pozwany wykazywał, że powódka została przypisana do grupy zawodowej według kwalifikacji wymaganych na zajmowanym stanowisku lp. 7 załącznika do ustawy z 8 czerwca 2017r. o sposobie ustalania najniższego wynagrodzenia zasadniczego niektórych pracowników zatrudnionych w podmiotach leczniczych, w jego brzmieniu obowiązującym w 2021r. Okoliczność ta został potwierdzona w piśmie NFZ z 2 sierpnia 2023r., stanowiącym odpowiedź na zobowiązanie Sądu. Do grupy tej kwalifikowano m. in. pielęgniarki z tytułem zawodowym magister pielęgniarstwa, które uzyskały tytuł specjalisty w dziedzinie pielęgniarstwa. Osoby te miały określane wynagrodzenie zasadnicze z zastosowaniem wyższego współczynnika pracy - 1,06 (załącznik do ustawy z 28 maja 2021r. o zmianie ustawy o sposobie ustalania najniższego wynagrodzenia zasadniczego niektórych pracowników zatrudnionych w podmiotach leczniczych oraz niektórych innych ustaw - Dz. U. poz. 1104).

Sąd Rejonowy zważył, że skoro powódka wykazana była jako osoba zajmująca stanowisko przypisane do 7 grupy zawodowej na podstawie ustawy z 8 czerwca 2017r. o sposobie ustalania najniższego wynagrodzenia zasadniczego niektórych pracowników zatrudnionych w podmiotach leczniczych według stanu prawnego na 1 lipca 2021r., to należy przyjąć, że pracodawca wymagał od niej kwalifikacji wykazanej w tej grupie zawodowej, czyli tytułu zawodowego magister pielęgniarstwa i tytułu specjalisty w dziedzinie pielęgniarstwa. Do grupy zawodowej nr 8 tego samego załącznika, dla której przewidziano współczynnik pracy 0,81 ustawodawca zaliczył m. in. „pielęgniarkę, która uzyskała tytuł specjalisty w dziedzinie pielęgniarstwa albo pielęgniarkę z tytułem zawodowym licencjat albo magister pielęgniarstwa”, a zatem osoby zaliczane do tej grupy również – jako posiadające tytuł specjalisty w dziedzinie pielęgniarstwa – mogły być zatrudnione na stanowisku pielęgniarki specjalisty. To jednak pozwany zdecydował o zaliczeniu powódki do wyższej grupy zawodowej nr 7, przyznając tym samym, że wymaga od niej tytułu zawodowego magistra pielęgniarstwa i jednocześnie tytułu specjalisty w dziedzinie pielęgniarstwa. Pozwany nie wykazał ani nawet nie podnosił okoliczności, by jego wymagania w tym zakresie uległy zmianie. Nie zmienił się także zakres obowiązków powódki, co potwierdziła również przesłuchiwana w sprawie w charakterze strony pozwanej prezes zarządu M. N..

Pozwany nie mógł skutecznie powoływać się na okoliczność, że w informacji przekazywanej do NFZ wykazywała wszystkie kwalifikacje personelu wynikające z akt osobowych po to, aby uzyskać jak najwyższe środki na wypłatę wynagrodzeń. Jak już wyżej wskazano, na podstawie § 2 ust. 1 pkt 1d rozporządzenia Ministra Zdrowia z 5 lipca 2021r. zmieniającego rozporządzenie w sprawie ogólnych warunków umów o udzielanie świadczeń opieki zdrowotnej był on obowiązany przekazać do NFZ dane obejmujące przyporządkowanie do grupy zawodowej według kwalifikacji wymaganych na zajmowanym stanowisku, o której mowa w załączniku do ustawy o sposobie ustalania najniższego wynagrodzenia zasadniczego, celem uzyskania środków na wynagrodzenie dla pracowników. Skoro zatem pozwany przekazał do Funduszu informacje o zaliczeniu powódki do 7 grupy zawodowej i uzyskał na tej podstawie środki na wynagrodzenie powódki zgodnie ze wskazaną grupą, to nie budzi wątpliwości, że wynagrodzenie w tak ustalonej wysokości winno zostać powódce wypłacone.

Grupa zawodowa nr 2, określona w załączniku do obecnie obowiązujących przepisów ustawy, reguluje wynagrodzenie zasadnicze m.in. pielęgniarki z tytułem zawodowym magister pielęgniarstwa z wymaganą specjalizacją w dziedzinie pielęgniarstwa, czyli takiej samej grupy, jak poprzednio uregulowana w grupie zawodowej nr 7.

Sąd Rejonowy doszedł do przekonania, że działanie pozwanego, skutkujące przyporządkowaniem powódki do niższej niż uprzednio kategorii zaszeregowania (tj. grupy zawodowej nr 5), przewidującej odmiennie wymagane kwalifikacje i odmienny współczynnik wynagrodzenia, było nieuprawnione. Pozwany dokonał powyższego w sposób arbitralny, nie wypowiadając powódce warunków pracy i płacy ani nie zawierając z nią porozumienia zmieniającego. Pozwany ograniczył swoje działania do przedstawienia powódce porozumienia stron, którego jednak ta nie podpisała, a jedynie potwierdziła fakt jego odebrania.

Sąd ów miał na uwadze również stanowisko Ministerstwa Zdrowi wskazujące, że zamysłem wprowadzonych zmian było doprecyzowanie wymagań na poszczególnych stanowiskach tak, aby możliwe było jednoznaczne przyporządkowanie tych stanowisk do poszczególnych grup zawodowych, określonych w załączniku do ustawy o sposobie ustalania najniższego wynagrodzenia zasadniczego niektórych pracowników zatrudnionych w podmiotach leczniczych. Miało to na celu ograniczenie dowolności przyporządkowywania przez pracodawcę pracowników do poszczególnych grup zawodowych. Samo Ministerstwo widzi zatem, że płace pracowników medycznych nie są ustalane w sposób sprawiedliwy, nie zależą bowiem od okoliczności obiektywnych, lecz występuje dowolność przyporządkowywania przez pracodawcę pracowników do poszczególnych grup zawodowych, warunkowana w głównej mierze sytuacją finansową podmiotu zatrudniającego pracownika (pismo podsekretarza stanu w Ministerstwie Zdrowia z 17 czerwca 2022r.).

