Portal Orzeczeń Sądów Powszechnych

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 20 marca 2024 roku

Sąd Rejonowy w Rybniku, V Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

Przewodniczący: sędzia Wiesław Jakubiec

Protokolant : sekretarz sądowy Izabela Niedobecka-Kępa

po rozpoznaniu w dniu 20 marca 2024 roku w Rybniku

na rozprawie

sprawy z odwołania I. W.

od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w R.

z dnia 1 grudnia 2023 roku nr (...)

o zasiłek chorobowy

zmienia zaskarżoną decyzję w ten sposób, że odmawia ubezpieczonej I. W. prawo do zasiłku chorobowego za okres od 16 października 2023 roku do 1 listopada 2023 roku i zwalnia ubezpieczoną z obowiązku zwrotu pobranego zasiłku chorobowego za wyżej wymieniony okres.

sygn. akt V U 23/24

UZASADNIENIE

Decyzją z dnia 1 grudnia 2023 roku, nr (...), Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w R.:

1. odmówił I. W. prawa do zasiłku chorobowego za okres od 16.10.2023r. do 1.11.2023r.

2. zobowiązał ubezpieczoną do zwrotu nienależnie pobranego zasiłku chorobowego wraz z odsetkami, w łącznej kwocie 2410, 54 zł .

W uzasadnieniu organ wskazał, że ubezpieczona wykorzystała zwolnienie lekarskie niezgodnie z przeznaczeniem albowiem w czasie orzeczonej niezdolności do pracy od 2.11.2023 r. został zgłoszona do ubezpieczenia społecznego z tytułu zawartej umowy o pracę u płatnika (...) sp. z o.o.

Od powyższej decyzji ubezpieczona wniosła odwołanie w którym zarzuciła, że decyzją z dnia 19.10.2023 r. ZUS uznał, że z dniem 1.11.2023 r. wyczerpała okres zasiłkowy i odmówił jej prawa do zasiłku za okres 2-5.11.2023 r. Dodała, że będąc pod wpływem błędu była przekonana, że utraciła prawo do świadczeń i dlatego rozpoczęła poszukiwanie pracy, gdyż samotnie wychowuje dziecko. Zauważa, że nie podjęła pracy w okresie, gdy przysługiwało jej prawo do zasiłku i nie wprowadzała organu w błąd.

W odpowiedzi na odwołanie organ rentowy wniósł o jego oddalenie podtrzymując wcześniejsze twierdzenia .

Sąd ustalił co następuje:

Ubezpieczona I. W. była zatrudniona u płatnika składek (...) sp. z o.o. w J. od 2.01.2017 r. do 31.10.2023r. .

Ubezpieczona była niezdolna do pracy w okresie 11-14.04.2023 r. oraz od 8.05.2023 r. do 5.11.2023 r.. Okres zasiłkowy 182 dni wykorzystała w dniu 1.11.2023 r.

Decyzją z dnia 19.10.2023 r. nr (...), Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w R. odmówił ubezpieczonej prawa do zasiłku chorobowego za okres 2-5.11.2023 r., po ustaniu zatrudnienia w (...) sp. z o.o.

Ubezpieczona samotnie wychowuje dziecko. Ubezpieczona dowiedziała się od znajomej, że (...) sp. z o.o. poszukuje pracowników na okres świąteczny. W dniu 2.11.2023 r. ubezpieczona podpisała na dwa miesiące umowę z (...) sp. z o.o. i została zgłoszona do ubezpieczeń społecznych. „Fizycznie” pracę powódka rozpoczęła 6.11.2023 r.

Decyzją z dnia 1.12. 2023 roku, nr (...), Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w R. odmówił I. W. prawa do zasiłku chorobowego za okres od 16.10.2023r. do 1.11.2023r. i zobowiązał ubezpieczoną do zwrotu nienależnie pobranego zasiłku chorobowego wraz z odsetkami, w łącznej kwocie 2410, 54 zł .

Dowód: akta organu rentowego- decyzja ZUS z 19.10.2023 r. , zgłoszenie do ubezpieczenia, decyzja ZUS z 1.12.2023 r. protokół

przesłuchanie ubezpieczonej k. 17v

Powyższy stan faktyczny Sąd ustalił na podstawie zgromadzonych i powołanych wyżej dowodów z dokumentów oraz przesłuchania ubezpieczonego, które wzajemnie się uzupełniały tworząc wyrazisty obraz całości sprawy.

Sąd zważył, co następuje:

Odwołanie w części zasługuje na uwzględnienie.

