Portal Orzeczeń Sądów Powszechnych

UZASADNIENIE

Zaskarżoną decyzją z 29 maja 2024r. Prezes Kasy Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego Oddział (...) w C. stwierdził, że w okresie: od 2 kwietnia 2012r. do 15 kwietnia 2012r. od 25 kwietnia 2012r. do 1 maja 2012r., od 31 maja 2014r. do 2 czerwca 2014r. oraz od 3 lipca 2020r. do 4 lutego 2021r. ubezpieczony J. S. podlega ubezpieczeniu społecznemu rolników i z tego tytułu we wskazanych okresach jest zobowiązany wraz z żoną E. S. do opłacenia składek na ubezpieczenie: emerytalno-rentowe, wypadkowe, chorobowe i macierzyńskie za okresy nieprzedawnione tj. od 3 lipca 2020r. do 4 lutego 2021r. Nadto KRUS ustalił ubezpieczonemu należności z tytułu składek w kwocie 1421 zł wraz z należnymi odsetkami.

W odwołaniu od powyższej decyzji J. S. oraz E. S. domagali się jej zmiany poprzez uznanie, że w okresie spornym od 3 lipca 2020r. do 4 lutego 2021r. J. S. nie podlegał ubezpieczeniu społecznemu rolników. Podnieśli, że w spornym okresie J. S. nie pracował w gospodarstwie rolnika ani w gospodarstwie domowym bezpośrednio związanym z tym gospodarstwem rolnym, gdyż orzeczeniem lekarza orzecznika ZUS został uznany za niezdolnego do pracy.

W odpowiedzi na odwołanie organ wniósł o jego oddalenie, podtrzymując swoje dotychczasowe stanowisko.

Sąd ustalił, co następuje:

J. S. od 1 lipca 1989r. do 31 marca 1995r. był zatrudniony przez R. Przedsiębiorstwo-Budowlano Handlowe w G..

23 listopada 1989r. żona ubezpieczonego J. E. S. nabyła gospodarstwo rolne o powierzchni 3 ha 6 arów i 60 m ² do majątku osobistego.

J. S., decyzją z 4 lipca 1997r. został objęty ubezpieczeniem społecznym rolników z mocy ustawy jako rolnik z tytułu prowadzenia gospodarstwa rolnego
o powierzchni powyżej 1 ha przeliczeniowego od 1 kwietnia 1995r. do 14 kwietnia 1995r. oraz od 1 lipca 1997r.

W okresie od 1 kwietnia 1995r. do 20 września 2004r. ubezpieczony prowadził działalność gospodarczą w zakresie murarstwa.

Decyzją z 23 kwietnia 2024r. oraz 10 lipca 2024r. wyłączono odwołującego z ubezpieczenia społecznego rolników w okresie od 1 stycznia 1998r. do 20 września 2004r.

W okresach: od 12 lutego 1996r. do 1 kwietnia 1996r., od 5 grudnia 1996r. do 14 stycznia 1997r., od 13 listopada 1997r. do 30 kwietnia 1998r., od 19 sierpnia 2002r. do 26 sierpnia 2002r., od 17 września 2002r. do 29 listopada 2002r., od 17 listopada 2003r. do 13 lutego 2004r., od 1 czerwca 2004r. do 10 stycznia 2005r., od 1 lipca 2005r. do 25 lipca 2006r., od 1 stycznia 2007r. do 30 kwietnia 2007r., od 2 marca 2009r. do 1 kwietnia 2012r., od 16 kwietnia 2012r. do 24 kwietnia 2012r., od 2 maja 2012r. do 31 grudnia 2012r., od 1 stycznia 2013r. do 30 maja 2014r., od 3 czerwca 2014r. do 2 lipca 2020r. J. S. był zatrudniony w (...) w Niemczech i w tych okresach był tam zgłoszony do ubezpieczenia.

Decyzją Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w P. z 4 lutego 2021r. na podstawie wniosku z 15 września 2020r. przyznano J. S. rentę z tytułu częściowej niezdolności do pracy od 1 września 2020r. na podstawie orzeczenia lekarza orzecznika ZUS z 24 listopada 2020r. o częściowej niezdolności do pracy do 30 listopada 2021r.

Skarżoną decyzją z 29 maja 2024r. J. S. został objęty ubezpieczeniem społecznym rolników za okresy przerw w zatrudnieniu i w przerwie między zatrudnieniem a przyznaniem mu świadczenia rentowego oraz zobowiązany został wraz z żoną E. S. do opłacenia składek na ubezpieczenie: emerytalno-rentowe, wypadkowe, chorobowe i macierzyńskie za okresy nieprzedawnione tj. od 3 lipca 2020r. do 4 lutego 2021r.

