Portal Orzeczeń Sądów Powszechnych

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 26 października 2022r.

Sąd Rejonowy w Rybniku Wydział IV Rodzinny i Nieletnich

w składzie następującym:

Przewodniczący: sędzia Marek Jonderko

Protokolant: Sandra Wieczorek

po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 19 października 2022r. w R.

sprawy z powództwa S. K. (K.)

przeciwko małoletniej A. K. (1) reprezentowanej przez matkę K. L.

o obniżenie alimentów

oraz

sprawy z powództwa małoletniej A. K. (1) reprezentowanej przez matkę K. L.

przeciwko S. K. (K.)

o podwyższenie alimentów

1)  oddala w całości powództwo S. K. o obniżenie alimentów;

2)  zasądza od pozwanego S. K. na rzecz małoletniej powódki A. K. (1) alimenty w kwocie po 1000 zł (jeden tysiąc złotych) miesięcznie, płatne do rąk przedstawicielki ustawowej małoletniej powódki - matki K. L. do dnia 15-tego każdego miesiąca wraz z ustawowymi odsetkami za opóźnienie w razie uchybienia terminowi płatności którejkolwiek z rat począwszy od dnia 27 czerwca 2022 roku, a to w miejsce alimentów zasądzonych
w punkcie 3 wyroku Sądu Okręgowego w Gliwicach Ośrodka (...) w R. z dnia 27 marca 2017 roku, w sprawie o sygn. akt II RC 4/16 w kwocie po 700 zł (siedemset złotych);

3)  oddala w pozostałej części powództwo A. K. (1) o podwyższenie alimentów;

4)  wyrokowi w punkcie 2 nadaje rygor natychmiastowej wykonalności;

5)  nie obciąża pozwanego S. K. kosztami procesu poniesionymi przez powódkę wzajemną;

6)  nie obciąża pozwanego kosztami sądowymi.

Sygn. akt IV RC 239/22

UZASADNIENIE

wyroku z dnia 26 października 2022 roku

Powód S. K. pozwem wniesionym 5 maja 2022 roku (data nadania pocztowego) domagał się uchylenia od dnia wniesienia powództwa obowiązku alimentacyjnego w kwocie po 700 zł miesięcznie wobec małoletniej A. K. (1), wynikającego z wyroku Sądu Okręgowego w Gliwicach Wydział II Cywilny Ośrodek (...) w R. z dnia 27 marca 2017 roku, sygn. akt II RC 4/16. Jednocześnie powód wniósł o zabezpieczenie żądania pozwu poprzez zawieszenie realizacji obowiązku alimentacyjnego orzeczonego w punkcie 3 wyroku Sądu Okręgowego w Gliwicach Wydział II Cywilny Ośrodek (...) w R. z dnia 27 marca 2017 roku, sygn. akt II RC 4/16.

Uzasadniając żądanie, powód wskazał, że w związku z rozpoczęciem odbywania kary pozbawienia wolności nie ma możliwości zarobkowych umożliwiających realizację obowiązku alimentacyjnego, powstanie zatem zadłużenie alimentacyjne. Powód podniósł, że przed osadzeniem spłacał raty kredytu hipotecznego, opłacał media, utrzymywał dziecko i łącznie jego wydatki wynosiły wówczas około 6500 zł miesięcznie przy łącznych dochodach w przedziale 7200-8200 zł miesięcznie. Małżonka powoda nie pracowała (k. 3-8).

Postanowieniem z 3 czerwca 2022 roku oddalono wniosek o zabezpieczenie w całości (k. 10).

W odpowiedzi na pozew z dnia 27 czerwca 2022 roku małoletnia pozwana A. K. (1) reprezentowana przez matkę K. L. wniosła o oddalenie powództwa w całości,
a ponadto wniosła pozew wzajemny o zasądzenie od powoda S. K. alimentów
w kwocie po 1400 zł miesięcznie płatnych do rąk matki powódki do dnia 15-tego każdego miesiąca
z ustawowymi odsetkami za opóźnienie w terminie płatności którejkolwiek z rat, a to w miejsce alimentów zasądzonych wyrokiem Sądu Okręgowego w Gliwicach Ośrodek (...) w R.
z dnia 27 marca 2017 roku sygn. II RC 4/16 oraz obciążenie powoda kosztami procesu, w tym kosztami zastępstwa adwokackiego według norm przepisanych.

