Portal Orzeczeń Sądów Powszechnych

UZASADNIENIE

Powódka (...) sp. z o.o. w W. pozwem z dnia 17 sierpnia 2015r. skierowanym przeciwko Przedsiębiorstwu Usługowo - Handlowemu (...) Sp. z o.o. w Ż. wniosła o uznanie za bezskuteczną w stosunku do niej umowy sprzedaży z dnia 28 sierpnia 2014 r. zawartej przed notariuszem W. Ś. (1) (Rep. A nr 4349/2014), na mocy której Przedsiębiorstwo (...) sp. z o.o. w Ż. sprzedała pozwanemu Przedsiębiorstwu Usługowo Handlowemu (...) Sp. z o.o. w Ż. udział wynoszący ½ części w prawie użytkowania wieczystego działek gruntu nr (...) oraz taki sam udział w prawie własności budynków i budowli stanowiących odrębny od gruntu przedmiot własności, dla których Sąd Rejonowy w Żywcu prowadzi księgę wieczystą (...), a także o zasądzenie na jej rzecz od pozwanej kosztów procesu, w tym kosztów zastępstwa procesowego.

W uzasadnieniu swego stanowiska powódka podała, że przysługuje jej przeciwko Przedsiębiorstwu (...) sp. z o.o. w Ż. wymagalna wierzytelność stwierdzona tytułem wykonawczym - nakazem zapłaty Sądu Rejonowego dla m. st. Warszawy w W. z dnia 25 lipca 2013 r. o sygn. akt VIII GNc 3843/13 zaopatrzonym w klauzulę wykonalności. W toku postępowania egzekucyjnego prowadzonego przez Komornika Sądowego przy Sądzie Rejonowym w Częstochowie ustalono, że jedynym składnikiem majątku dłużnika, z którego może nastąpić zaspokojenie powódki jest udział ½ części prawa użytkowania wieczystego nieruchomości, dla której Sąd Rejonowy w Żywcu prowadzi księgę wieczystą (...). Powódka złożyła wniosek o wpis hipoteki przymusowej na prawie użytkowania wieczystego celem zabezpieczenia swojej wierzytelności wobec (...) sp. z o.o. w Ż.. Postanowieniem z dnia 19 sierpnia 2014 r. wniosek został oddalony z uwagi na braki formalne. Postanowienie to wskazało dłużnikowi, że wierzyciel będzie chciał zaspokoić swoją wierzytelność z przysługującego dłużnikowi prawa użytkowania wieczystego. Dlatego też dłużnik podjął kroki zmierzające do uniemożliwiania wierzycielowi takiego zaspokojenia. Komornik Sądowy przy Sądzie Rejonowym w Żywcu A. R. w sprawie sygn. akt KM 1754/14 wystąpiła z wnioskiem o wpis ostrzeżenia o wszczęciu postępowania egzekucyjnego. Postanowieniem z dnia 1 października 2014 r. wniosek został oddalony z uwagi na to, że (...) sp. z o.o. w Ż. nie figuruje już w księdze wieczystej jako użytkownik wieczysty gruntu. Jako uprawniony w księdze wieczystej figuruje obecnie pozwana (...) Sp. z o.o. w Ż., która nabyła prawo użytkowania wieczystego od (...) Sp. z o.o. w Ż. na podstawie zaskarżonej umowy. W § 1 przedmiotowej umowy sprzedaży znajduje się informacja dotycząca postanowienia Sądu Rejonowego w Żywcu z dnia 19 sierpnia 2014 r. o nieprawomocnym oddaleniu wniosku powódki o wpis hipoteki przymusowej. Z zapisu tego wynika, że strony umowy wiedziały o przysługującej powódce wierzytelności, miały również świadomość, że nakaz zapłaty stwierdzający tę wierzytelność jest prawomocny, a oddalenie wniosku o wpis hipoteki przymusowej nastąpiło z przyczyn formalnych, a nie merytorycznych. Co więcej postanowienie o oddaleniu wniosku było nieprawomocne. Z postanowienia wynikało również, że roszczenie powódki pozostaje niezaspokojone, skoro zamierzała ona wpisać hipotekę przymusową na swoją rzecz, celem zabezpieczenia. Jednocześnie w toku postępowania egzekucyjnego z pozostałych składników majątku dłużnika udało się uzyskać jedynie kwotę 6.656,85 zł. Dalsze czynności egzekucyjne okazały się bezskuteczne. Ostatecznie Komornik Sądowy przy Sądzie Rejonowym w Żywcu postanowieniem z dnia 8 czerwca 2015 r. umorzył postępowanie egzekucyjne na podstawie art. 824 § 1 pkt 3 k.p.c.

