Portal Orzeczeń Sądów Powszechnych

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 25 listopada 2024 roku

Sąd Okręgowy w Gliwicach I Wydział Cywilny

w składzie:

Przewodniczący:	Sędzia Sądu Okręgowego Katarzyna Banko
Protokolant:	protokolant sądowy Karolina Kot

po rozpoznaniu w dniu 25 listopada 2024 roku w Gliwicach

na rozprawie

sprawy z powództwa R. M.

przeciwko (...) Spółce Akcyjnej w K.

o naprawienie szkody

1.  zasądza od pozwanej (...) Spółki Akcyjnej w K.
na rzecz powódki R. M. kwotę 150.103,32 ( sto pięćdziesiąt tysięcy sto trzy 32/100) złote wraz z ustawowymi odsetkami za opóźnienie:

a)  od kwoty 86.133,32 (osiemdziesiąt sześć tysięcy sto trzydzieści trzy 32/100) złote od dnia 7 grudnia 2023r.,

b)  od kwoty 33.866,68 (trzydzieści trzy tysiące osiemset sześćdziesiąt sześć 68/100) złotych od dnia 2 września 2024r.,

c)  od kwoty 30.103,32 (trzydzieści tysięcy sto trzy 32/100) złote od dnia 5 listopada 2024r.;

2.  oddala powództwo w pozostałym zakresie;

3.  zasądza od pozwanej na rzecz powódki kwotę 5.400,00 (pięć tysięcy czterysta) złotych wraz z ustawowymi odsetkami za opóźnienie za czas od dnia uprawomocnienia się orzeczenia, którym je zasądzono tytułem zwrotu kosztów procesu;

4.  nakazuje pobrać od pozwanej na rzecz Skarbu Państwa – Sądu Okręgowego
w Gliwicach kwotę 8.108,16 (osiem tysięcy sto osiem 16/100) złotych tytułem nieuiszczonych kosztów sądowych.

SSO Katarzyna Banko

Sygn. akt I Cgg 66/23

UZASADNIENIE

Powódka R. M. domagała się zasądzenia od pozwanej (...) Spółki Akcyjnej z siedzibą w K. kwoty 120.000 zł wraz z ustawowymi odsetkami od za opóźnienie od dnia 16 czerwca 2023r. tytułem odszkodowania za szkodę spowodowaną ruchem zakładu górniczego na nieruchomości położonej w R. przy ulicy (...).

Nadto wniosła o zasądzenie kosztów procesu, w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych.

W uzasadnieniu powyższego żądania podano, że powódka jest właścicielką nieruchomości położonej w R. przy ulicy (...), dla której Sąd Rejonowy w Rudzie Śląskiej prowadzi księgę wieczystą o numerze (...). Na nieruchomości wystąpiły szkody spowodowane ruchem zakładu górniczego. Pismem z dnia 12 maja 2023r. powódka wystąpiła do pozwanej z wnioskiem o naprawę powyższych szkód. W przewidzianym przepisami (...), 30 – dniowym terminie, pozwana nie udzieliła powódce jakiejkolwiek odpowiedzi. Z uwagi na położenie nieruchomości w obszarze górniczym, a także z powodu występujących szkód pochodzenia górniczego nieruchomość powódki obniżeniu uległa wartość handlowa nieruchomości.

Pozwana (...) Spółka Akcyjna w K. wniosła o odrzucenie pozwu względnie jego oddalenie oraz o zasądzenie kosztów procesu, w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych.

W uzasadnieniu swojego stanowiska podała, że przeprowadziła postępowanie ugodowe podczas, którego wykonała szereg czynności zmierzających do ustalenia szkód pochodzenia górniczego w nieruchomości powódki, sposobu ich naprawy i kosztów usunięcia. Pozwana przedstawiła powódce propozycję ugodowego zakończenia sporu i przesłała do niej ugodę. Pomimo to, pełnomocnik powódki wystąpił do Sądu z żądaniem zapłaty odszkodowania, co winno skutkować odrzuceniem pozwu, gdyż pozwana nie dała podstaw do wytoczenia powództwa. Równocześnie pozwana wskazała, iż żądanie pozwu jest znacznie zawyżone i nie zmierza wyłącznie do uzyskania odszkodowania z tytułu naprawy szkód górniczych. Pozwana zakwestionowała także żądanie w zakresie daty od jakiej według powódki powinny być zasądzone odsetki ustawowe za opóźnienie podając, że mogą być one naliczane dopiero od dnia wyrokowania.

