Portal Orzeczeń Sądów Powszechnych

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 30 lipca 2019 roku

Sąd Rejonowy w Rybniku VI Wydział Gospodarczy

w składzie następującym:

Przewodniczący: asesor sądowy Barbara Golec

Protokolant: Justyna Leszczyńska

po rozpoznaniu w dniu 16 lipca 2019 roku w Rybniku

na rozprawie

sprawy z powództwa (...)sp. z o.o. w R.

przeciwko G. J., M. O., L. J. i P. J.

o zapłatę

1.  uchyla wyrok zaoczny Sądu Rejonowego w Rybniku z dnia 12 września 2014 r. wydany w sprawie o sygn. akt VI GC 61/14;

2.  zasądza solidarnie od pozwanych G. J. i M. O. na rzecz powódki (...) sp. z o.o. w R. kwotę 21 852,52 zł (dwadzieścia jeden tysięcy osiemset pięćdziesiąt dwa złote pięćdziesiąt dwa grosze) wraz z:

- odsetkami ustawowymi od dnia 11 sierpnia 2011 r. do dnia 8 grudnia 2011 r. liczonymi od kwoty 8 065,58 zł,

- odsetkami ustawowymi od dnia 9 grudnia 2011 r. do dnia 31 grudnia 2015 r.,
a od dnia 1 stycznia 2016 r. z odsetkami ustawowymi za opóźnienie w transakcjach handlowych liczonymi od kwoty 5 065,58 zł,

- odsetkami ustawowymi od dnia 11 września 2011 r. do dnia 31 grudnia 2015 r.,
a od dnia 1 stycznia 2016 r. z odsetkami ustawowymi za opóźnienie w transakcjach handlowych liczonymi od kwoty 8 065,58 zł,

- odsetkami ustawowymi od dnia 11 października 2011 r. do dnia 31 grudnia 2015 r., a od dnia 1 stycznia 2016 r. z odsetkami ustawowymi za opóźnienie w transakcjach handlowych liczonymi od kwoty 8 065,58 zł,

- odsetkami ustawowymi od dnia 20 listopada 2011 r. do dnia 31 grudnia 2015 r.,
a od dnia 1 stycznia 2016 r. z odsetkami ustawowymi za opóźnienie liczonymi od kwoty 655,78 zł;

3.  oddala powództwo w pozostałym zakresie;

4.  zasądza solidarnie od pozwanych G. J. i M. O. na rzecz powódki kwotę 307,96 zł (trzysta siedem złotych dziewięćdziesiąt sześć groszy) tytułem zwrotu kosztów postępowania.

Sygn. akt VI GC 1646/18

UZASADNIENIE

Pozwem wniesionym dnia 28 stycznia 2014 r. powódka (...) sp. z o.o. w R. wniosła o zasądzenie solidarnie od pozwanych M. O. (poprzednio C.) i G. J. kwoty 41 797,50 zł wraz z ustawowymi odsetkami od poszczególnych kwot i dat, a także o zasądzenie zwrotu kosztów procesu. Wskazała,
że na dochodzoną pozwem kwotę składa się czynsz najmu lokalu w R. przy ul. (...)za okres września i października 2011 r. oraz wynagrodzenie za bezumowne korzystanie z lokalu po rozwiązaniu umowy najmu, czyli za okres od listopada 2011 r. do 11 stycznia 2012 r. W dniu 11 stycznia 2012 r. lokal został zwrócony powódce. Powódka dochodziła także odsetek za opóźnienie w zapłacie w kwocie 949,37 zł (k. 2-5, 66 akt VI GC 61/14).

Wyrokiem zaocznym z dnia 12 września 2014 r. Sąd Rejonowy w Rybniku zasądził od pozwanych M. O. i G. J. solidarnie kwotę 38 128,85 zł z odsetkami ustawowymi liczonymi od kwot: 8 065,58 zł od 9 sierpnia 2011 r. do 8 grudnia 2011 r., 5 065,58 zł od 9 grudnia 2011 r., 8 065,58 zł od 9 września 2011 r., 8 065,58 zł od 9 października 2011 r., 6 557,38 zł od 16 listopada 2011 r., 6 557,38 zł od 22 grudnia 2011 r., 2 861,98 zł od 8 lutego 2012 r., w pozostałej części oddalając powództwo. Na rzecz powódki zasądzono również koszty postępowania w kwocie 4 110,38 zł (k. 98 akt
VI GC 61/14). Odpisy wyroku zaocznego zostały uznane za doręczone pozwanym pod adresem: ul. (...), R.. Wyrok uprawomocnił się z dniem 18 października 2014 r. (k. 105 akt VI GC 61/14).

W dniu 13 września 2018 r. pozwani M. O. i G. J. wnieśli skargę o wznowienie postępowania zakończonego prawomocnym wyrokiem zaocznym, domagając się zmiany zaskarżonego wyroku poprzez oddalenie powództwa oraz zasądzenie na rzecz pozwanych solidarnie kosztów postępowania. Podnieśli, że spółka cywilna została zlikwidowana z dniem 7 marca 2012 r., co zostało ujawnione w (...) w dniu 14 marca 2012 r., a w dniu 3 listopada 2011 r. zmienił się skład osobowy spółki. Tymczasem jako adres pozwanych wskazano w pozwie adres prowadzonej działalności gospodarczej,
a od 11 stycznia 2012 r. lokal ten był w posiadaniu powódki. Stąd też korespondencja w toku postępowania była kierowana na błędny adres, gdzie pozwani ani nie mieszkali, ani nie prowadzili działalności gospodarczej, co doprowadziło do pozbawienia ich możliwości obrony swych praw. Pozwani dowiedzieli się o wydanym wyroku z chwilą zajęcia rachunku bankowego w dniu 17 sierpnia 2018 r. w toku postępowania egzekucyjnego.