Pozwana Przedsiębiorstwo Usługowo - Handlowe (...) Sp. z o.o. w Ż. w odpowiedzi na pozew z dnia 27 października 2015r. wniosła o oddalenie powództwa i zasadzenie na jej rzecz od powódki kosztów procesu według norm przepisanych (k.- 54 – 57).

W uzasadnieniu swego stanowiska pozwana podniosła, że zaskarżona umowa z dnia 28 sierpnia 2014r., wbrew wywodom powódki, nie została dokonana z jej pokrzywdzeniem, a ponadto z uwagi na w pełni ekwiwalentny charakter tej umowy nie sposób przyjąć, że pozwana uzyskała korzyść majątkową z pokrzywdzeniem powódki. Sprzedawca przedmiotowych udziałów sam nabył je w dniu 18 marca 2013r. od E. S. (1) z odroczonym terminem płatności i w dacie dokonywania zaskarżonej czynności, pozostawał od dnia 24 grudnia 2013r. w zwłoce z zapłatą ceny w kwocie 147.600zł na jej rzecz. Pozwana nabyła udziały od dłużnika za cenę 147.600zł, która odpowiada ich wartości rynkowej i jest równa cenie, za którą nabył je dłużnik. Zgodnie z umową i dyspozycją sprzedawcy, pozwana cenę w kwocie 147.600zł zapłaciła w ten sposób, że w dniu 30 grudnia 2014r. z uzyskanego kredytu przekazała na dobro E. S. (1) kwotę 71.930,46zł, a w dniu 5 stycznia 2015r. zapłaciła jej gotówką kwotę 69.669,54zł i w ten sposób doprowadziła do zapłaty ceny należnej E. S. (1) od Przedsiębiorstwa (...) sp. z o.o. A zatem został uregulowany dług pieniężny sprzedawcy, z którego zapłatą pozostawał w zwłoce od dnia 24 grudnia 2013r. Tak, więc (...) sp. z o.o. zapobiegła pokrzywdzeniu E. S. (1) natomiast w niczym nie pokrzywdziła powódki. W tych okolicznościach jest oczywiste, że nie ma związku przyczynowego pomiędzy zaskarżoną czynnością, a niewypłacalnością dłużnika. Sprzedaż składnika majątkowego po cenie rynkowej i przeznaczenie całej uzyskanej w ten sposób ceny na zaspokojenie wierzyciela ze swej istoty nie może stanowić przyczyny niewypłacalności sprzedawcy. Nie może być również mowy o tym, że zaskarżona czynność spowodowała niewypłacalność dłużnika w wyższym stopniu. Do zwiększenia istniejącej już dysproporcji pomiędzy wysokością długów pieniężnych dłużnika, a wartością jego majątku dostępnego dla egzekwujących wierzycieli nie dochodzi bowiem w sytuacji, gdy sprzedaż składnika majątkowego nastąpiła po cenie rynkowej, która przeznaczona została na zaspokojenie wierzyciela, który był pierwszym sprzedawcą przedmiotowych udziałów.