Analiza okoliczności faktycznych rozpoznawanej sprawy doprowadziła Sąd I instancji do konstatacji, że powódka jest „pielęgniarką z tytułem zawodowym magister pielęgniarstwa z wymaganą specjalizacją w dziedzinie pielęgniarstwa”. Takich też kwalifikacji wymagał od niej pracodawca, o czym świadczy jednoznacznie informacja, o której mowa w § 2 pkt 1 rozporządzenia Ministra Zdrowia z 5 lipca 2021r. zmieniającego rozporządzenie w sprawie ogólnych warunków umów o udzielanie świadczeń opieki zdrowotnej, przekazana przez pozwanego do NFZ w 2021r. Wynagrodzenie zasadnicze powódki począwszy od 1 lipca 2022r. winno w konsekwencji odpowiadać grupie zawodowej nr 2 według załącznika do ustawy o sposobie ustalania najniższego wynagrodzenia zasadniczego niektórych pracowników zatrudnionych w podmiotach leczniczych w jej brzmieniu obowiązującym od 29 czerwca 2022r., czyli powinno być określone według współczynnika pracy wynoszącego 1,29.

Takie samo stanowisko zajął już Sąd Okręgowy w Katowicach w wyroku z 15 maja 2024r. (XI Pa 37/24), w którym podkreślono, że to pracodawca sam ustalił wynagrodzenie pracownika od 1 lipca 2021r. przypisując go do grupy zawodowej nr 7 według obowiązującego wówczas załącznika do ustawy. Grupa zawodowa nr 2 określona w załączniku do obecnie obowiązujących przepisów ustawy reguluje wynagrodzenie zasadnicze pielęgniarki z tytułem zawodowym magistra pielęgniarstwa z wymaganą specjalizacją w dziedzinie pielęgniarstwa, czyli tożsamej grupy, jak poprzednio w grupie 7. W konsekwencji wynagrodzenie zasadnicze powódki od 1 lipca 2021r. winno odpowiadać grupie zawodowej nr 2. Dokonując zakwalifikowania do niższej grupy pozwany faktycznie pogorszył warunki wynagrodzenia powódki bez porozumienia z nią, jak również bez dokonania wypowiedzenia zmieniającego.

Mając na względzie naprowadzone wyżej okoliczności żądanie powódki Sąd I instancji uznał za zasadne w całości. Wysokość kwot stanowiących różnice pomiędzy wynagrodzeniem należnym przy przyjęciu współczynnika pracy wynoszącego 1,29 a faktycznie wypłaconym powódce nie było sporne pomiędzy stronami. Dla wyliczenia wynagrodzenia zasadniczego powódki przyjąć należało – po myśli art. 3 ust. 1 ustawy o sposobie ustalania najniższego wynagrodzenia zasadniczego niektórych pracowników zatrudnionych w podmiotach leczniczych – przeciętne miesięczne wynagrodzenie brutto w gospodarce narodowej w roku poprzedzającym ustalenie, ogłoszone przez Prezesa Głównego Urzędu Statystycznego w Dzienniku Urzędowym Rzeczypospolitej Polskiej „Monitor Polski” w wysokości 5.662,53 zł. Wyliczeń tych powódka również nie kwestionowała i na ich podstawie zmodyfikowała żądanie pozwu.

O odsetkach orzeczono na podstawie art. 481 § 1 k.c. w zw. z art. 300 k.p. i art. 85 § 2 k.p. uznając, że strona pozwana pozostaje w opóźnieniu z wypłatą kwot wyrównania wynagrodzenia za pracę za poszczególne miesiące od pierwszego dnia po terminie płatności wynagrodzenia tj. od 11 dnia każdego kolejnego miesiąca spornego okresu.

Jako podstawę żądania ustalenia wysokości wynagrodzenia powódki na przyszłość Sąd Rejonowy wskazał art. 189 k.p.c., zgodnie z którym powód może żądać ustalenia przez sąd istnienia lub nieistnienia stosunku prawnego lub prawa, gdy ma w tym interes prawny. Interes prawny rozumieć należy jako obiektywnie występującą potrzebę ochrony sfery prawnej powoda, którego prawa zostały lub mogą zostać zagrożone, bądź też co do istnienia lub treści których występuje stan niepewności. Ocena interesu prawnego wymaga zindywidualizowanych, elastycznych kryteriów, uwzględniających celowościowe podstawy powództwa z art. 189 k.p.c. Jedną z przesłanek badanych przy rozważaniu celowości wykorzystania powództwa o ustalenie jest znaczenie, jakie wyrok ustalający wywarłby na sytuację prawną powoda (wyrok Sądu Najwyższego z 15 maja 2013r., III CSK 254/12 i z 22 listopada 2002r., IV CKN 1519/00, wyrok Sądu Apelacyjnego w Katowicach z 13 marca 2013r., I ACa 78/13).