Odnośnie do żądania pozwu pozwani zarzucili brak legitymacji po swej stronie. Zakwestionowali roszczenia powódki za okres bezumownego korzystania, gdyż w tym czasie nie dysponowali już przedmiotem najmu. Poza tym, pozwani nie byli w stanie prowadzić działalności gospodarczej tj. restauracji w wynajmowanym lokalu, gdyż wybijało szambo i była niesprawna instalacja elektryczna, a powódka mimo wezwań nie usunęła wad. W związku z tym strony uzgodniły, że pozwani opuszczą lokal do końca 2011 r., powódka nie obciąży pozwanych czynszem, a pozwani zrezygnują z dochodzenia rekompensaty za utracone zarobki. Ponadto, spółka cywilna sprzeciwiła się wystawionym przez powódkę fakturom, lecz dokumentacja została zniszczona (k. 3-4).

W odpowiedzi na skargę powódka wniosła o jej oddalenie, a także o zasądzenie zwrotu kosztów procesu. Podniosła, że po 3 listopada 2011 r. pozwani nadal odbierali korespondencję pod adresem wskazanym w pozwie, nie poinformowali powódki, że uległ zmianie adres do doręczeń, nadto w dalszym ciągu wspomniany adres był miejscem prowadzenia działalności przez spółkę cywilną. Powódka utrzymywała, że nie wiedziała o zmianach osobowych w spółce cywilnej i kwestionowała tę okoliczność. Według powódki to pozwani dysponowali lokalem i prowadzili w nim działalność (k. 26-28).

Postanowieniem z dnia 26 lutego 2019 r. wznowiono postępowanie w sprawie VI GC 61/14. Na skutek wniosku powódki, wezwano do udziału w sprawie w charakterze pozwanych L. J. i P. J. (k. 96v).

W odpowiedzi na pozew pozwani L. J. i P. J. wnieśli o oddalenie powództwa oraz zasądzenie kosztów postępowania. Podnieśli zarzut przedawnienia roszczeń. Zarzucili, że w okresie, za który powódka dochodzi wynagrodzenia za bezumowne korzystanie nie dysponowali faktycznie lokalem. Powołali się na uzgodnienia stron co do odstąpienia przez powódkę od żądania zapłaty czynszu (k. 110-113, 114-117).

Sąd ustalił, co następuje.

W dniu 8 lipca 2009 r. powódka (...) sp. z o.o. w R. wynajęła J. J. i P. J., prowadzącymi działalność w ramach spółki cywilnej lokal o powierzchni około 400 m ^{( 2)}, znajdujący się w budynku położonym w R. przy ul. (...). Lokal miał być wykorzystywany na prowadzenie działalności w zakresie gastronomii. Zgodnie z umową czynsz wynosił 6 557,38 zł netto miesięcznie, płatny w terminie do 10-go dnia każdego miesiąca z góry. Powódka przed wydaniem lokalu najemcom zobowiązana była wykonać wymienione prace wykończeniowe.

dowód: umowa najmu k. 16-18 akt VI GC 61/14, zeznania świadka S. J. k. 138v-139

W dniu 3 marca 2010 r. S. J. przekazał L. J. dokumentację związaną z wynajmowanym lokalem w postaci opinii sanitarnej Państwowego Powiatowego Inspektora Sanitarnego w W. (...)oraz projektu budowlanego na cele domu przyjęć. W dniu 21 kwietnia 2010 r. przekazano pozwanym M. O. i G. J. działającym w ramach spółki cywilnej lokal położony w R., przy ul. (...). Stan budynku określono jako bardzo dobry (posadzki wykafelkowane, na ścianach gładź gipsowa, ściany pomalowane na biało, armatura sanitarna w toaletach z pełnym wyposażeniem). Wraz z lokalem przekazano komplet kluczy tj. po 1 sztuce do każdego zamka.

dowód: oświadczenie k. 19 akt VI GC 61/14, protokół zdawczo-odbiorczy k. 20 akt VI GC 61/14, zeznania świadka S. J. k. 138v-139

Na podstawie umowy sprzedaży z dnia 28 kwietnia 2010 r. powódka nabyła opisaną nieruchomość od S. J.. Budynek mieszkalno-usługowy znajdujący się na nieruchomości został oddany do użytku około 100 lat wcześniej.

dowód: umowa sprzedaży k. 21-26 akt VI GC 61/14

Pozwani w wynajmowanym lokalu prowadzili restaurację. Pozwana L. J. faktycznie zarządzała prowadzoną działalnością i była upoważniona do reprezentowania pozwanych G. J. i M. O.. W trakcie działalności wystąpił problem ze zbiornikiem na nieczystości, z uwagi na jego ograniczoną pojemność. Restauracja nie funkcjonowała od lipca lub sierpnia 2011 r.

dowód: zeznania świadka S. J. k. 138v-139, przesłuchanie pozwanej L. J. k. 139v-140v, przesłuchanie prezesa powódki J. R. k. 139-139v, przesłuchanie pozwanego G. J. k. 140v-141

