Portal Orzeczeń Sądów Powszechnych

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 22 marca 2017 r.

Sąd Rejonowy w Zawierciu I Wydział Cywilny

w składzie następującym:

Przewodniczący:	SSR Marcin Borkowksi
Protokolant:	Stażysta Joanna Luboń

po rozpoznaniu w dniu 08 marca 2017 r. w Zawierciu

sprawy z powództwa J. S., Z. S. (1)

przeciwko Z. S. (2), K. S. (1)

o ustalenie

1.  oddala powództwo;

2.  przyznaje adwokatowi K. G. – Kancelaria Adwokacka w Z. od Skarbu Państwa - Sądu Rejonowego w Zawierciu kwotę 1.476,00 zł (jeden tysiąc czterysta siedemdziesiąt sześć złotych – w tym kwotę 276,00 zł tytułem podatku VAT) tytułem zwrotu kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej pozwanym Z. S. (2) i K. S. (1) z urzędu.

Sygn. akt I C 640/16

UZASADNIENIE

Pozwem z 13 kwietnia 2016 r. powodowie J. S. i Z. S. (1) wnieśli o ustalenie nieważności jednostronnej czynności prawnej (oświadczenia woli powodów) objętej aktem notarialnym sporządzonym przed notariuszem K. B. w Kancelarii Notarialnej w Z. sporządzonej 3 kwietnia 2008 r., na mocy której powodowie dokonali zrzeczenia się służebności osobistej, bezpłatnej i dożywotniej służebności mieszkania w dwóch izbach w budynku mieszkalnym przy ul. (...) w Z., a które to prawo ustanowione zostało przez pozwanych na rzecz powodów w umowie darowizny zawartej w formie aktu notarialnego 19 lutego 1997 r. pomiędzy powodami a pozwanymi. W uzasadnieniu swojego żądania powodowie wskazali, że na podstawie umowy darowizny z 1996 r. przekazali pozwanym działkę, na której mieli się oni wybudować. W następnym roku, z uwagi na problemy rodzinne związane z nadużywaniem alkoholu przez pozwanego, postanowili darować pozwanym nieruchomość zabudowaną, celem ratowania małżeństwa pozwanego będącego ich synem. W treści darowizny z 1997 r. została ustanowiona na rzecz powodów służebność mieszkania. W ten sposób chcieli zabezpieczyć swoje potrzeby mieszkaniowe. Ponadto była ona warunkiem dokonania darowizny. W 2008 r. pozwani poinformowali powodów, iż ubiegają się o uzyskanie kredytu na rozbudowę i remont domu. Warunkiem przyznania kredytu miało być zrzeczenie się służebności mieszkania, o czym poinformował ich pozwany. Ufając pozwanemu powodowie zrzekli się tej służebności. Pozwani spłacili kredyt około 2013 r., ale pomimo jego spłaty pozwani nie podjęli kroków w celu przywrócenia na rzecz powodów służebności mieszkania ani nie dokonali zadośćudczynienia temu obowiązkowi poprzez zakup mieszkania powodom. W ocenie powodów z perspektywy zdarzeń jakiem mają miejsce obecnie, to jest zgłoszenia domu do sprzedaży oraz zachowania pozwanych wobec nich, jednoznacznie wynika, że pozwania postępnie wprowadzili ich w błąd co do konieczności zrzeczenia się służebności mieszkania w celu uzyskania kredytu. Powodowie czują się wyzyskani i oszukani przez pozwanych. W przypadku sprzedaży domu pozostaną bez miejsca zamieszkania, pomimo że przekazali pozwanym dorobek całego życia. Ponadto pozwani znęcają się nad nimi psychicznie i eskalują konflikt pomiędzy nimi. W związku z czym pismem z 8 marca 2016r. powodowie złożył pozwanym oświadczenie o uchyleniu się od skutków prawnych oświadczenia o zrzeczeniu się służebności osobistej. Powodowie jednocześnie wskazali, że zrzeczenie się służebności jest sprzeczne z zasadami współżycia społecznego, gdyż darując pozwanym dorobek swojego życia, wskutek podstępu zostali pozbawienie jakichkolwiek praw do stałego zamieszkania.

