Portal Orzeczeń Sądów Powszechnych

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 18 marca 2025 roku

Sąd Okręgowy w Gliwicach I Wydział Cywilny

w składzie:

Przewodniczący:	SSO Andrzej Kieć
Protokolant:	protokolant sądowy Marta Lonska

po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 18 marca 2025 roku w Gliwicach

sprawy z powództwa J. O. (O.)

przeciwko (...) Spółce Akcyjnej z siedzibą w K.

o naprawienie szkody

1.  zasądza od pozwanej (...) Spółki Akcyjnej z siedzibą w K. na rzecz powoda J. O. kwotę 631.863,96 zł (sześćset trzydzieści jeden tysięcy osiemset sześćdziesiąt trzy złote 96/100)

z ustawowymi odsetkami za opóźnienie liczonymi w następujący sposób:

– od kwoty 120.000 zł od dnia 1 grudnia 2022 roku do dnia zapłaty

– od kwoty 511.863,96 zł od dnia 26 października 2024 roku do dnia zapłaty

2.  oddala powództwo w pozostałym zakresie;

3.  zasądza od pozwanej na rzecz powoda kwotę 3.017,52 zł (trzy tysiące siedemnaście złotych 52/100) tytułem zwrotu kosztów procesu z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od dnia uprawomocnienia się orzeczenia do dnia zapłaty;

4.  nakazuje pobrać od pozwanej na rzecz Skarbu Państwa – Sądu Okręgowego
w Gliwicach kwotę 40.990,45 zł (czterdzieści tysięcy dziewięćset dziewięćdziesiąt złotych 45/100) tytułem kosztów sądowych;

5.  pozostałymi nieuiszczonymi kosztami sądowymi obciąża Skarb Państwa.

SSO Andrzej Kieć

Sygn. akt I Cgg 115/22

UZASADNIENIE

Powód J. O. wniósł ostatecznie o zasądzenie od pozwanej (...) Spółki Akcyjnej z siedzibą w K. kwoty 810.639,34 zł wraz z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od dnia 2 listopada 2020 roku do dnia zapłaty oraz obciążenie pozwanej kosztami postępowania. W uzasadnieniu wskazał, iż żądanych roszczeń dochodzi tytułem odszkodowania za szkody w nieruchomości (budynek mieszkalny, budynek gospodarczy, nawierzchnia z betonu i kostki brukowej) położonej w P. przy ul. (...), spowodowane ruchem zakładu górniczego pozwanej. Ostateczne stanowisko powoda jest pochodną wniosków płynących z opinii biegłej ds. budownictwa sporządzonej w toku postępowania. Przed wniesieniem pozwu powód dążył bezskutecznie do pozasądowego rozstrzygnięcia sporu.

Pozwana w odpowiedzi wniosła o oddalenie powództwa oraz obciążenie powoda kosztami postępowania. W uzasadnieniu nie kwestionując oddziaływania wpływów eksploatacji górniczej na nieruchomość powoda zakwestionowała związek przyczynowy pomiędzy ruchem zakładu górniczego a szkodami w nieruchomości oraz wysokość szkody. Pozwana zakwestionowała również datę naliczania odsetek.

Sąd ustalił:

Powód J. O. jest współwłaścicielem w 1/3 wraz ze swoimi dziećmi J. D. oraz K. O. nieruchomości położonej w P. przy ul. (...) zabudowanej budynkiem mieszkalnym oraz gospodarczym, dla której Sąd Rejonowy w Gliwicach prowadzi księgę wieczystą (...) (wydruk z księgi wieczystej k. 15 - 19).

W dniu 28 września 2020 roku powód działając w imieniu swoim oraz dzieci (jako pełnomocnik) zgłosił u pozwanej wniosek o naprawienie szkód górniczych, podając rok 2017 jako datę ich ujawnienia; wskazując takie szkody jak wychył budynku mieszkalnego od pionu; różnego rodzaju spękania ora pęknięcia tynków; deformacje stolarki okiennej i drzwiowej oraz ogrodzenia; popękana nawierzchnia przed domem – domagając się wypłaty odszkodowania w terminie 30 dni. W wyniku przeprowadzonych w dniu 12 lutego 2021 roku oględzin potwierdzono wychylenie budynku (pozostałych składników budowlanych nie oglądano). Na kolejnych oględzinach 22 listopada 2021 roku pozwana stwierdziła brak technicznych możliwości wyprostowania podłóg na piętrze w związku z czym zlecono sporządzenie analizy celowości wykonania remontu; podobnie postąpiono z ogrodzeniem frontowym; odnośnie budynku gospodarczego stwierdzono, iż wykazuje on duży stopień naturalnego zużycia przy czym nie stwierdzono w nim szkód pochodzenia górniczego. Powód ustalenia te zakwestionował wskazując, iż na własny koszt naprawił nawierzchnię (6027 zł – k. 62). (protokoły oględzin; dokumentacja fotograficzna; korespondencja przedprocesowa k. 25 - )