W piśmie procesowym z dnia 10 października 2024r. powódka rozszerzyła żądanie pozwu wnosząc o zasądzenie od pozwanej kwoty 150.103,32 zł wraz z ustawowymi odsetkami za opóźnienie:

a)  od kwoty 120.000 zł od dnia 16 czerwca 2023r.,

b)  od kwoty 30.103,32 zł od dnia następującego po dniu doręczenia pozwanej odpisu pisma zawierającego rozszerzenie żądania pozwu.

Pozwana podtrzymała dotychczasowe stanowisko w sprawie.

Sąd ustalił, co następuje:

Powódka R. M. jest właścicielką nieruchomości położonej w R. przy ulicy (...), dla której Sąd Rejonowy w Rudzie Śląskiej prowadzi księgę wieczystą o numerze (...). Nieruchomość zabudowana jest budynkiem mieszkalnym oraz budynkiem gospodarczym wraz z garażem. Nieruchomość powódki jest położona w strefie oddziaływania zakładu górniczego pozwanej spółki, a w szczególności znajduje się w granicach terenu górniczego oddziału pozwanej KWK (...). dowód: wydruk k.17 – 19

W dniu 12 maja 2023r. powódka wystąpiła do pozwanej z wnioskiem o naprawę szkód w budynku mieszkalnym, budynku gospodarczym, na wybrukowanej nawierzchni w obrębie nieruchomości, w ogrodzeniu. Nadto wskazała na utratę wartości rynkowej nieruchomości. Wezwała pozwaną o zapłatę kwoty 120.000 zł w terminie 30 dni od daty otrzymania pisma przez pozwaną. dowód: wniosek k. 22

Budynek mieszkalny położony w R. przy ulicy (...) został wzniesiony w 1935r. Jest zbudowany jako jedna bryła – obecnie złożona, w technologii klasycznej ca., częściowo mieszanej, ma fundamenty klasyczne, dach dwuspadowy o małym nachyleniu, kryty papą. Budynek jest dwukondygnacyjny: parter + I piętro + poddasze (niski strych) i jest podpiwniczony w całości. Na poziomie parteru zlokalizowany jest parterowy przedsionek (wiatrołap) – bryła dobudowana na przełomie lat 60/70 – tych XX wieku.

Budynek jest wyposażony w następujące media: instalację wodną, elektryczną oraz kanalizację. Nie posiada instalacji gazowej. Około 15 lat temu wykonano kompleksową termomodernizację (całość elewacji). Budynek jest w trakcie normalnego użytkowania, jest zamieszkały i jest w dobrym stanie. Wyjątkiem tutaj jest drobne wyczuwalne wielokierunkowe pochylenie podłóg w niektórych pomieszczeniach budynku.

Biegły sądowy W. P. w elementach zewnętrznych budynku, na wszystkich jego ścianach, oraz elementach terenowych przyległych do budynku oraz w pomieszczeniach wewnętrznych mieszkalnych i użytkowych stwierdził następujące uszkodzenia:

- niezależnie od wykonanej 15 lat temu termomodernizacji budynku, potwierdził zmierzone przez niego nieznaczne wychylenie bryły budynku, w szczególności pochylenie podłóg 5 – 16 mm/m – wada nieistotne; wskazał także na wielokierunkowość pochyleń, jak również po części tzw. opadnięcia „do środka” pomieszczeń, co świadczy o zmęczeniu konstrukcji drewnianej, jak i też o znacznym zużyciu naturalnym;

- widoczne kilkumiejscowe zarysowania i spękania elewacyjne tynku strukturalnego- wada nieistotna;

- uszkodzenie komina ponad połacią dachową;

- przebarwienia i wykwity tynku elewacyjnego oraz łuszcząca się farbę cokołu przyziemia – nie jest to szkoda pochodzenia górniczego;

- liczne zacieki i wykwity wilgociowe, spowodowane złą jakością tynku strukturalnego, w szczególnie dla cokołu przyziemia – nie jest to szkoda pochodzenia górniczego;

- lokalne spękania i zarysowania ścian, sufitów, faset, pachwin dla pomieszczeń wewnętrznych na poziomie parteru, pierwszego piętra oraz strychu – wada istotna;

- w pomieszczeniu łazienki oraz kuchni drobne zarysowania oraz siateczkowate spękania starych płytek ceramicznych – wada nieistotna;

- pęknięty parapet wewnętrzny drewniany – nie jest to szkoda pochodzenia górniczego;

- stary ślad pozalaniowy – nie jest to szkoda pochodzenia górniczego;

- wilgoć ścian piwnicznych – nie jest to szkoda pochodzenia górniczego, jest to wada wykonawcza ciągłości lub brak pierwotnej izolacji murów.