W odpowiedzi na pozew pozwani Z. S. (3) i K. S. (1) wnieśli o oddalenie powództwa w całości. Wskazali, że o konieczności zrzeczenia się służebności informowała powodów pracownik banku, pozwani nie byli obecni przy tej rozmowie. Jednym z warunków udzielenia kredytu był to, aby nieruchomość mająca stanowić zabezpieczenie hipoteczne była wolna od jakichkolwiek obciążeń. Zaciągnięcie przez powodów kredytu było formą odwdzięczenia się pozwanym za opieką nad nimi i spłaceniem ich kredytów jakie zaciągnęli na prośbę córki. Wskazali, że w okresie spłaty kredytu pozwani zapewniali im utrzymanie i wyżywienie, powodowie dokładali się do tych kosztów jedynie po 200,00 zł miesięcznie. Zaciągnięty w 2008 r. kredyt był przeznaczony nie tylko na rozbudowę domu ale też na spłatę kredytu konsumpcyjnego zaciągniętego przez powodów. Od 2013 r. pozwani nie pozbawili powodów możliwości mieszkania, ani nie utrudniali korzystania ze sprzętów domowych. Powodowie nie wysuwali też żądań o przywrócenie służebności mieszkania. Od września 2015 r. powodowie przestali się dokładać do wspólnego utrzymania, co zmusiło ich do wystawienia domu na sprzedaż, gdyż sami nie są w stanie go utrzymać. Podjęte przez nich próby ugodowego rozwiązania problemów nie przyniosły skutku z uwagi na nieprzejednane stanowisko powodów. W związku z czym nie widzą możliwości wspólnego zamieszkiwania. Dodali ponadto, że dokonana na ich rzecz darowizna nieruchomości stanowiła próbę uchronienia licytacyjnej sprzedaży nieruchomości w związku z posiadanymi przez powodów zadłużeniami.

W piśmie z 4 listopada 2016 r. pozwani zaprzeczyli, aby dokonane na ich rzecz darowizny miały związek z kryzysem w ich związku małżeńskim. Do darowizn doszło w celu zabezpieczenia przed przyszłą egzekucją komorniczą związaną z zadłużeniem powodów. Z chęci pomocy powodom pozwani ich utrzymywali przez okres 6 lat, do czasu poprawy sytuacji finansowej powodów. Wskazali też, że powodowie w 2013 r. ponownie zawarli kredyt na bardzo wysoką kwotę, przez co obowiązek spłaty rat kredytu spowodował, że dokładali się do wspólnego utrzymania jedynie po 200,00 zł. Podkreślili też, że na rzecz powodów była ustanowiona jedynie służebność mieszkania, pozwani nie mieli obowiązku ich utrzymywać. Powodowie zaś zaprzestając partycypowania w kosztach mieszkania faktycznie doprowadzili pozwanych do konieczności ich utrzymywania. Zwrócili też uwagę, że muszą opiekować się dwójką niepełnosprawnych dzieci, a ich sytuacja majątkowa uniemożliwia utrzymywanie szóstki dorosłych osób.

W dalszym toku postępowania strony podtrzymały swoje dotychczasowe stanowiska w sprawie.

Próby ugodowego rozwiązania sporu nie przyniosły skutku.

Sąd Rejonowy ustalił następujący stan faktyczny:

W dniu 26 kwietnia 1996 r. doszło do zawarcia pierwszej umowy darowizny w formie aktu notarialnego (Rep A nr 1688/96) pomiędzy powodami jako darującymi a pozwanymi jako obdarowanymi, na mocy której pozwani stali się właścicielami nieruchomości niezabudowanej stanowiącej działkę o nr (...), dla której Sąd Rejonowy w Zawierciu prowadzi księgę wieczystą nr (...).

Dowód: akt notarialny z 26 kwietnia 1996 r. (k. 19 – 21 akt), wydruk elektroniczny księgi wieczystej (k. 30 – 36 akt).

Kolejną umową darowizny sporządzoną w formie aktu notarialnego z 19 lutego 1997 r. (Rep A nr 767/97) powodowie darowali pozwanym prawo własności nieruchomości zabudowanej przy ul. (...) w Z., dla której Sąd Rejonowy w Zawierciu prowadzi księgę wieczystą nr (...). W treści umowy darowizny została ustanowiona na rzecz powodów bezpłatna i dożywotnia służebność mieszkania w dwóch izbach budynku mieszkalnego stanowiącego przedmiot darowizny.

