Portal Orzeczeń Sądów Powszechnych

POSTANOWIENIE

Dnia 8 listopada 2023 r.

Sąd Okręgowy w Gliwicach III Wydział Cywilny Odwoławczy w składzie:

Przewodniczący Sędzia Sądu Okręgowego Magdalena Balion – Hajduk

po rozpoznaniu w dniu 8 listopada 2023r. w Gliwicach

na posiedzeniu niejawnym

sprawy z wniosku A. K., D. P.

z udziałem B. P., Gminy P., (...) Budownictwo Spółki Akcyjnej w W., Skarbu Państwa - G. (...) w W., (...) spółki z ograniczoną odpowiedzialnością spółki komandytowej we W.

o ustanowienie służebności drogi koniecznej

na skutek apelacji uczestnika (...) Budownictwo Spółki Akcyjnej w W.

od postanowienia Sądu Rejonowego w Tarnowskich Górach

z dnia 4 listopada 2021 r., I Ns 343/21

postanawia:

I.  zmienić zaskarżone postanowienie w ten sposób, że:

1.  w punkcie 1 ustanowić na rzecz każdoczesnego właściciela nieruchomości położonej w P. przy ulicy (...) oznaczonej jako działka o numerze (...), dla której Sąd Rejonowy w Tarnowskich Górach prowadzi księgę wieczystą o numerze (...) służebności drogi koniecznej na nieruchomości położonej w P. stanowiącej działkę o numerze (...), dla której Sąd Rejonowy w Tarnowskich Górach prowadzi księgę wieczystą o numerze (...) zgodnie z wariantem wskazanym w opinii geodety uprawnionego A. B. z dnia 1 marca 2023 r., czyniąc powyższą opinię integralną częścią niniejszego postanowienia,

2.  w punkcie 2 w ten sposób, że zasądzić solidarnie od wnioskodawcy A. K. i uczestniczki postępowania B. P. na rzecz uczestnika postępowania (...) Budownictwo S.A. w W. kwotę 10 595 (dziesięć tysięcy pięćset dziewięćdziesiąt pięć) złotych płatną w terminie 2 miesięcy od prawomocności postanowienia z ustawowymi odsetkami za opóźnienie w razie zwłoki w płatności powyższej kwoty tytułem jednorazowego wynagrodzenia za ustanowienie służebności drogi koniecznej;

II.  oddalić apelację w pozostałym zakresie;

III.  nakazać pobrać od wnioskodawcy A. K. na rzecz Skarbu Państwa - Sądu Okręgowego w Gliwicach kwotę 4 190,79 zł (cztery tysiące sto dziewięćdziesiąt złotych i siedemdziesiąt dziewięć groszy) tytułem nieuiszczonych kosztów opinii biegłych,

IV.  nakazać pobrać od uczestniczki postępowania B. P. na rzecz Skarbu Państwa - Sądu Okręgowego w Gliwicach kwotę 4 190,79 zł (cztery tysiące sto dziewięćdziesiąt złotych i siedemdziesiąt dziewięć groszy) tytułem nieuiszczonych kosztów opinii biegłych;

V.  oddalić wnioski uczestników postępowania (...) Budownictwo S.A. w W. i Skarbu Państwa – G. (...) o zasądzenie kosztów postępowania odwoławczego.

SSO Magdalena Balion – Hajduk

Sygn. akt: III Ca 228/22

UZASADNIENIE

Sąd Rejonowy w Tarnowskich Górach postanowieniem z dnia 4 listopada 2021r. ustanowił na rzecz każdoczesnego właściciela nieruchomości położonej w P. przy ul. (...) oznaczonej jako działka (...), dla której Sąd Rejonowy w Tarnowskich Górach prowadzi księgę wieczystą Kw nr (...) służebności drogi koniecznej na nieruchomości położonej w P. stanowiącej działkę o nr (...), dla której Sąd Rejonowy w Tarnowskich Górach prowadzi księgę wieczystą Kw nr (...), zgodnie z wariantem pierwszym wskazanym w opinii geodety uprawnionego J. M. z 14 listopada 2016r. i zasądził solidarnie od wnioskodawcy A. K. i uczestniczki postępowania B. P. od strony wnioskujące j na rzecz uczestnika postępowania (...) Budownictwo Spółka Akcyjna z siedzibą w W. 40 152,35zł złotych tytułem wynagrodzenia płatne w terminie 2 miesięcy od daty prawomocności postanowienia z ustawowymi odsetkami za opóźnienie.