Budynek gospodarczo – garażowy został wzniesiony na przełomie lat 60/70 – tych XX wieku. Podobnie jak budynek mieszkalny zbudowany w technologii klasycznej murowanej jako jedna bryła prosta wraz z dobudowanymi elementami. Budynek zasadniczy jest dwukondygnacyjny i jest niepodpiwniczony. Ma dach jednospadowy, kryty papą. Na poziomie parteru znajduje się garaż jednostanowiskowy. Budynek garażowy jest w dobrym stanie użytkowania. Wyjątkiem tutaj jest nieznaczne pochylenie całej bryły budynku garażu. W elementach zewnętrznych i wewnętrznych garażu, na wszystkich jego ścianach, oraz elementach terenowych przyległych do niego, biegły stwierdził następujące uszkodzenia:

- wychylenie bryły budynku gospodarczo – garażowego o wartości 3 – 16 mm/m – wada nieistotna;

- lokalne zabrudzenia i zacieki elewacyjne – nie jest to szkoda pochodzenia górniczego;

- łuszcząca się farba elewacyjna - nie jest to szkoda pochodzenia górniczego;

- widoczne ukośne zarysowanie muru własciwego – wada nieistotna ;

- wadliwe odwodnienie, brak połączenia rury spustowej do kanalizacji - nie jest to szkoda pochodzenia górniczego;

- ubytki w cegłach - nie jest to szkoda pochodzenia górniczego;

- zawilgocenie ścian w pralni oraz garażu - nie jest to szkoda pochodzenia górniczego;

- spękania ścian, sufitu oraz faset w pralni – wada nieistotna;

- widoczne poziome peknięcia komina ponad połacia dachową – wada nieistotna.

Odnośnie otoczenia posesji biegły stwierdził, że występujące szkody nie są związane z eksploatacją górniczą, jedynie spękanie elementów murków w okolicy starego kompostownika w niewielki stopniu związane jest z tą eksploatacją, gdyż głównie wada ta ma charakter wykonawczy i wynika z zużycia naturalnego.

W sporządzonym kosztorysie szczegółowym nr 1 biegły ustalił koszt naprawienia szkody dla budynku mieszkalnego na kwotę 59.904,90 zł netto (brutto – 8 % VAT 64.697,30 zł). Kalkulacja została sporządzona na bazie cen z III kwartału 2023r.

W sporządzonym kosztorysie szczegółowym nr 2 biegły ustalił koszt naprawienia szkody dla budynku gospodarczo – garażowego w wysokości 11.844,40 zł netto (brutto -23 % VAT 14.568,60 zł). Kalkulacja została sporządzona na bazie cen z III kwartału 2023r.

W sporządzonym kosztorysie szczegółowym nr 3 biegły ustalił koszt naprawienia szkody dla nawierzchni brukowych i ogrodzenia w wysokości 5.583,27 zł netto (brutto – 23 % VAT 6.867,50 zł) Kalkulacja została sporządzona na bazie cen z III kwartału 2023r.

Łącznie koszt naprawienia szkody na poziomie cen z III kwartału wynosi 77.332,57 złotych netto, 86.133,32 złote brutto.

Jako sposób naprawienia szkody biegły wskazał wykonanie prac naprawczych. Stan budynków pozwala na ich skuteczną naprawę. Za aspektem naprawy przemawia również fakt już wykonanych przez powodów wielu prac remontowo – budowlanych na całym budynku i to zarówno dla elementów zewnętrznych jak i też pomieszczeń wewnętrznych. dowód: opinia biegłego sądowego W. P. k. 73 – 157

Nieruchomość położona w R. przy ulicy (...), składająca się z działki ewidencyjnej o numerze (...), zabudowanej budynkiem mieszkalnym o powierzchni 111,26 m ² i gospodarczym, dla której Sąd Rejonowy w Rudzie Śląskiej prowadzi księgę wieczystą o numerze (...) według stanu i cen z sierpnia 2024r. wynosiłaby 567.670 zł., jednakże wobec wystąpienia szkód górniczych na obszarze posadowienia nieruchomości wynosi 503.700 zł. Zatem utrata wartości rynkowej nieruchomości stanowi różnicę tych wartości nieruchomości i wynosi 63.970 zł. dowód: opinia biegłego rzeczoznawcy majątkowego i geodety K. K. k. 204 - 240