Dowód: akt notarialny z 19 lutego 1997 r. (k. 16 – 18 akt), wydruk elektroniczny księgi wieczystej (k. 22 – 29 akt).

W latach 90 – tych XX w. powodowie zaciągnęli wiele zobowiązań finansowych, których nie byli w pewnym momencie spłacić. W wyjściu z zadłużenia pomagali im pozwani.

Dowód: zeznania świadków E. W. (k. 139 akt), S. W. (k. 139 – 140 akt), R. M. (k. 148 akt), I. M. (k. 164v – 165 akt), K. S. (2) (k. 165 – 165v akt), E. S. (k. 165v – 166 akt), S. S. (k. 166 akt), przesłuchanie pozwanego Z. S. (2) (k. 189 – 190 akt).

W 2008 r. strony wspólnie podjęły decyzje o rozbudowie domu, w którym razem zamieszkiwały. W tym celu powodowie zaciągnęli kredyt hipoteczny w (...). Warunki zaciągnięcia kredytu były ustalane między pracownikiem banku (...) a Z. S. (1). Zabezpieczeniem spłaty kredytu miała być hipoteka ustanowiona na nieruchomości. Warunkiem ustanowienia zabezpieczenia hipotecznego, a tym samym warunkiem udzielenia kredytu, była konieczność wykreślenia z księgi wieczystej prowadzonej dla nieruchomości, ustanowionej na rzecz powodów służebności osobistej mieszkania. W związku z czym aktem notarialnym z 3 kwietnia 2008 r. (Rep A nr 2030/2008) sporządzonym przez notariusza K. B. w Z. powodowie zrzekli się służebności osobistej mieszkania w dwóch izbach budynku mieszkalnego położonego na nieruchomości przy ul. (...) w Z., która została ustanowiona na podstawie umowy darowizny z 19 lutego 1997 r.

Dowód: akt notarialny z 3 kwietnia 2008 r. (k. 14 – 15 akt), zeznania świadka M. P. (k. 148 – 149 akt), przesłuchanie pozwanego Z. S. (2) (k. 189 – 190 akt).

Pozwani wychowują dwójkę dorosłych niepełnosprawnych synów.

Powodowie spłacili w 2013 r. kredyt zaciągnięty w (...)-u S., zaciągając kolejny kredyt w A. Banku. Została wtedy też wykreślona ustanowiona jako zabezpieczenie spłaty kredytu hipoteka. Po spłacie kredytu powodowie nie domagali się ustanowienia na nowo na ich rzecz służebności osobistej mieszkania.

Kwota zaciągniętego kredytu w A. Bank przekraczała kwotę kredytu pozostałego do spłaty w (...)-u S., pozostałe pieniądze miały być przeznaczone na inne potrzeby powodów. Pozwani nie akceptowali takiego zachowania powodów. Stosunki pomiędzy stronami do tego momentu pogorszyły się.

We wrześniu 2015 r. powodowie zaprzestali się dokładać do wspólnego utrzymania, co wcześniej czynili w wysokości 400,00 zł miesięcznie. Od momentu zaprzestania partycypowania w kosztach utrzymania nieruchomości konflikt pomiędzy stronami zaostrzył się. Próby ugodowego rozwiązania sytuacji nie przyniosły skutku. K. na wizytę do wspólnie zamieszkanego przez strony domu przychodził funkcjonariusz Policji, jego wizyty kończyły się na pouczeniach.

Niepowodzenie prób ugodowego rozwiązania sporu odnośnie partycypowania w kosztach utrzymania przez powodów stało się przyczyną wniesienia powództwa przez pozwanych przeciwko pozwanym w tym przedmiocie. Sprawa toczy się przed Sądem Rejonowym w Zawierciu pod sygn. akt I C 1514/15.

Dowód: pisma z: 14 października 2015 r. (k. 69 -70 akt), 26 października 2015 r. (k. 71 akt), 2 listopada 2015 r. (k. 73 akt), zeznania świadków: A. A. (k. 147 – 148 akt), R. M. (k. 148 akt), I. M. (k. 164v – 165 akt), K. S. (2) (k. 165 – 166 akt), przesłuchanie pozwanego Z. S. (2) (k. 189 – 190 akt).