Powódka obciążyła pozwanych M. O. i G. J. jako wspólników spółki cywilnej czynszem za miesiące od października 2010 r. do października 2011 r. w wysokości po 6 557,38 zł netto (8 000 zł brutto, a od 2011 r. - 8 065,58 zł brutto). Część z faktur została odebrana osobiście przez L. J. lub M. O.. Pozwani zapłacili czynsz za miesiące do lipca 2011 r., przy czym opóźniali się w spełnieniu świadczenia. Pozwani wpłacili jeszcze kwotę 3 000 zł tytułem czynszu w dniu 8 grudnia 2011 r., a powódka zaliczyła wpłatę na poczet czynszu za miesiąc sierpień 2011 r. Faktury za najem za miesiące od sierpnia 2011 r. do października 2011 r. zostały pozwanym doręczone.

dowód: faktury k. 27-31, 33, 35-38 akt VI GC 61/14, faktury z potwierdzeniami odbioru k. 48-53 akt VI GC 61/14, dowód wpłaty k. 32, 34, 42 akt VI GC 61/14, potwierdzenia przelewów k. 39-41, 43-47 akt VI GC 61/14, zeznania świadka S. J. k. 138v-139, przesłuchanie prezesa powódki J. R. k. 139-139v, przesłuchanie pozwanej L. J. k. 139v-140v

Powódka wzywała pozwanych M. O. i G. J. do zapłaty czynszu za miesiące od lipca do września 2011 r.

dowód: wezwanie do zapłaty z potwierdzeniem odbioru k. 61-62 akt VI GC 61/14

Po rozwiązaniu umowy najmu, powódka obciążała pozwanych M. O. i G. J. jako wspólników spółki cywilnej wynagrodzeniem za bezumowne korzystanie w kwocie po 6 557,38 zł netto (8 065,58 zł brutto) miesięcznie za miesiące listopad i grudzień 2011 r. Termin zapłaty wyznaczono na 7 dni wystawienia faktury. Faktury za miesiące listopad i grudzień zostały doręczone pozwanym M. O. i G. J. (potwierdzenia odbioru zostały podpisane przez pozwaną M. O. odpowiednio w dniach 18 listopada 2011 r. i 15 grudnia 2011 r.). Powódka obciążyła także wymienionych pozwanych wynagrodzeniem za bezumowne korzystania za okres od 1
do 11 stycznia 2012 r. w wysokości 2 861,98 zł netto (3 520,23 zł brutto). Faktura została wystawiona w dniu 31 stycznia 2012 r. i w tym samym dniu nadana listem poleconym do pozwanej L. J. na adres przy ul (...)w W..

dowód: faktury z potwierdzeniami odbioru k. 54-58 akt VI GC 61/14, potwierdzenie nadania k. 59 akt VI GC 61/14, przesłuchanie prezesa powódki J. R. k. 139-139v, przesłuchanie pozwanej L. J. k. 139v-140v

W dniu 11 stycznia 2012 r. wynajmowany lokal został zwrócony powódce. W protokole zdawczo-odbiorczym wskazano jako najemców pozwanych M. O. i G. J. jako wspólników spółki cywilnej. Lokal zdawała L. J.. W protokole ujawniono szereg uszkodzeń lokalu. Jako miejsce prowadzenia działalności przez wspólników wskazano wynajmowany lokal.

dowód: protokół zdawczo-odbiorczy k. 60 akt VI GC 61/14, zeznania świadka S. J. k. 138v-139, przesłuchanie prezesa powódki J. R. k. 139-139v, przesłuchanie pozwanej L. J. k. 139v-140v

Umowa spółki cywilnej została zawarta w dniu 2 stycznia 2006 r. Numer REGON spółki cywilnej pozwanych to (...).

W dniu 31 października 2011 r. doszło do zmiany umowy spółki cywilnej - do spółki przystąpili jako nowi wspólnicy pozwani L. J. i P. J.. Ustalono równy udział wspólników w zyskach i stratach (po 25%). Następnie w dniu 3 listopada 2011 r. pozwani G. J. i M. O. wystąpili ze spółki cywilnej. Pozwani L. J. i P. J. przejęli na siebie wszystkie zobowiązania obciążające pozwanych G. J. i M. O. z tytułu ich uczestnictwa w spółce cywilnej. Ustalono następujący udział w zyskach i stratach: 95% L. J., 5% P. J.. Wspólnikiem wyłącznie uprawionym do prowadzenia wszystkich spraw spółki była L. J..

W dniu 3 listopada 2011 r. pozwani G. J. i M. O. przekazali pozwanym P. J. i L. J. składniki majątkowe prowadzonego przedsiębiorstwa. W tej dacie pozwani G. J. i M. O. posiadali zadłużenie w związku z prowadzoną działalności gospodarczą.

W dniu 16 listopada 2011 r. zgłoszono do Urzędu Skarbowego w W. przystąpienie do spółki cywilnej L. J. i P. J. oraz wystąpienie pozwanych G. J. i M. O. z dniem 3 listopada 2011 r.

Z dniem 14 marca 2012 r. pozwana L. J. została wykreślona z (...) jako wspólnik spółki cywilnej. Działalność zakończyła z dniem 7 marca 2012 r.

W dniu 6 kwietnia 2012 r. zgłoszono do Naczelnika Urzędu Skarbowego w W. ustanie bytu prawnego spółki cywilnej z dniem 7 marca 2012 r.