Ustalając stan faktyczny w niniejszej sprawie Sąd oparł się na załączonych do akt sprawy dokumentach, których autentyczność i prawdziwość nie była kwestionowana w toku procesu przez strony. Ich prawdziwość, rzetelność i autentyczność nie budziła też wątpliwości Sądu, dlatego też Sąd uznał je w całości za wiarygodne i uwzględnił dokonując rekonstrukcji istotnych dla rozstrzygnięcia sprawy okoliczności faktycznych.

Sąd przeprowadził dowód z opinii biegłego z zakresu budownictwa W. P. oraz dowód z opinii biegłego rzeczoznawcy majątkowego i geodety K. K..

Nie ulega wątpliwości, że dowód z opinii biegłych podlega ocenie przy zastosowaniu art. 233 § 1 k.p.c. - na podstawie właściwych dla jej przedmiotu kryteriów zgodności z zasadami logiki i wiedzy powszechnej, poziomu wiedzy biegłego, podstaw teoretycznych opinii, a także sposobu motywowania oraz stopnia stanowczości wyrażonych w niej wniosków (por. postanowienie SN z 7.11.2000 r., I CKN 1170/98, OSNC 4/2001, poz. 64).

Sporządzona w rozpoznawanej sprawie opinia W. P. wydana została zgodnie ze zleceniem Sądu, przy uwzględnieniu wszystkich okoliczności istotnych dla poczynienia niezbędnych ustaleń faktycznych. Opinia została sporządzona w sposób rzetelny, wszechstronny i była poparta specjalistyczną literaturą, oględzinami nieruchomości oraz wykonanymi pomiarami. Jest ona spójna, zrozumiała, stanowcza i weryfikowalna z uwagi na jasność zawartych w nich treści. Nie istniały też wątpliwości co do wiedzy, fachowości lub bezstronności biegłego. Wiedza i doświadczenie zawodowe opiniującego oraz stanowczy charakter opinii przekonują, że zasadnym było poczynienie ustaleń na podstawie tej opinii.

Z tych samych względów Sąd uznał za zasadne poczynienie ustaleń na podstawie opinii biegłego sądowego K. K..

Strony nie kwestionowały powyższych opinii.

Sąd zważył, co następuje:

W ustalonym stanie faktycznym powództwo zasługuje na uwzględnienie.

Dochodzone przez powódkę roszczenia wynikały z faktu wystąpienia szkody na jej nieruchomości, spowodowanej ruchem zakładu górniczego pozwanej, a ponieważ ruch ten prowadzony był zgodnie z ustawą Prawo geologiczne i górnicze, to do naprawienia wyrządzonej tym ruchem szkody zastosowanie miały przepisy regulujące tę szczególną materię.

Roszczenia powódki mają oparcie w przepisach aktualnie obowiązującej ustawy z dnia 9 czerwca 2011r. Prawo geologiczne i górnicze (Dz.U.2023.633 j.t.).

Podstawę dla ustalenia odpowiedzialności za powstałą szkodę w nieruchomości powódki stanowi art. 144 cyt. ustawy. Po myśli ust. 1 tego przepisu właściciel nie może sprzeciwić się zagrożeniom spowodowanym ruchem zakładu górniczego, który jest prowadzony zgodnie z ustawą. Może on jednak żądać naprawienia wyrządzonej tym ruchem szkody, na zasadach określonych ustawą. Ustęp 2 stanowi, że przepis powyższy stosuje się odpowiednio do innych podmiotów, których prawa majątkowe są zagrożone ruchem zakładu górniczego. Natomiast z kolejnego ustępu (ust. 3) wynika, że jeżeli nie zachodzą okoliczności przewidziane w ustępach 1 i 2, przedsiębiorca odpowiada za szkodę według zasad określonych w Kodeksie cywilnym. Innymi słowy zastosowanie znajdują przepisy ogólne kodeksu cywilnego regulujące kwestię naprawienia szkody.

Przepis art. 145 powyższej ustawy stanowi, że jeżeli ustawa nie stanowi inaczej, do naprawiania szkód, o których mowa w art. 144 ust. 1 i 2, stosuje się przepisy Kodeksu cywilnego.