Pismami z 7 grudnia 2015 r. powodowie złożyli pisemne oświadczenia skierowane do pozwanych o odwołaniu darowizn jakie uczynili na ich rzecz 19 lutego 1997 r.

Dowód: pisma z 7 grudnia 2015 r. (k. 80 – 81 akt).

Pismem z 8 marca 2016 r., które zostało doręczone pozwanym, powodowie złożyli pisemne oświadczenie o uchyleniu się od skutków prawnych złożenia jednostronnego oświadczenia woli – zrzeczenia się służebności osobistej mieszkania w dniu 3 kwietnia 2008 r. W treści pisma powodowie wskazali, że oświadczenie o zrzeczeniu się służebności osobistej mieszkania zostało złożone pod wpływem podstępu, poprzez wprowadzenia ich w błąd co do konieczności złożenia takiego oświadczenia celem uzyskania kredytu, gdy tymczasem złożenie takiego oświadczenia miało służyć pozwanym do uzyskania nieruchomości bez jakichkolwiek obciążeń, które utrudniały jej sprzedaż oraz uzależnieniu ich sytuacji mieszkaniowej od pozwanych.

Dowód: pismo z 8 marca 2016 r. (k. 37 – 39 akt)

Nieruchomość zabudowania przy ul. (...) w Z. została wystawiona do sprzedania przez pozwanych, którzy nie widzą możliwości dalszego wspólnego zamieszkiwania z powodami. Jednocześnie pozwani w przypadku sprzedaży domu zobowiązali się względem powodów do kupna im mieszkania. Strony nie mogą się jednak porozumieć co do sposobu zakupu mieszkania i jego parametrów.

Dowód: zeznania świadków: R. M. (k. 148 akt), I. M. (k. 164v – 165 akt), K. S. (2) (k. 165 – 166 akt), E. S. (k. 165v – 166 akt), S. S. (k. 166 akt), przesłuchanie pozwanego Z. S. (2) (k. 189 – 190 akt).

Ustalając stan faktyczny w sprawie Sąd oparł się na zgromadzonej w aktach dokumentacji, którą uznał za w pełni wiarygodną. Zarówno co do formy jak i co do treści brak było podstaw do kwestionowania jej wartości dowodowej. Nie kwestionowały również tego same strony.

Zeznania świadka Z. W. miały ograniczoną wartość dowodową. Świadek nie posiadała informacji istotnych dla rozstrzygnięcia sprawy. Niemniej jednak potwierdziła, że powodowie w latach 90 – tych XX w. mieli problemy finansowe, co potwierdza zeznania innych świadków oraz pozwanych. W podobny sposób należało ocenić zeznania S. W..

Sąd uznał za wiarygodne zeznania A. A.. Były one jasne, spójne i logiczne. Brak było więc podstaw do jego podważania.

Za wiarygodne Sąd uznał zeznania R. M.. Wprawdzie jest ona przyjaciółką pozwanych, niemniej jednak jej zeznania nie były stronnicze. Treść jej zeznań była spójna i logiczna. Wypowiadała się tylko na okoliczności, o których było jej wiadomo. Ponadto jej zeznania znajdowały potwierdzenie w innym materiale dowodowym uznanym przez Sąd za wiarygodny.

Wiarygodnymi okazały się zeznania złożone przez M. P.. Świadek wprawdzie nie pamiętała okoliczności zawarcia umowy kredytu hipotecznego, niemniej jednak po sprawdzeniu dokumentów potwierdziła, że do takiej umowy doszło, wskazała też na jakich warunkach umowa została zawarta. Warunkiem jej podpisania było ustanowienie hipoteki na nieruchomości, która musiała być wolna od wpisów w dziale III i IV prowadzonej dla niej księgi wieczystej. Jej zeznania w tym zakresie były rzeczowe i spójne.

Zeznania I. M. Sąd ocenił jako wiarygodne. Świadek jako osoba z rodziny powodów i pozwanych miała informację na temat stosunków panujących pomiędzy stronami. Informację na ten temat posiadała zarówno od pozwanych jak i powodów. Jej zeznania są spójne, a ponadto znajdują potwierdzenie w pozostałym materiale dowodowym.

