Portal Orzeczeń Sądów Powszechnych

UZASADNIENIE

Decyzją z 13 maja 2024 roku pozwany organ rentowy Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w Z. odmówił J. D. prawa do emerytury pomostowej na podstawie art.4 ustawy z dnia 19 grudnia 2008 roku o emeryturach pomostowych, ponieważ ubezpieczony po dniu 31 grudnia 2018 roku nie wykonywał prac w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze, w rozumieniu art.3 ust.1 i 3 ww. ustawy. Jednocześnie organ rentowy wskazał, że odwołujący udowodnił ponad 15 lat pracy w szczególnych warunkach, z tym że do pracy takiej nie zaliczył okresu od 6.11.2023r. do 10.11.2023r. z tytułu zatrudnienia w(...)w S..

W odwołaniu od decyzji J. D. wniósł o jej zmianę, zarzuci brak uwzględnienia
w stażu pracy okresu zatrudnienia w dniach 6-10.11.2023r. w PW G. w S., jako wozak- zrywkarz przy wykonywaniu czynności w postaci mocowania drzewa do zaprzęgu, operowanie zaprzęgiem konnym, transport drewna do miejsca przeznaczenia, wyciąganie drewna z terenów trudnodostępnych, wskazując że prace te mieszczą się w załączniku nr 1 punkt 34 ustawy o emeryturach pomostowych. Zarzuci brak rozpoznania prawidłowo definicji zrywki drewna tj. przemieszczania drewna z miejsca ścinki do składnicy przyzrębowej w postaci zrywki wleczonej, w tym zakresie powołał się na Encyklopedię Leśną Lasów Państwowych.

Pozwany organ rentowy w odpowiedzi na odwołanie wniósł o jego oddalenie podtrzymując stanowisko zajęte w decyzji zaskarżonej. Wskazał, że za odwołującego nie dokonano zgłoszenia do ZUS danych o pracy w warunkach szczególnych za okresy po 31.12.2008r. Ponadto zakwestionował, aby powołana przez odwołującego praca na stanowisku wozak- zrywkarz mieściła się w pracach ujętych w załączniku nr 1 poz. 34 do ustawy o emeryturach pomostowych.

Sąd ustalił następujący stan faktyczny.

Odwołujący J. D. urodzony (...) w dniu 2 stycznia 2024 roku złożył wniosek o przyznanie prawa do emerytury pomostowej. Organ decyzją z 20.03.2024r. odmówił przyznania emerytury pomostowej.

Pismem z 8.04.2024r. J. D. wniósł o ponowne rozpatrzenie wniosku o emeryturę pomostową. Organ rentowy decyzją zaskarżoną z 13 maja 2024 roku odmówił prawa do tego świadczenia z przyczyn wskazanych na wstępie. Organ rentowy uznał za udowodniony staż pracy odwołującego w wymiarze łącznym okresów składkowych i nieskładkowych: 40 lat, 7 miesięcy i 24 dni, w tym ponad 27 lat pracy w warunkach szczególnych, to jest zatrudnienie odwołującego
na kolei.

Odwołujący pracuje w (...) (obecnie (...) SA) od 3.sierpnia 1981r. do nadal jako:

- starszy rzemieślnik – od 3.08.1981 do 30.10.1982r.

-starszy toromistrz od 1.11.1982r. do 30.06.1994r.

- kierownik nadzoru liniowego od 01.07.1994r. do 30.04.1995r.

-starszy toromistrz od 1.05.1995r. do 31.12.1997r.,

- zastępca naczelnika sekcji od 1.01.1998r. do 30.06.2000r.,

-inspektor od 1.07.2000r. do 31.07.2002r.,

- inżynier od 1.08.2002r. do 31.08.2003r.,

- zawiadowca od 1.09.2003r. do 31.07.2008r.,

-główny inżynier od 1.08.2008r. do 30.06.2010r.,

- inspektor diagnosta od 1.07.2010 do 30.06.2012r.,

-1.07.2012r. do 7.09.2020r. inspektor zakładowy;

- od 8.09.2020r. do nadal jako starszy specjalista.

W okresie od 26.10.1984r.- 18.10.1986r. odbywał służbę wojskową, od 19.10.1986r.- 28.10.1986r. – miał przerwę w zatrudnieniu po wojsku. W okresie od 8.06.-7.06.2010 i od 15.06.2011-14.06.2012 przebywał na urlopie bezpłatnym.