Dane dotyczące prowadzonej przez pozwanych działalności w ramach spółki cywilnej nie były w zaktualizowane na stronach internetowych.

dowód: uchwała z dnia 3 listopada 2011 r. k. 9, 87, uchwała z dnia 3 listopada 2011 r. k. 10, wydruk z (...) k. 11, wydruki stron internetowych k. 38-40, deklaracja dla podatku od towarów i usług k. 68-69, zgłoszenia aktualizacyjne k. 75-76, 78-79, 83-84, informacji o wspólnikach k. 77, 80, 85, aneksy do umowy spółki cywilnej k. 81, 86, uchwała z dnia 3 listopada 2011 r. k. 82, częściowo umowa sprzedaży przedsiębiorstwa z dnia 3 listopada 2011 r. k. 91-93, przesłuchanie pozwanej L. J. k. 139v-140v, przesłuchanie pozwanego G. J. k. 140v-141

Pozwani nie poinformowali powódki o zmianach osobowych w spółce cywilnej.

dowód: zeznania świadka S. J. k. 138v-139, przesłuchanie prezesa powódki J. R. k. 139-139v

Pismem z dnia 16 sierpnia 2018 r. (...) w J. Z. P. L. w ramach egzekucji tytułu wykonawczego w postaci wyroku zaocznego Sądu Rejonowego w Rybniku z dnia 12 września 2014 r. sygn. akt
VI GC 61/14 opatrzonego klauzulą wykonalności dokonał zajęcia wierzytelności przysługującej pozwanemu G. J. z rachunku bankowego. W dniu 17 sierpnia 2018 r. pozwany został wysłuchany w toku postępowania egzekucyjnego. Pozwana M. O. (poprzednio C.), od dnia 23 maja 2013 r. do dnia 23 maja 2018 r. była zameldowana na pobyt czasowy pod adresem R., ul. (...). Pozwany G. J. od dnia 18 listopada 2013 r. był zameldowany na pobyt stały pod adresem R., ul. (...).

dowód: zawiadomienie o zajęciu wierzytelności k. 12, 18, protokół k. 13, kopia dowodu osobistego k. 15, zaświadczenie k. 16, 17, przesłuchanie prezesa powódki J. R. k. 139-139v

Powyższy stan faktyczny Sąd ustalił w oparciu o wymienione powyżej dowody, którym zasadniczo dano wiarę, a których autentyczności strony nie kwestionowały.

Podstawą ustaleń stała się jedynie częściowo umowa sprzedaży przedsiębiorstwa z dnia 3 listopada 2011 r. (k. 91-93), gdyż umowa ta była nieważna, z uwagi na niedochowanie formy pisemnej z podpisami notarialnie poświadczonymi. Nie wywołała zatem skutków prawnych w postaci przejścia opisanego w nim przedsiębiorstwa na nabywców. Oświadczenia w niej zawarte pozwoliły jednak na ustalenie, że lokal z dniem jej zawarcia przeszedł w posiadanie pozwanych P. J. i L. J., a także, że pozwani G. J. i M. O. jako wspólnicy spółki cywilnej posiadali zadłużenie.

Nie dano częściowo wiary dowodowi z przesłuchania pozwanych L. J. i G. J. co do usterek lokalu uniemożliwiających prowadzenie działalności, ustaleń stron co do braku obowiązku zapłaty czynszu za okres od sierpnia 2011 r. do grudnia 2011 r., informowania powódki o zmianach osobowych w spółce cywilnej, kwestionowania faktur, zniszczenia powstałej dokumentacji dotyczącej spornych okoliczności. Należy podkreślić, że zeznania wymienionych pozwanych w tym zakresie pozostawały w sprzeczności z pozostałym materiałem dowodowym, zwłaszcza z zeznaniami świadka S. J. oraz przesłuchaniem prezes powódki J. R..

Można domniemywać, że gdyby istotnie pozwani zwracali powódce uwagę na błędne dane ujęte w fakturze, powódka wystawiłaby dokumenty księgowe o treści odpowiadającej rzeczywistości. Nie było także żadnych przeszkód do sporządzenia korekty faktur. Można także założyć, że powódka zamieściłaby prawidłowe dane zdającego lokal w protokole zdawczo-odbiorczym z dnia 11 stycznia 2012 r. Pozwana L. J. w żaden zaś sposób nie wyjaśniła, dlaczego podpisała wówczas wadliwy pod tym względem protokół.

Pozwani wiedzieli, że powódka obciąża ich czynszem i wynagrodzeniem za bezumowne korzystanie, tym samym budzi uzasadnione wątpliwości okoliczność i podane przyczyny zniszczenia dokumentacji. Skoro strony pozostawały w sporze, to przezorność nakazywała przechowywanie korzystnej dla pozwanych dokumentacji. Pozwani wszakże nie otrzymali od powódki żadnego pisemnego potwierdzenia, że powódka zrezygnowała ze swych roszczeń, mimo wystawienia faktur.

Jeśli chodzi o usterki lokalu, to należy zauważyć, że powódka przeprowadziła jego remont przed wydaniem pozwanym, co wynika tak z zeznań świadka S. J., przesłuchania prezesa powódki J. R., jak i treści umowy najmu. Istotnie, w chwili przekazania lokalu, najemcy nie zgłaszali żadnych uwag co do stanu lokalu, a jego stan określono jako bardzo dobry. Należy dodatkowo zauważyć, że wykonywanie drobnych napraw obciążało najemców lokalu. Pozwani zaś wskazywali, że korzystali z usług elektryka, bez wyjaśnienia zakresu naprawy i podania wysokości poniesionych kosztów. Jak się wydaje również koszt usług asenizacyjnych obciążał pozwanych jako korzystających z lokalu.

