Portal Orzeczeń Sądów Powszechnych

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 8 lutego 2022 roku

Sąd Okręgowy w Gliwicach I Wydział Cywilny

w składzie:

Przewodniczący:	SSO Andrzej Kieć
Protokolant:	Sandra Bień

po rozpoznaniu w dniu 8 lutego 2022 roku w Gliwicach

sprawy z powództwa D. G., B. K. (1)

przeciwko (...) z siedzibą w B.

o naprawienie szkody

1.  zasądza od pozwanej (...) z siedzibą w B. na rzecz powódki D. G. kwotę 307 025,17 (trzysta siedem tysięcy dwadzieścia pięć i 17/100) złotych z ustawowymi odsetkami za opóźnienie liczonymi w następujący sposób:

- od kwoty 49 120 (czterdzieści dziewięć tysięcy sto dwadzieścia) złotych od dnia 21 sierpnia 2021 roku do dnia 25 sierpnia 2021 roku,

- od kwoty 258 905, 17 (dwieście pięćdziesiąt osiem tysięcy dziewięćset pięć i 17/100) złotych od dnia 21 września 2021 roku do dnia zapłaty;

2.  zasądza od pozwanej (...) z siedzibą w B. na rzecz powódki B. K. (1) kwotę 96 507,91 (dziewięćdziesiąt sześć tysięcy pięćset siedem i 91/100) złotych z ustawowymi odsetkami za opóźnienie liczonymi w następujący sposób:

- od kwoty 30 880 (trzydzieści tysięcy osiemset osiemdziesiąt) złotych od dnia 21 sierpnia 2021 roku do dnia 25 sierpnia 2021 roku,

- od kwoty 96 507,91 (dziewięćdziesiąt sześć tysięcy pięćset siedem i 91/100) złotych od dnia 21 września 2021 roku do dnia zapłaty;

3. oddala powództwo w pozostałym zakresie;

4. zasądza od pozwanej na rzecz powódek kwotę 4 357,80 (cztery tysiące trzysta pięćdziesiąt siedem i 80/100) złotych tytułem zwrotu kosztów procesu;

5. nakazuje pobrać od pozwanej na rzecz Skarbu Państwa Sądu Okręgowego w Gliwicach kwotę 27 078,54 (dwadzieścia siedem tysięcy siedemdziesiąt osiem i 54/100) złotych tytułem kosztów sądowych.

SSO Andrzej Kieć

Sygn. akt I Cgg 25/19

UZASADNIENIE

Powódki D. G. i B. K. (1) w pozwie złożonym w dniu 10.09.2019 r. wniosły o zasądzenie na ich rzecz solidarnie od pozwanej (...) w B. kwoty 80.000 zł z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od dnia wytoczenia powództwa oraz o zasądzenie kosztów procesu, tytułem odszkodowania za szkody spowodowane ruchem zakładu górniczego a powstałe na nieruchomości położonej przy ul. (...) w R..

W uzasadnieniu podały, że są współwłaścicielami wyżej opisanej nieruchomości zabudowanej budynkiem mieszkalnym. Nieruchomość uległa uszkodzeniu na skutek eksploatacji górniczej. Budynek mieszkalny uległ wychyleniu, nadto występują w nim inne uszkodzenia. Nadto wystąpiły szkody w otoczeniu budynku: deformacja ogrodzenia pęknięcia murków oporowych. Naprawa szkód winna nastąpić w drodze wypłaty odszkodowania.

W piśmie z dnia 25.08.2021 r. (k.233 – nadanym w UP dnia 27.08.2021r) powódki dokonały modyfikacji (rozszerzyły powództwo) domagając się zasądzenia na rzecz powódek łącznej kwoty 500.041,01 zł z ustawowymi odsetkami za opóźnienie liczonymi w następujący sposób: od kwoty 80.000 zł od dnia wytoczenia powództwa do dnia modyfikacji roszczenia i od kwoty 500.041,01 zł od dnia następnego po dokonaniu modyfikacji do dnia zapłaty.