Mając zamiar skorzystania z emerytury pomostowej odwołujący w listopadzie 2023r. wziął urlop wypoczynkowy w swym ww. zakładzie pracy i zatrudnił się przy zrywce drewna przez okres 1 tygodnia w S. w przedsiębiorstwie (...). Miał badania lekarskie i przeszkolenie BHP związane z tą pracą. U tego pracodawcy w okresie 6.11.2023r do 10.11.2023r. wykonywał czynności przy użyciu konia. Był to transport ściętych pni drewna po drogach leśnych. Wcześniej odwołujący wiązał pnie łańcuchem i dopinał do zaprzęgu. Pracodawca wiedział, że odwołujący zatrudnia się na kilka dni i znał cel tego zatrudnienia. Została dokonana korekta zgłoszenia odwołującego w ZUS.

Zakład pracy (...) SA w zaświadczeniu z dnia 23.11.2023r. zaliczył okres pracy odwołującego od 3.08.1981r. do 31.12.2008r. jako pracę na kolei traktowaną jako praca w szczególnych warunkach w rozumieniu przepisów o zaopatrzeniu emerytalnym pracowników kolejowych i ich rodzin oraz §4 ust.3 Rozporządzenia Rady Ministrów z 7.02.1983r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach.

Po 31.12.2008r. odwołujący nie wykonywał pracy określonej w punkcie 5. lub 6 załącznika nr 2 do ustawy o emeryturach pomostowych. Odwołujący nie wykonywał takiej pracy, gdyż musiałby zrobić specjalizację w tym zakresie.

Powyższe Sąd ustalił na podstawie dokumentacji zawartej w aktach organu rentowego, oraz zeznań odwołującego (protokół elektroniczny z rozprawy z 5 listopada 2024r. czas 00:03:12 – 00:17:20).

Sąd zważył, co następuje:

Odwołanie J. D. nie zasługuje na uwzględnienie.

Zgodnie z art. 4 ustawy z dnia 19 grudnia 2008 roku o emeryturach pomostowych ( tekst jednolity Dz.U. z 2023 roku, poz.164 ) o emeryturach pomostowych, prawo do emerytury pomostowej przysługuje pracownikowi, który spełnia łącznie następujące warunki:

1)  urodził się po dniu 31 grudnia 1948 roku;

2)  ma okres pracy w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze wynoszący co najmniej 15 lat;

3)  osiągnął wiek wynoszący co najmniej 55 lat dla kobiet i co najmniej 60 lat dla mężczyzn;

4)  ma okres składkowy i nieskładkowy, ustalony na zasadach określonych w art. 5-9 i art. 11 ustawy o emeryturach i rentach z FUS, wynoszący co najmniej 20 lat dla kobiet i co najmniej 25 lat dla mężczyzn;

5)  przed dniem 1 stycznia 1999 roku wykonywał prace w szczególnych warunkach lub prace w szczególnym charakterze, w rozumieniu art. 3 ust. 1 i 3 ustawy lub art. 32 i art. 33 ustawy o emeryturach i rentach z FUS – przepis uchylony z dniem 1 stycznia 2024 roku;

6)  po dniu 31 grudnia 2008 roku wykonywał pracę w szczególnych warunkach
lub o szczególnym charakterze, w rozumieniu art. 3 ust. 1 i 3.

Dla przyznania emerytury pomostowej konieczne jest, aby powyższe warunki zostały spełnione łącznie, bowiem brak któregokolwiek z nich uniemożliwia przyznanie prawa
do świadczenia .

Z art. 4 ustawy o emeryturach pomostowych wynika, że jednym z koniecznych warunków do przyznania emerytury pomostowej jest wykonywanie pracy w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze po dniu 31 grudnia 2008 roku. Po dniu 31 grudnia 2008 roku muszą to być prace w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze, wymienione wyłącznie w nowych wykazach stanowiących załączniki do ustawy o emeryturach pomostowych( praca w rozumieniu art. 3 ust. 1 i 3 ustawy o emeryturach pomostowych).