Sąd Rejonowy ustalił, że wnioskodawca D. P. oraz uczestniczka postępowania B. P., małżonkowie P. w dacie złożenia wniosku byli współwłaścicielami, na prawach ustawowej wspólności majątkowej małżeńskiej, wynoszącego 1/2 udziału w prawie własności działki o numerze ewidencyjnym (...), objętej księga wieczystą numer (...) prowadzoną przez Sąd Rejonowy Wydział V Ksiąg Wieczystych w T.. Współwłaścicielem wyżej wymienionej nieruchomości w udziale wynoszącym 1/2 jest również wnioskodawca A. K..

Działka numerze (...) (uprzednio 477/130) stanowi własność uczestnika postępowania (...) Budownictwo Spółka Akcyjna z siedzibą w W.

Wnioskodawcy oraz uczestniczka postępowania B. P. dokonali podziału i zbycia części nieruchomości gruntowej na rzecz poprzednika prawnego uczestnika postępowania - spółki (...) S.A w K.. Działka o numerze (...) mająca stać się nieruchomością obciążoną służebnością powstała z działki o numerze (...), wydzielonej wraz z około 20 innymi działkami z działki numer (...), o powierzchni ponad 5 hektarów, dla której Sąd Rejonowy w Tarnowskich Górach prowadził Księgę Wieczystą KW (...). Wnioskodawcy oraz uczestniczka postępowania B. P. wielokrotnie podkreślali w toku postępowania w składanych pismach procesowych, że zarówno podczas prowadzonych pertraktacji, których celem było ustalenie postanowień umowy sprzedaży nieruchomości, jak i w dacie jej zawierania, zgodnym zamiarem stron było zapewnienie dostępu do drogi publicznej jaką jest ul. (...) w P., dla nieruchomości, których właścicielami byli zbywcy (wnioskodawca A. K. i małżonkowie P.), a które to nieruchomości nie miały być i nie stały się przedmiotem umowy sprzedaży, czyli dla nieruchomości obejmującej działki (...) (KW (...)) oraz nieruchomości obejmującej działkę (...) (KW (...)). Zawarcie tegoż postanowienia w umowie przedwstępnej było wynikiem zgodnej woli stron i uwzględnienia warunku zbycia działek powstających wskutek kolejnych podziałów zawartym w decyzjach administracyjnych Prezydenta Miasta P.. Ostatecznie, na podstawie umowy sprzedaży nieruchomości z dnia 13 marca 2003 r., sporządzonej w formie aktu notarialnego przez notariusza E. G., Rep. A Nr (...), (...) Spółka Akcyjna w K. nabył od B. i D. małżonków P. przysługujące im udziały w prawie własności następujących nieruchomości:

–

udziały we współwłasności nieruchomości złożonych z działek oznaczonych nr ewidencyjnym (...), dla której Sąd Rejonowy w Tarnowskich Górach prowadzi księgę wieczystą KW Nr (...),

–

własność nieruchomości złożonych z działek oznaczonych nr ewidencyjnym (...), dla której Sad Rejonowy w Tarnowskich Górach prowadzi księgę wieczystą KW Nr (...),

–

udziały we współwłasności nieruchomości o nr ewidencyjnym (...), dla której Sąd Rejonowy w Tarnowskich Górach prowadzi księgę wieczysta KW Nr (...),

–

udziały we współwłasności nieruchomości złożonej z działki oznaczonej nr ewidencyjnym (...) dla której Sąd Rejonowy w Tarnowskich Górach prowadzi księgę wieczystą KW Nr (...),

–

własność nieruchomości złożonych z działek oznaczonych nr ewidencyjnym (...), dla której Sąd Rejonowy w Tarnowskich Górach prowadzi księgę wieczystą KW Nr (...).