Ostatecznie – po doprecyzowaniu żądania na rozprawie w dniu 8.02.2022r. (w ramach żądania rozszerzonego w piśmie z 25.08.2021r.) - powódki D. G. i B. K. (1) wniosły o zasądzenie od pozwanej (...) następujących kwot:

- na rzecz powódki D. G. kwoty 307.025,17 złotych wraz z ustawowymi odsetkami za opóźnienie liczonymi od kwoty 49.120 zł od dnia wytoczenia powództwa do dnia 25 sierpnia 2021 roku i od kwoty 258.903,17 od dnia 26 sierpnia 2021 roku do dnia zapłaty;

- na rzecz powódki B. K. (1) kwoty 193.015,82 złotych wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od kwoty 30.880 złotych od dnia wytoczenia powództwa do dnia 25 sierpnia 2021 roku i od kwoty 162.135,82 złotych od dnia 26 sierpnia 2021 roku do dnia zapłaty.

Pozwana wniosła o oddalenie powództwa i zasądzenie kosztów. Oświadczyła, że kwestionuje roszczenie co do zasady jak i co do wysokości. Jednocześnie przyznała, że jako następca prawny podzielonej (...) S.A. (w skład której wchodziła KWK (...)), odpowiada za szkody górnicze powstałe wskutek eksploatacji m.in. KWK (...)., z tym, że odpowiedzialność za szkody górnicze ponosi również (...) S.A.

Sąd ustalił:

Powódki są współwłaścicielkami nieruchomości położonej w R. przy ul. (...) objętej księga wieczystą Kw nr (...). Nieruchomość jest zabudowana budynkiem mieszkalnym, w którym wyodrębniono trzy lokale mieszkalne stanowiące odrębne nieruchomości. Lokal mieszkalny nr (...) objęty jest KW nr (...), wiążą się z nim udziały w nieruchomości wspólnej w wysokości (...) i stanowi on własność D. G. w 100%. Lokal mieszkalny nr (...) objęty jest KW nr (...), wiążą się z nim udziały w nieruchomości wspólnej w wysokości (...) i stanowi on współwłasność B. K. (1) i W. K. (1) po ½ części. Lokal mieszkalny nr(...) objęty jest KW nr (...), wiążą się z nim udziały w nieruchomości wspólnej w wysokości (...) i stanowi on stanowi własność D. G. w 100%. (akt notarialny z 15.05.2007r, wydruki z księgi wieczystej k. 6-25, 249 - 274).

Pismem z 8 lipca 2019 roku powódki zgłosiły u pozwanej wniosek o naprawę szkód górniczych (wniosek k.26).

Ze sporządzonej na zlecenie Sądu opinii biegłych z zakresu górnictwa i geologii oraz miernictwa górniczego J. M. (1) oraz W. K. (2) wynika, iż na nieruchomość powódek oddziaływała eksploatacja górnicza prowadzona przez wyłącznie jeden zakład (...); szkody, których naprawy dochodzą powódki zostały spowodowane działalnością ww. kopalni. Wpływy ruchu prowadzonego przez ta kopalnię zakończyły się do końca roku 2016w; od 2017 roku teren jest górniczo uspokojony. Pochylenie zasadniczej bryły budynku powódek wynosi 17,2 mm/m a przybudówki od strony południowo – wschodniej 10,8 mm/m w kierunku południowo – zachodnim. Pochylenie budynku powstało na skutek eksploatacji prowadzonej przez kopalnię (...) w pokładach 416 wg i wd, 504,507,502 wg i wd i 510 wg i wd w okresie po wybudowaniu budynku do roku 2016. Ostateczna wartość wychylenia się budynku powódek ustabilizowała się do końca roku 2016, w dalszych latach się nie zmieniała. Ostatnia prowadzona eksploatacja w latach 2013 – 2016 w pokładzie 502 wg i wd spowodowała zmianę wychylenia budynku w stopniu zauważalnym dla powódek. W obrębie nieruchomości powódek występowały drgania gruntu na skutek wstrząsów górniczych, których intensywność według kryteriów skali GSIS kwalifikuje się do zerowego stopnia tj. nie powodującego żadnych uszkodzeń w budynkach a według kryteriów skali MSK do stopnia IV (nie powodującego skutków w budynkach); w związku z brakiem tzw. płytkich zrobów oraz rakiem udokumentowanych przypadków występowania deformacji nieciągłych oraz budową geologiczną górotworu (nadkład grubości 90m) nie zachodzi możliwość aktywacji starych zrobów, nadto nie wystąpiła żadna zmiana stosunków wodnych mogąca mieć wpływ na uszkodzenia budynku. Na nieruchomość powódek nie oddziaływały strefy uskokowe (opinia biegłych J. M. oraz W. K. k. 73 - 115).