Sąd meriti zauważył, że powódka kwestionowała nie tylko wysokość wynagrodzenia za pracę, ale i przyjęte przez pozwaną zasady jego ustalania. Przysługiwało jej roszczenie o zapłatę za okresy już wymagalne, które zresztą zgłosiła. Natomiast na przyszłość była pozbawiona tego typu instrumentu. Istnienie interesu prawnego w ustaleniu wynika również stąd, że na skutek różnych stanowisk stron stosunku pracy istnieje między nimi niepewność co do stanu prawnego, a konkretnie odnośnie wysokości wynagrodzenia. Sąd Rejonowy podzielił rozważania Sądu Najwyższego wyrażone w uzasadnieniu wyroku z 11 listopada 1969r. (III PRN 60/69), który wskazywał, że pracownik może mieć interes prawny w domaganiu się ustalenia jakie wynagrodzenie mu przysługuje, jeżeli pracodawca kwestionuje słuszne roszczenia pracownika zmuszając go tym samym do występowania z kolejnymi procesami o świadczenie. W konsekwencji powódka miała interes prawny w powództwie o ustalenie, albowiem w tej sytuacji nie przysługiwała jej inna ochrona zagrożonych praw. Pozwana kwestionowała bowiem co do zasady sposób obliczania wynagrodzenia powódki również i na przyszłość.

Z powyższych przyczyn Sąd I instancji ustalił wynagrodzenie zasadnicze powódki na kwotę 3.652,33 zł brutto miesięcznie poczynając od 1 lipca 2022r., jednocześnie zobowiązując pozwaną do każdorazowego podwyższania kwoty wynagrodzenia zasadniczego powódki w zakresie odpowiadającym współczynnikowi pracy przypisanemu do grupy zawodowej numer 2, określonej w załączniku do ustawy z 26 maja 2022r. o zmianie ustawy o sposobie ustalania najniższego wynagrodzenia zasadniczego niektórych pracowników zatrudnionych w podmiotach leczniczych oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. 2022, poz. 1352), tj. 1,29.

O kosztach zastępstwa procesowego Sąd ów orzekł zgodnie z art. 98 § 1, § 1 ¹ k.p.c. i 3 k.p.c. w zw. z art. 99 k.p.c. i § 9 ust. 1 pkt 2 w zw. z § 2 pkt 4 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych (t.j. Dz. U. z 2023r., poz. 1935 z późn. zm.).

O kosztach sądowych organ orzekający orzekł na mocy art. 113 ust. 1 w zw. z art. 96 ust. 1 pkt. 4 ustawy z 28 lipca 2005r. o kosztach sądowych w sprawach cywilnych (t.j. Dz. U. z 2023r., poz. 1144) i art. 13 ust. 1 pkt 6 tej ustawy oraz art. 98 k.p.c. nakazując pobranie od pozwanego na rzecz Skarbu Państwa kwoty 750 zł tytułem opłaty sądowej od pozwu, od uiszczenia której powódka była zwolniona z mocy ustawy.

O rygorze natychmiastowej wykonalności orzeczono na podstawie art. 477 ² § 1 k.p.c. nadając go do wysokości jednomiesięcznego wynagrodzenia powódki.

Apelację od wyroku wniósł pozwany.

Domagał się uchylenia zaskarżonego wyroku w całości i przekazania sprawy do ponownego rozpoznania z uwagi na nierozpoznanie przez Sąd I instancji istoty sprawy ewentualnie zmiany zaskarżonego wyroku w całości poprzez oddalenie powództwa, uchylenie klauzuli natychmiastowej wykonalności i zasądzenie od powódki na rzecz pozwanego kwoty 3.432,78 zł tytułem zwrotu świadczenia spełnionego z rygoru natychmiastowej wykonalności z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od 2 lipca 2024r. do dnia zapłaty, a w każdym przypadku: zasądzenia zwrotu kosztów zastępstwa procesowego za II instancję, a w razie rozstrzygnięcia na niekorzyść pozwanego z ostrożności procesowej wniósł on o nieobciążanie go kosztami postępowania apelacyjnego, w tym kosztami zastępstwa procesowego na zasadzie art. 102 k.p.c.

Zaskarżonemu wyrokowi zarzucił:

I.  naruszenie prawa materialnego w postaci:

1.  art. 85 § 2 k.p. i art. 481 § 1 k.c. w związku z art. 300 k.p. poprzez ich niewłaściwe zastosowanie i w konsekwencji błędne przyjęcie, że pozwany opóźniał się ze spełnieniem świadczenia;

2.  art. 29 § 1 k.p. poprzez przyjęcie, że wymagania kwalifikacyjne na danym stanowisku pracy stanowią treść stosunku pracy w sytuacji, gdy elementem umowy o pracę jest rodzaj pracy, stanowisko, na którym u pozwanego mogą być zatrudnione pielęgniarki o alternatywnych kwalifikacjach, a wymagania kwalifikacyjne wynikają z zakresu czynności, a nie posiadanego wykształcenia;

3.  art. 9 k.p. poprzez przyjęcie, że informacja dla (...) stanowi podstawę dla zakwalifikowania powódki do 7, a następnie 2 grupy zawodowej w sytuacji, gdy informacja ta nie stanowi źródła prawa pracy kształtującego prawa i obowiązki stron stosunku pracy;

4.  art. 18 ^3c k.p. poprzez jego niezastosowanie przy rozstrzygnięciu sprawy podczas, gdy zgodnie z tą regulacją pracownicy mają prawo do jednakowego wynagrodzenia za jednakową pracę lub za pracę o jednakowej wartości;

5.  art. 359 § 1 k.c. poprzez błędne przyjęcie terminu początkowe liczenia odsetek, który winien przypadać na dzień wydania orzeczenia w sprawie;