W uzasadnieniu odpowiedzi na pozew wraz z powództwem wzajemnym podniesiono,
że wyrokiem Sądu Okręgowego w Gliwicach Ośrodek (...) w R. w R. z dnia
27 marca 2017 roku, sygn. II RC 4/16 rozwiązano małżeństwo powoda z matką małoletniej pozwanej
i wówczas zasądzono od S. K. na rzecz małoletniej A. K. (1) alimenty w kwocie po 700 zł miesięcznie płatne do rąk matki małoletniej do dnia 15-tego każdego miesiąca z ustawowymi odsetkami za opóźnienie w terminie płatności którejkolwiek z rat. Wskazano nadto, że osadzenie powoda w zakładzie karnym nie może mieć wpływu na uchylenie obowiązku alimentacyjnego względem małoletniej córki ponieważ powód odbywa karę pozbawienia wolności orzeczoną wyrokiem Sądu Rejonowego w Rybniku z dnia 10 grudnia 2018 roku wydanego w sprawie III K 28/17
za przestępstwa na szkodę matki małoletniej powódki - K. L., w tym za czyny
z art. 197 § 1 k.k. oraz z art. 207 § 1 k.k., a orzeczona kara ta była powodowi odraczana. Strona pozwana (powódka wzajemna) argumentowała, że powód miał pełną świadomość toczącego się przeciwko niemu postępowania karnego i mógł przewidzieć, że w najbliższym czasie będzie musiał ponieść prawne konsekwencje swoich działań i mając na uwadze dobro swojej małoletniej córki mógł zabezpieczyć odpowiednią kwotę na poczet alimentów, tym bardziej, że wykazał iż przed osadzeniem jego dochody wynosiły od 7200-8200 zł miesięcznie. Podniesiono ponadto, że przed osadzeniem powód w żaden sposób nie uczestniczył w wychowaniu córki, nie czynił żadnych prezentów,
nie utrzymywał z córką żadnych kontaktów, a od poprzedniego ustalenia alimentów upłynęło 5 lat.
W związku z wiekiem dziecka i aktualną sytuacją ekonomiczną koszty utrzymania małoletniej znacząco wzrosły i wynoszą obecnie około 2500 zł miesięcznie. Małoletnia z matką zamieszkują
w domu stanowiącym własność rodziców matki małoletniej. Matka małoletniej jest zatrudniona
w Centrum Usług (...) w R. z miesięcznym dochodem około 3000 zł netto (k. 44-53).

Na rozprawie w dniu 8 sierpnia 2022 roku pełnomocnik powoda zmodyfikował żądanie pozwu
w ten sposób, że wniósł o obniżenie alimentów do kwoty 200 zł miesięcznie, w pozostałym zakresie podtrzymał powództwo. Pełnomocnik pozwanej i powódki wzajemnej wobec modyfikacji żądania pozwu głównego wniósł o zasądzenie od powoda kosztów zastępstwa procesowego wskazując,
że modyfikacja jest w istocie ograniczeniem roszczeń. Pełnomocnik pozwanej wniósł o oddalenie zmodyfikowanego powództwa, podtrzymał powództwo wzajemne i wniósł o zasadzenie od powoda kosztów zastępstwa procesowego (k. 62-62v.).

W piśmie procesowym z dnia 19 września 2022 roku powód S. K. podtrzymał żądanie pozwu, wszystkie dotychczasowe twierdzenia i zarzuty, a w związku z tym żądał oddalenia powództwa wzajemnego w całości i zasądzenia od pozwanej kosztów procesu. Wskazał, że podstawą faktyczną żądania obniżenia wysokości alimentów jest nie tyle pobyt w zakładzie karnym, ile brak możliwości zarobkowania w tymże zakładzie. Powód podniósł również, że nigdy nie u uchybił obowiązkowi alimentacyjnemu. Zakwestionował ponadto wyliczenia w zakresie kosztów obiadów, wyżywienia, ubezpieczenia szkolnego, kwoty abonamentu telefonicznego, kosztów wyprawki i podręczników, Internetu, TV, dojazdów do szkoły małoletniej (k. 68-69).

W dalszym toku postępowania strony podtrzymały dotychczasowe stanowiska.

Sąd ustalił:

Powód (pozwany wzajemny) S. K. jest ojcem małoletniej pozwanej (powódki wzajemnej) A. K. (1).

Małoletnia pochodzi z małżeństwa powoda S. K. z K. L., które zostało rozwiązane przez rozwód wyrokiem Sądu Okręgowego w Gliwicach Ośrodek (...)
w R. z dnia 27 marca 2017 roku, sygn. akt II RC 4/16.

Aktualnie powód od dnia 3 sierpnia 2018 roku pozostaje w związku małżeńskim z A. K. (2).

Powód S. K. od dnia 8 kwietnia 2022 roku odbywa karę 3 lat pozbawienia wolności orzeczoną wyrokiem Sądu Rejonowego w Rybniku sygn. III K 28/17 za przestępstwa umyślne
z art. 207 § 1 k.k. oraz z art. 197 § 1 k.k. popełnione na szkodę byłej żony K. L..