Jednocześnie, w § 9 ust. 2 opisywanej umowy, (...) S.A. ustanowił na rzecz każdoczesnego właściciela nieruchomości składającej się z działek o numerach geodezyjnych: 462/130, dla której Sąd Rejonowy w Tarnowskich Górach prowadzi KW (...), działki (...), dla której Sąd Rejonowy w Tarnowskich Górach prowadzi księgę wieczystą KW (...) oraz działek (...), dla których Sąd Rejonowy w Tarnowskich Górach prowadzi księgę wieczystą KW nr (...), nieodpłatną służebność gruntową polegającą na prawie niczym nieograniczonego stałego przejazdu przez nieruchomość obciążoną, składającą się z działek nr: (...) - objętych księgą wieczystą KW nr (...) oraz działek nr (...) - objętych księgą wieczystą KW (...) (księgi prowadzone przez Sąd Rejonowy w Tarnowskich Górach), do ul. (...) w P., pasem ziemi o szerokości ok. 11 m wyznaczonym wzdłuż południowej krawędzi działek nr (...) nieruchomości obciążonej.

Działka o numerze geodezyjnym (...) nie została wprost wymieniona jako nieruchomość obciążona służebnością. Działka (...), której dotyczy żądanie wniosku powstała wskutek podziału działki (...).

Działka o numerze geodezyjnym (...) dla której jest prowadzona księga wieczysta o numerze (...) nie ma odpowiedniego dostępu do drogi publicznej.

Obecnie właścicielami działki władnącej o numerze geodezyjnym (...) są wnioskodawca A. K. i uczestniczka postępowania B. P. w udziale po 1/2.

Działka o numerze ewidencyjnym (...), aktualnie posiada numery ewidencyjne (...). Działka o numerze ewidencyjnym (...) stanowi własność uczestnika postępowania (...) Budownictwo Spółka Akcyjna z siedzibą w W., dla której jest prowadzona księga wieczysta o numerze (...).

Działka o numerze ewidencyjnym (...) stanowi własność uczestnika postępowania (...) spółki z ograniczoną odpowiedzialnością Spółki komandytowej we W..

Sąd Rejonowy przeprowadził obszerne postępowanie dowodowe, ostatecznie oparł swoje rozstrzygnięcie na opinii biegłego z zakresu geodezji J. M..

Biegły ten w swojej opinii wskazał, że droga konieczna oznaczona na mapie stanowiącej załącznik do opinii winna mieć przebieg przez działkę (...) ( dawniej (...)), zapisaną w księdze wieczystej nr (...), stanowiącej własność (...) Spółka Akcyjna, pasem o szerokości 11 metrów, wzdłuż południowej granicy działki (...). Długość drogi koniecznej na działce nr (...) równa jest szerokości tej działki, jej powierzchnia wynosi 359 m ². Nadto biegły wskazał, że na podstawie przeprowadzonej wizji na gruncie stwierdził, że poza przedstawionym w opinii dostępem do działki (...), nie ma innej możliwości dojazdu do niej przy wykorzystaniu już zagwarantowanego dojazdu oznaczonego na mapie stanowiącej załącznik do opinii. Nadto biegły wskazał, że przystosowanie terenu do celu dojazdu nie wymaga wykonania żadnych prac na trasie drogi koniecznej - wymaga jedynie wyrównania i utwardzenia gruntu na działce (...). Biegły J. M. wyjaśnił, iż to że droga konieczna wyznaczona przez biegłego ma 11 metrów szerokości wynika z tego, że takiej samej szerokości droga konieczna została poprowadzona na sąsiednich działkach. W opinii z dnia 14 listopada 2016 roku. biegły J. M. wskazał 3 warianty drogi koniecznej do nieruchomości, które to warianty biegły szczegółowo opisał i przeanalizował. Według wariantu 1 droga konieczna ma przebieg w sposób przedstawiony na załączniku do opinii z dnia 31 grudnia 2011 roku przez działkę (...), zapisanej w księdze wieczystej o numerze (...), stanowiącej własność (...) S.A w W.. Szerokość przyjętej drogi koniecznej wynika nie tylko z oświadczenia wnioskodawcy, że taka szerokość dostępu do nieruchomości objętej wnioskiem jest odpowiednia ale także z tego, że na odcinku od ulicy (...) do działki (...), droga konieczna o takiej szerokości jest już zapewniona. Powierzchnia drogi koniecznej wskazanej w wariancie 1 wynosi 359 m ², a jej długość równa jest szerokości działki numer (...) tj. 32,6 m.

Sąd Rejonowy ustalił wysokość wynagrodzenia za ustanowienie służebności według wariantu pierwszego, na podstawie opinii biegły z zakresu wyceny nieruchomości na 40 152,35 zł.