Odpowiedzialność pozwanego przedsiębiorcy opiera się więc na podstawie art. 435 kodeksu cywilnego, który to przepis stanowi, że prowadzący na własny rachunek przedsiębiorstwo lub zakład wprawiany w ruch za pomocą sił przyrody (pary, gazu, elektryczności, paliw płynnych itp.) ponosi odpowiedzialność za szkodę na osobie lub mieniu, wyrządzoną komukolwiek przez ruch przedsiębiorstwa lub zakładu, chyba że szkoda nastąpiła wskutek siły wyższej albo wyłącznie z winy poszkodowanego lub osoby trzeciej, za którą nie ponosi odpowiedzialności (§ 1).

Zgodnie więc z art. 363 k.c., który znajduje zastosowanie w niniejszej sprawie, naprawienie szkody powinno nastąpić, według wyboru poszkodowanego, bądź przez przywrócenie stanu poprzedniego (restytucja naturalna), bądź przez zapłatę odpowiedniej sumy pieniężnej. Jednakże gdyby przywrócenie stanu poprzedniego było niemożliwe albo gdyby pociągało za sobą dla zobowiązanego nadmierne trudności lub koszty, roszczenie poszkodowanego ogranicza się do świadczenia w pieniądzu. Z kolei w § 2 wskazano, że jeżeli naprawienie szkody ma nastąpić w pieniądzu, wysokość odszkodowania powinna być ustalona według cen z daty ustalenia odszkodowania, chyba że szczególne okoliczności wymagają przyjęcia za podstawę cen istniejących w innej chwili. Regulacje art. 363 § 1 k.c. w zw. z art. 145 pgg, przyznają poszkodowanym uprawnienie do dokonania wyboru sposobu naprawienia szkody, który to wybór jest dla sądu wiążący.

Podkreślić należy, że aby przejść do etapu postępowania sądowego dochodzenia przywrócenia stanu poprzedniego w związku z ruchem zakładu górniczego, to najpierw przeprowadzone musi zostać postępowanie ugodowe między stronami. Zgodnie z art. 151 ust. 1 cyt. ustawy sądowe dochodzenie roszczeń jest możliwe po wyczerpaniu postępowania ugodowego. Natomiast w ustępie 2 przepisu wskazano, że warunek wyczerpania postępowania ugodowego jest spełniony, jeżeli przedsiębiorca odmówił zawarcia ugody lub jeżeli od skierowania przez poszkodowanego roszczenia wobec przedsiębiorcy upłynęło 30 dni, chyba że poszkodowany, zgłaszając żądanie zawarcia ugody, wyznaczy dłuższy termin.

Zgodnie z ustalonym stanem faktycznym powódka zgłosiła szkodę pozwanej pismem z dnia 12 maja 2023r., doręczonym pozwanej w dniu 15 maja 2023r. (k. 22- 24). Pozwana miała od tego momentu 30 dni na to, by wskazane przez powódkę szkody naprawić lub dokonać ugodowego załatwienia sprawy, do czego jednak ostatecznie nie doszło. W piśmie z dnia 12 czerwca 2023r. pozwana poinformowała pełnomocnika powódki, że sprawa toczy się na skutek wniosku powódki z dnia 24 września 2021r., zaś obecnie powódce został przesłany projekt ugody. (k. 35, 38 – 40). Ostatecznie do zawarcia ugody nie doszło, jednakże tryb ugodowy przewidziany niniejszą ustawą uznać należy za wyczerpany.

Wydana w niniejszej sprawie opinia biegłego sądowego W. P. nie pozostawia żadnych wątpliwości co do tego, że niektóre występujące na nieruchomości powódki szkody są szkodami pochodzenia górniczego i pozostają w związku przyczynowym z działalnością pozwanej. Wpływy tej eksploatacji spowodowały uszkodzenia w obiektach będących przedmiotem pozwu w postaci uszkodzenia budynku mieszkalnego, budynku gospodarczym oraz w zagospodarowanym terenie.