Za wiarygodne Sąd uznał zeznania K. S. (2). Wprawdzie świadek miała kłopoty z dokładnym umiejscowieniem w czasie okoliczności, o których zeznawała, niemniej jednak ta okoliczność nie wpływała negatywnie na całość złożonych przez nią zeznań, zwłaszcza że w większości były one spójne i logiczne, a ponadto znajdowały potwierdzenie w pozostałych dowodach zgromadzonych w sprawie.

Za podstawę ustaleń stanu faktycznego Sąd uczynił zeznania złożone przez E. S., w zakresie okoliczności, które miały znaczenie dla rozstrzygnięcia sprawy. Były one spójne i logiczne, znajdowały też potwierdzenie w pozostałym materiale dowodowym. W ten sam sposób należało ocenić zeznania S. S..

Przy ustalaniu stanu faktycznego Sąd pominął zeznania złożone przez świadka A. S.. Świadek ten miał bardzo skąpe informację na temat okoliczności mających znaczenie dla rozstrzygnięcia sprawy z uwagi na zamieszkiwanie poza Z.. Ponadto świadek nie utrzymuje kontaktów z pozwanymi, również z powodami przez pewien czas nie utrzymywał kontaktu, co ograniczyło jego wiedzę na temat stosunków łączących strony. Ponadto jego wiedza w tym temacie opierała się tylko na relacji powodów, co mogło zniekształcić jej sposób postrzegania wzajemnych relacji pomiędzy stronami.

Sąd uznał za niewiarygodne zeznania złożone przez powódkę Z. S. (1). Treść jej zeznań stała w opozycji do pozostałego zgromadzonego w sprawie materiału dowodowego. Wszyscy świadkowie potwierdzali, że w latach 90 – tych XX w. sytuacja finansowa powodów była zła, mieli problem ze spłatą zaciągniętych zobowiązań. Tymczasem powódka temu zaprzeczyła. Nie można też uznać za wiarygodne jej zeznań, że to pozwany załatwił wszystkie formalności związane z pobraniem kredytu hipotecznego, powodowie go zaś tylko podpisali. Jest to bowiem sprzeczne z zasadami logiki jak i doświadczeniem życiowym. Trudno bowiem uwierzyć, aby powodowie, mający już wcześniejsze negatywne doświadczenia z zaciąganiem zobowiązań pieniężnych, o czym wspominała nawet ich córka, zgodzili się bezwiednie podpisać umowę o kredyt na kwotę 80.000,00 zł i tak samo bez sprzeciwu zrzekli się służebności mieszkania. Nie zasługują na wiarę jej zeznania również w tym zakresie, w którym pracownicy placówki bankowej mieli powiedzieć powodom, iż niepotrzebnie zrzekali się służebności mieszkania, przeczą temu zeznania M. P. pracownika (...)-u S.. Brak jest też podstaw do uznania za wiarygodne jej zeznań w zakresie w jakim wspominała, że pomiędzy stronami były ustalenia, że po spłacie kredytu i wykreśleniu hipoteki ponownie zostanie wpisana służebność osobista mieszkania. Gdyby tak było, to powodowie żądaliby tego już od 2013 r., co jednak nie miało miejsca. Zaczęli domagać się tego dopiero gdy powstał pomiędzy nimi spór odnośnie dokładania się do kosztów utrzymania mieszkania. Nie można też dać wiary powódce, iż nie upominała się o ponowne wpisanie przedmiotowej służebności z uwagi na obawy na reakcję syna na tego typu prośbę, z materiału dowodowego nie wynika, aby powódka była zastraszona przez swojego syna. Mając na uwadze powyższe uwagi, w ocenie Sądu, treść zeznań powódki była determinowana chęcią wykazania zasadności wytoczonego przez nią powództwa i tym samym odbiegała od rzeczywistego obrazu rzeczy.

W ten sam sposób co zeznania Z. S. (1) należało ocenić zeznania złożone przez J. S., które w zdecydowanej części były powtórzeniem zeznań złożonych przez Z. S. (1).