Sąd Rejonowy jako podstawę postanowienia powołał art. 145 k.c., wskazując że dostęp do drogi publicznej powinien być odpowiedni, tzn., bezpieczny, nieskrępowany wolą innych osób, umożlwiający komunikację nieruchomości z siecią dróg publicznych. Nieruchomość stanowiąca współwłasność wnioskodawcy A. K. oraz uczestniczki postępowania B. P. nie ma odpowiedniego dostępu do sieci dróg publicznych. W ocenie Sądu I instancji wariant pierwszy przedstawiony przez biegłego J. M. w sporządzonej przez niego opinii z dnia 14 listopada 2016 roku jest optymalnym wariantem przebiegu służebności. Wybór wariantu znajduje również uzasadnienie w pierwotnych ustaleniach stron i okoliczności, iż służebność o wskazanym przebiegu była de facto przedmiotem uzgodnień między właścicielami nieruchomości władnącej a właścicielem nieruchomości obciążonej prowadzonymi w ramach pertraktacji przed zawarciem umowy sprzedaży wydzielonej części nieruchomości w 2003 roku. Zaletą tego rozwiązania czyli wariantu pierwszego przebiegu drogi koniecznej przedstawionego w opinii jest także najmniejsze pole całkowitej powierzchni służebności. Analizując zatem proponowane przez biegłego geodetę rozwiązania, wybór wariantu pierwszego w największym stopniu uwzględnia interes społeczno – gospodarczy ( art. 145 § 3 k.c.).

Sąd I instancji, opierając się na opinii biegłego z zakresu szacowania nieruchomościami K. K. z dnia 21 sierpnia 2020 roku uznał, że zasadne będzie zasądzenie solidarnie od aktualnych właścicieli nieruchomości władnącej A. K. i B. P. wskazanej w opinii biegłego kwoty 40 152,35 złotych stanowiących jednorazowe wynagrodzenie dla właściciela nieruchomości obciążonej – uczestnika postępowania (...) Budownictwo Spółka Akcyjna z siedzibą w W. i wskazał, że oznaczenie płatności w terminie 2 miesięcy od daty prawomocności orzeczenia nie będzie okresem zbyt wydłużonym, z drugiej strony pozwoli właścicielom nieruchomości władnącej na zgromadzenie wymaganej sumy. Powyższe rozważania uzasadniają rozstrzygniecie zawarte w punkcie drugim postanowienia.

O kosztach Sąd orzekł w oparciu o przepis art. 520 k.p.c. Zgodnie z § 1 tego artykułu każdy uczestnik postępowania ponosi koszty postępowania związane ze swym udziałem w sprawie.

Uczestnik postępowania (...) Budownictwo SA wniósł apelację od postanowienia w całości i zarzucił:

- naruszenie przepisów prawa materialnego w postaci art. 145 k.c. w związku z art. 285 § 1 i 2 k.c. w związku z art. 2 pkt 14 ustawy z 27 marca 2003 roku o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym w związku z art. 64 ust. 3 Konstytucji RP przez błędną interpretację, niewłaściwe zastosowanie polegające na uznaniu, że:

- służebność drogi koniecznej obejmuje swoim zakresem ustanowienie dodatkowej drogi dojazdowej do nieruchomości, mimo posiadania przez taką dostępu do innej drogi publicznej, podczas gdy dyspozycja wskazanych wyżej przepisów prawa materialnego wyłącza ich stosowanie w sytuacji, gdy nieruchomość ma odpowiedni dostęp do drogi publicznej w rozumieniu art. 2 pkt 14 ustawy o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym zgodnie, z którym dostęp do drogi publicznej należy rozumieć jako bezpośredni dostęp do tej drogi, ale dostęp do niej przez drogę wewnętrzną lub postanowienie o ustanowieniu służebności drogowej,

- można ustanowić drogę konieczną dla nieruchomości, która ma dostęp do tej drogi publicznej, wyłącznie w celu zwiększenia wartości nieruchomości władnącej kosztem całkowitej utraty wartości nieruchomości obciążonej,

- wynagrodzenie obejmuje wyłącznie wartość części nieruchomości, przez którą ma faktycznie przebiegać służebność, a nie utratę wartości przez pozostałą część nieruchomości obciążonej,

- pominięcie najmniejszego obciążenia nieruchomości, przez które ma przebiegać służebność,

- uznanie, że wskazane w art. 145 k.c. określenie „odpowiednie” jest tożsame z określeniem „optymalne”, na które powołał się w uzasadnieniu postanowienia Sąd I instancji,