W przypadku usuwania skutków wychylenia budynku od pionu(...) w K. podaje stopnie uciążliwości z uwagi na trwałe wychylenie (T) oraz niezbędne prace naprawcze. Z uwagi na uciążliwość użytkowania wychylonych budynków na terenach górniczych ustalono następujące uciążliwości:

1.  T równe lub mniejsze niż 10 mm/m – wychylenie o nieodczuwalnej uciążliwości – nie występuje potrzeba wykonania prac naprawczych,

2.  T większe niż 10 mm/m i mniejsze lub równe niż 15 mm/m – wychylenie o małej uciążliwości – może wystąpić potrzeba wykonania prac naprawczych mających na celu zmniejszenie uciążliwości użytkowania budynku, przy czym prace te polegają na poziomowaniu podłóg, przywracaniu właściwych spadków posadzek, tarasów i rynien oraz wyregulowaniu stolarki,

3.  T większe niż 15 mm/m i mniejsze lub równe 20 mm/m – wychylenie o średniej uciążliwości – możliwa jest naprawa według zaleceń dla budynków o małej uciążliwości lub rektyfikacja,

4.  T większe niż 20 mm/m i mniejsze lub równe 25 mm/m – wychylenie o dużej uciążliwości - możliwa jest naprawa według zaleceń dla budynków o średniej uciążliwości, jednakże preferuje się rektyfikację budynków,

5.  T większe niż 25 mm/m – wychylenie niedopuszczalne – niezbędna jest rektyfikacja budynku.

Natomiast z Instrukcji nr 24 (...) wynika, że wypłata odszkodowania za utratę wartości budynku spowodowaną jego wychyleniem jest możliwa przy wychyleniu wypadkowym równym 10mm/m lub większym. Wypłata odszkodowania za utratę wartości wychylonego budynku nie zwalnia zakładu górniczego z odpowiedzialności za uszkodzenie elementów konstrukcji i wykończenia, powstałe w wyniku prowadzenie eksploatacji. Powinny one zostać usunięte niezależnie od występującego wychylenia, przez naprawę szkody lub wypłatę odszkodowania.

Wskazana powyżej zasada nie ma zastosowania w rozpoznawanej sprawie, gdyż jak wynika z opinii biegłego sądowego wychylenie budynku mieszkalnego (3 – 16 mm/m) powódki nie jest wyłącznie następstwem eksploatacji prowadzonej przez pozwaną (strona 4 opinii).

Powódka domagała się jednak odszkodowania za obniżenie wartości handlowej nieruchomości z uwagi na położenie nieruchomości w obszarze górniczym, a także z powodu występujących szkód pochodzenia górniczego.

W wypadku rzeczy uszkodzonych, następnie poddanych zabiegowi przywrócenia im cech pierwotnych, sam fakt takiego zabiegu może w poważnym stopniu obniżyć atrakcyjność rzeczy, co w stosunkach handlowych może się wyrażać obniżeniem oceny. Przewrócenie rzeczy jej walorów użytkowych i estetycznych nie zawsze w pełni wyrównuje doznany przez poszkodowanego uszczerbek majątkowy. W orzecznictwie pojawiło się w związku z tym pytanie czy taka postać ubytku wartości rzeczy, którą przyjęło się określać mianem obniżenia wartości handlowej, może być przedmiotem samodzielnego roszczenia.

W orzecznictwie Sądu Najwyższego przeważało stanowisko, że przywrócenie stanu poprzedniego eliminuje możliwość żądania dodatkowego odszkodowania odpowiadającego obniżeniu wartości sprzedanej rzeczy. Wyrazem takiego zapatrywania był m.in. wyrok z dnia 3 lutego 1971 r., III CRN 450/70 (OSNCP 1971, Nr 11, poz. 205), w którym Sąd Najwyższy przyjął, że jeżeli w wyniku naprawy przywrócono uszkodzony samochód do stanu poprzedniego, jego właściciel nie może żądać zasądzenia ponadto sumy pieniężnej odpowiadającej obniżeniu "wartości handlowej" samochodu.

W uchwale z dnia 12 października 2001 r., III CZP 57/01 (OSNC 2002, Nr 5, poz. 57) Sąd Najwyższy odstąpił od powołanej uchwały, stwierdzając, że odszkodowanie może obejmować, oprócz kosztów jego naprawy, także zapłatę sumy pieniężnej, odpowiadającej różnicy między wartością tego samochodu przed uszkodzeniem i po naprawie. Uwarunkowana potrzebami gospodarki rynkowej ewolucja stanowiska w zakresie kształtowania wartości rzeczy w następstwie stosowania restytucji naturalnej znalazła swoje odzwierciedlenie w uchwale Sąd Najwyższy z dnia 12 maja 2004 r., sygn. III CZP 20/04.