Obowiązek opłacenia składek przedawnił się co do składek za okres od 2 kwietnia 2012r. do 15 kwietnia 2012r. od 25 kwietnia 2012r. do 1 maja 2012r., od 31 maja 2014r. do 2 czerwca 2014r.

Powyższe okoliczności faktyczne Sąd ustalił na podstawie: akt KRUS oraz pism procesowych.

Sąd ocenił zgromadzony materiał dowodowy jako kompletny i wiarygodny, a poprzez to mogący stanowić podstawę ustaleń faktycznych w sprawie.

Sąd zważył, co następuje:

Odwołanie E. S. i J. S. zasługuje na uwzględnienie jedynie częściowo.

Zgodnie z art. 1 ust. 1 pkt 1 i ust. 2 ustawy z 20 grudnia 1990r. o ubezpieczeniu społecznym rolników (tekst jednolity Dz. U. z 2024r., poz. 90, ze zm.) ubezpieczenie społeczne rolników, zwane dalej "ubezpieczeniem", obejmuje, na zasadach określonych
w ustawie, rolników i pracujących z nimi domowników, którzy posiadają obywatelstwo polskie. W ubezpieczeniu wyodrębnia się:

1) ubezpieczenie wypadkowe, chorobowe i macierzyńskie;

2) ubezpieczenie emerytalno-rentowe

Po myśli art. 7 ust. 1 tej ustawy ubezpieczeniu wypadkowemu, chorobowemu
i macierzyńskiemu podlega z mocy ustawy:

1) rolnik, którego gospodarstwo obejmuje obszar użytków rolnych powyżej 1 ha przeliczeniowego lub dział specjalny,

2) domownik rolnika, o którym mowa w pkt 1

- jeżeli ten rolnik lub domownik nie podlega innemu ubezpieczeniu społecznemu lub nie ma ustalonego prawa do emerytury lub renty albo nie ma ustalonego prawa do świadczeń z ubezpieczeń społecznych.

Z kolei po myśli art. 16, ust. 1 ubezpieczeniu emerytalno-rentowemu podlega
z mocy ustawy:

1) rolnik, którego gospodarstwo obejmuje obszar użytków rolnych powyżej 1 ha przeliczeniowego lub dział specjalny;

2) domownik rolnika, o którym mowa w pkt 1;

3) osoba pobierająca rentę strukturalną współfinansowaną ze środków pochodzących
z Sekcji Gwarancji (...) Funduszu (...) lub ze środków pochodzących z (...) Funduszu Rolnego na rzecz (...) O. (...);

4) małżonek osoby, o której mowa w pkt 3, jeżeli renta strukturalna współfinansowana ze środków pochodzących z Sekcji Gwarancji (...) Funduszu (...) lub ze środków pochodzących z (...) Funduszu Rolnego na rzecz (...) O. (...) wypłacana jest ze zwiększeniem na tego małżonka.

Z kolei w myśl art. 5 przepisy ustawy dotyczące ubezpieczenia rolnika i świadczeń przysługujących rolnikowi stosuje się także do małżonka rolnika, chyba że ten małżonek nie pracuje w gospodarstwie rolnika ani w gospodarstwie domowym bezpośrednio związanym
z tym gospodarstwem rolnym.

Natomiast zgodnie z art. 4, ust. 1 rolnik, który podlega ubezpieczeniu jest z tego tytułu zobowiązany do opłacania składek.

Kwestią sporną, mającą decydujący wpływ na ocenę prawidłowości zaskarżonej decyzji jest odpowiedź na pytanie czy w okresie od 3 lipca 2020r. do 4 lutego 2021r. istniała podstawa do objęcia odwołującego J. S. ubezpieczeniem społecznym rolników, a w konsekwencji, czy istniał obowiązek opłacania składek z tego tytułu.

Bezspornym w sprawie jest, iż żona odwołującego E. S. jest od listopada 1989r. właścicielem gospodarstwa rolnego o powierzchni nieco ponad 3 ha.

Również bezspornym jest, że odwołujący w okresach przerw w zatrudnieniu i w przerwie między zatrudnieniem, a przyznaniem odwołującemu świadczenia rentowego podlegał ubezpieczeniu społecznemu rolników.

Jako że obowiązek opłacenia składek przedawnił się co do składek za okres od 2 kwietnia 2012r. do 15 kwietnia 2012r. od 25 kwietnia 2012r. do 1 maja 2012r., od 31 maja 2014r. do 2 czerwca 2014r. a odwołujący był uprawniony do świadczenia rentowego na podstawie decyzji ZUS od 1 września 2020r. do 30 listopada 2021r. to w okresie od 1 września 2020r. do 4 lutego 2021r. również nie podlegał obowiązkowi ubezpieczenia rolników.