Za wiarygodne należało uznać zeznania złożone przez pozwanego Z. S. (2). Były one spójne i logiczne. Ponadto w większości znajdowały one potwierdzenie w zeznaniach innych świadków lub zgromadzonej w sprawie dokumentacji. W związku z powyższym, pomimo tego, że pozwany jako strona postępowania był zainteresowany określonym rozstrzygnięciem sprawy, to w ocenie Sądu, swoimi zeznaniami nie starał się osiągnąć korzystnego dla siebie orzeczenia Sądu. Pozwany nie zaprzeczał, że czasami unosił się wobec powodów, nie starał przedstawiać swojej postawy w wyłącznie pozytywnym świetle. Ponadto jego zeznania układały się w logiczną całość.

Zeznania K. S. (1) były bardzo lakoniczne i ograniczyły się tylko do potwierdzenie zeznań złożonych wcześniej przez męża. W związku z czym nie miały znaczenia dla dokonań ustaleń faktycznych w sprawie.

Sąd Rejonowy zważył co następuje:

Powództwo nie zasługiwało na uwzględnienie.

Powodowie wnieśli o ustalenie nieważności jednostronnej czynności prawnej polegającej na zrzeczeniu się służebności osobistej mieszkania. Zgodnie z ich stanowiskiem czynność ta miała być nieważna z uwagi na złożenie jej pod wpływem podstępu ze strony pozwanych, mającym polegać na wprowadzeniu ich w błąd co do konieczności zrzeczenia się służebności osobistej mieszkania w celu zaciągnięcia kredytu hipotecznego.

Podstęp jest kwalifikowaną postacią błędu, jest on bowiem wywołany intencjonalnym działaniem (albo zaniechaniem) podjętym w celu wywołania u składającego oświadczenie woli fałszywego przeświadczenia.

W ocenie Sądu przeprowadzone w sprawie postępowania dowodowe nie wykazało, aby oświadczenie woli powodów polegające na zrzeczeniu się służebności osobistej mieszkania było błędem, a tym bardziej, aby było wywołane intencjonalnym postępowaniem pozwanych. Należy zwrócić uwagę, iż wbrew twierdzeniom powodów, to nie pozwany Z. S. (2) zajmował się wszystkimi formalnościami związanymi z zaciągnięciem kredytu hipotecznego, ale to powodowie osobiście uczestniczyli w zaciąganiu kredytu hipotecznego. O konieczności zrzeczenia się służebności osobistej nie zostali poinformowani przez Z. S. (2), ale przez pracownika placówki bankowej, w której była podpisywana umowa kredytu. Wymaga też podkreślenia, że konieczność wykreślenia służebności osobistej wynikała z warunków stawianych przez kredytodawcę, nie została zaś fałszywie wykreowana przez pozwanego. Naturalnym jest to, iż instytucja kredytowa udzielająca kredytu, którego spłata ma być zabezpieczona hipoteką ustanowioną na nieruchomości, żąda, aby nieruchomość taka była wolna od wszelkich obciążeń, w tym w szczególności obciążeń w postaci ustanowionej na niej służebności osobistej mieszkania. Istnienie takich służebności znacznie utrudnia, a wręcz uniemożliwia licytacyjną sprzedaż takiej nieruchomości, a tym samym pozbawia jej waloru skutecznego zabezpieczenia spłaty kredytu. Tym samym powszechnym jest praktyka instytucji kredytowych domagania się wykreślenia wszelkich obciążeń nieruchomości mających stanowić zabezpieczenie zaciągniętego kredytu hipotecznego. Świadczą o tym zeznania M. P. pracownicy instytucji kredytowej udzielającej powodom kredytu hipotecznego, która wspomniała, że zawarta z powodami umowa kredytu, niczym się nie wyróżniała, była to umowa standardowa w swojej treści. Już z tego powodu brak jest podstaw do uznania, aby pozwani swoim celowym działaniem mieli doprowadzić do zrzeczenia się przez powodów służebności, aby móc za 8 lat wystawić nieruchomość na sprzedaż i tym samym, zdaniem powodów, uzależnić ich od siebie. Jeżeli można byłoby mówić o wadzie oświadczenia woli to jedynie o błędzie, który miałby polegać na fałszywym przekonaniu o konieczności zaciągnięcie kredytu hipotecznego. Niemniej jednak również takie założenie nie może się ostać, albowiem strony wspólnie podjęły decyzję o rozbudowie domu, na którego to rozbudowę został właśnie zaciągnięty kredyt hipoteczny. Zwrócić należy uwagę, że to również w interesie powodów było dokonanie rozbudowy domu, albowiem powodowie wraz z pozwanymi i ich dorastającymi, niepełnosprawnymi synami zamieszkiwali jedynie w jednokondygancyjnym domu mieszkalnym. Kredyt był więc zaciągnięty w pełni świadomie. Należy w tym miejscu jeszcze wspomnieć, iż gdyby zaciągnięcie kredytu hipotecznego w intencji pozwanych miało jedynie na celu doprowadzenie do wykreślenia służebności mieszkania, w celu umożliwienia sobie w przyszłości bezproblemowej sprzedaży nieruchomości, na co zwracali uwagę powodowie, to nielogicznym byłoby zachowanie pozwanych faktycznie dokonujących rozbudowy domu mieszkalnego. Nielogicznym byłoby inwestowanie środków finansowych jak i rozbudowywanie domu, gdyby pozwani od początku nosili się z zamiarem sprzedaży nieruchomości.