Jak stanowi przepis art. 6 ust. 1 ustawy z dnia 25 czerwca 1999 r. o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa (Dz. U. z 2010 r. Nr 77, poz. 512 ze zmianami) zasiłek chorobowy przysługuje ubezpieczonemu, który stał się niezdolny do pracy z powodu choroby w czasie trwania ubezpieczenia chorobowego.

Zgodnie z art. 13 ust. 1 pkt 2 ustawy z 25.06.1999 r. o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa zasiłek chorobowy z tytułu niezdolności do pracy powstałej w czasie trwania ubezpieczenia chorobowego, jak i z tytułu niezdolności do pracy powstałej po ustaniu tytułu ubezpieczenia nie przysługuje za okres po ustaniu tytułu ubezpieczenia chorobowego, jeżeli osoba niezdolna do pracy: kontynuuje działalność zarobkową lub podjęła działalność zarobkową stanowiącą tytuł do objęcia obowiązkowo lub dobrowolnie ubezpieczeniem chorobowym albo zapewniającą prawo do świadczeń za okres niezdolności do pracy z powodu choroby. Stosownie do treści art. 17 ust. 1 ww. ustawy ubezpieczony wykonujący w okresie orzeczonej niezdolności do pracy pracę zarobkową lub wykorzystujący zwolnienie od pracy w sposób niezgodny z celem tego zwolnienia traci prawo do zasiłku chorobowego za cały okres tego zwolnienia.

Jak stanowi przepis art. 84 ust. 1 ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (Dz.U.2015.121 j.t.) osoba, która pobrała nienależne świadczenie z ubezpieczeń społecznych, jest obowiązana do jego zwrotu, wraz z odsetkami, w wysokości i na zasadach określonych przepisami prawa cywilnego.

Na podstawie art. 84 ust. 2 ustawy systemowej, za kwoty nienależnie pobranych świadczeń uważa się: 1) świadczenia wypłacone mimo zaistnienia okoliczności powodujących ustanie prawa do świadczeń albo wstrzymanie ich wypłaty w całości lub w części, jeżeli osoba pobierająca świadczenie była pouczona o braku prawa do ich pobierania; 2) świadczenia przyznane lub wypłacone na podstawie nieprawdziwych zeznań lub fałszywych dokumentów albo w innych przypadkach świadomego wprowadzania w błąd organu wypłacającego świadczenia przez osobę pobierającą świadczenia.

Zgodnie z orzecznictwem Sądu Najwyższego istotną cechą nienależnie pobranego świadczenia z ubezpieczeń społecznych jest świadomość osoby pobierającej świadczenie co do przysługiwania prawa do tego świadczenia w całości lub w części od początku albo w następstwie mających później zdarzeń (wyrok Sądu Najwyższego z 17 maja 2001r., II UKN 338/00).

W wyroku z 9 lutego 2017 roku Sąd Najwyższy stwierdził, że „błąd” wiąże się zawsze z pierwotną wadliwością rozstrzygnięć organu rentowego lub odwoławczego, z etapem ustalenia prawa do świadczeń, a jego istotną cechą konstrukcyjną, odróżniającą od innych uchybień organów rentowych lub odwoławczych, jest istnienie fałszywego wyobrażenia organu o stanie uprawnień wnioskodawcy wywołanego na skutek świadomego zachowania wnioskodawcy (wyrok Sądu Najwyższego z 9 lutego 2017 rokUy, II UK 699/15)

Organ rentowy może domagać się zwrotu nienależnie pobranych świadczeń tylko wówczas, gdy ubezpieczonemu można przypisać złą wolę. Wypłacenie świadczenia w sposób, na który nie miała wpływu wina świadczeniobiorcy, nie uzasadnia powstania po stronie osoby ubezpieczonej obowiązku zwrotu nienależnie pobranego świadczenia (wyrok Sądu Najwyższego z 4 września 2007r., I UK 90/07). Podstawowym zatem warunkiem uznania, że wypłacone świadczenie podlega zwrotowi w myśl przepisu art. 84 ust. 2 pkt 1 ustawy z dnia 13 października 1998 roku o systemie ubezpieczeń społecznych jest, po pierwsze, brak prawa do świadczenia oraz, po drugie, świadomość tego osoby przyjmującej to świadczenie, płynąca ze stosownego pouczenia. Obie te przesłanki wystąpić muszą w trakcie pobierania świadczenia, a nie po zaprzestaniu jego wypłaty (zob. wyr. Sądu Najwyższego z dnia 2 grudnia 2009 r., I UK 174/09, LEX nr 585709).