6.  art. 3 ust. 4 ustawy z dnia 8 czerwca 2017r. o sposobie ustalania najniższego wynagrodzenia zasadniczego niektórych pracowników zatrudnionych w podmiotach leczniczych (t.j. Dz. U. 2021r., poz. 1801) poprzez jego błędną wykładnię i przyjęcie, że z informacji dla (...) złożonej na podstawie rozporządzenia Ministra Zdrowia z dnia 5 lipca 2021r. można wnioskować wysokość wynagrodzenia zasadniczego pracownika wykonującego zawód medyczny i przyporządkowanie do grupy w sytuacji, gdy to podmiot leczniczy ustala corocznie zasady wynagradzania w oparciu o art. 3 ww. ustawy, a informacja nie była złożona w celu ustalenia tego wynagrodzenia;

7.  załącznika do ww ustawy poprzez wskazanie, że ustawa ta wiąże wysokość współczynnika pracy z kwalifikacjami posiadanymi przez pielęgniarkę podczas, gdy w treści załącznika zawarte jest określenie „kwalifikacje wymagane”;

8.  punktu 2 załącznika do owej ustawy poprzez przyjęcie, iż kwalifikacji do danej grupy zaszeregowania nie zależy od kwalifikacji określonych przez dyrektora podmiotu leczniczego, ale od kwalifikacji posiadanych przez tego pracownika;

9.  art. 3 oraz 5a tej ustawy poprzez błędną wykładnię i przyjęcie, że zmiana ustawy od 1 lipca 2022r. nie powiązała współczynników pracy poszczególnych grup zawodowych z wymaganym wykształceniem podczas, gdy dopiero od 1 lipca 2022r. ustawodawca doprecyzował, że zakwalifikowanie do poszczególnych grup zawodowych jest zależne od wykształcenia pracownika „wymaganego” przez pracodawcę;

10.  punktu 1 ppkt 32 załącznika do rozporządzenia Ministra Zdrowia z dnia 20 lipca 2011r. w sprawie kwalifikacji wymaganych od pracowników na poszczególnych rodzajach stanowisk pracy w podmiotach leczniczych niebędących przedsiębiorcami(t.j. Dz. U. Nr 151, poz. 896 z późn. zm.) poprzez jego błędną wykładnię i pominięcie, że rozporządzenie określało minimalne kwalifikacje niezbędne do zajmowania stanowiska pielęgniarki specjalisty, a zatem bezwzględnie na stanowisku pielęgniarki specjalisty stosownie do tej regulacji nie jest wymagane wyższe wykształcenie magisterskie.

II.  naruszenie przepisów prawa procesowego, które miało wpływ na treść orzeczenia, tj.:

1.  art. 233 § 1 k.p.c. polegające na nierozważeniu wszystkich istotnych okoliczności sprawy, błędne ustalenia faktyczne sprzeczne ze zgromadzonym w sprawie materiałem dowodowym, przekraczające granice swobodnej oceny dowodów poprzez:

a.  błędne przyjęcie, że wysokość wynagrodzenia zasadniczego powódki w okresie od 01.07.2022r. do 30.04.2023r. wynikała z przyporządkowania jej stanowiska pracy do 7 grupy (obecnie 2) zawodowej wynikającej z załącznika do ustawy z dnia 8 czerwca 2017r.;

b.  błędne przyjęcie, iż pozwany wymagał od powódki w tym okresie i wcześniej tytułu magistra pielęgniarstwa i specjalizacji tj. kwalifikacji określonych w 7, a następnie w 2 grupie zawodowej załącznika do ustawy z dnia 8 czerwca 2017r. w sytuacji, gdy z zakresu czynności i rodzaju pracy na stanowisku powódki pozwany takich kwalifikacji nie wymaga;

c.  błędne przyjęcie, iż pozwany wymagał od powódki wykształcenia wyższego magisterskiego, podczas gdy przeczy temu fakt, że w owym czasie powódka wykonywała takie same obowiązki, co pielęgniarki zatrudnione u pozwanego nieposiadające wykształcenia wyższego magisterskiego;

d.  pominięcie okoliczności, iż to pozwany jako pracodawca decyduje o kwalifikacjach wymaganiach na danym stanowisku pracy, a rodzaj pracy powódki nie wymagał kwalifikacji określonych w 7, a następnie w 2 grupie zawodowej załącznika do ustawy z dnia 8 czerwca 2017r. o sposobie ustalania najniższego wynagrodzenia zasadniczego niektórych pracowników zatrudnionych w podmiotach leczniczych;

e.  błędne przyjęcie, że informacja do (...)ukształtowała treść stosunku pracy w zakresie przyporządkowania powódki do 7 grupy zawodowej i ukształtowania warunków zatrudnienia powódki w sytuacji, gdy celem złożenia informacji nie było wyłącznie sprawozdanie wszystkich posiadanych kwalifikacji przez powódkę;

2.  art. 327 ¹ § 1 pkt 1 k.p.c. poprzez niewskazanie w uzasadnieniu przyczyn, dla których Sąd I instancji odmówił wiarygodności i mocy dowodowej dowodom przedstawionym przez pozwanego w odpowiedzi na pozew i dalszych pismach procesowych;

3.  art. 189 k.p.c. poprzez uznanie, że powódka ma interes prawny w ustaleniu aktualnej treści stosunku pracy poprzez zakwalifikowanie jej do danej grupy zawodowej.

a w konsekwencji:

III.  sprzeczność istotnych ustaleń Sądu z treścią zgromadzonego w sprawie materiału dowodowego w postaci błędu w ustaleniach faktycznych mający wpływ na treść wyroku polegający na przyjęciu, że pozwany niezgodnie z przepisami prawa wprowadził zmianę wynagrodzenia u powódki.

Apelujący wskazał, że wydając zaskarżony wyrok Sąd I instancji dopuścił się uchybień, a nadto istotnym w sprawie okolicznościom nie nadał odpowiedniej wagi i dokonał błędnej wykładni przepisów prawa materialnego oraz dopuścił się naruszenia przepisów praca procesowego mającego istotny wpływ na wynik sprawy.