Brak jest podstaw do przyjęcia, iż podstęp ze strony pozwanych miał polegać na składaniu fałszywych obietnic co do ponownego ustanowienia im służebności mieszkania po spłacie kredytu hipotecznego. Rzeczywiście po spłacie tego kredytu, co miało miejsce w 2013 r., nie istniały przeszkody, aby pozwani na nowo ustanowili dla powodów służebność mieszkania, do tego jednak nie doszło. Niemniej jednak zwrócić należy uwagę, iż powodowie pomimo spłaty kredytu hipotecznego nie żądali od pozwanych aby ponownie ustanowić na ich rzecz tego rodzaju służebność. Symptomatyczne jest przy tym to, że powodowie zaczęli zarzucać pozwanym brak powtórnego wpisania na ich rzecz służebności dopiero po eskalacji pomiędzy nimi konfliktu, który nie polegał jednak na uniemożliwianiu lub czynieniu utrudnień w zamieszkiwaniu na nieruchomości stanowiącej własność pozwanych, lecz na żądaniu pozwanych do dokładania się do kosztów utrzymywania nieruchomości, czego we wrześniu 2015 r. zaprzestali powodowie. W ocenie Sądu zarzut ten został więc podniesiony jedynie w celu poparcia swojego stanowiska w przedmiotowej sprawie, nie miał jednak żadnego oparcia w rzeczywistości.

W ocenie Sądu, zachowanie pozwanych polegające w pierwszej kolejności na odwołaniu darowizny nieruchomości, następnie na złożeniu oświadczeń o uchyleniu się od skutków prawnych zrzeczenia się służebności mieszkania i w konsekwencji wytoczenia powództwa będącego przedmiotem niniejszej sprawy, stanowi swoistą retorsję powodów w wobec zachowania pozwanych, którzy po zaprzestaniu przez powodów dokładania się do kosztów utrzymania nieruchomości wystąpili o zobowiązanie ich do tego na drogę powództwa cywilnego. Charakterystycznym jest bowiem ciąg następujących po sobie zdarzeń, to jest wytoczenia powództwa przez pozwanych o zapłatę przeciwko powodom i w nie długi czas po tym złożenia przez powodów oświadczeń o odwołaniu darowizny oraz uchyleniu się od skutków zrzeczenia się służebności. Przy czym z materiału dowodowego zgromadzonego w sprawie nie wynika, aby w okresie przed złożeniem przez powodów przedmiotowych oświadczeń zachowanie wobec nich uległo zmianie na gorsze, oprócz tego, że zaczęli domagać się od nich partycypowania w kosztach utrzymania nieruchomości, co zresztą wcześniej już powodowie czynili.