W dniu 22 września 2022 roku powód zawarł z dwoma pozostałymi współwłaścicielami umowę cesji wierzytelności na mocy której nabył od nich przysługujące im wierzytelności związane z usunięciem szkód górniczych wywołanych ruchem zakładu górniczego pozwanej (umowy k. 20 - 21). Dnia 27 września 2022 roku powód zgłosił kolejną szkodę polegającą na utracie wartości nieruchomości (działki oraz budynków) wskazując, iż po naprawie będzie ona przedstawiała niższą wartość od tożsamej nieruchomości, która nigdy nie zostałaby dotknięta szkodami pochodzenia górniczego (wniosek k. 40 - 41)

Ze sporządzonej na zlecenie sądu opinii biegłej z zakresu budownictwa oraz szacowania nieruchomości R. Ż. (1) wynika, iż zaprojektowane fundamenty budynku przenoszą prawidłowo obciążenia wynikające z obciążeń stałych i użytkowych i atmosferycznych bez przekroczenia nośności gruntu oraz ze zbrojeniem. Zbrojenia ław fundamentowych prawidłowo zaprojektowane na obciążenia wynikające z III kategorii terenu górniczego przenoszące odkształcenia terenu. Powód nie przyczynił się do nierównomiernego osiadania fundamentów budynku. Zastosowane rozwiązania projektowe nie zabezpieczają budynków i innych obiektów przed wychyleniem od pionu spowodowanego działalnością górniczą, które zawsze wystąpi. Budynek gospodarczy jest zaprojektowany zgodnie z ówcześnie obowiązującymi normami. Budynek mieszkalny do roku 2024 roku był remontowany 11 razy. Budynek mieszkalny jest wychylony od pionu; wychylone są w nim również posadzki. Średnie wychylenie posadzek na parterze wynosi 18,67 mm/m zaś na piętrze 18,72 mm/m co powoduje średnią uciążliwość w użytkowaniu. Nawierzchnia przed budynkiem jest na skutek ruchu zakładu górniczego pozwanej zdeformowana przy czym ulegnie ona uszkodzeniu przy odbudowie budynku mieszkalnego. Sposób jej naprawy polega na rozbiórce nawierzchni z kostki betonowej, profilowanie podbudowy z uzupełnieniem w miejscowych obniżeniach, wykonanie nowej nawierzchni betonowej oraz ułożenie nawierzchni z kostki betonowej na nowo (istniejąca kostka do wykorzystania w 80%).

Budynek mieszkalny jest w zabudowie szeregowej z budynkiem gospodarczym. Nawet po przeprowadzeniu jego rektyfikacji ponownie się wychyli i będzie potrzebna jego ponowna rektyfikacja. Należy wykluczyć równie wypłatę jednorazowej rekompensaty z poziomowaniem posadzek i usunięciem wszystkich uszkodzeń konstrukcyjnych i niekonstrukcyjnych albowiem budynek ponownie się wychyli, nadto poziomowanie posadzek spowoduje, ze wysokość kondygnacji będzie mniejsza od minimalnej wysokości 2,50 cm. Budynek gospodarczy w zabudowie szeregowej z budynkiem mieszkalnym będzie musiał ulec rozbiórce przy odtwarzaniu budynku mieszkalnego. Zatem jedyną metodą naprawienia szkód w nieruchomości powoda jest wypłata jednorazowego odszkodowania.