Również Sąd Apelacyjny w Katowicach w wyroku z dnia 27 września 2012r. w sprawie o sygn. akt I ACa 570/12 (LEX nr 1220473) wskazał, że roszczenie o naprawienie szkody górniczej może w konkretnym stanie faktycznym obejmować nie tylko koszty naprawy, ale również ewentualne odszkodowanie za utratę wartości nieruchomości. Strata polega bowiem na rzeczywistej zmianie stanu majątkowego. Wyraża się wielkością uszczerbku doznanego w majątku istniejącym przed zdarzeniem wyrządzającym szkodę i ewentualnych dalszych uszczerbkach, będących normalnym następstwem zdarzenia początkowego.

Na takim też stanowisku stanął Sąd Okręgowy w Katowicach w sprawie I Cgg 95/20 (por. wyrok Sądu Okręgowego w Katowicach z dnia 28 października 2022 r., sygn. akt I Cgg 95/20).

Podzielając powyższe stanowiska dotyczące możliwości dochodzenia odszkodowania za utratę wartości nieruchomości dodać należy, że prawo domagania się takiego odszkodowania nie powinno być ograniczone jedynie do szkód spowodowanych wychyleniem budynków lecz może wynikać także z faktu położenia nieruchomości na terenie górniczym i wynikającą z tego faktu koniecznością wykonania prac naprawczych.

Zatem Sąd zasądził od pozwanej (...) Spółki Akcyjnej w K. na rzecz powódki R. M. kwotę 150.103,32 zł tytułem odszkodowania wraz z ustawowymi odsetkami za opóźnienie:

a.  od kwoty 86.133,32 złotych od dnia 7 grudnia 2023r. (od dnia doręczenia pozwanej odpisu opinii biegłego W. P.);

b.  od kwoty 33.866,68 złotych od dnia 2 września 2024r. (od dnia doręczenia pozwanej odpisu opinii biegłego K. K.)

c.  od kwoty 30.103,32 złote od dnia 5 listopada 2024r. (od dnia następującego po dniu doręczenia pozwanej pisma procesowego pełnomocnika powódki zawierającego rozszerzenie żądania pozwu).

W orzecznictwie Sądu Najwyższego dominuje pogląd, że chwilą wymagalności roszczenia, którego wysokość zostaje ustalona według cen z chwili orzekania jest dzień wyrokowania. Od chwili ustalenia odszkodowania w konkretnej kwocie można mówić o opóźnieniu się dłużnika z zapłatą odszkodowania określonego według cen z tej chwili i w konsekwencji, dopiero od tej chwili można zasądzić od niego odsetki za opóźnienie (por. wyroki Sądu Najwyższego z dnia 16 kwietnia 2009r. I CSK 524/2008 OSNC 2009/D poz. 106 oraz z dnia 7 lipca 2011 r. II CSK 635/2010 i cyt. tam orzecznictwo).

Próbę pogodzenia stanowiska o wymagalności roszczenia pieniężnego z chwilą wezwania dłużnika do zapłaty oraz określenia tej wymagalności z chwilą wyrokowania i z tym połączoną chwilę, od której można domagać się odsetek za opóźnienie stanowi wyrok Sądu Najwyższego z dnia 11 lutego 2010r. I CSK 262/2009. W uzasadnieniu tego orzeczenia, przyjmując jako zasadę wymagalność roszczenia odszkodowawczego w przypadku zobowiązania bezterminowego od wezwania dłużnika do spełnienia świadczenia i wynikający z tego początek terminu, od którego można obliczać odsetki, za wyjątek od tej zasady uznana została sytuacja, w której pomiędzy dniem wymagalności a dniem wyrokowania doszło do istotnej zmiany wysokości odszkodowania, która zostaje określona przez sąd na chwilę wyrokowania. Stanowisko to zakłada więc rozdzielenie wymagalności i początkowej daty, od której można liczyć odsetki za opóźnienie, motywując to ekonomicznie i według zasad słuszności (podobnie Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 18 listopada 2003r. II CK 235/2002 Monitor Prawniczy 2006/2).