Powód jest obecnie osadzony w zakładzie karnym w O., gdzie od dnia 10 maja 2022 roku jest zatrudniony nieodpłatnie jako pracownik gospodarczy. Ze względu na kwalifikację prawną czynów za które został skazany (przestępstwa zgwałcenia i znęcania się) w sytuacji powoda nie ma aktualnie możliwości podjęcia pracy tzw. wolnościowej (poza terenem zakładu karnego)

Powód S. K. ma obecnie 34 lata, z zawodu jest ratownikiem górniczym. Przed osadzeniem w zakładzie karnym prowadził działalność gospodarczą w branży remontowo-budowalnej z miesięcznym dochodem w wysokości 5000-6000 zł miesięcznie. Pracował sam, nie zatrudniał pracowników. Stan jego zdrowia był dobry, był w pełni zdolny do pracy. Przed rozpoczęciem działalności gospodarczej, powód był zatrudniony na kopalni KWK (...) z wynagrodzeniem
w wysokości około 6000 zł miesięcznie. Pobierał wówczas ponadto 14-tkę oraz Barbórkę. Z pracy
na kopalni powód został zwolniony dyscyplinarnie i obecnie toczy się w tej sprawie postępowanie odwoławcze przed sądem pracy.

Powód S. K. jest właścicielem nieruchomości położonej w S., o aktualnej wartości około 800000 zł, obciążonej kredytem hipotecznym finansowanym przez bank (...)
z umowy zawartej w 2020 roku na okres 40 lat, z wpisem hipoteki na kwotę 500000 zł oraz aktualną ratą miesięczną kredytu wynoszącą około 3500-4000 zł miesięcznie. Raty kredytu są spłacane regularnie. Przed osadzeniem powód gromadził oszczędności, były to kwoty 700-1600 zł miesięcznie
i ostatecznie w dacie osadzenia powód dysponował odłożoną kwotą około 30000 zł, z której finansowane są obecnie spłaty kredytu hipotecznego. Aktualnie pozostało z tych oszczędności około 10000 zł. Powód nie posiada innego majątku w postaci wartościowych ruchomości takich
jak samochód czy sprzęt budowlany, akcji czy obligacji. Posiadał samochód R. (...), rocznik 2007 ale sprzedał ten pojazd przed osadzeniem za kwotę około 10000 zł.

Powód z małżeństwa z A. K. (2) ma syna w wieku 2 lat. Dziecko powoda nie zostało zapisane żłobka ponieważ koszt prywatnego żłobka to kwota 1000-1300 zł miesięcznie, a publicznego żłobka w miejscowości zamieszkania powoda nie ma. Małoletni syn powoda jest dzieckiem zdrowym. Obecna żona powoda z zawodu jest geodetą ale obecnie nie pracuje. Przed osadzeniem powoda otrzymywała zasiłek dla bezrobotnych 600 zł, pobierała świadczenie 500+ i rodzinny kapitał opiekuńczy 1000 zł.

Koszty utrzymania powoda przed osadzeniem kształtowały się następująco:

- wyżywienie 500 zł miesięcznie (1500 zł na trójosobową rodzinę)

- prąd i gaz 1000 zł miesięcznie (budynek ogrzewany gazem)

- woda 100 zł miesięcznie (za 3 osoby)

- Internet 89 zł miesięcznie

- telefon 100 zł (powoda i jego żony)

- odprowadzenie ścieków (wywóz szamba) 130 zł miesięcznie (za 3 osoby)

- wywóz śmieci 70 zł miesięcznie (za 3 osoby)

- koszt paliwa 500 zł miesięcznie

- rata kredytu hipotecznego - obecnie w przedziale 3500-4000 zł miesięcznie

Małoletnia pozwana i powódka wzajemna A. K. (1), urodzona (...), pochodzi ze związku małżeńskiego S. K. i K. L.. Na mocy wyroku Sądu Okręgowego w Gliwicach Ośrodek (...) w R. z dnia 27 marca 2017 roku, sygn. akt
II RC 4/16 (punkt 3 sentencji), kosztami utrzymania małoletniej obciążono oboje jej rodziców
i zasądzono wówczas od powoda S. K. alimenty na rzecz małoletniej po 700 zł miesięcznie płatne do rąk matki małoletniej K. L. do dnia 15-tego każdego miesiąca z ustawowymi odsetkami w razie opóźnienia płatności którejkolwiek z rat.