Sąd ustalił następujący stan faktyczny:

Dnia 20 listopada 2003r. E. S. (2) nabyła udział wynoszący ½ część w prawie użytkowania wieczystego nieruchomości położonej w Ż., stanowiącej działki nr (...) o łącznej powierzchni 0,5894ha, dla której Sąd Rejonowy w Żywcu prowadzi księgę wieczystą (...) ( k.- 23 i 67). Mocą notarialnej umowy z dnia 18 marca 2013r. E. S. (1) sprzedała powyższy udział oraz taki sam udział w prawie własności stanowiących odrębny od gruntu przedmiot własności budynków i budowli - Przedsiębiorstwu (...) sp. z o.o. w Ż. przy ul. (...) (wspólnicy J. S. – 10 udziałów i E. S. (1) – 90 udziałów oraz prokurent samoistny E. S. (1)) reprezentowanej przez prezesa zarządu J. S. i jego zastępcę Z. S. za cenę 147.600zł płatną do dnia 23 grudnia 2013r. (k.- 27 i 66 – 70).

Dnia 30 kwietnia 2013r. powódka (...) Sp. z o.o. w W. zawarła z Przedsiębiorstwem (...) Sp. z o.o. umowę o współpracy (k.- 12 akt sprawy Sądu Rejonowego dla m. st. Warszawy w W. sygn. VIII GNc 3843/13 – związkowe).

Sąd Rejonowy dla m. st. Warszawy w W. nakazem zapłaty z dnia 25 lipca 2013r. sygn. akt VIII GNc 3843/13 zasądził na rzecz powódki od (...) Sp. z o.o. kwotę 63.727,48zł z odsetkami umownymi i koszty procesu (k.- 10 – 11 i akta związkowe).

Na podstawie powyższego tytułu wykonawczego postępowanie egzekucyjne prowadził przez Komornik Sądowy przy Sądzie Rejonowym w Częstochowie E. O. w sprawie sygn. akt Km 3128/13. Zawiadomienie o wszczęciu egzekucji zostało doręczone dłużnikowi dnia 6 grudnia 2013r. W sprawie tej ustalono, że dłużnik jest współużytkownikiem wieczystym nieruchomości w Ż., dla której Sąd Rejonowy w Żywcu prowadzi księgę wieczystą (...). W związku tym, powódka dnia 1 sierpnia 2014r. wniosek o wszczęcie postępowania egzekucyjnego z prawa użytkowania wieczystej tej nieruchomości skierowała do Komornika Sądowego przy Sądzie Rejonowym w Żywcu (k.- 12, 18 oraz k.- 104 akt związkowych).

Dnia 5 sierpnia 2014r. w KRS została zarejestrowana pozwana Przedsiębiorstwo Usługowo - Handlowe (...) sp. z o.o. z siedzibą w Ż. przy ul. (...) (prokurent samoistny J. S., wspólnik A. S. – 10 udziałów) (k.- 28).

Referendarz Sądowy w Sądzie Rejonowym w Żywcu postanowieniem z dnia 19 sierpnia 2014r. oddalił z przyczyn formalnych (kserokopia tytułu wykonawczego) wniosek powódki o wpis w dziale IV księgi wieczystej (...) hipoteki przymusowej do kwoty 63.727,48zł (k.- 13).

Mocą notarialnej umowy z dnia 28 sierpnia 2014r. Przedsiębiorstwo (...) Sp. z o.o. w Ż. reprezentowana przez członków zarządu J. S. i Z. S. sprzedała pozwanej Przedsiębiorstwu Usługowo – Handlowemu (...) Sp. z o.o. w Ż. udział wynoszący ½ część w prawie użytkowania wieczystego nieruchomości położonej w Ż., stanowiącej działki nr (...) o łącznej powierzchni 0,5894ha, dla której Sąd Rejonowy w Żywcu prowadzi księgę wieczystą (...) oraz taki sam udział w prawie własności stanowiących odrębny od gruntu przedmiot własności budynków i budowli za cenę 147.600zł płatną do dnia 31 grudnia 2014r. W umowie tej ujawniono, że nieprawomocnym postanowieniem z dnia 19 sierpnia 2014r. Sąd Rejonowy w Żywcu oddalił wniosek (...) sp. z o.o. w W. o wpis hipoteki przymusowej do kwoty 63.727,48zł (k.- 15 – 17).