Zarzucił również naruszenie prawa procesowego, to jest:

- art. 227 k.p.c. w związku z art. 278 § 1 k.p.c. w związku z art. 236 k.p.c. w związku z art. 13 § 2 k.p.c. przez pominięcie dowodu z opinii na okoliczność utraty przez nieruchomość uczestnika wartości jako działki komercyjnej wskutek ustanowienia drogi koniecznej zgodnie z żądaniem wniosku, co miało wpływ na wynik sprawy,

- naruszenie art. 278 § 1 k.p.c. w związku z art. 13 § 2 k.p.c. przez powierzenie ponownego wykonania opinii biegłemu J. M., mimo zgłoszonej opozycji uczestnika oraz zarzutów do pierwszej opinii,

- naruszenie art. 233 § 1 k.p.c. w związku z art. 278 § 1 k.p.c. i 13 § 2 k.p.c. przez dowolną a nie swobodną ocenę dowodu przejawiającą się w dyskredytowaniu opinii biegłego S. i uznanie za wiarygodną opinię J. M. i,

- pominięcie ustaleń zakończonego postępowania Sąd Rejonowy w sprawie I C 263/11, gdzie ustalono, że żadna umowa stron w zakresie służebności nie obowiązuje stron, a nadto że w zamian za rezygnację z tej służebności D. P. otrzymał dodatkowe 250 000 złotych,

- naruszenie art. 365 § 1 k.p.c. przez de facto zmianę prawomocnego orzeczenia Sądu Rejonowego w Tarnowskich Górach z 25 kwietnia 2014 roku, w którym oddalono wniosek tych samych wnioskodawców o wpisanie tej samej służebności,

- naruszenie art. 233 § 1 k.p.c. w związku z art. 13 § 2 k.p.c. przez uznanie, że działka wnioskodawców nie ma odpowiedniego dostępu do drogi publicznej, podczas, gdy nieruchomość ma dostęp do ulicy (...).

Uczestnik wniósł o dopuszczenie dowodu z opinii biegłego zgodnie z wnioskiem z 8 kwietnia 2011 roku oraz o zmianę postanowienia przez oddalenie wniosku o ustanowienie służebności drogi koniecznej i zasądzenie kosztów postępowania za obie instancje.

Uczestnik postępowania Skarb Państwa – G. (...) wniósł o oddalenie apelacji i zasądzenie na swoją rzecz kosztów postępowania.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Apelacja częściowo odniosła skutek.

Rozpoznanie zarzutów podnoszonych w apelacji wymagało uzupełnienia postępowania dowodowego. Sąd Okręgowy podziela ustalenia Sąd I instancji co do stosunków własnościowych dotyczących nieruchomości władnącej i obciążonej oraz co do okoliczności, iż nieruchomość wnioskodawców nie posiada dostępu do drogi publicznej.

Działka (...) (uprzednio (...)) nie posiada odpowiedniego dostępu do drogi publicznej, ponieważ sąsiednie działki są odrębnymi nieruchomościami i nie stanowią jednej nieruchomości. Dostęp do drogi publicznej musi zostać jej zapewniony bądź bezpośrednio albo przez ustanowienie drogi koniecznej. Dostęp przez działki o nr (...) do ulicy (...) również wymaga ustanowienia drogi koniecznej czy to przez sąd czy w drodze umowy. Taka możliwość dostępu pośredniego przez te działki istnieje fizycznie, ale wymaga ustanowienia służebności i nie jest podstawą do oddalenia wniosku.