Od ostatniego ustalenia alimentów upłynęło ponad 5 lat. Małoletnia ma obecnie 11 lat, jest zdrowa, nie choruje przewlekle i rozwija się prawidłowo. Małoletnia ma obecnie 144 cm wzrostu, dorasta i jej sylwetka zmienia się już z dziecięcej na kobiecą. Uczęszcza do Szkoły Podstawowej nr (...) w R.. Mieszka z matką w domu jednorodzinnym stanowiącym własność rodziców matki małoletniej. Zajmują tam piętro budynku, a na parterze mieszkają dziadkowie macierzyści. Małoletnia uczęszcza na pole dance i dodatkowe lekcje z języka angielskiego. Aktualny średniomiesięczny koszt utrzymania małoletniej A. K. (1) to kwota w przedziale 2000-2050 zł.

Koszty utrzymania małoletniej pozwanej (powódki wzajemnej) wynoszą:

- wyżywienie 600 zł miesięcznie

- środki higieny, środki czystości i chemii gospodarczej 150 zł miesięcznie

- obuwie i odzież 200 zł miesięcznie

- wyprawka szkolna 500 zł na rok szkolny (średnia 41,66 zł miesięcznie)

- ubezpieczenie 100 zł na rok (średnia 8,33 zł miesięcznie)

- komitet 200 zł na rok szkolny (średnia 16,66 zł miesięcznie)

- wycieczki szkolne 500 zł na rok szkolny (średnia 41,66 zł miesięcznie)

- stomatolog 150 zł (1 wizyta rocznie - średnia 12,50 zł miesięcznie)

- zajęcia dodatkowe z języka angielskiego 289 zł miesięcznie

- zajęcia z pole dance 119 zł miesięcznie

- koszt telefonu z Internetem 105 zł miesięcznie (75 zł telefon + 30 zł Internet)

- kieszonkowe 100 zł miesięcznie

- dodatkowe wydatki (np. wyjścia do kina) 50 zł miesięcznie

- abonament TV 50 zł miesięcznie (na 2 osoby)

- opłaty za wodę 25 zł miesięcznie (za osobę)

- gaz 100 zł miesięcznie (na 2 osoby, na małoletnią przypada 50 zł miesięcznie)

- wywóz nieczystości 25 zł miesięcznie (za 1 osobę)

- wywóz śmieci 15 zł miesięcznych (za 1 osobę)

- ogrzewanie i energia elektryczna 400 zł miesięcznie (na 2 osoby-dom ogrzewany pompą ciepła)

Matka małoletniej pozwanej (powódki wzajemnej) K. L. z zawodu jest księgową. Pracuje w Centrum Usług (...) w R.. Otrzymuje wynagrodzenie w wysokości 3000 zł netto miesięcznie. Otrzymuje również 13-tą pensję. Ma prawo do korzystania z funduszu socjalnego. Przysługuje jej ulga podatkowa na dziecko i z rozliczenia podatkowego za 2021 rok otrzymała kwotę ulgi w wysokości 1112 zł. Na małoletnią córkę A. K. (1) pobiera świadczenie 500+ oraz 700 zł alimentów. Innych dochodów nie posiada. Codziennie dowozi małoletnią pozwaną i powódkę wzajemną do szkoły, a trzy razy w tygodniu na zajęcia dodatkowe. Samochód matce pozwanej (powódki wzajemnej) użyczają jej rodzice, jest to pojazd T. (...) z 2007 roku. Matka małoletniej ponosi natomiast koszty utrzymania pojazdu.

Koszty utrzymania matki małoletniej wynoszą:

- wyżywienie 500 zł miesięcznie

- kosmetyki, środki czystości około 200 zł miesięcznie

- odzież 300 zł miesięcznie

- fryzjer 100 zł miesięcznie (300 zł na kwartał)

(dowody: zeznania świadka A. K. (2) k.62v-63, zeznania S. K. k. 73-74, zeznania świadka K. L. k. 74v-75, odpis wyroku III K 28/17 k. 53, zaświadczenie zakładu karnego w O. k. 61, odpis wyroku II RC 4/16, potwierdzenia transakcji k. 49-51)

Powyższy stan faktyczny Sąd ustalił na podstawie zeznań świadka A. K. (2), przesłuchania stron oraz w oparciu o zebrane w sprawie dokumenty, szczegółowo powyżej opisane. Sąd przyjął za wiarygodne dowody w postaci dokumentów złożonych do akt sprawy, ponieważ nie zaistniały przesłanki do ich kwestionowania, nie czyniła tego również żadna ze stron.