Zważywszy na powołane okoliczności, nie dano wiary również twierdzeniom pozwanych o zwolnieniu ich z obowiązku płacenia czynszu, mimo zgody na zajmowanie lokalu do końca 2011 r. Racjonalnie działający przedsiębiorca nie zgodziłby się na zrzeczenie się czynszu za 6 miesięcy, tym bardziej spłacając własne zobowiązania, związane z wynajmowaną nieruchomością. Ponadto, pozwani podali, że faktycznie zamknęli restaurację w okresie lipca-sierpnia 2011 r., lecz nie wskazali, by byli zmuszeni odwołać wcześniejsze rezerwacje i przykładowo zwrócić uiszczone zaliczki. Dodatkowo, nie sposób pominąć, że pozwani wpłacili kwotę 3 000 zł tytułem czynszu w dniu 8 grudnia 2011 r. W żaden sposób nie wyjaśnili tej wpłaty, która pozostaje w oczywistej sprzeczności z wersją pozwanych o zwolnieniu ich z obowiązku uiszczania czynszu za miesiące od sierpnia 2011 r.

Oddalono wnioski o przeprowadzenie dowodu z fotografii zajmowanego przez pozwanych lokalu, gdyż stwierdzenie uszkodzeń pozostawało bez znaczenia dla rozstrzygnięcia sprawy.

Sąd zważył, co następuje.

Skarga o wznowienie postępowania okazała się zasadna, wobec czego postępowanie zostało wznowione. W wyniku wznowionego postępowania wyrok zaoczny należało uchylić, a powództwo częściowo uwzględnić.

Zgodnie z art. 401 pkt 2 k.p.c. można żądać wznowienia postępowania z powodu nieważności, jeżeli strona nie miała zdolności sądowej lub procesowej albo nie była należycie reprezentowana, bądź jeżeli wskutek naruszenia przepisów prawa była pozbawiona możności działania; nie można jednak żądać wznowienia, jeżeli przed uprawomocnieniem się wyroku niemożność działania ustała lub brak reprezentacji był podniesiony w drodze zarzutu albo strona potwierdziła dokonane czynności procesowe.

Przepis art. 407 § 1 k.p.c. stanowi, że skargę o wznowienie wnosi się w terminie trzymiesięcznym; termin ten liczy się od dnia, w którym strona dowiedziała się o podstawie wznowienia, a gdy podstawą jest pozbawienie możności działania lub brak należytej reprezentacji – od dnia, w którym o wyroku dowiedziała się strona, jej organ lub jej przedstawiciel ustawowy.

Z mocy art. 412 k.p.c. Sąd rozpoznaje sprawę na nowo w granicach, jakie zakreśla podstawa wznowienia (§ 1). Po ponownym rozpoznaniu sprawy Sąd stosownie do okoliczności bądź oddala skargę o wznowienie, bądź uwzględniając ją zmienia zaskarżone orzeczenie albo je uchyla i w razie potrzeby pozew odrzuca lub postępowanie umarza (§ 2).

Wznowienie postępowania jest uzasadnione, jeśli zostanie wykazane, że wskutek naruszenia przepisów prawa strona była pozbawiona możności działania; nie można jednak żądać wznowienia, jeżeli przed uprawomocnieniem się wyroku niemożność działania ustała. W przepisie tym jest mowa o pozbawieniu strony możności działania, co oznacza, że chodzi o całkowite pozbawienie strony uprawnień procesowych, a nie jedynie o ich ograniczenie. Poza tym chodzi o pozbawienie strony możności działania, do którego doszło wskutek naruszenia przepisów prawa. Może ono być następstwem uchybień wynikających z czynności procesowych albo zaniechań sądu, względnie przeciwnika procesowego (por. postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 30 listopada 2016 r. III CZ 51/16).

Zasadność wznowienia postępowania na podstawie art. 401 pkt 2 k.p.c. podlega ocenie przez pryzmat przesłanek nieważności postępowania określonych w art. 379 pkt 5 k.p.c. i wymaga stwierdzenia, że strona została całkowicie pozbawiona możności obrony jej praw przez sądem, czyli gdy znalazła się ona w takiej sytuacji, która uniemożliwiła – wbrew jej woli – popieranie przed sądem dochodzonych żądań lub obronę przed zarzutami strony przeciwnej (por. postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 14 kwietnia 2011 r., II UZ 10/11, postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 22 marca 2017 r. III CZ 10/17). Przy analizie, czy doszło do pozbawienia strony możności działania, trzeba najpierw rozważyć, czy nastąpiło naruszenie przepisów procesowych, następnie zbadać, czy uchybienie to wpłynęło na możność strony do działania w postępowaniu, wreszcie ocenić, czy pomimo zaistnienia tych przesłanek strona mogła bronić swych praw w procesie. Dopiero w razie kumulatywnego spełnienia wszystkich tych warunków można uznać, że strona została pozbawiona możności działania (por. wyrok Sądu Apelacyjnego w Warszawie z dnia 18 sierpnia 2009 r., I ACa 504/09; postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 9 kwietnia 2015 r., I PZ 2/15).

Przenosząc powyższe na grunt niniejszej sprawy, stwierdzić należy, że w toku postępowania prowadzonego pod sygn. akt VI GC 61/14 miało miejsce naruszenie przepisów postępowania skutkujące pozbawieniem pozwanych M. O. i G. J. możliwości działania.