Z opinii biegłej z zakresu budownictwa oraz szkód górniczych R. Ż. (1) wynika natomiast, iż główną szkodą pochodzenia górniczego jaka występuje w budynku mieszkalnym jest jego trwałe wychylenie od pionu. Budynek jest wybudowany bez dodatkowych zabezpieczeń konstrukcyjnych na dodatkowe obciążenia wynikające z deformacji terenu górniczego. Maksymalne wychylenie narożników budynku głównego (według pomiarów wykonanych na zlecenie pozwanej) wynosi 21 mm/m, co powoduje dużą uciążliwość w użytkowaniu; maksymalne wychylenie narożników dobudówki wynosi 14 mm/m co powoduje małą uciążliwość w użytkowaniu. Budynek mieszkalny wraz z dobudówką stanowią wspólny układ funkcjonalno – użytkowy a co za tym idzie duża uciążliwość w użytkowaniu dla budynku głównego należy przyjąć również dla budynku mieszkalnego. Brak wyżej wspomnianych zabezpieczeń spowodował miejscowe spękania ścian powyżej piwnic, zarysowanie ścian narożników na klatce schodowej; w dobudówce: poziome spękania ścian wewnętrznych, spękania ukośne ścian przy otworach okiennych i drzwiowych. Z uwagi na wartość wychylenia budynek klasyfikuje się do naprawy poprzez wypłatę odszkodowania równego wartości technicznej lub rektyfikacji. Z uwagi na warunki techniczne wykluczone jest prostowanie posadzek w celu usunięcia uciążliwości w użytkowaniu albowiem na skutek prostowania zmniejszy się wysokość pomieszczeń poniżej minimów przewidzianych rozporządzeniem ministra Transportu, Budownictwa i Gospodarki Morskiej z dnia 5 lipca 2013 roku w sprawie warunków technicznych jakim winny odpowiadać budynki i ich usytuowanie; z tego też względu budynek nie nadaje się do wypłaty odszkodowania za trwałe wychylenie od pionu.

Szkody w budynku ujawniły się w 2015r.

Szacunkowy koszt rektyfikacji budynku powódek wynosi łącznie 825. 977,34 zł netto (892.055,53 zł brutto). Ponieważ budynek jest zlokalizowany w odległości 1 metra od granicy działki, a prowadzenie robót rektyfikacyjnych wymaga odsłonięcia ścian fundamentowych czy li wykonania wykopu o szerokości 1,5 m, istnieje duże prawdopodobieństwo ingerencji w sąsiednią działkę a co z kolei przekreśla możliwość faktycznej rektyfikacji budynku.

Wartość techniczna budynku powódek (wartość odtworzeniowa, z uwzględnieniem stopnia zużycia technicznego dotyczącego materiałów) wynosi według stanu na 2015r (data powstania szkód): 528.122,22 zł brutto (484.738,50 zł. netto). Wartość techniczna budynku powódek (wartość odtworzeniowa, z uwzględnieniem stopnia zużycia technicznego dotyczącego materiałów) wynosi według stanu na 2021r: 500.041,01 zł brutto (458.737,37 zł. netto).

Porównując wartość techniczną budynku (wartość odtworzeniową pomniejszoną o stopień zużycia technicznego) z kosztami rektyfikacji, uzasadniona jest naprawa szkody poprzez wypłatę jednorazowego odszkodowania; koszty pionowania budynku przewyższają bowiem wartość techniczną budynku.