Odnośnie do wskazanych przez matkę małoletniej w pozwie wzajemnym i w trakcie przesłuchania kosztów utrzymania małoletniej to w części Sąd odmówił im wiarygodności. Należało bowiem zwrócić uwagę na to, że matce małoletniej powódki, z którą na co dzień małoletnia zamieszkuje, przysługuje coroczne świadczenie w kwocie 300 zł na wyprawkę szkolną, jak również korzysta ona funduszu socjalnego z przeznaczeniem na wypoczynek oraz przysługuje także zwrot podatku (ulga na dziecko). Ponadto część z podanych w uzasadnieniu pozwu, wzajemnych kosztów związanych z edukacją małoletniej, po ich weryfikacji okazała się mieć charakter kosztów rocznych,
co wymagało ich przeliczenia w ujęciu średniomiesięcznym (np. ubezpieczenie, wyprawka szkolna).

Z drugiej strony podnieść należy, że powołane przez powoda S. K. kwoty zobowiązań z tytułu kredytu hipotecznego nie mają pierwszeństwa wobec obowiązku alimentacyjnego.

Sąd postanowił pominąć dowody z dokumentów z Urzędu Skarbowego w R. o dochodzie powoda w roku podatkowym 2021 oraz bieżącym 2022, jak również z dokumentów z Banku (...) dotyczących salda rachunku bankowego i ewentualnie innych instrumentów bankowych S. K., ponieważ dowody te miały wykazać fakt bezsporny dla rozstrzygnięcia sprawy lub przyznane przez powoda, a ponadto ich dopuszczenie przedłużyłoby postępowanie w sprawie.

Sąd zważył:

Zmodyfikowane powództwo S. K. nie zasługuje na uwzględnienie.

Bezspornym jest, że małoletnia pozwana A. K. (1) uczęszcza obecnie do szkoły podstawowej i nie ma możliwości utrzymać się samodzielnie, nie dysponuje również własnym majątkiem, który mógłby stanowić jej źródło utrzymania. Matka małoletniej swój obowiązek realizuje nie tylko w zakresie finansowania potrzeb mieszkaniowych, edukacyjnych i w zakresie czasu wolnego małoletniej, ale również czyniąc na jej rzecz starania osobiste. Powód jako ojciec małoletniej, zgodnie z zasadą równej partycypacji zobowiązany jest zatem do alimentacji w takim samym stopniu.

W świetle art. 138 krio podstawą zmiany zakresu świadczeń alimentacyjnych jest zmiana stosunków. Zmianie może ulec zakres potrzeb uprawnionego oraz możliwości zobowiązanego, tym samym zmianie może ulegać wysokość alimentów. Dlatego w razie zmiany stosunków zarówno uprawniony, jak i zobowiązany mogą żądać zmiany orzeczenia lub umowy dotyczącej obowiązku alimentacyjnego. Zmiana stosunków może prowadzić do uchylenia obowiązku alimentacyjnego bądź do podwyższenia lub obniżenia alimentów.

Dla stwierdzenia, czy nastąpiła zmiana stosunków w rozumieniu art. 138 krio, należy brać pod uwagę, czy istniejące warunki i okoliczności - na tle sytuacji ogólnej - mają charakter trwały
i zasadniczy. Obniżenie alimentów może nastąpić wówczas, gdy zmniejszeniu uległy potrzeby uprawnionego albo obniżyły się możliwości zarobkowe i majątkowe zobowiązanego.

W myśl § 1 art. 135 krio zakres świadczeń alimentacyjnych zależy od usprawiedliwionych potrzeb uprawnionego oraz od zarobkowych i majątkowych możliwości zobowiązanego. Zgodnie natomiast
z przepisem art. 133 § 1 krio rodzice obowiązani są do świadczeń alimentacyjnych względem dziecka, które nie jest w stanie utrzymać się samodzielnie.

Rodzice, w zależności od swoich możliwości, są zatem obowiązani zapewnić dziecku środki
do zaspokojenia zarówno jego potrzeb fizycznych (wyżywienia, mieszkania, odzieży, higieny osobistej, leczenia w razie choroby), jak i duchowych (kulturalnych), także środki wychowania (kształcenia ogólnego, zawodowego) według zdolności, dostarczania rozrywek i wypoczynku. Przy ocenie, które
z potrzeb dziecka uprawnionego do alimentacji powinne być uznane za potrzeby usprawiedliwione, należy z jednej strony brać pod uwagę możliwości zarobkowe i majątkowe zobowiązanego, z drugiej zaś zakres i rodzaj tychże potrzeb. Ma to wpływ na rozstrzygnięcie, w jakiej mierze możliwości zarobkowe i majątkowe zobowiązanego są brane pod uwagę przy oznaczaniu zakresu obowiązku alimentacyjnego. Zawsze jednak dziecko, które nie jest w stanie utrzymać się samodzielnie, musi mieć zapewnione podstawowe warunki egzystencji w postaci wyżywienia zapewniającego jego prawidłowy rozwój fizyczny, stosowną do wieku odzież, środki na ochronę zdrowia, kształcenie oraz na ochronę jego osoby i majątku. Wyjście poza wymienione potrzeby zależy już tylko od osobistych cech dziecka oraz zamożności i przyjętego przez zobowiązanego modelu konsumpcji. Usprawiedliwione potrzeby dziecka powinny być zatem oceniane w pierwszej kolejności na podstawie wieku, miejsca pobytu dziecka, jego środowiska i całego szeregu okoliczności każdego konkretnego wypadku, a następnie
w świetle możliwości zarobkowych i majątkowych zobowiązanego do jego utrzymania.