W niniejszej sprawie nie ma zastosowania art. 3a ust. 4 ustawy o ubezpieczeniu społecznym rolników (jak sugerował organ w odpowiedzi na odwołanie) zgodnie z którym „jeżeli złożony został wniosek o rentę lub emeryturę, obowiązek ubezpieczenia ustaje od dnia następującego po dniu, w którym wydana została decyzja o przyznaniu świadczenia, jednak nie wcześniej niż od dnia, w którym ubezpieczony nabył to prawo”. Skoro na mocy decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych z dnia 4 lutego 2021r. ubezpieczony nabył wstecznie prawo do renty od dnia 1 września 2020r. to nie mógł jednocześnie podlegać ubezpieczeniu społecznemu rolników, w okresie od dnia 1 września 2020 r. do daty wydania tej decyzji tj. 4 lutego 2021.

„Ubezpieczenie społeczne rolników pełni bowiem rolę dopełniającą w stosunku do każdego innego tytułu zabezpieczenia społecznego, które mają pierwszeństwo przed ubezpieczeniem rolniczym. Podnosi się więc, że stosownie do art. 6 pkt 13 ustawy z 1990 r., osobą podlegającą innemu ubezpieczeniu społecznemu jest osoba podlegająca obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowemu na podstawie przepisów o systemie ubezpieczeń społecznych lub objęta przepisami o zaopatrzeniu emerytalnym. Zatem, jeżeli rolnik podlega innemu ubezpieczeniu społecznemu lub zaopatrzeniu społecznemu, to nie podlega ubezpieczeniu społecznemu rolników. Właściwa wykładnia przepisów prowadzi do wniosku, że z reguły podleganie zabezpieczeniu społecznemu z innego tytułu, wyklucza możliwość objęcia ubezpieczeniem społecznym rolników. Zatem ubezpieczenie społeczne rolników ma charakter subsydiarny i obowiązki z tym związane powstają wtedy, gdy dana osoba nie podlega innemu ubezpieczeniu w rozumieniu przepisów o ubezpieczeniu społecznym rolników (zob. E. Nasternak: Prawo do emerytury rolniczej, Warszawa 2017, s. 90, podobnie W. Roguszewska: Jakie ubezpieczenie - ZUS czy KRUS?,”, post. SN z 6 października 2022 r., sygn.. akt III USK 6/22, LEX nr 3507297.)

W związku z powyższym w niniejszej sprawie zastosowanie ma art. 7 cyt. ustawy o ubezpieczeniu społecznym rolników, zgodnie z którym rolnik podlega ubezpieczeniu społecznemu rolników - jeżeli ten rolnik lub domownik nie podlega innemu ubezpieczeniu społecznemu lub nie ma ustalonego prawa do emerytury lub renty albo nie ma ustalonego prawa do świadczeń z ubezpieczeń społecznych.

W związku z powyższym, jako że odwołującemu została przyznana renta od 1 września 2020r. na podstawie ustawy z 17 grudnia 1998r. o emeryturach i rentach z FUS i wniosek o przyznanie renty odwołujący złożył 15 września 2020r. to świadczenie rentowe przysługuje mu zgodnie z art. 129 cytowanej ustawy o emeryturach i rentach z FUS od 1 września 2020r. i tylko w okresie od 3 lipca 2020r. do 31 sierpnia 2020r. odwołujący nie udowodnij innego tytułu ubezpieczenia, a więc tylko w tym okresie podlegał ubezpieczeniu społecznemu rolników i wraz z żoną jest zobowiązany do opłacenia składek z tytułu podlegania ubezpieczeniu rolników.

Z tego też względu, Sąd na mocy art. 477 ¹⁴ § 2 k.p.c. w pkt 1 sentencji zmienił zaskarżoną decyzję częściowo w ten sposób, iż stwierdził, że odwołujący J. S. nie podlega ubezpieczeniom emerytalno - rentowym, wypadkowemu, chorobowemu, macierzyńskiemu w okresie od 1 września 2020 roku do 4 lutego 2021 roku i za ten okres odwołujący nie mają obowiązku opłacania składek na ubezpieczenia społeczne rolników, a na mocy art. 477 ¹⁴ § 1 k.p.c. w pkt 2 sentencji oddalił odwołanie w pozostałym zakresie.

(-) Sędzia Grażyna Łazowska