Zgodnie z art. 133 § 1 k.p.c., jeżeli stroną jest osoba fizyczna, doręczenia dokonuje się jej osobiście, a gdy nie ma ona zdolności procesowej – jej przedstawicielowi ustawowemu. Art. 135 § 1 k.p.c. stanowi, iż doręczenia dokonuje się w mieszkaniu, w miejscu pracy lub tam, gdzie się adresata zastanie. Przepis art. 135 § 1 k.p.c. określa hierarchię miejsc, pod którymi należy podjąć próbę doręczenie korespondencji stronie wskazując, iż winno to nastąpić w pierwszej kolejności w miejscu zamieszkania strony. Pisma sądowe dla przedsiębiorców będących osobami fizycznymi, według przepisów obowiązujących do dnia 7 września 2016 r., doręcza się według zasad przewidzianych dla osoby fizycznej, a więc doręczenia dokonuje się w mieszkaniu, miejscu pracy lub tam, gdzie się adresata zastanie . Przepisy o doręczeniach mają charakter obligatoryjny i wyłączają swobodę w tym zakresie. Nie można więc uznać doręczenia za skutecznie dokonane, jeżeli nie nastąpiło według reguł przewidzianych w art. 131 i n. k.p.c. Gdy w pozwie nie oznaczono rzeczywistego miejsca zamieszkania pozwanego (obraza art. 126 § 2 k.p.c.), a odpis pozwu oraz odpis wyroku zaocznego doręczono w sposób zstępczy na adres, pod którym pozwani nie mieszkali (naruszenie art. 139 § 1 k.p.c.), i w okolicznościach sprawy wpłynęło to na jego uprawomocnienie się, to znaczy, że doszło do pozbawienia pozwanych możliwości obrony swych praw (por. postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 29 listopada 2016 r. I CZ 94/16).

Odpis pozwu z załącznikami oraz odpis wyroku zaocznego został nadany na adres pozwanych podany w pozwie przez powódkę, tj. R., ul. (...) Wobec dwukrotnej awizacji oraz niepodjęcia korespondencji w terminie, wyrok zaoczny został uznany za skutecznie doręczony z dniem 3 października 2014 r. (zgodnie z art. 139 k.p.c.) i prawomocny z dniem 18 października 2014 r. Jednakże, próba doręczenia została podjęta z naruszeniem określonej hierarchii, bowiem korespondencję kierowano do pozwanych na były adres prowadzenia działalności gospodarczej w R., zamiast na adresy ich zamieszkania: w przypadku pozwanej M. O. - R., ul. (...), a w przypadku pozwanego G. J. - R., ul. (...). Tym samym, pozwani nie zostali prawidłowo zawiadomieni o toczącej się przeciwko nim sprawie, co uniemożliwiło im podjęcie koniecznej obrony. Okoliczność dochowania terminu do wniesienia skargi wynika zajęcia z dniem 16 sierpnia 2018 r. w ramach egzekucji tytułu wykonawczego w postaci wyroku zaocznego wydanego w sprawie o sygn. akt VI GC 61/14 wierzytelności przysługującej pozwanemu G. J. z rachunku bankowego, a także z faktu przesłuchania pozwanego w dniu 17 sierpnia 2018 r. w toku postępowania egzekucyjnego.

Powódka wywodziła swoje roszczenie z umowy najmu, domagając się czynszu najmu za miesiące od sierpnia do października 2011 r., a także dochodziła wynagrodzenia za bezumowne korzystanie z lokalu w miesiącach od listopada 2011 r. do 11 stycznia 2012 r.

Podstawę roszczenia o zapłatę czynszu najmu stanowił art. 659 § 1 k.c. w zw. z art. 680 k.c. Zgodnie z tymi przepisami przez umowę najmu lokalu wynajmujący zobowiązuje się oddać najemcy lokal do używania przez czas oznaczony lub nieoznaczony, a najemca zobowiązuje się płacić wynajmującemu umówiony czynsz. Natomiast roszczenie o wynagrodzenie za bezumowne korzystanie z lokalu oparte zostało o przepis art. 224 § 2 k.c. w zw. z art. 225 k.c., zgodnie z którym samoistny posiadacz w złej wierze jest obowiązany do wynagrodzenia za korzystanie z rzeczy.

Bezspornie strony – tj. powódkę oraz pozwanych G. J. i M. O. – łączyła umowa najmu w okresie do października 2011 r. Pozwani nie kwestionowali wypowiedzenia umowy najmu ani nie podważali wysokości dochodzonego roszczenia. W tym zakresie pozwani wskazywali jedynie, że powódka zwolniła ich z obowiązku zapłaty. Swych twierdzeń jednakże zgodnie z zasadą ciężaru dowodu wyrażoną w art. 6 k.c. nie dowiedli. Powództwo w tym zakresie wobec wymienionych pozwanych okazało się zasadne. Należało jednak oddalić powództwo względem pozwanych L. J. i P. J.. Wymienionych pozwanych nie wiązała bowiem z powódką żadna umowa. Nie zachodziła również podstawa do pociągnięcia ich do odpowiedzialności w oparciu o art. 55 ⁴ k.c. Zgodnie z powołanym przepisem, nabywca przedsiębiorstwa lub gospodarstwa rolnego jest odpowiedzialny solidarnie ze zbywcą za jego zobowiązania związane z prowadzeniem przedsiębiorstwa lub gospodarstwa, chyba że w chwili nabycia nie wiedział o tych zobowiązaniach, mimo zachowania należytej staranności. Odpowiedzialność nabywcy ogranicza się do wartości nabytego przedsiębiorstwa lub gospodarstwa według stanu w chwili nabycia, a według cen w chwili zaspokojenia wierzyciela. Odpowiedzialności tej nie można bez zgody wierzyciela wyłączyć ani ograniczyć.