Wartość odtworzeniowa budynku mieszkalnego oraz gospodarczego według cen na I kwartał 2024 roku wynosi łącznie 840.029,67 zł netto (926.739,59 zł brutto). Na rok 2020 wartość techniczna budynku mieszkalnego, z uwzględnieniem stopnia zużycia technicznego dotyczącego materiałów, wynosi 560.928,13 zł netto (605.802,38 zł brutto), zaś z uwzględnieniem stopnia zużycia technicznego dotyczącego całości nakładów wynosi 387.374,08 zł netto (418364 zł brutto); wartości techniczne budynku gospodarczego wynoszą odpowiednio 57206,20 zł netto (70363,63 zł brutto) oraz 45 440,97 zł netto (55892,39 zł brutto). Na rok 2024 wartości te wynoszą jeśli chodzi o budynek mieszkalny odpowiednio 601.736,29 zł netto (649.875,19 zł brutto) oraz 473.457,21 zł netto (511.333,79 zł brutto), zaś jeśli chodzi o budynek gospodarczy 55 597,70 zł netto (68385,17 zł brutto) oraz 42049,86 zł netto (51721,33 zł brutto). Koszt naprawy nawierzchni wynosi z kolei 19356,95 zł netto tj. 23809,05 zł.brutto. Łącznie odszkodowanie za szkody górnicze na rok 2020 wziąwszy pod uwagę wartość techniczną z uwzględnieniem stopnia zużycia technicznego dotyczącego materiałów wynosi 693.239,19 zł netto (768.544,99 zł brutto), zaś z uwzględnieniem wartości technicznej przy uwzględnieniu stopnia zużycia technicznego dotyczącego całości nakładów wynosi 507.919,91 zł netto (566.353,70 zł brutto). Na rok 2024 wartości te wynoszą odpowiednio 732.438,85 zł netto (810.639,34 zł brutto) oraz 590.611,43 zł netto (631.863,39 zł brutto). (opinia biegłej R. Ż. k. 135 - 207)

Powyższe ustalenia faktyczne poczyniono na podstawie dokumentów wyraźnie wymienionych, które podlegały zaliczeniu w poczet materiału dowodowego na zasadzie art. 243 ² Kodeksu postępowania cywilnego. Żaden z dokumentów nie został skutecznie zakwestionowany pod względem swojej prawdziwości oraz autentyczności. Kluczowe znaczenie dla rozstrzygnięcia sprawy miała opinia biegłej z zakresu budownictwa R. Ż. (1). Opinia ta została sporządzona przez osobę dysponującą specjalistyczną wiedzą z wykorzystaniem tej wiedzy. W ocenie Sądu w sposób wyczerpująca odpowiadała ona na zadawane przez Sąd pytania, ich treść była spójna, logiczna, płynące z niej wnioski wzajemnie się potwierdzały oraz uzupełniały. Z powyższych względów Sąd ostatecznie przyjął wnioski płynące z tej opinii jako podstawę rozstrzygnięcia. Jednocześnie pominięciu podlegał wniosek pozwanego o opinię uzupełniającą jako prowadzący do niepotrzebnego przedłużenia postępowania oraz generujący zbędne jego koszty; kwestia czy zużycie techniczne dotyczy jedynie materiałów czy całości nakładów należała do oceny sądu.

Sąd zważył:

Roszczenia powoda zasługiwały na częściowe uwzględnienie. Sporna była wysokość należnego odszkodowania. Z uwagi na datę ujawnienia się szkód do ich naprawy stosuje się przepisy Prawa geologicznego i górniczego z 2011 roku. Zgodnie z art. 145 tej ustawy jeżeli ustawa nie stanowi inaczej, do naprawiania szkód, o których mowa w art. 144 ust. 1 i 2 (spowodowane ruchem zakładu górniczego), stosuje się przepisy Kodeksu cywilnego. Pozwana odpowiada zatem na zasadzie ryzyka (art. 435 kc w zw. z art. 145 prgg z 2011 roku) tj. niezależnie od winy oraz za normalne następstwa działania lub zaniechania, z którego szkoda wynikła (art. 361 par. 1 kc w zw. z art. 145 prgg). W myśl art. 363 par. 1 K.c. naprawienie szkody powinno nastąpić, według wyboru poszkodowanego, bądź przez przywrócenie stanu poprzedniego, bądź przez zapłatę odpowiedniej sumy pieniężnej. Jednakże gdyby przywrócenie stanu poprzedniego było niemożliwe albo gdyby pociągało za sobą dla zobowiązanego nadmierne trudności lub koszty, roszczenie poszkodowanego ogranicza się do świadczenia w pieniądzu. Nie było wątpliwości, iż co do zasady zachodzą przesłanki odpowiedzialności odszkodowawczej pozwanej – na nieruchomości powoda występują szkody i w zakresie ostatecznie objętym pozwem są one spowodowane działalnością górniczą pozwanej. To ruch zakładu górniczego spowodował główną szkodę jaką jest wychylenie budynku od pionu. Niecelowa jest rektyfikacja budynku oraz wypłacanie odszkodowania za utratę wartości budynku na skutek wychylenia albowiem nie naprawi ro w pełni szkody ani nie jest technicznie możliwe.