Odnośnie nawierzchni betonowej biegła wskazała, iż uległa ona erozji na skutek działalności czynników atmosferycznych i zużycia technicznego; brak jest jakichkolwiek uszkodzeń charakterystycznych dla szkód górniczych. Nawierzchnia ta jest użytkowana dłużej aniżeli jej trwałość techniczna (45 lata wobec 30 – 45 lat). Podobnie nawierzchnia z płyt betonowych prefabrykowanych – jej nawierzchnia uległa obniżeniu na zjeździe do garażu na skutek niewłaściwego zagęszczenia podłoża pod płytami betonowymi oraz wpływu wód opadowych spływających do zagłębienia pod wycieraczką stalową bez odprowadzenia tej wody do kanalizacji deszczowej (błąd wykonawczy i zużycie techniczne); nadto jak w poprzednim przypadku nawierzchnia ta jest użytkowana dłużej aniżeli jej średnia trwałość techniczna (41 przy 38 latach). Główną szkodą w ogrodzeniu jest erozja betonu oraz wadliwe osadzenie słupków stalowych w cokole betonowym bez zapewnienia właściwej otuliny betonowej słupka. Jest to błąd wykonawczy (prawidłowo osadzony słupek zapewnia minimum 5 cm otulinę a gniazdo wzmocnione jest zbrojeniem). Ogrodzenie również użytkowane jest dłużej aniżeli jego trwałość techniczna. (31 lat; wobec 15 – 25 lat). Z powyższych względów zarówno obie nawierzchnie jak i ogrodzenie nie klasyfikują się do odszkodowania z powodu działalności górniczej pozwanej.

(opinia biegłej R. Ż. k. 154 - 215)

Opisany stan faktyczny Sąd ustalił na podstawie zgromadzonych w aktach dowodów z dokumentów oraz w oparciu o dowody z opinii biegłych z zakresu górnictwa i geologii oraz z zakresu budownictwa. Opinie biegłych były sporządzone w sposób wykazujący znajomość opiniowanej problematyki, była jasne, logiczne, weryfikowalne a przez to mogły stanowić podstawę ustaleń. Opinie te nie została podważone przez strony, nie zostało wykazane by były błędne, niefachowe a przez to nie została podważona ich wiarygodność. Tym samym mogły stanowić podstawę ustaleń. Opinia biegłej z zakresu budownictwa została przez obie strony przyjęta bez zastrzeżeń. Odnośnie wniosku pozwanej o uzupełnienie opinii biegłych M. i K. – Sąd nie uwzględnił tego wniosku; sąd nie uznał za celowe uzupełnianie opinii w zakresie ustalenia rozgraniczenia odpowiedzialności pozwanej oraz innego zakładu górniczego. W ocenie Sądu dopuszczenie oraz przeprowadzenie tego dowodu nie było istotne dla rozstrzygnięcia; kwestia współodpowiedzialności za szkody górnicze i ewentualnego wystąpienia z żądaniem regresowym przez pozwaną leży poza tym postępowaniem. Przeprowadzenie dowodu powodowałoby w ocenie Sądu zbędne przedłużenie postępowania.

Sąd zważył:

Powództwo podlegało uwzględnieniu w części. Strona pozwana ostatecznie nie kwestionowała swojej odpowiedzialności co do zasady. Sporna była natomiast wysokość należnego odszkodowania. Z uwagi na datę ujawnienia się szkód (od roku 2015) do ich naprawy stosuje się przepisy Prawa geologicznego i górniczego z 2011 roku. Zgodnie z art. 145 tej ustawy jeżeli ustawa nie stanowi inaczej, do naprawiania szkód, o których mowa w art. 144 ust. 1 i 2 (spowodowane ruchem zakładu górniczego), stosuje się przepisy Kodeksu cywilnego. W myśl art. 363 par. 1 K.c. naprawienie szkody powinno nastąpić, według wyboru poszkodowanego, bądź przez przywrócenie stanu poprzedniego, bądź przez zapłatę odpowiedniej sumy pieniężnej. Jednakże gdyby przywrócenie stanu poprzedniego było niemożliwe albo gdyby pociągało za sobą dla zobowiązanego nadmierne trudności lub koszty, roszczenie poszkodowanego ogranicza się do świadczenia w pieniądzu.

Nieruchomość powódek położona jest na terenie górniczym i objęta była zasięgiem wpływów górniczych KWK (...); za wyrządzone szkody odpowiada pozwana spółka jako następca prawny sprawcy szkody. Odpowiedzialność pozwanej oraz ewentualna odpowiedzialność innego podmiotu górniczego jest w tej sytuacji zgodnie z art. 441 § 1 k.c. solidarna, a co za tym idzie brak jest ma podstaw do wyliczania w niniejszym postępowaniu w jakim stopniu każdy z podmiotów odpowiedzialnych za szkodę przyczynił się do jej powstania. Takie wyliczenie może być przeprowadzone na gruncie dochodzenia roszczeń regresowych miedzy tymi pomiotami w oparciu o przepis art. 441 § 2 k.c.