Nieuzasadniony jest też zarzut, iż Sąd Rejonowy pominął ustalenia zakończonego postępowania Sądu Rejonowego w sprawie(...) i faktycznie zmienił prawomocne orzeczenie tego Sądu, w którym oddalono wniosek tych samych wnioskodawców o wpisanie tej samej służebności, albowiem w tamtej sprawie podstawą wniosku nie było ustanowienie drogi koniecznej na podstawie art. 145 § 1 k.c., ale żądanie złożenia oświadczenia woli przez poprzednika prawnego uczestnika postępowania i wpisania służebności do księgi wieczystej na podstawie umowy zawartej w postaci aktu notarialnego. Sąd Rejonowy, oddalając wniosek w tamtej sprawie, ustalił, że w akcie notarialnym z dnia 13 marca 2003 roku dnia nie ustanowiono służebności drogowej na rzecz wnioskodawców. Nie można zatem mówić o naruszeniu art. 365 § 1 k.c., gdyż obie te sprawy – niniejsza i o zobowiązanie złożenia oświadczenia woli mimo, że odnoszą się do ustanowienia służebności, to inna jest ich podstawa prawna i faktyczna. Akt notarialny, na który wielokrotnie powoływał się wnioskodawca i uczestniczka postępowania w § 9 ust. 2 ustanowił na rzecz każdoczesnych właścicieli nieruchomości składającej się z działek (...) nieodpłatną służebność gruntową polegającą na prawie niczym nieograniczonego stałego przejazdu przez nieruchomość obciążoną składającą się z działek (...) pasem o szerokości około 11 m wyznaczonym wzdłuż południowej krawędzi działek o nr (...) nieruchomości obciążonej. W § 9 ust. 2 tegoż aktu notarialnego działka o numerze geodezyjnym (...) nie została wymieniona jako nieruchomość obciążona służebnością, zaś działka (...) poprzednio nosząca nr (...), której dotyczyło żądanie wniosku powstała na skutek podziału działki (...). Brak wskazania przedmiotowej działki w § 9 ust. 2 aktu notarialnego z 13 marca 2003 roku stanowił podstawę oddalenia wniosku sądu poprzedniej sprawie i Sąd Rejonowy w żaden sposób ustaleń tych nie podważył, a potwierdził je w uzasadnieniu zaskarżonego postanowienia. Z tej przyczyny podstawą, nad którą wnioskodawcy oparli swoje żądanie był art. 145 k.c., zgodnie, z którym – art. 145 § 1 k.c., jeżeli nieruchomość nie ma odpowiedniego dostępu do drogi publicznej lub do należących do tej nieruchomości budynków gospodarczych, właściciel może żądać od właścicieli gruntów sąsiednich ustanowienia za wynagrodzeniem potrzebnej służebności drogowej (droga konieczna). Zgodnie z art. 145 § 2 i 3 k.c. przeprowadzenie drogi koniecznej nastąpi z uwzględnieniem potrzeb nieruchomości niemającej dostępu do drogi publicznej oraz z najmniejszym obciążeniem gruntów, przez które droga ma prowadzić. Jeżeli potrzeba ustanowienia drogi jest następstwem sprzedaży gruntu lub innej czynności prawnej, a między interesowanymi nie dojdzie do porozumienia, sąd zarządzi, o ile to jest możliwe, przeprowadzenie drogi przez grunty, które były przedmiotem tej czynności prawnej. Przeprowadzenie drogi koniecznej powinno uwzględniać interes społeczno-gospodarczy .

Wnioskodawcy domagali się ustanowienia drogi koniecznej, która leży w ciągu drogi gruntowej ustanowionej na mocy aktu notarialnego z 20023r. służebności gruntowej, ustanowionej jako pas drogi o około 11 m szerokości. Zarówno wnioskodawcy, jaki Sąd Rejonowy nie wzięli pod uwagę wskazówek wynikających z treści art. 145 k.c. Przeprowadzenie drogi koniecznej ma nastąpić z uwzględnieniem potrzeb nieruchomości niemającej dostępu do drogi publicznej oraz z najmniejszym obciążeniem gruntów, przez które droga ma prowadzić czyli nieruchomości obciążonej. Nie można uznać, że ustanowiona zaskarżonym postanowieniem droga konieczna o szerokości 11 m została ustanowiona z najmniejszym obciążeniem nieruchomości obciążonej i że takie są potrzeby nieruchomości władnącej. Zupełnie inaczej jest w przypadku, gdy właściciele nieruchomości ustanawiają służebność gruntową w drodze umowy. Tu obowiązuje zasada swobody umów i zgodna wola stron. Tak było w przypadku umowy zawartej w postaci aktu notarialnego w 2003r. W niniejszej sprawie nie ma zgody właścicieli nieruchomości i Sąd, ustanawiając drogę konieczną, musi wziąć pod uwagę przesłanki określone w art. 145 k.c. Z tej przyczyny Sąd Okręgowy dopuścił dowód z opinii biegłego geodety celem wyznaczenia na mapie drogi koniecznej o przebiegu wskazanym przez biegłego J. M. wg wariantu pierwszego, ale po skorygowaniu jej szerokości zgodnie z wymogami określonymi z § 14 i 15 rozporządzenia Ministra Infrastruktury z 12 kwietnia 2012 roku w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać budynki ich usytuowanie oraz dyrektywy wynikającej z art. 145 k.c., co znaczy, że dostęp do drogi publicznej ma być odpowiedni i z najmniejszym obciążeniem i nieruchomości, na której ustanawia się drogę konieczną.