Strona powodowa ostatecznie domagała się zasądzenia kwoty 810.639,34 z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od dnia 2.11.2020r.. Roszczenie zostało sprecyzowane na podstawie opinii biegłej z zakresu budownictwa, którą Sąd uznał za mogącą stanowić podstawę rozstrzygnięcia z przyczyn wskazanych wyżej; strona powodowa przyjęła najkorzystniejszy dla siebie wariant tj. odszkodowania brutto z uwzględnieniem stopnia zużycia technicznego budynków mieszkalnego oraz gospodarczego na dzień opiniowania, przy przyjęciu stopnia zużycia technicznego dotyczącego jedynie materiałów. W ocenie Sądu budynki podlegają zużyciu jako całość, niezasadne jest uwzględnianie stopnia zużycia jedynie materiałów, z których zostały zbudowane. Wskutek bowiem wieloletniej eksploatacji obiekty zużywają się całościowo, w odniesieniu do wszelkich składników cenotwórczych. Z tego względu Sąd stanął na stanowisku, iż odszkodowanie należy ustalić z uwzględnieniem stopnia zużycia technicznego dotyczącego całości nakładów – zgodnie z zasadą wyrażoną w art. 363 par. 2 k.c. nakazującego co do zasady ustalanie wysokości odszkodowania według cen z daty ustalenia odszkodowania. Kwotą adekwatną w ocenie Sądu będzie wyliczona przez biegłą wysokość odszkodowania brutto na dzień ustalenia szkody rok 2024, z uwzględnieniem wartości technicznej budynku, przy uwzględnieniu stopnia zużycia technicznego dotyczącego całości nakładów tj. kwota 631.863,96 zł. W pozostałym zakresie powództwo podlegało oddaleniu jako wygórowane a przez to niezasadne.

Oddaleniu podlegało powództwo również co do odsetek. Strona powodowa nie wzywała pozwanej do zapłaty konkretnej kwoty pieniężnej a zatem sam pozew należało potraktować jako wezwanie do zapłaty. Z tego względu Sąd zasądził odsetki od pierwotnie żądanej w pozwie kwoty 120 000 zł od dnia następującego po dniu doręczenia odpisu pozwu (30 listopada 2022 roku) tj. od dnia 1 grudnia 2022 roku do dnia zapłaty. Z kolei odsetki od kwoty 511863,96 zł zasądzono od dnia następującego po dniu doręczenia pisma zawierającego ostateczne stanowisko w sprawie (25 października 2024 roku) tj. od dnia 26 października 2024 roku. Wcześniejszej wymagalności roszczeń strona powodowa nie wykazała. Strona pozwana natomiast we wskazanych datach wiedziała o szkodach, miała możliwość oceny szkody a nie spełniając świadczenia popadała w zwłokę

Koszty procesu podlegały stosunkowemu rozdzieleniu na zasadzie art. 100 kpc wobec częściowego uwzględnienia żądań. Powód wygrał proces w 77,94%. Biorąc pod uwagę poniesione przeze obie strony koszty procesu tj. po 5400 zł (koszty zastępstwa procesowego wg taryfy)– łącznie 10800 zł oraz ostateczny wynik procesu należało zasądzić od pozwanego na rzecz powoda kwotę 3017,52 zł wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie za czas od dnia uprawomocnienia się orzeczenia do dnia zapłaty – zgodnie z art. 98 par. 1 kpc.

Na koszty sądowe składa się opłata sądowa od zasądzonego roszczenia od uiszczenia której powód był zwolniony z mocy ustawy 31594 zł; wydatki na opinie biegłych przyznane postanowieniami z 25 czerwca 2024 roku (9396,45 zł) wypłacone z sum budżetowych Skarbu Państwa – Sądu Okręgowego w Gliwicach – łącznie 40990,45 zł. Wyżej wskazaną kwotę należało pobrać od pozwanej na zasadzie art. 113 ust. 1 uoksc w zw. z art. 100 kpc. Pozostałymi nieuiszczonymi kosztami sądowymi obciążono Skarb Państwa na zasadzie art. 113 ust. 4 uoksc. W ocenie Sądu ściąganie tej kwoty z zasądzonego na rzecz powoda roszczenia przekreślałoby kompensacyjny charakter zasądzonego świadczenia.

SSO Andrzej Kieć