W odpowiedzi na apelację powódka wniosła o jej oddalenie jako oczywiści bezzasadnej i zasądzenie zwrotu kosztów zastępstwa procesowego.

Powódka wskazała, że zaskarżony wyrok w pełni odpowiada prawu i jest zgodny kształtującą się linią orzeczniczą sądów powszechnych w sprawach dotyczących sposobu realizacji przez podmiotu lecznicze podwyżek minimalnych wynagrodzeń zasadniczych od 1 lipca 2022r. na podstawie przepisów ustawy z 8 czerwca 2017r. o sposobie ustalania najniższego wynagrodzenia zasadniczego niektórych pracowników zatrudnionych w podmiotach leczniczych oraz innych ustaw. Zauważyła, że pozwany wykonując obowiązek wynikający z § 2 pkt 1 rozporządzenia Ministra Zdrowia z 5 lipca 2021r. zmieniającego rozporządzenie w sprawie ogólnych warunków umów o udzielanie świadczeń opieki zdrowotnej wykazał wszystkie pielęgniarki i położne posiadające tytuł magistra i specjalizację – w tym powódkę – jako osoby przyporządkowanej do 7 grupy zawodowej według kwalifikacji wymaganych na danym stanowisku. Podkreśliła, że zarówno przed lipcem 2022r. jak i po czerwcu 2022r. ustawodawca posługiwał się tym samym zwrotem „kwalifikacji wymaganych na danym stanowisku” i wbrew twierdzeniom pozwanego nic się w tym zakresie nie zmieniło po czerwcu 2022r.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Apelacja pozwanego zasługiwała na częściowe uwzględnienie.

Sąd odwoławczy w pełni podziela ustalenia faktyczne i rozważania prawne Sądu I instancji odnoszące się do zasądzenia dochodzonej należności uznając je za własne, co oznacza, iż z mocy art. 387 § 2 ¹ k.p.c. zbędne jest ich ponowne przywoływanie w uzasadnieniu wyroku Sądu odwoławczego. W ramach kontroli instancyjnej przeprowadzonej przez Sąd odwoławczy w postępowaniu apelacyjnym nie sposób dopatrzyć się uchybień zarzuconych zaskarżonemu wyrokowi z wyjątkiem tych, odnoszących się do błędnego zastosowania art. 189 k.p.c.

Sąd I instancji dopuścił sią naruszenia art. 189 k.p.c. Zgodnie z jego brzmieniem powód może żądać ustalenia przez sąd istnienia lub nieistnienia stosunku prawnego lub prawa, gdy ma w tym interes prawny. Interes prawny w rozumieniu art. 189 k.p.c. istnieje wówczas, gdy zachodzi stan niepewności co do istnienia stosunku prawnego lub prawa, a wynik postępowania doprowadzi do usunięcia niejasności i wątpliwości w tym zakresie i zapewni powodowi ochronę jego prawnie chronionych interesów, czyli definitywnie zakończy spór już istniejący lub prewencyjnie zapobiegnie powstaniu takiego sporu w przyszłości (tak wyrok Sądu Najwyższego z 7 kwietnia 2010r., II PK 342/09).

Uzależnienie powództwa o ustalenie od interesu prawnego należy pojmować elastycznie, z uwzględnieniem tego czy w drodze powództwa o świadczenie strona może uzyskać pełną ochronę swoich praw. Wyrok wydany na podstawie art. 189 k.p.c. usuwa niepewność stanu prawnego zachodzącą w stosunkach między legitymowanym interesem prawnym powodem a wyznaczonym tym interesem pozwanym. Interes prawny oznacza więc istniejącą po stronie powoda potrzebę wprowadzenia jasności i pewności prawnej w sferze jego sytuacji prawnej, wyznaczonej konkretnym stosunkiem prawnym, zagrożonej, a niekiedy nawet naruszonej już przez pozwanego (tak wyrok Sądu Najwyższego z 4 kwietnia 2014r., I PK 234/13).

Jak trafnie zauważył Sąd Rejonowy, lecz wysunął z tego błędne wnioski, o występowaniu interesu prawnego świadczy możliwość stanowczego zakończenia w tej drodze sporu, natomiast przeciwko jego istnieniu - możliwość uzyskania pełniejszej ochrony praw powoda w drodze innego powództwa. Istnienie interesu prawnego w ustaleniu stosunku prawnego lub prawa to stan, w którym nie istnieje inny środek prawny, przy użyciu którego powód uzyskać może skuteczną ochronę prawną, a orzeczenie ustalające wydane w oparciu o art. 189 k.p.c. taką skuteczną ochronę prawną zapewni (wyrok Sądu Najwyższego z 15 maja 2013r., III CSK 254/12 i z 22 listopada 2002r., IV CKN 1519/00, wyrok Sądu Apelacyjnego w Katowicach z 13 marca 2013r., I ACa 78/13).

Nie budzi najmniejszych wątpliwości fakt, iż Sąd I instancji co do zasady błędnie uznał, że powódka posiada interes prawny w żądaniu ustalenia wynagrodzenia zasadniczego od 1 lipca 2022r. Przede wszystkim od tego dnia do 30 kwietnia 2023r. powódka uzyskała już maksymalną ochronę prawną, a mianowicie rozstrzygnięcie zasądzające w całości różnicę pomiędzy wynagrodzeniem należnym a wpłacanym jej przez pozwanego. Co się tyczy dalszego okresu, to wykluczone jest ustalenie prawa do tego wynagrodzenia, skoro możliwe jest jedynie skuteczne powództwo o jego zasądzenie. Z kolei z dniem 26 lipca 2023r. powódka podpisała z pozwanym porozumienie zmieniające jej wynagrodzenia od 1 lipca 2023r. na kwotę odpowiadającą minimalnemu wynagrodzeniu z grupy 5 i nie negowała go przed Sądem, choć równocześnie domagała się ustalenia, iż winna być przyporządkowana do grupy 2. W tej sytuacji brak jakichkolwiek podstaw do przyjęcia istnienia po jej stronie interesu prawnego w dochodzonym ustaleniu. W pierwszym ze wskazanych okresów uzyskała już ochronę prawną, w drugim miała taką możliwość w drodze dalej idącego powództwa o zasądzenie, a w trzecim zawarła porozumienie na innych warunkach niż dochodzone w niniejszej sprawie. Tym samym powódka nie mogła skutecznie dochodzić powyższego ustalenia wobec braku interesu prawnego ku temu.