Referendarz Sądowy w Sądzie Rejonowym w Żywcu postanowieniem z dnia 1 października 2014r. oddalił wniosek Komornika Sądowego przy Sądzie Rejonowym w Żywcu o wpis w dziale III księgi wieczystej (...) ostrzeżenia o wszczęciu egzekucji z nieruchomości w sprawie sygn. akt Km 1754/14 na rzecz wierzyciela (...) sp. z o.o. w W. albowiem w księdze tej dłużnik Przedsiębiorstwo (...) Sp. z o.o. nie figuruje jako właściciel czy użytkownik wieczysty nieruchomości (k.- 13).

Dnia 30 grudnia 2014r.:

⚫

pozwana (...) sp. z o.o. reprezentowana przez prokurenta J. S. uzyskała kredyt inwestycyjny w kwocie 96.000zł (k.- 71 – 74);

⚫

dłużnik (...) sp. z o.o. reprezentowana przez zastępcę prezesa Z. S. poleciła pozwanej, aby należną jej cenę w kwocie 147.600zł wynikającą z aktu notarialnego z dnia 28 sierpnia 2014r. zapłaciła na rzecz E. S. (1), a to w celu uregulowania jej długu wobec E. S. (1) w wysokości 147.600zł wynikającego z aktu notarialnego z dnia 18 marca 2013r. (k.- 77);

⚫

pozwana przelała na rachunek bankowy E. S. (1) następujące kwoty:



63.000zł tytułem: spłata raty – ugoda nr 02/2012/30557/D/27013/1/09;



6.000zł tytułem: opłata rat zaległych;



1.907,44zł tytułem: spłata odsetek zaległych;



550,60zł tytułem: spłata odsetek do 29.07.(…) – ugoda nr 02/2012/30557/D/27013/1/09;



472,42zł tytułem: spłata odsetek do 30 grudnia 2014r. (k.- 75 – 76).

Pismem z dnia 5 stycznia 2015r. skierowanym do pozwanej, E. S. (1) pokwitowała zapłatę całej należnej jej od (...) sp. z o.o. ceny w kwocie 147.600zł wynikającej z aktu notarialnego z dnia 18 marca 2013r., w tym kwoty 71.930,46zł przekazanej na jej dobro przez Bank Spółdzielczy w G. na podstawie dyspozycji uruchomienia kredytu i kwoty 69.669,54zł wypłaconej jej gotówkowo przez (...) sp. z o.o. w dniu 5 stycznia 2015r. (k.-78).

Komornik Sądowy przy Sądzie Rejonowym w Żywcu postanowieniem z dnia 8 czerwca 2015 r. umorzył postępowanie egzekucyjne z wniosku powódki przeciwko dłużnikowi (...) sp. z o.o. w Ż. w sprawie sygn. akt Km 1754/14 na podstawie art. 824 § 1 pkt 3 k.p.c. (k.- 20 – 21).

Powyższy stan faktyczny ustalono na podstawie zaoferowanych przez strony dowodów z dokumentów urzędowych i prywatnych, których wiarygodność i autentyczność nie budziła wątpliwości.

Sąd zważył, co następuje:

Powództwo zasługiwało na uwzględnienie w całości.

Zgodnie z treścią przepisu art. 527§1kc: gdy wskutek czynności prawnej dłużnika dokonanej z pokrzywdzeniem wierzycieli osoba trzecia uzyskała korzyść majątkową, każdy z wierzycieli może żądać uznania tej czynności za bezskuteczną w stosunku do niego, jeżeli dłużnik działał ze świadomością pokrzywdzenia wierzycieli, a osoba trzecia o tym wiedziała lub przy zachowaniu należytej staranności mogła się dowiedzieć.