Powódki domagały się zasądzenia jednorazowego odszkodowania w kwocie odpowiadającej wartości technicznej budynku (wartość odtworzeniowa, z uwzględnieniem stopnia zużycia technicznego dotyczącego materiałów) według stanu na 2021r. Sąd uznał, iż jest to dopuszczalne i uzasadnione. Pomimo bowiem, iż szkoda w budynku wystąpiła w 2015r, budynek mieszkalny był nadal zamieszkiwany i eksploatowany – tym samym powódki odnosiły korzyść z budynku a ten w dalszym ciągu podlegał naturalnemu zużyciu. Żądane przez powódki odszkodowanie wyliczone na 2021r. było przy tym niższe niż wysokość szkody wyliczona na 2015r (uwzględniająca niższy stopień zużycia naturalnego).Zważywszy na stopień uszkodzeń jakie nastąpiły w budynku powódek, stopień wychylenia budynku od pionu, koszty przywrócenia do stanu poprzedniego, Sąd uznał, że żądanie naprawienia szkody poprzez zasądzenie na rzecz powódek wartości technicznej budynku jest w pełni uzasadnione. Takiego wyboru naprawienia szkody dokonały powódki. Nie mają natomiast związku z działalnością górniczą uszkodzenia nawierzchni oraz ogrodzenia.

Wartość techniczna budynku powódek (wartość odtworzeniowa, z uwzględnieniem stopnia zużycia technicznego dotyczącego materiałów) wynosi według stanu na 2021r: 500.041,01 zł brutto (458.737,37 zł. netto). Wartość ta stanowi wysokość szkody.

Stopień zużycia technicznego budynku mieszkalnego przy szacowaniu wysokości szkody winno się uwzględniać odnośnie materiałów gdyż zużyciu technicznemu ulegają tylko przedmioty materialne.

W piśmie z dnia 25.08.2021 r. (k.233 – nadanym w UP dnia 27.08.2021r) powódki dokonały modyfikacji (rozszerzyły powództwo) domagając się zasądzenia na rzecz powódek łącznej kwoty 500.041,01 zł z ustawowymi odsetkami za opóźnienie. Ostatecznie – po doprecyzowaniu żądania na rozprawie w dniu 8.02.2022r. (w ramach żądania rozszerzonego w piśmie z 25.08.2021r.) - powódki D. G. i B. K. (1) wniosły o zasądzenie od pozwanej (...) następujących kwot:

- na rzecz powódki D. G. kwoty 307.025,17 złotych wraz z ustawowymi odsetkami za opóźnienie liczonymi od kwoty 49.120 zł od dnia wytoczenia powództwa do dnia 25 sierpnia 2021 roku i od kwoty 258.903,17 od dnia 26 sierpnia 2021 roku do dnia zapłaty;

- na rzecz powódki B. K. (1) kwoty 193.015,82 złotych wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od kwoty 30.880 złotych od dnia wytoczenia powództwa do dnia 25 sierpnia 2021 roku i od kwoty 162.135,82 złotych od dnia 26 sierpnia 2021 roku do dnia zapłaty.

Powódki żądały zasądzenia w sumie kwoty 500.041,01 zł tj. wartości technicznej budynku z roku 2021 roku brutto, z uwzględnieniem zużycia technicznego materiałów. Tego rodzaju żądanie naprawienia szkody było zasadne, jednakże przy jego uwzględnieniu należało wziąć pod uwagę stosunki własnościowe dotyczące nieruchomości objętej pozwem.

Powódka D. G. jest współwłaścicielką nieruchomości na której wystąpiły szkody w 0,614 częściach (jako właściciel lokalu mieszkalnego nr (...) objętego KW nr (...), z którym wiążą się udziały w nieruchomości wspólnej w wysokości (...) i jako właściciel lokalu mieszkalnego nr(...) objętego KW nr (...), z którym wiążą się udziały w nieruchomości wspólnej w wysokości (...)). Zasądzeniu na jej rzecz podlegała zatem żądana ostatecznie kwota 307.025,17 zł (61,4% z 500.041,01 zł).