W rozpoznawanej sprawie nie doszło do skutecznego nabycia przez pozwanych P. J. i L. J. przedsiębiorstwa prowadzonego przez pozostałych pozwanych, z uwagi na niezachowanie formy szczególnej - pisemnej z podpisami notarialnie poświadczonymi, przewidzianej w art. 75 ¹ § 1 k.c. w brzmieniu obowiązującym na dzień 3 listopada 2011 r. (dzień zawarcia umowy). W myśl art. 73 § 2 k.c., czynność dokonana bez zachowania tej formy jest nieważna. W świetle tych okoliczności, brak było podstawy prawnej, by uznać, że zobowiązani do zapłaty czynszu są również pozwani P. J. i L. J.. Jednocześnie, przejęcie przez pozwanych P. J. i L. J. jako nowych wspólników zobowiązań dotychczasowych wspólników – pozwanych M. O. i G. J., jak to wskazano w umowie zmieniającej umowę spółki, wywołać mogło skutki prawne jedynie między stronami tej umowy. Powódka bowiem jako wierzyciel nie wyraziła zgody na przejęcie długu (art. 519 § 1 i 2 pkt 2 k.c., art. 521 § 2 k.c., art. 522 k.c.).

Przechodząc co do oceny żądania w zakresie wynagrodzenia za bezumowne korzystanie z lokalu, zauważyć trzeba, że fakt zajmowania lokalu aż do dnia 11 stycznia 2012 r. nie był w istocie kwestionowany. Pozwani nie podważali również wysokości roszczenia. Co do zasady, adresat roszczenia o wynagrodzenie za bezumowne korzystanie z nieruchomości ma obowiązek uiścić właścicielowi nieruchomości taką kwotę, jaką musiałby zapłacić, gdyby jego posiadanie opierało się na prawie. W ocenie Sądu jedynie z uwagi na charakter roszczenia (nieoparte na stosunku umownym), brak było podstaw do żądania przez powódkę podatku od towarów i usług, mimo ujęcia podatku w wystawionej fakturze.

Kluczowym było ustalenie, kto rzeczywiście prowadził w spornym lokalu działalność gospodarczą, tj. kto zajmował lokal. Pod tym względem podstawę ustaleń stanowiła zawarta w formie pisemnej umowa sprzedaży przedsiębiorstwa z dnia 3 listopada 2011 r. Z założenia, przedmiotem tejże umowy miało być całe przedsiębiorstwo, czyli zorganizowany zespół składników niematerialnych i materialnych przeznaczony do prowadzenia działalności gospodarczej. Obejmuje ono m.in. prawa wynikające z umów najmu i dzierżawy nieruchomości lub ruchomości oraz prawa do korzystania z nieruchomości lub ruchomości wynikające z innych stosunków prawnych (art. 55 ¹ i art. 55 ² k.c.). Nie ulega zatem wątpliwości, że doszło do faktycznego przekazania posiadania spornego lokalu pozwanym P. J. i L. J.. Ponadto, z tą datą wymienieni pozwani stali się wspólnikami spółki cywilnej w miejsce pozwanych M. O. i G. J.. Tym samym pozwani G. J. i M. O. odpowiadali za okres bezumownego zajmowania lokalu w okresie od 1 do 3 listopada 2011 r. Wynagrodzenie za ten okres wynosiło 655,78 zł (3/30 z 6 557,38 zł). Za pozostały okres bezumownego korzystania odpowiadać powinni pozostali pozwani, tj. od dnia 4 listopada 2011 r. do dnia 11 stycznia 2012 r. W tym zakresie skuteczny okazał się jednakże podniesiony przez pozwanych zarzut przedawnienia.

Przepisy nie określają terminu wymagalności świadczenia o wynagrodzenie za bezumowne korzystanie z lokalu, zatem wymagalność tego świadczenia uzależniona jest od wezwania do zapłaty (art. 455 k.c.). Zgodnie z art. 118 k.c., w brzmieniu sprzed noweli, która weszła w życie 9 lipca 2018 r., termin przedawnienia roszczeń związanych z prowadzeniem działalności gospodarczej wynosi trzy lata. Bieg przedawnienia rozpoczyna się od dnia, w którym roszczenie stało się wymagalne. Jeżeli wymagalność roszczenia zależy od podjęcia określonej czynności przez uprawnionego, bieg terminu rozpoczyna się od dnia, w którym roszczenie stałoby się wymagalne, gdyby uprawniony podjął czynność w najwcześniej możliwym terminie (art. 120 § 1 k.c.).

Przenosząc powyższe na grunt rozpoznawanej sprawy, powódka winna była podjąć niezbędne działania, by ustalić osoby, które prowadziły działalność i zajmowały lokal. Dla tego obowiązku, mieszczącego się w ramach przeciętnej dbałości o własne interesy, nie ma decydującego znaczenia niepoinformowanie o zmianach osobowych w spółce cywilnej. Zauważyć trzeba, że od 1 lipca 2011 r. funkcjonuje (...)prowadzona w systemie teleinformatycznym. W powszechnie dostępnej wyszukiwarce (...) po wpisaniu numeru REGON spółki cywilnej ( (...)) lub numeru NIP spółki cywilnej ( (...)) wynik wskazuje pozwaną L. J. jako wspólnika spółki cywilnej. Uzyskane informacje sugerują zmiany osobowe dokonane w ramach stosunku spółki cywilnej. Istniała zatem możliwość ustalenia, że to pozwana L. J. została wspólnikiem spółki cywilnej. Dodatkowo, zauważyć trzeba, że w danych adresowych ujawnionych w (...) dotyczących P. J. również podano adres w R., przy ul. (...), z opisem: „siedziba i restauracja – s.c.”.