Mając powyższe na względzie na mocy art. 386 § 1 k.p.c. należało zmienić częściowo zaskarżony wyrok i oddalić powództwo w zakresie ustalenia wysokości wynagrodzenia.

Zmiana zaskarżonego wyroku w tym przedmiocie pociągała za sobą zmianę rozstrzygnięcia o kosztach postępowania, które mają charakter akcesoryjny. Stąd na mocy art. 386 § 1 k.p.c. w związku z art. 23 ¹ k.p.c. i art. 100 k.p.c. Sąd Okręgowy zmienił także w tym zakresie wyrok Sądu Rejonowego znosząc wzajemnie koszty zastępstwa procesowego uznając w świetle powołanych przepisów, że powódka ostała się w przybliżeniu w połowie z dochodzonymi żądaniami.

W pozostałej części apelacja nie zasługiwała na uwzględnienie.

Wbrew zarzutom apelującego Sąd Rejonowy przeprowadził staranne postępowanie dowodowe, w oparciu o które poczynił trafne ustalenia faktyczne oraz wywiódł wnioski w pełni uprawnione wynikiem tego postępowania, nie wykraczając poza ramy swobodnej oceny wiarygodności i mocy dowodów, wynikające z przepisu art. 233 § 1 k.p.c. Zgodnie z tym przepisem sąd ocenia wiarogodność i moc dowodów według własnego przekonania, na podstawie wszechstronnego rozważenia zebranego materiału.

Dokonana subsumcja ustaleń faktycznych do mających zastosowanie przepisów prawa materialnego nie budzi zastrzeżeń Sądu Okręgowego. Zarzut przekroczenia zasady swobodnej oceny materiału dowodowego nie może zostać uznany za skuteczny, kiedy polega na zaprezentowaniu własnych, korzystniejszych dla skarżącego ustaleń stanu faktycznego, dokonanych na podstawie własnej oceny materiału dowodowego (tak m. in. wyrok Sądu Apelacyjnego w Łodzi z 4 sierpnia 2016r., I ACa 162/16). Ingerencja sądu drugiej instancji możliwa jest tylko wówczas, gdy skarżący wykaże, iż sąd pierwszej instancji rażąco uchybił zasadom logicznego rozumowania lub doświadczenia życiowego oraz brak jest wszechstronnej oceny wszystkich istotnych dowodów (tak wyroki Sądu Najwyższego z 29 lipca 1998r., II UKN 151/98 i z 5 stycznia 1999r., II UKN 76/99). Takich zarzutów apelujący w ogóle nie wywiódł. W żadnym miejscu nie wskazuje bowiem jakie konkretnie ustalenie Sądu I instancji i na podstawie jakiego konkretnie dowodu poczynione jest sprzeczne z zasadami logiki i doświadczenia życiowego. Tym samym pozwany nie podważył skutecznie ustaleń faktycznych dokonanych przez Sąd I instancji, które Sąd odwoławczy w całości podziela.

Nietrafny okazał się także zarzut apelującego naruszenia art. 327 ¹ k.p.c. Przewiduje on, iż uzasadnienie wyroku powinno zawierać wskazanie podstawy faktycznej rozstrzygnięcia obejmującej ustalenie faktów, które sąd uznał za udowodnione, dowodów, na których się oparł i przyczyny, dla których innym dowodom odmówił wiarygodności i mocy dowodowej oraz wyjaśnienie podstawy prawnej wyroku z przytoczeniem przepisów prawa. Sporządzenie przez Sąd uzasadnienia w sposób nie w pełni odpowiadający stawianym mu wymaganiom może stanowić usprawiedliwioną podstawę zaskarżenia jedynie wówczas, gdy przedstawione w nim motywy nie pozwalają na przeprowadzenie kontroli zaskarżonego orzeczenia z uwagi na brak wszystkich koniecznych elementów lub inne kardynalne braki. Chodzi o sytuację, gdy treść uzasadnienia orzeczenia uniemożliwia całkowicie dokonanie oceny toku wywodu, który doprowadził do wydania wyroku. Tylko bowiem w takim przypadku uchybienie 327 ¹ k.p.c. może być uznane za mogące mieć wpływ na wynik sprawy (tak wyrok Sądu Apelacyjnego w Katowicach z 22 grudnia 2017r., I ACa 707/17). Uzasadnienie Sądu I instancji w pełni odpowiada wymogom stawianym przez art. 327 ¹ k.p.c.

Sąd I instancji nie dopuścił się również naruszenia żadnego przepisu materialnoprawnego.

Na wstępie należy zauważyć, że rozlegle przytaczane przez apelującego przepisy resortowe, które miały zostać naruszone przez Sąd I instancji nie mają decydującego znaczenia dla rozstrzygnięcia. Istotę sporu stanowi bowiem możliwość faktycznego obniżenia grupy zaszeregowania powódki, a co za tym idzie – współczynnika wynagrodzenia bez dokonania w tym zakresie wypowiedzenia zmieniającego lub zawarcia porozumienia zmieniającego. Organ orzekający w pełni prawidłowo ją zanegował. Kategoria zaszeregowania i przypisany jej współczynnik to istotne warunki płacy pracownika podlegające zmianie wyłącznie w drodze wypowiedzenia ich lub porozumienia zmieniającego je.