Odsetki spełniają nie tylko funkcję waloryzacyjną, ale także odszkodowawczą (por. wyroki Sądu Najwyższego: z dnia 29 maja 2000r. III CKN 823/98; z dnia 16 kwietnia 2009 r. I CSK 524/2008 OSNC 2009/D poz. 106 i z dnia 7 lipca 2011r. II CSK 635/2010), zatem wraz z kwotą zasądzonego odszkodowania nie mogą przewyższać wysokości wyrządzonej szkody. Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 13 września 2012r. V CSK 379/2011 wskazał, że „za chwilę wymagalności roszczenia pieniężnego, w przypadku szkód górniczych, uważa się dzień ustalenia jego wysokości przez sąd w wyroku. Przyjęcie stanowiska wskazującego jako chwilę wymagalności roszczenia pieniężnego, w przypadku szkód górniczych, dzień ustalenia jego wysokości przez sąd w wyroku przekonuje dodatkowo z kolejnych przyczyn. Po pierwsze, odpowiada ono istocie wymagalności roszczenia oraz obowiązku naprawienia szkód górniczych na podstawie przepisów prawa górniczego. Po drugie, wymagalność roszczenia jako prawa podmiotowego może dotyczyć tylko żądania przez wierzyciela od dłużnika konkretnego zachowania. Po trzecie, z ekonomicznego punktu widzenia pozwala ono na sprawiedliwsze rozłożenie między stronami ryzyka prowadzenia sporu o naprawienie szkody, zwłaszcza w okolicznościach, kiedy nie wiadomo od początku, czy zasadne będzie przywrócenie do stanu poprzedniego, czy też odszkodowanie pieniężne, a wybór rodzaju świadczenia nie zależy od wierzyciela. Po czwarte, co jest wnioskiem ogólniejszym, w razie uznania wymagalności zobowiązania pieniężnego dłużnika z chwilą wyrokowania unika się, w razie zasądzenia odsetek, że zasądzone odszkodowanie wraz z odsetkami przewyższy wysokość wyrządzonej szkody.” Orzeczenie to wydane zostało pod rządami poprzedniej ustawy Prawo górnicze i geologiczne, jednakże wypływające z niego wnioski zachowują swoją aktualność.

W rozpoznawanej sprawie wysokość kosztów napraw została obliczona przez biegłego sądowego W. P. według cen z III kwartału 2023r., zatem Sąd uznał, że ustawowe odsetki za opóźnienie co do tego żądania pozwu winny zostać zasądzone od dnia doręczenia stronie pozwanej opinii tego biegłego sądowego, gdyż powyższa opinia wskazywała na sposób naprawienia szkody, a jednocześnie określała wysokość należnego powódce odszkodowania.

Opinia biegłego sądowego K. K. została wydana na podstawie cen z sierpnia 2024r. Odpis powyższej opinii został doręczony pozwanej w dniu 2 września 2024r. Zatem ustawowe odsetki za opóźnienie co do tego żądania pozwu zostały zasądzone od kwoty 33.866,68 zł od dnia doręczenia stronie pozwanej odpisu opinii oraz od kwoty 30.103,32 zł dnia następnego po doręczeniu pozwanej pisma procesowego zawierającego rozszerzenie żądania pozwu.

W pozostałym zakresie Sąd oddalił żądanie odnośnie ustawowych odsetek za opóźnienie.

Mając powyższe ustalenia i rozważania na względzie na podstawie art. 144 § 1 i 2, 145 ustawy Prawo geologiczne i górnicze z 2011r. w związku art. 435 k.c. oraz art. 481 § 1 k.c. orzeczono jak w sentencji.

Strony były reprezentowane przez profesjonalnych pełnomocników. O kosztach zastępstwa procesowego Sąd orzekł na podstawie art. 98 § 1 i 3 k.p.c. i § 2 pkt 6, § 19 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015r. w sprawie opłat za czynności adwokackie.

Zgodnie z art. 96 ust. pkt 12 ustawy o kosztach sądowych w sprawach cywilnych z dnia 28 lipca 2005r. (Dz.U.2023.1144 t.j.) strona dochodząca naprawienia szkód spowodowanych ruchem zakładu górniczego, nie ma obowiązku uiszczenia kosztów sądowych. Mając powyższe na względzie, na podstawie art. 83 i 113 ust. 1 ustawy o kosztach w sprawach cywilnych – Sąd nakazał pobrać od pozwanej na rzecz Skarbu Państwa – Sądu Okręgowego w Gliwicach kwotę 8.108,16 zł tytułem nieuiszczonych kosztów sądowych, na kwotę tę złożyły się opłata sądowa w wysokości 7.506 zł oraz koszty opinii biegłego sądowego w wysokości 602,16 zł.

Gliwice, 3 grudnia 2024r.

SSO Katarzyna Banko

.