Ponadto na podstawie art. 49 ustawy o emeryturach pomostowych prawo do emerytury pomostowej przysługuje także osobie, która:

1.  po dniu 31 grudnia 2008 roku nie wykonywała pracy w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze, w rozumieniu art. 3 ust. 1 i 3 ustawy o emeryturach pomostowych, o ile osoba ta:

2.  spełnia warunki określone w art. 4 pkt 1- 4 i art. 5-12;

3.  w dniu wejścia w życie ustawy miała wymagany w przepisach, o których mowa w pkt 2, okres pracy w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze, w rozumieniu art. 3 ust. 1 i 3,

Sąd Najwyższy wyjaśnił, że warunkiem skutecznego ubiegania się o emeryturę pomostową w świetle art. 4 i 49 ustawy o emeryturach pomostowych, jest legitymowanie
się wymaganym stażem pracy w warunkach szczególnych lub o szczególnym charakterze (w rozumieniu tej ustawy lub dotychczasowych przepisów) oraz kontynuowanie pracy w tych warunkach po wejściu w życie ustawy o emeryturach pomostowych, a więc po 1 stycznia 2009 roku. Natomiast osoba ubiegająca się o emeryturę pomostową, która nie kontynuuje pracy w warunkach szczególnych lub o szczególnym charakterze i legitymuje się w związku z tym jedynie stażem pracy „szczególnej” według poprzednio obowiązujących przepisów, może nabyć prawo do tej emerytury jedynie wówczas, gdy dotychczasowy staż pracy można kwalifikować jako pracę w warunkach szczególnych lub o szczególnym charakterze w rozumieniu obowiązujących przepisów (art. 3 ust. 1 i 3 ustawy o emeryturach pomostowych) – wyrok z dnia 13 marca 2012 roku, w sprawie II UK 164/11, opublikowany w OSNP z 2013 roku, Nr 5-6, poz. 62.

Odwołujący osiągnął w dniu 12 grudnia 2021r. wiek emerytalny 60 lat.

W ocenie sądu w zaskarżonej decyzji zasadnie uznano, że odwołujący nie spełnia przesłanek prawa do emerytury pomostowej z art.4 ustawy, gdyż po dniu 31 grudnia 2008 roku nie wykazał wykonywania pracy w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze, w rozumieniu art. 3 ust. 1 i 3 ustawy o emeryturach pomostowych, a więc pracy wymienionej w załącznikach Nr 1 i 2 do ustawy o emeryturach pomostowych, które zawierają wyczerpujący katalog takich prac.

W ocenie Sądu Okręgowego nie można do takiej pracy zaliczyć okresu pracy dorywczej wykonywanej przez odwołującego w okresie od 6 do 10 listopada 2023r. Sąd Okręgowy zważył, że mimo iż w art. 4 pkt 6 nie wskazano dalszych szczegółów co do pracy w warunkach szczególnych po 31.grudnia 2008r., to jednak z istoty unormowania ustawowego chodzi tu o pracę wykonywaną z zamiarem dłuższego, przynajmniej miesięcznego zatrudnienia, które z uwagi na charakter pracy, owe szczególne warunki, narażenie na czynniki ryzyka wymienione w art. 3 ust.1-3 może mieć negatywny wpływ na stan zdrowia pracownika oraz bezpieczne jej wykonywanie. W wyroku z dnia 28 kwietnia 2021r. III USKP 50/21 Sąd Najwyższy wyraził pogląd, że definicja prac w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze akcentuje długotrwałe wykonywanie takich prac, które to wykonywanie w miarę upływu lat i związanej z tym utratą adekwatnej sprawności psychofizycznej powoduje ograniczenia w możliwości jej efektywnego wykonywania, zmniejszając lub nawet uniemożliwiając zdolności do zarobkowania w tym szczególnym charakterze. Natomiast praca w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze wykonywana przez krótki okres lub w niepełnym wymiarze czasu pracy nie powoduje szybszej utraty zdolności do takiej pracy. Stąd też wymóg wykonywania takiej pracy po dniu 3 grudnia 2008 r. w pełnym wymiarze czasu pracy przez okres co najmniej miesiąca.

W uzasadnieniu tego orzeczenia powołano inne orzeczenia Sądu Najwyższego wyrażające to samo stanowisko. Wskazano w nim także, że celem ustawy o emeryturach pomostowych jest ograniczenie kręgu uprawnionych do emerytury z powodu pracy w szczególnych warunkach pracy lub w szczególnym charakterze do mniejszej liczby sytuacji uzasadnionych rzeczywistą koniecznością przejścia na emeryturę przed osiągnięciem wieku emerytalnego, przy poszanowaniu prawnie uzasadnionych oczekiwań osób, które rozpoczęły wykonywanie takiej pracy na starych zasadach (wyrok Sądu Najwyższego z dnia 22 lipca 2013 r., III UK 106/12, LEX nr 1555688).