Przenosząc powyższe na grunt niniejszej sprawy stwierdzić, iż bezspornym jest, że ubezpieczona w związku z nieanulowaniem dotychczasowego zaświadczenia lekarskiego (orzekającego o jej niezdolności do pracy do 5.11.2023 r.) i podejmując zatrudnienie w tym okresie (2.11.2023 r.) zrealizowała dyspozycję art. 13 ust. 1 pkt 2 i art. 17 ust. 1 ustawy zasiłkowej, tj. zaszły przesłanki powodujące utratę przez ubezpieczoną prawo do zasiłku chorobowego za cały okres orzeczony zaświadczeniem lekarskim.

Pomimo, że wypłacony ubezpieczonej zasiłek chorobowy należy uznać jako świadczenie pobrane nienależnie, to jednak nie podlega on zwrotowi. Ubezpieczona przy składaniu wniosku o świadczenia nie wprowadziła organu w błąd, nie zataiła żadnych informacji, a wszelkie jej działania były podejmowane w dobrej wierze. Nadto, ubezpieczona nigdy nie podała nieprawdziwych danych. Zauważyć należy, iż ubezpieczona znalazła się w nietypowej sytuacji, gdy decyzją z 19.10.2023 r. organ orzekł, że traci prawo do zasiłku chorobowego w związku z upływem z dniem 1.11.2023 r. okresu zasiłkowego. Ubezpieczona była przekonana, że prawo do zasiłku jest immanentnie związane z orzeczeniem o niezdolności i w sytuacji gdy dowiedziała się, że utraci prawo do zasiłku chorobowego z dniem 1.11.2023 r. (tj. nie otrzyma go do za okres 2-5.11.2023 r.) to w związku z tym uznała, że musi poszukiwać pracy albowiem nie będzie miała środków na utrzymanie siebie oraz syna, a miała do spłaty kredyt. Ubezpieczona nie zanotowała pouczenia organu, że jeśli nadal pozostaje niezdolna do pracy do może starać się o przyznanie świadczenia rehabilitacyjnego. Zresztą okazało się z badań wstępnych do pracy w (...) sp. z o.o., że posiada już zdolność do pracy. Zauważyć należy, iż ubezpieczona w okresie w którym otrzymywała zasiłek chorobowy nie podjęła żadnych czynności sprzecznych ze zwolnieniem lekarskim, a wykonywanie pracy u nowego pracodawcy rozpoczęła dopiero 6.11.2023 r. (tj. po upływie ważności zaświadczenia lekarskiego).

Ubezpieczona mogła mieć uzasadnione subiektywne przekonanie, że musi w krótkim czasie podjąć czynności aby znaleźć sobie nowe źródło dochodu w związku utratą prawa do zasiłku chorobowego a wcześniej rozwiązaniem stosunku pracy. Ubezpieczona nie była pouczona o braku prawa do świadczeń wypłaconych mimo zaistnienia okoliczności powodujących ustanie prawa do świadczeń albo wstrzymania ich wypłaty.

Świadczenie nienależne pojawiło się w rzeczywistości dopiero wskutek nie anulowania zaświadczenia lekarskiego po dniu 1.11.2023 r.. Zatem w momencie składania przez ubezpieczoną wniosków o przyznanie świadczeń ubezpieczona miała prawo do świadczeń w wysokości jakiej jej przyznano i nie można – w ocenie Sądu- postawić ubezpieczonej zarzutu, że świadomie próbował ukryć jakieś okoliczności, że dokonywał jakiś manipulacji lub nadużyć.

Wobec powyższego należy uznać, iż chociaż bezsprzecznie przedmiotowe świadczenie za wskazany okres było świadczeniem nienależnym, jednakże nie zostało wykazane przez organ spełnienie przez ubezpieczoną ustawowych przesłanek umożliwiające żądanie od niej zwrotu pobranych nienależnie świadczeń.

Mając na uwadze powyższe, działając na podstawie przywołanych przepisów oraz art. 477 ¹⁴ § 2 k.p.c., Sąd w wyroku zmienił zaskarżoną decyzją w ten sposób, że odmówił ubezpieczonej prawa do zasiłku chorobowego za okres od 16.10.2023 r. do 1.11.2023 r. i zwolnił ją z obowiązku zwrotu nienależnie pobranego zasiłku chorobowego za ww. okres.