Zgodnie z art. 42 § 1 i 2 k.p. przepisy o wypowiedzeniu umowy o pracę stosuje się odpowiednio do wypowiedzenia wynikających z umowy warunków pracy i płacy. Wypowiedzenie warunków pracy lub płacy uważa się za dokonane, jeżeli pracownikowi zaproponowano na piśmie nowe warunki. W świetle wyroku Sądu Najwyższego z 7 stycznia 1997r. (I PKN 51/96) pisemne oświadczenie woli pracodawcy określające nowe zasady wynagradzania pracownika nie jest wypowiedzeniem zmieniającym, jeżeli nie zawiera oświadczenia o wypowiedzeniu dotychczasowych warunków umowy o pracę. Wypowiedzenie zmieniające winno być dokonane przez pracodawcę, gdy zmierza on do pogorszenia statusu prawnego pracownika bez rozwiązywania stosunku pracy (M. Gersdorf, W. Ostaszewski [w:] M. Raczkowski, K. Rączka, A. Zwolińska, M. Gersdorf, W. Ostaszewski, Kodeks pracy. Komentarz, wyd. IV, Warszawa 2024, art. 42). Istotna zmiana uzgodnionego przez pracodawcę z pracownikiem elementu treści stosunku pracy na niekorzyść pracownika wymaga wypowiedzenia warunków pracy lub porozumienia stron (wyroki Sądu Najwyższego z 2 kwietnia 1998r., I PKN 559/97 i z 24 marca 1999r., I PKN 635/98). Oznacza to, że należy porównać dotychczasowe warunki pracy wynikające z treści łączącego strony stosunku pracy z nowymi warunkami i ocenić, czy w tym zakresie w ogóle następuje zmiana, czy jest ona istotna i następuje na niekorzyść pracownika (postanowienie Sądu Najwyższego z 24 października 2023r., I PSK 166/22).

Niezależnie od przewidzianych w tym zakresie wymogów na mocy porozumienia stron z 16 lipca 2021r. od 1 lipca 2021r. do 30 czerwca 2022r. poprzedzającego rozpoczęcie spornego okresu pozwany w rzeczywistości wypłacał powódce wynagrodzenie ustalone dla grupy 7 przy przyjęciu współczynnika 1,06. Natomiast od 1 lipca 2022r. świadczenie to było jej wypłacane de facto jak dla grupy 5 przy przyjęciu współczynnika 1,02. Obniżenie grupy zaszeregowania, a co za tym idzie – współczynnika do ustalania wysokości wynagrodzenia stanowi jednoznacznie o pogorszeniu warunków płacy powódki. Wbrew opisanym wyżej wymogom nie towarzyszyło temu tymczasem ani wypowiedzenie zmieniające dokonane w trybie art. 42 § 1 k.p. ani też porozumienie zmieniające, ponieważ powódka nie podpisała takiego porozumienia mającego obowiązywać od 1 lipca 2022r., a jedynie i to dopiero 18 stycznia 2023r. potwierdziła jego odbiór, co wyraźnie odnotowała. Taka zmiana jej warunków płacy nie mogła więc być skuteczna niezależnie od zmieniających się w tym czasie przepisów branżowych i tego jakie kwalifikacje powódki ostatecznie były wymagane przez pracodawcę.

Jak trafnie zauważył Sąd I instancji przepisy resortowe - załącznik do ustawy z dnia 8 czerwca 2017r. o sposobie ustalania najniższego wynagrodzenia zasadniczego niektórych pracowników zatrudnionych w podmiotach leczniczych (Dz. U. z 2021r., poz. 1801) określał tzw. współczynnik pracy przypisany do danej grupy zawodowej według kwalifikacji wymaganych na zajmowanym stanowisku. Skoro na mocy opisanego wyżej porozumienia zmieniającego umowę o pracę z 16 lipca 2021r. pozwany od 1 lipca 2021r. wypłacał powódce wynagrodzenie ustalone dla grupy 7 przy przyjęciu współczynnika 1,06, to znaczy, iż w świetle owego załącznika wymagał od niej tytułu zawodowego magistra pielęgniarstwa i specjalisty w dziedzinie pielęgniarstwa.

Po wejściu w życie w dniu 29 czerwca 2022r. ustawy z 26 maja 2022r. o zmianie ustawy o sposobie ustalania najniższego wynagrodzenia zasadniczego niektórych pracowników zatrudnionych w podmiotach leczniczych oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. poz. 1352) zmianie uległa treść załącznika określającego współczynniki pracy. Odtąd pielęgniarka z tytułem zawodowym magister pielęgniarstwa z wymaganą specjalizacją w dziedzinie pielęgniarstwa przypisana została do grupy 2 ze współczynnikiem pracy 1,29. Realizując obowiązki wynikające z § 2 ust. 1 pkt 1d rozporządzenia Ministra Zdrowia z 5 lipca 2021r. zmieniającego rozporządzenie w sprawie ogólnych warunków umów o udzielanie świadczeń opieki zdrowotnej (Dz. U. z 2021r., poz. 1235) pozwany był zobligowany przyporządkować każdego pracownika do grupy zawodowej według kwalifikacji wymaganych na zajmowanym stanowisku, o której mowa w załączniku do ustawy o sposobie ustalania najniższego wynagrodzenia zasadniczego. Pozwany potwierdził dla NFZ, że powódka została zakwalifikowana do grupy 7 jako pielęgniarka z tytułem zawodowym magister pielęgniarstwa i specjalizacją w dziedzinie pielęgniarstwa, co w świetle załącznika do ustawy z 28 maja 2021r. o zmianie ustawy o sposobie ustalania najniższego wynagrodzenia zasadniczego niektórych pracowników zatrudnionych w podmiotach leczniczych oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. poz. 110.) uprawniało ją do zastosowania współczynnika pracy - 1,06, a po nowelizacji powyższych regulacji od 1 lipca 2022r. – do współczynnika wynoszącego 1,29 przypisanego do grupy zawodowej nr 2.