Po przeprowadzeniu postępowania dowodowego w sprawie, w ocenie Sądu, od ostatniego orzeczenia o alimentach potrzeby uprawnionej małoletniej nie uległy zmniejszeniu lecz zwiększyły się.

Ustalone przez Sąd koszty utrzymania małoletniej pozwanej, z uwzględnieniem zakresu w jakim powód S. K. je zakwestionował, nie są wygórowane. Kwota ta odpowiada zwykłym, normalnym, życiowym kosztom utrzymania dziecka w wieku małoletniej pozwanej. Natomiast podnoszona ostatecznie przez powoda kwota 200 zł do której alimenty miałyby zostać obniżone
nie odpowiada nawet w minimalnym zakresie usprawiedliwionym potrzebom małoletniej pozwanej.

Przede wszystkim jednak wskazać należy na fakt, że pozbawienie powoda (pozwanego wzajemnego) wolności w zakładzie karnym, w którym zgodnie z wyrokiem ma przebywać 3 lata za czyny umyślne (przestępstwa zgwałcenia i znęcania się) popełnione na szkodę matki małoletniej A. K. (1), co według stanowiska procesowego powoda ma przemawiać za uwzględnieniem powództwa, nie może być rozpatrywane jako niekorzystna zmiana dla możliwości zarobkowych powoda jako zobowiązanego do alimentacji.

Oczywistym jest, że fakt izolacji w jednostce penitencjarnej spowoduje rzeczywiste obniżenie czy nawet całkowity brak dochodów zobowiązanego, jednakże zgodnie z ustalonym stanowiskiem judykatury okoliczność ta w realiach sprawy nie ma znaczenia dla rozpatrywania możliwości zarobkowych zobowiązanego do alimentacji. W tym zakresie należało zatem, zgodnie z utrwalonym orzecznictwem, przyjąć fikcję, że możliwości zarobkowe powoda i pozwanego wzajemnego jako zobowiązanego - będącego sprawcą przestępstw umyślnych - wyznacza abstrakcyjny poziom dochodów, jakie mógłby on uzyskać, gdyby nie został umieszczony w zakładzie karnym.

Innymi słowy, w takiej sytuacji nadal ustaleń dokonuje się na gruncie art. 135 krio, a zatem stwierdzić należy, że powód jako młody, całkowicie zdrowy, sprawny mężczyzna, będącym z zawodu ratownikiem górniczym, prowadzącym także działalność gospodarczą w zakresie usług remontowo-budowlanych na chwilę orzekania posiadał dobre i szerokie możliwości zarobkowe. Poza tym, gdyby powód nie popełnił przestępstw, nie znalazłby się w zakładzie karnym i nadal uzyskiwałby dochody
na poziomie 5000-6000 zł miesięcznie. Odbywanie przez pozwanego kary pozbawienia wolności
za przestępstwa umyślne, jako okoliczność bez wątpliwości przez niego zawiniona, nie może zatem usprawiedliwiać powoływania się na ograniczony, czy wręcz całkowity brak możliwości zarobkowych.

Należało zatem możliwości zarobkowe i majątkowe powoda (pozwanego wzajemnego) określić uwzględniając wysokość hipotetycznych zarobków, jakie uzyskiwałby on pozostając na wolności
i nadal wykonując pracę w ramach swojej działalności gospodarczej (por. uchwała Sądu Najwyższego z dnia 23 sierpnia 1995 r., III CZP 94/95, LEX nr 9225).

Nie umknęło przy tym uwadze Sądu, że powód S. K., w perspektywie izolacji penitencjarnej, poczynił oszczędności żeby zabezpieczyć na czas swojej nieobecności nowo założoną rodzinę i spłatę rat wysokiego kredytu hipotecznego.

Tymczasem to zobowiązania alimentacyjne powinny być dla zobowiązanego priorytetem,
i to o te zobowiązania w pierwszej kolejności powód powinien zadbać. Zadłużenie bankowe zobowiązanego do alimentacji nie może bowiem powodować ograniczenia należnych małoletniej pozwanej środków utrzymania. Osoba, na której ciąży obowiązek alimentacyjny, musi bowiem liczyć się z tym faktem przy podejmowaniu wydatków i ich wysokość planować stosownie do posiadanych możliwości z uwzględnieniem wspomnianego obowiązku alimentacyjnego (por. w wyroku Sądu Najwyższego z dnia 12 listopada 1976 roku, sygn. akt III CRN 236/76, publik. Legalis nr 19734).