Zgodnie z § 14 i 15 rozporządzenia Ministra Infrastruktury z 12 kwietnia 2012 roku w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać budynki ich usytuowanie ust. 1 do działek budowlanych oraz do budynków i urządzeń z nimi związanych należy zapewnić dojście i dojazd umożliwiający dostęp do drogi publicznej, odpowiednie do przeznaczenia i sposobu ich użytkowania oraz wymagań dotyczących ochrony przeciwpożarowej, określonych w przepisach odrębnych. Szerokość jezdni stanowiącej dojazd nie może być mniejsza niż 3 m.

Ust. 2. dopuszcza się zastosowanie dojścia i dojazdu do działek budowlanych w postaci ciągu pieszo-jezdnego, pod warunkiem że ma on szerokość nie mniejszą niż 5 m, umożliwiającą ruch pieszy oraz ruch i postój pojazdów.

§ 15 rozporządzenia stanowi w ust. 1, że szerokość, promienie łuków dojazdów, nachylenie podłużne i poprzeczne oraz nośność nawierzchni należy dostosować do wymiarów gabarytowych, ciężaru całkowitego i warunków ruchu pojazdów, których dojazd do działki budowlanej i budynku jest konieczny ze względu na ich przeznaczenie, zgodnie z warunkami określonymi w przepisach odrębnych.

Sąd Okręgowy, kierując się powyższymi wytycznymi na mocy art. 386 § 1 k.p.c. w zw. z art. 13 § 2 k.p.c. zmienił zaskarżone postanowienie i postanowił ustanowić na rzecz każdoczesnego właściciela nieruchomości położonej w P. przy ulicy (...) oznaczonej jako działka o numerze (...), dla której Sąd Rejonowy w Tarnowskich Górach prowadzi księgę wieczystą o numerze (...) służebności drogi koniecznej na nieruchomości położonej w P. stanowiącej działkę o numerze (...), dla której Sąd Rejonowy w Tarnowskich Górach prowadzi księgę wieczystą o numerze (...) zgodnie z wariantem wskazanym w opinii geodety uprawnionego A. B. z dnia 1 marca 2023 roku, czyniąc powyższą opinię integralną częścią postanowienia.

Z uwagi na zmianę przebiegu służebności Sąd odwoławczy dopuścił dowód z opinii biegłego rzeczoznawcy celem ustalenia wysokości jednorazowego wynagrodzenia za ustanowioną służebność. Zgodnie z niekwestionowaną opinią biegłego wynagrodzenie wynosi 10 595 złotych. Sąd Okręgowy zasądził powyższą kwotę solidarnie od wnioskodawcy i uczestniczki postępowania. W związku z tym, że termin zapłaty jednorazowego wynagrodzenia nie był przez nikogo kwestionowany Sąd Okręgowy orzekł, że kwota ta winna zostać zapłacona w terminie 2 miesięcy od prawomocności postanowienia z ustawowymi odsetkami za opóźnienie w razie zwłoki w płatności.

Sąd Okręgowy na mocy art. 385 k.p.c. w związku z art. 13 § 2 k.p.c. oddalił apelację w pozostałym zakresie jako nieuzasadnioną. Sąd II instancji nakazał pobrać od wnioskodawcy i uczestniczki postępowania na rzecz Skarbu Państwa - Sądu Okręgowego w Gliwicach po 4190,79 złotych tytułem nieuiszczonych kosztów opinii biegłych.

O kosztach postępowania odwoławczego Sąd orzekł na mocy art. 520 § 1 k.p.c. w myśl zasady, że każdy z uczestników ponosi koszty związane ze swoim udziałem w sprawie i także z tej przyczyny Sąd oddalił wnioski uczestników postępowania o zasądzenie kosztów postępowania odwoławczego, uznając iż w niniejszej sprawie brak jest podstaw do odstąpienia od tej zasady orzekania o kosztach postępowania nieprocesowego.

SSO Magdalena Balion – Hajduk