Wyjaśnienia apelującego, zgodnie z którymi informacja powyższa została przekazana do NFZ przez informatyków pozwanego, który za to nie odpowiada nie może się ostać. Jak pozwany przyznał na rozprawie apelacyjnej nie była ona nigdy korygowana, co oznacza, iż pracodawca uznał ją za zgodną ze stanem faktycznym i na tej podstawie uzyskiwał od Funduszu środki finansowe na wynagrodzenie powódki adekwatne do udzielonej informacji. W przypadku przekazania nieprawdziwych danych w myśl § 2 ust. 5 powołanego rozporządzenia pozwanemu groziłaby kara umowna. Skoro się jej nie obawiał i nie korygował danych dotyczących wymaganych od powódki kwalifikacji, to znaczy, że uznawał je za prawdziwe.

Wbrew błędnym założeniom apelującego informacja przekazana do NFZ przez jego informatyków nie stanowiła źródła prawa pracy w rozumieniu art. 9 § 1 i 2 k.p. W ten sposób w myśl art. 29 § 1 pkt 1 i 3 k.p. pozwany dał wyraz temu jaki rodzaj pracy świadczy powódka i otrzymał z tego tytułu środki odpowiadające rodzajowi jej pracy. Ponieważ wymagania stawiane powódce były przedmiotem sporu, to informacja udzielona NFZ w tym zakresie rozwiewała wszelkie wątpliwości.

Jak prawidłowo przyjął Sąd I instancji wobec tego, iż zakres obowiązków powódki nie uległ zmianie w spornym okresie i nie zmieniły się też wymagania w stosunku do niej, przeto pozwany nie miał najmniejszych podstaw ku temu, by bez dokonania wypowiedzenia zmieniającego czy też porozumienia zmieniającego zakwalifikować ją do grupy 5, dla której współczynnik pracy wynosi 1,02 i ma on zastosowanie także do pielęgniarek ze średnim wykształceniem i specjalizacją.

Nietrafny jest również zarzut pozwanego naruszenia przez organ orzekający art. 18 ^3c k.p. Zgodnie z brzmieniem art. 18 ^3c § 1 i 3 k.p. pracownicy mają prawo do jednakowego wynagrodzenia za jednakową pracę lub za pracę o jednakowej wartości. Pracami o jednakowej wartości są prace, których wykonywanie wymaga od pracowników porównywalnych kwalifikacji zawodowych, potwierdzonych dokumentami przewidzianymi w odrębnych przepisach lub praktyką i doświadczeniem zawodowym, a także porównywalnej odpowiedzialności i wysiłku. Pozwany nie tylko nie wskazał jednostek redakcyjnych powyższej regulacji, jakie miały zostać naruszone, ale także zaniechał wyjaśnienia na czym stawiany zarzut miałby polegać. W tej sytuacji nie sposób z nim polemizować. Godzi się jedynie zauważyć, iż nawet gdyby powódka wykonywała jednakową pracę lub pracę o jednakowej wartości co inne pielęgniarki i otrzymywała z tego tytułu wyższe od nich wynagrodzenie, to zmiana tej sytuacji na niedyskryminującą ich mogłaby zostać dokonana tylko zgodnie z przepisami prawa pracy, a zatem poprzez podwyższenie ich wynagrodzeń lub zmianę warunków płacy powódki w drodze omówionego wyżej wypowiedzenia lub porozumienia zmieniającego. Sposób dokonanej przez pozwanego tej arbitralnej zmiany był niedopuszczalny. Ponadto apelujący nie wykazał, że inne pracownice za jednakową pracę lub za pracę o jednakowej wartości osiągają niższe wynagrodzenie od powódki. Dyskryminacji może przy tym dopuścić się jedynie pracodawca, a nie organ Sąd, stąd przepis art. 18 ^3c § 1 i 3 k.p. nie miał tu w ogóle zastosowania.

Całkowicie zaskakujący jest zarzut apelacyjny naruszenia art. 359 § 1 k.c., po myśli którego odsetki od sumy pieniężnej należą się tylko wtedy, gdy to wynika z czynności prawnej albo z ustawy, z orzeczenia sądu lub z decyzji innego właściwego organu. Jako podstawę rozstrzygnięcia w przedmiocie odsetek Sąd Rejonowy przywołał wyraźnie art. 481 § 1 k.c. w związku z art. 300 k.p. i art. 85 § 2 k.p. W świetle tych regulacji przysługują one, gdy dłużnik opóźnia się ze spełnieniem świadczenia pieniężnego, wierzyciel może ich żądać za czas opóźnia, które w myśl art. 85 § 1 i 2 k.p. biegło od 11 dnia kolejnego miesiąca, za jaki przysługiwało wynagrodzenie. Odsetki te wynikały zatem z ustawy i zostały w pełni słusznie zasądzone na rzecz powódki.

Mając powyższe na względzie z mocy art. 385 k.p.c. apelacja pozwanego w zakresie obejmującym zasądzenie wynagrodzenia powódki jako bezzasadna podlegała oddaleniu.

Z mocy art. 100 k.p.c. w związku art. 23 ¹ k.p.c. i art. 391 § 1 k.p.c. wzajemnie zniesiono koszty zastępstwa procesowego stron w postępowaniu apelacyjnym biorąc pod uwagę fakt, iż powódka ostała się w przybliżeniu w połowie z dochodzonymi żądaniami.

SSO Anna Petri