W realiach niniejszej sprawy nie mogło zatem umknąć Sądowi, że powód (pozwany wzajemny) wysokie zobowiązanie z tytułu kredytu hipotecznego zaciągnął już w czasie kiedy obciążał go obowiązek alimentacyjny względem małoletniej pozwanej (powódki wzajemnej). Tym bardziej powód powinien liczyć się z zakresem obciążającej go alimentacji na rzecz małoletniej córki jak i możliwą perspektywą podwyższenia alimentów wraz z rozwojem fizycznym, postępami w edukacji czy też wzrostem usprawiedliwionych potrzeb materialo-bytowych małoletniej jak i samą możliwością wzrostu cen i kosztów utrzymania (np. z powodu inflacji).

Wobec powyższego Sąd powództwo o obniżenie alimentów oddalił w całości.

Z kolei powództwo wzajemne małoletniej A. K. (1) reprezentowanej przez matkę K. L. o podwyższenie alimentów, zasługiwało na uwzględnienie, aczkolwiek w części.

Zgodnie z treścią art. 138 krio w razie zmiany stosunków można żądać zmiany orzeczenia
lub umowy dotyczącej obowiązku alimentacyjnego. Przy czym chodzi tu o zmianę istotną bądź
to w obszarze usprawiedliwionych potrzeb uprawnionego, bądź też możliwości majątkowych
i zarobkowych zobowiązanego, czy też na obu tych płaszczyznach (uchwała Sądu Najwyższego
z dnia 16 grudnia 1987 roku, III CZP 91/86, publik. OSNC 1988/4/42). Ustalenie czy nastąpiła zmiana stosunków następuje poprzez porównanie stosunków obecnych z warunkami i okolicznościami istniejącymi podczas ustalania wysokości poprzednich alimentów.

Przechodząc na grunt niniejszej sprawy wskazać należy, że wysokość dotychczasowego świadczenia alimentacyjnego została ustalona ponad pięć lat temu. Małoletnia była wówczas 6-letnim dzieckiem. Nie budzi wątpliwości, że koszty utrzymania małoletniej pozwanej i powódki wzajemnej A. K. (1) od ostatniego rozstrzygnięcia wzrosły, po pierwsze z uwagi na jej naturalny rozwój, aktualny stopień edukacji, a po drugie z uwagi na ogólny wzrost cen towarów i usług wynikający z sytuacji gospodarczej w kraju (co stanowi okoliczność niezależną od stron). Oczywistym jest, że wraz z dorastaniem na ogół zwiększają się potrzeby dziecka. W szczególności może być to skutkiem rozpoczęcia nauki, konieczność pobierania dodatkowych lekcji, rozbudzenia nowych zainteresowań. Małoletnia jest obecnie w fazie intensywnego wzrostu oraz rozwoju fizycznego i intelektualnego, uczy się w szkole podstawowej, z czym związane są koszty wyprawki, pomocy naukowych, wycieczek
i opłat. Nastąpiło zatem istotnie zwiększenie się usprawiedliwionych potrzeb małoletniej.

Należy również zwrócić uwagę, że w ostatnim czasie nastąpił również znaczący spadek siły nabywczej pieniądza, skutkiem czego wartość kwoty 700 zł w dacie ustalenia poprzednich alimentów (2017 rok) była zdecydowanie wyższa niż ich siła nabywcza obecnie z uwagi na aktualny wskaźnik inflacji, co jest faktem powszechnie znanym.

Nie straciło przy tym aktualności stanowisko Sądu Najwyższego, zgodnie z którym „różnica wieku dzieci spowodowana upływem czasu od daty orzeczenia określającego wysokość renty alimentacyjnej, sama przez się uzasadnia wzrost potrzeb związany z uczęszczaniem do szkoły, pobieraniem dodatkowych lekcji itp., co z kolei pociąga za sobą konieczność ponoszenia zwiększonych wydatków” (por. postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 1 czerwca 1965 roku, sygn. akt I CZ 135/64, publik. Legalis nr 12331). W niniejszej sprawie od czasu zasądzenia ostatnich alimentów upłynęło ponad pięć lat i w tym czasie wzrosły usprawiedliwione potrzeby małoletniej pozwanej i powódki wzajemnej, a także w odpowiednim, ustalonym przez Sąd i opisanym powyżej zakresie wzrosły koszty związane z zaspokajaniem tychże potrzeb.