Z powyższej normy wynika, że roszczenie pauliańskie przysługuje wierzycielowi, jeżeli zostały spełnione następujące przesłanki:

1.  doszło wskutek czynności prawnej dłużnika do pokrzywdzenia wierzyciela;

2.  dłużnik miał tego świadomość;

3.  wiedziała lub powinna była o tym wiedzieć osoba trzecia, przy czy jeżeli wskutek czynności prawnej dłużnika dokonanej z pokrzywdzeniem wierzycieli uzyskała korzyść majątkową osoba będąca w bliskim z nim stosunku, domniemywa się, że osoba ta wiedziała, iż dłużnik działał ze świadomością pokrzywdzenia wierzycieli (art.527§3kc);

4.  osoba trzecia uzyskała korzyść majątkową.

Stosownie do §2 art. 527kc: czynność prawna dłużnika jest dokonana z pokrzywdzeniem wierzycieli, jeżeli wskutek tej czynności dłużnik stał się niewypłacalny albo stał się niewypłacalny w wyższym stopniu, niż był przed dokonaniem czynności.

"Niewypłacalność dłużnika" to najogólniej mówiąc, aktualny brak możliwości wywiązania się z zobowiązań finansowych. Oznacza on taki obiektywny stan majątku dłużnika, wykazany wszelkimi dostępnymi środkami dowodowymi, w którym egzekucja prowadzona zgodnie z przepisami Kodeksu postępowania cywilnego nie może przynieść zaspokojenia wierzytelności pieniężnej przysługującej przeciwko temu dłużnikowi.

Przeprowadzone w rozpatrywanej sprawie postępowanie dowodowe ponad wszelką wątpliwość wykazało, że:

⚫

Przedsiębiorstwo (...) sp. z o.o. z siedzibą w Ż. przy ul. (...) jest dłużnikiem powódki;

⚫

pozwana Przedsiębiorstwo Usługowo - Handlowe (...) sp. z o.o. z siedzibą w Ż. przy ul. (...) została utworzona i zarejestrowana w KRS w dniu 5 sierpnia 2014r. w konkretnym celu;

⚫

wskutek zawarcia przez (...) sp. z o.o. z pozwaną (...) sp. z o.o. w dniu 28 sierpnia 2014r. umowy sprzedaży udziału wynoszącego ½ część w prawie użytkowania wieczystego nieruchomości położonej w Ż., stanowiącej działki nr (...) o łącznej powierzchni 0,5894ha, dla której Sąd Rejonowy w Żywcu prowadzi księgę wieczystą (...) oraz takiego samego udziału w prawie własności stanowiących odrębny od gruntu przedmiot własności budynków i budowli, dłużnik powódki (...) sp. z o.o. stała się całkowicie niewypłacalna, gdyż nieruchomość ta stanowiła jej jedyny wartościowy składnik majątku, a uzyskana za niego cena w kwocie 147.600zł została zgodnie z jej poleceniem (poleceniem zastępcy prezesa Z. S.) przekazana przez pozwaną, której prokurentem samoistnym jest J. S., a wspólnikiem A. S. - wskazanemu przez nią wierzycielowi to jest E. S. (1) (większościowemu wspólnikowi dłużnika);

⚫

wskutek powyższej czynności prawnej (...) sp. z o.o. doszło do pokrzywdzenia wierzyciela – powódki, bowiem aktualny stan majątku dłużnika jest taki, że postępowanie egzekucyjne prowadzone przeciwko niemu zostało umorzone na podstawie art. 824 § 1 pkt 3 k.p.c.:

⚫

dłużnik, co najmniej od dnia 6 grudnia 2013r. z doręczonego mu przez Komornika Sądowego przy Sądzie Rejonowym w Częstochowie zawiadomienia o wszczęciu egzekucji w sprawie sygn. akt Km 3128/13 wiedział, że ma zapłacić powódce kwotę 63.727,48zł z odsetkami umownymi i kosztami procesu, a zatem zawierając, z dopiero co utworzoną pozwaną z siedzibą pod tym samym adresem i to powiązaną z nim osobowo , umowę sprzedaży w dniu 28 sierpnia 2014r. i polecając jej przekazanie należnej mu ceny wskazanemu wierzycielowi to jest swojemu większościowemu wspólnikowi - E. S. (1), działał ze świadomością, a wręcz z zamiarem pokrzywdzenia swojego wierzyciela – powódki, bowiem doskonale zdawał sobie sprawę z tego, że wyzbywając się tego składnika majątku i dokonując tego rodzaju zlecenia , jego, co najmniej równorzędny wierzyciel zapewne nigdy nie zostanie przez niego zaspokojony;

⚫

osoba trzecia – pozwana i to będąca w bliskim stosunku z dłużnikiem (art.527§3kc) o powyższym wiedziała, skoro zawierając umowę z dłużnikiem z dnia 28 sierpnia 2014r. ujawniono jej nieprawomocne postanowienie z dnia 19 sierpnia 2014r., którym Sąd Rejonowy w Żywcu oddalił wniosek powódki – wierzyciela o wpis hipoteki przymusowej do kwoty 63.727,48zł;

⚫

pozwana wiedzę tę posiadała również od swojego prokurenta samoistnego J. S. będącego równocześnie prezesem zarządu dłużnika;

⚫

pozwana uzyskała korzyść majątkową, bowiem korzyścią majątkową w rozumieniu art. 527 k.c. jest nabycie przez osobę trzecią prawa majątkowego, przedstawiającego pewną wartość, przy czym drugorzędne znaczenie ma cena nabycia. Korzyść majątkowa w rozumieniu powołanego przepisu obejmuje, więc przedmioty majątkowe, rzeczy oraz prawa majątkowe zbywalne. Do przyjęcia, iż osoba trzecia uzyskała korzyść majątkową, wystarczy wykazanie, że na podstawie czynności prawnej dłużnika nabyła ona rzecz lub prawo albo została zwolniona z obowiązku, co spowodowało zmianę w majątku dłużnika prowadzącą do pokrzywdzenia wierzycieli (wyrok Sądu Apelacyjnego w Łodzi z dnia 23 maja 2014 r. I ACa 1285/13 LEX nr 1477169).

Reasumując powyższe i mając na uwadze chronologię celowych działań dłużnika, należy stwierdzić, iż w niniejszej sprawie wystąpiły łącznie wszystkie przesłanki, o których mowa w art.527kc, a to skutkowało uwzględnieniem roszczenia pauliańskiego czyli uznaniem za bezskuteczną w stosunku do powódki umowy sprzedaży udziału, wynoszącego ½ część w prawie użytkowania wieczystego działek gruntu nr (...) oraz takiego samego udziału w prawie własności stanowiących odrębny od gruntu przedmiot własności budynków i budowli, dla których Sąd Rejonowy w Żywcu prowadzi księgę wieczystą nr (...), sporządzonej w formie aktu notarialnego i zawartej w Kancelarii Notarialnej w M., przed notariuszem W. Ś. (2) w dniu 28 sierpnia 2014 r. (Rep. A Nr 4349/2014) pomiędzy dłużnikiem Przedsiębiorstwem (...) Spółką z ograniczoną odpowiedzialnością w Ż. i pozwaną Przedsiębiorstwem Usługowo-Handlowym (...) Spółką z ograniczoną odpowiedzialnością w Ż., do wysokości wierzytelności objętej nakazem zapłaty wydanym przez Sąd Rejonowy dla miasta stołecznego Warszawy w W. z dnia 25 lipca 2013 r., sygn. akt VIII GNc 3843/13.

Orzeczenie o kosztach procesu uzasadniają przepisy art.98kpc i §6pkt6 rozporządzenia Ministra sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów pomocy prawnej udzielonej przez radcę prawnego ustanowionego z urzędu (Dz.U.2013.490 j.t.).

SSO Magdalena Bochyńska - Jarczyk