Przywołane stanowisko Sądu Najwyższego sąd okręgowy orzekający w niniejszej sprawie podziela.

Niewątpliwie praca odwołującego do 31.12.2008r. była kwalifikowana jako praca w szczególnych warunkach(praca na kolei), jednak praca ta wykonywana w okresie po wejściu w życie ustawy o emeryturach pomostowych straciła taki charakter, poza wymienionymi w załączniku nr 2 poz.5 i 6.

Na marginesie w tym miejscu wskazać należy, że honorując wykonywaną przez pracowników do 31.12.2008r. pracę, dotąd uznawaną jako wykonywaną w szczególnych warunkach przewidziano w art. 21-23 ustawy prawo do rekompensaty stanowiącej dodatek do kapitału początkowego, powodującej podwyższenie wysokości świadczenia emerytalnego pobieranego po osiągnięciu powszechnego wieku emerytalnego. Jednak nie rekompensata jest przedmiotem niniejszej sprawy.

Odwołujący zeznając w sprawie wskazał, że nie wykonywał pracy wymienionej w załączniku nr 2 poz. 5.i 6 po 31.12.2008r. Wskazał też, że dorywcze podjęcie przez okres 5 dni pracy przy zrywce drzewa miało na celu uzyskanie przez niego prawa do emerytury pomostowej. Tym samym praca ta nie miała charakteru stałego ani długotrwałego, ani faktycznie, ani nawet w zamiarze odwołującego. Podzielając pogląd wskazany w ww. wyroku Sadu Najwyższego wskazać należy, że podjęcie przez 5 dni pracy wymienionej w wykazie stanowiącym załącznik nr 1 poz. 34 nie mogło spowodować zrealizowania przez odwołującego przesłanki z art. 4 pkt 6 ustawy o emeryturach pomostowych
w zw. z brzmieniem art. 3 ust.1 i 3 tej ustawy. W tym miejscu podzielić przy tym należy pogląd odwołującego co do tego, że wykonywane przez odwołującego czynności mieściły się w powszechnym pojęciu zrywki drzewa i brak przesłanek co do tego, aby uznać że ustawodawca w załączniku nr 1 poz.34 umieścił to określenie w innym znaczeniu. Jednak okres tej pracy nie jest wystarczający dla przyjęcia, że spełnione została przesłanka z art. 4 pkt 6 ustawy o emeryturach pomostowych. Uznać zatem należało, że odwołujący po dniu 31 grudnia 2008 roku nie wykonywał pracy w warunkach szczególnych, w rozumieniu art.3 ust.1 i 3 ustawy o emeryturach pomostowych, a to tym samym nie spełnił przesłanek do przyznania mu dochodzonego świadczenia na podstawie art.4 powołanej ustawy.

Jednocześnie odwołujący nie spełnia przesłanek do przyznania prawa do emerytury pomostowej z art.49 ustawy o emeryturach pomostowych, bowiem nie legitymuje
się co najmniej 15 - letnim okresem pracy w warunkach szczególnych w rozumieniu art. 3 ust. 1 i 3 ustawy o emeryturach pomostowych przed 31.12.2008r. Złożone w aktach postepowania zaświadczenie (...) SA nie wymienia żadnego ze stanowisk wymienionych w załączniku nr 1 i 2, a w szczególności załączniku nr 2 poz.5 i 6 do ustawy o emeryturach pomostowych, a w swych zeznaniach odwołujący wskazał, że do zajmowania tych stanowisk konieczne jest przeszkolenie, którego nie przeszedł. Nie ulega zatem wątpliwości, że okresu pracy odwołującego do 31.12.2008r. w żadnej części nie można uznać za pracę w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze w rozumieniu art. 3 ust. 1 i 3 ustawy o emeryturach pomostowych.

W konsekwencji powyższego Sąd na podstawie art. 477 ¹⁴ § 1 k.p.c. odwołanie J. D. oddalił jako niezasadne.

(-) SSO Gabriela Sobczyk