Powódka B. K. (1) jest współwłaścicielką nieruchomości na której wystąpiły szkody w 0,193 częściach (jako współwłaściciel w ½ części lokalu mieszkalnego nr (...) objętego jest KW nr (...), z którym wiążą się udziały w nieruchomości wspólnej w wysokości (...)). W związku z tym na jej rzecz należało zasądzić kwotę 96.507,91 zł (19,3% z 500.041,01 zł). W pozostałym zakresie powództwo B. K. podlegało oddaleniu – powódka B. K. nie wykazała bowiem ażeby była uprawniona do domagania się odszkodowania w imieniu drugiego współwłaściciela lokalu nr (...) tj W. K. (1). Zaznaczyć przy tym należy, iż domaganie się naprawienia szkody w drodze odszkodowania pieniężnego nie mieści się w ramach czynności współwłaściciela określonych w art. 209 kc.

Mając powyższe na uwadze, w/w kwoty w oparciu o przepis art. 144 ust. 1 p.g.g. zasądzono na ich rzecz.

O odsetkach od zasądzonych kwot orzeczono w oparciu o przepis art. 481 k.c. Powódki żądanie odsetkowe sprecyzowały w piśmie opatrzonym datą 25.08.2021 r. (k.233 – nadanym w UP dnia 27.08.2021r) i doprecyzowanym na rozprawie w dniu 8.02.2022r. Sąd żądanie odsetkowe uznał za zasadne częściowo. Kwotę należnego odszkodowania biegły wyliczył na łączną kwotę 500.041,01 zł brutto, biorąc pod uwagę stawki w budownictwie obowiązujące na czas sporządzania opinii (czerwiec 2021r). Stawki aktualne na ten czas zrekompensowały zatem wzrost cen we wcześniejszym okresie. W konsekwencji sąd uznał za zasadne żądanie odsetkowe za okres po doręczeniu stronie pozwanej odpisu opinii biegłego, w której została wyliczona szkoda (k.241) i od dnia następnego po doręczeniu stronie pozwanej odpisu pisma powódek opatrzonego datą 25.08.2021r. (co nastąpiło 20.09.2021r k.243)– z tym dniem bowiem roszczenie się zaktualizowało i pozwana pozostawała w zwłoce.

Niezależnie od powyższych uwag co do wymagalności roszczenia zauważyć należy, iż powódki nie wykazały by przedprocesowo dokonały stanowczego wezwania do zapłaty określonej kwoty pieniężnej, co mogłoby spowodować wymagalność roszczenia – nie spełnia tego wymogu ich pismo z 8.07.2019r dotyczące wezwania do ugodowego zakończenia sporu.

O kosztach procesu orzeczono na zasadzie art. 100 kpc, uwzględniając wynik procesu. Powódki utrzymały się z żądaniem łącznie co do kwoty 403 533,09 zł z żądanej kwoty 500 041,01 zł a zatem powódki wygrały sprawę w 80,7%. Powódki występowały w sprawie razem; były reprezentowane poprzez jednego pełnomocnika wspólnie ponosiły koszty procesu. Biorąc pod uwagę wysokość poniesionych kosztów procesu (koszty zastępstwa procesowego wg taryfy) oraz wyżej wskazany stopień utrzymania się z żądaniem należało zasądzić na ich rzecz tytułem zwrotu kosztów procesu kwotę 4357,80 zł.

Na podstawie art. 113 ustawy o kosztach sądowych w sprawach cywilnych nakazano pobranie części nieuiszczonych kosztów sądowych od pozwanej na rzecz Skarbu Państwa. Na podlegające rozliczeniu koszty sądowe składały się opłata od ostatecznie zgłoszonego żądania w wysokości 25.002 zł oraz wydatki na opinie biegłych w łącznej wysokości 8552,58 zł, łącznie 33554,63 zł . Z uwagi na stopień przegranej pozwanej w 80,7% należało pobrać od niej nieuiszczone koszty sądowe w takiej właśnie części tj. łącznie 27078,54 zł.

SSO Andrzej Kieć

.