Aktualne możliwości zarobkowe powoda S. K., Sąd, jak to już powyżej opisano, ustalił według zasad określonych w art. 135 krio mając również na uwadze treść art. 136 krio. Stwierdzić należy, że w realiach sprawy, sam fakt osadzenia powoda (pozwanego wzajemnego)
w zakładzie karnym nie ma znaczenia dla obniżenia zakresu jego realnych możliwości zarobkowych. Podkreślić również należy - co powód S. K. sam przyznał - że przed osadzeniem
w zakładzie karnym poczynił oszczędności, które obecnie w pierwszej kolejności przeznaczane
są na spłatę kredytu hipotecznego zaciągniętego na dom w S. stanowiący jego własność,
w którym przed osadzeniem zamieszkiwał z żoną A. K. (2) i synem. W ocenie Sądu, powód powinien zabezpieczyć w ten sam sposób realizację obowiązku alimentacyjnego na rzecz małoletniej córki tj. pozwanej i powódki wzajemnej, zwłaszcza, że ma on pierwszeństwo przed zobowiązaniami kredytowymi. Na marginesie zaważyć ponadto należy, że obecna żona powoda prowadząca z nim dotąd wspólne gospodarstwo domowe także powinna podjąć starania o zatrudnienie skoro ich wspólne dziecko jest w wieku umożliwiającym zapisane do żłobka.

Wobec powyższego Sąd doszedł do przekonania, że roszczenie powódki wzajemnej zasługiwało na uwzględnienie w części, tj. co do kwoty po 1000 zł miesięcznie.

W ocenie Sądu kwota podwyższonych alimentów jest adekwatna zarówno do rzeczywistych możliwości majątkowych i zarobkowych powoda (pozwanego wzajemnego) S. K.
jak i poziomu aktualnych usprawiedliwionych potrzeb małoletniej pozwanej (powódki wzajemnej) A. K. (1), a ponadto uwzględnia także obowiązek partycypacji w alimentacji na rzecz małoletniej
- w równym zakresie - ze strony matki uprawnionej tj. K. L.. Kwota raty alimentacyjnej w wysokości po 1000 zł miesięcznie w obecnych warunkach ekonomicznych nie jest kwotą wygórowaną, a jednocześnie, uwzględniając partycypację matki małoletniej, pozwoli
na zaspokojenie wszystkich aktualnych potrzeb małoletniej pozwanej i powódki wzajemnej.

Datę powstania zaktualizowanego, podwyższonego obowiązku alimentacyjnego powoda (pozwanego wzajemnego) S. K. na rzecz małoletniej pozwanej (powódki wzajemnej) A. K. (1) ustalono na dzień 27 czerwca 2022 roku, jako datę złożenia pozwu wzajemnego.

O odsetkach na wypadek opóźnienia w płatności którejkolwiek z rat alimentacyjnych orzeczono na mocy przepisu art. 481 § 1 i 2 k.c.

W pozostałym zakresie, z przyczyn powyżej już wskazanych i opisanych powództwo wzajemne oddalono (punkt 3 wyroku).

Wyrokowi w punkcie 2 nadano rygor natychmiastowej wykonalności na podstawie art. 333 § 1 pkt 1 k.p.c., zgodnie z którym sąd z urzędu nada wyrokowi przy jego wydaniu rygor natychmiastowej wykonalności jeżeli zasądza alimenty (rozstrzygniecie z punktu 4 wyroku). Wyrokiem zasądzającym alimenty jest bez wątpliwości także wyrok podwyższający te świadczenia.

Na zasadzie art. 102 k.p.c. (punkt 5 wyroku) odstąpiono od obciążenia powoda i pozwanego wzajemnego S. K. kosztami procesu poniesionymi przez pozwaną i powódkę wzajemną, ponieważ przebywa on w zakładzie karnym, a ponadto ciąży na nim obowiązek alimentacyjny, który w pierwszej kolejności powinien regulować.

W zakresie kosztów sądowych, jak w punkcie 6 wyroku, Sąd orzekł w oparciu o art. 113 ust. 4 ustawy z dnia 28 lipca 2005 roku o kosztach sądowych w sprawach cywilnych (t.j. (Dz.U. z 2022 roku, poz. 1125) oraz art. 100 k.p.c. i postanowił nie obciążać pozwanego kosztami sądowymi. Sąd doszedł do przekonania, że powód (pozwany wzajemny) powinien skupić się w pierwszej kolejności
na realizacji obowiązku alimentacyjnego wobec małoletniej pozwanej (powódki wzajemnej)
i obciążanie go kosztami sądowymi jest w realiach sprawy nieuzasadnione.

R., dnia 10 listopada 2022 roku SSR Marek Jonderko