Tymczasem powódka nie podjęła czynności, by przygotować się do postępowania i sprawdzić dane dotyczące spółki cywilnej ujawnione w ewidencji, choć za zbadaniem ujawnionych danych przemawiała chociażby konieczność ustalenia adresu do doręczeń pozwanych. Czynności te możliwe były do podjęcia jeszcze w pierwszej połowie 2012 r. Mało tego, jako adres do doręczeń pierwotnie pozwanych podała adres, o którym wiedziała z całą pewnością, że jest nieaktualny, a pozwani nie mieli tamże możliwości odbioru korespondencji. Pozwani bowiem definitywnie opuścili miejsce prowadzenia działalności gospodarczej (R. ul. (...)) w dniu 11 stycznia 2012 r., a zajmowany lokal przejęła wówczas powódka jako właścicielka. Ujawnienie adresu R. ul. (...) w (...), nie miało w tych okolicznościach znaczenia. Po pierwsze, zgodnie z przepisami procedury cywilnej, obowiązującymi w chwili wszczęcia postępowania, doręczenia należało czynić przede wszystkim na adres zamieszkania osób fizycznych prowadzących działalność gospodarczą. Co więcej, w chwili wniesienia pozwu, pozwane L. J. i M. O. były już wykreślone z ewidencji. W (...)były natomiast ujawnione inne adresy prowadzenia działalności gospodarczej przez pozostałych pozwanych – P. J. i G. J.. Nie można wykluczyć zatem, że byłoby możliwe skuteczne doręczenie pozwu i orzeczeń wydanych w sprawie na adres prowadzenia działalności przez pozwanego G. J.. Co więcej, z uwagi na zameldowanie pod adresem zamieszkania, była również możliwość ustalenia adresu zamieszkania pozwanego, poprzez wystąpienie do właściwych instytucji. Gdyby więc powódka postępowała rzetelnie i uczciwie, a jednocześnie profesjonalnie, okoliczności decydujące o dopozwaniu pozwanych L. J. i P. J. zostałyby ujawnione jeszcze przed upływem terminu przedawnienia. Pozwoliłoby to na skuteczne dochodzenie roszczeń od osób legitymowanych biernie w sprawie.

Podsumowując, na rzecz powódki zasądzono pozostały do zapłaty czynsz za miesiąc sierpień (5 065,58 zł), czynsz za miesiąc wrzesień (8 065,58 zł), czynsz za miesiąc październik (8 065,58 zł) i wynagrodzenie za 3 dni bezumownego korzystania z lokalu (655,78 zł), w sumie 21 852,52 zł. Pozwani G. J. i M. O. odpowiadali solidarnie w tym zakresie, jako wspólnicy spółki cywilnej, zgodnie z art. 864 k.c.

Jeśli chodzi o odsetki od należności czynszowych, to zasądzono odsetki od 11-go dnia każdego miesiąca, mając na uwadze termin zapłaty czynszu wynikający z umowy (10-ty dzień każdego miesiąca). Uwzględniono przy tym wpłatę pozwanych w kwocie 3 000 zł w dniu 8 grudnia 2011 r. Na podstawie art. 481 § 1 i 2 k.c. (w brzmieniu sprzed 1 stycznia 2016 r.) zasądzono odsetki ustawowe do dnia 31 grudnia 2015 r., a dalsze odsetki ustawowe za opóźnienie w transakcjach handlowych w oparciu o art. 7 ust. 1 ustawy z dnia 8 marca 2013 r. o terminach zapłaty w transakcjach handlowych. Jeśli chodzi o odsetki za opóźnienie w zapłacie wynagrodzenia za bezumowne korzystanie, to potraktowano fakturę za wezwanie do zapłaty. Faktura została doręczona pozwanym w dniu 18 listopada 2011 r., a pozwani winni byli niezwłocznie wywiązać się ze zobowiązania, tj. najpóźniej w dniu 19 listopada 2011 r. Przyjęto w konsekwencji, że pozwani pozostawali w opóźnieniu od dnia 20 listopada 2011 r. Odsetki ustawowe za opóźnienie od kwoty 655,78 zł zasądzono w oparciu o art. 481 § 1 i 2 k.c. i art. 455 k.c., z uwzględnieniem nowelizacji przepisów, jaka weszła w życie w dniu 1 stycznia 2016 r.

W pozostałym zakresie powództwo jako niezasadne oddalono.

Rozstrzygnięcie o kosztach procesu znalazło oparcie w art. 100 zd. 1 k.p.c. oraz art. 105 § 2 k.p.c., w stosunku do pozwanych G. J. i M. O., dokonując ich stosunkowego rozdzielenia stosownie do wyniku postępowania, które powódka wygrała w 52%. Koszty postępowania w sumie wyniosły 11 248 zł. Na wskazane koszty złożyły się: poniesione przez powódkę - opłata od pozwu 2 090 zł, opłata skarbowa od pełnomocnictwa 17 zł, wynagrodzenie pełnomocnika 3 600 zł (łącznie 5 707 zł) oraz poniesione przez pozwanych – opłata sądowa od skargi o wznowienie postępowania 1 907 zł, wynagrodzenie pełnomocnika 3 600 zł, opłata skarbowa od pełnomocnictwa 34 zł (łącznie 5 541 zł). Wysokość wynagrodzenia pełnomocników wynikała z § 2 pkt 5 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych oraz z § 2 pkt 5 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 r. w sprawie opłat za czynności adwokackie. Pozwani winni ponieść koszty w wysokości 5 848,96 zł (52% z 11 248 zł), a ponieśli koszty w kwocie 5 541 zł, zatem kwotę 307,96 zł należało zasądzić solidarnie od pozwanych na rzecz powódki. Mimo wygranej nie zasądzono kosztów na rzecz pozwanych P. J. i L. J. (art. 98 k.p.c.), jako że pozwani nie ponieśli kosztów związanych z procesem.