Brak jest też podstaw do uwzględnienia powództwa biorąc pod uwagę zasady współżycia społecznego. Wbrew stanowisku powodów dokonane na ich rzecz darowizny nieruchomości nie były związane z kryzysem związku małżeńskiego pozwanych. Nie zostało też potwierdzone, aby pozwany miał znęcać się nad rodziną, a po otrzymaniu darowizn zaprzestał takiego zachowania. Wręcz przeciwnie, z zeznań prawie wszystkich słuchanych w sprawie świadków wynika, że powodowie po tym jak dokonali darowizn popadli w duże kłopoty finansowe, z których to wyszli przy pomocy pozwanych. Dokonane na rzecz pozwanych darowizny mogły przy tym uchronić je przed groźbą ich zlicytowania w postępowaniu egzekucyjnym. Sama powódka wspominała przecież o tym, że wobec nich toczyły się postępowania prowadzone przez komornika. Brak jest też powodów do zarzucania niewdzięcznego zachowania pozwanych wobec powodów, czy też utrudniania im zamieszkiwania na terenie nieruchomości pomimo zrzeczenia się służebności mieszkania, o czym świadczy fakt, że powodowie nie zdecydowali się na występowanie na drogę sądową celem odwołania darowizny z uwagi na rażącą niewdzięczność ze strony pozwanych. Ich wspólne zamieszkiwania przez kilkanaście lat było zgodne, do ich pogorszenia doszło ze strony powodów, którzy zaprzestali partycypowania w utrzymaniu nieruchomości, pomimo tego, że wiedzą, iż sytuacja majątkowa pozwanych nie jest na tyle dobra, aby mogli samodzielnie utrzymywać całą nieruchomość. Nie można też negatywnie oceniać zachowania pozwanych, którzy wystawili nieruchomość na sprzedaż. Narastający konflikt pomiędzy nimi a powodami, brak wystarczających środków finansowych na samodzielne utrzymanie całej nieruchomości, uzasadnia decyzje o sprzedaży nieruchomości. Wymaga podkreślenia fakt, że pozwani w związku z chęcią sprzedaży nieruchomości poczuwają się do obowiązku zapewnienia mieszkania powodom. Pomiędzy stronami toczyły się rozmowy w tym przedmiocie. Nie przyniosły one skutku z uwagi na nieprzejednaną postawę powoda, który nie chce rozmawiać na ten temat. Nie widzi też konieczności partycypowania w kosztach utrzymania nieruchomości. Wynika z tego, że pozwani nie uchylają się od obowiązku pomocy powodom, a jedynie stanowisko powodów uniemożliwia zawarcia pomiędzy nimi konsensusu. Uzasadnionym jest również stanowisko pozwanego, który odmawia ustanowienia obecnie na rzecz powodów służebności mieszkania, co mogłoby uniemożliwić sprzedanie nieruchomości, a tym samym utrwalić sytuację, którą chce zmienić, przy czym, jak to zostało wspomniane wcześniej, nie uchyla się od obowiązku zapewnienia im innego mieszkania w przypadku gdyby doszło do sprzedaży nieruchomości. Brak jest też podstaw do uznawania, iż dokonanie spłaty przez powodów kredytu przeznaczonego na rozbudowę domu będącego własnością pozwanych, uzasadnia przyjęcie, iż w sytuacji braku ustanowionej na ich rzecz służebności mieszkania, powodowie pomimo łożenia na majątek pozwanych, w efekcie są pokrzywdzeni, albowiem są uzależnieni od pozwanych, nie posiadając żadnych praw do nieruchomości, na którą czynią nakłady. Zwrócić należy bowiem uwagę, że rozbudowa domu była dokonana z korzyścią również dla powodów, ponadto pozwani również finansowali jego rozbudowę. Wreszcie po raz kolejny należy podnieść, iż pomimo braku służebności mieszkania powodowie mogą swobodnie zamieszkiwać na nieruchomości, nie są wyganiani z niej, pozwani zobowiązali się również im zapewnić mieszkanie w razie sprzedaży nieruchomości. Ich sytuacja nie odbiega więc w istocie od sytuacji gdyby mieli ustanowioną służebność mieszkania. Incydenty jakie dochodzą pomiędzy stronami w trakcie wspólnego zamieszkiwania powinny być rozwiązywane w drodze konsensusu pomiędzy nimi, czy też w ostateczności na drodze postępowania sądowego, nie uzasadniają jednak uznania za nieważne złożonego przez nich oświadczenia o zrzeczeniu się służebności osobistej mieszkania.

W efekcie powyższego powództwo należało oddalić w całości jak niezasadne.

Podstawą prawną zasądzenia na rzecz adw. K. G. wynagrodzenia tytułem kosztów pomocy prawnej udzielonej z urzędu pozwanym był art. 29 ust. 1 ustawy z dnia 26 maja 1982 r. prawo o adwokaturze (t.j. Dz. U. z 2009 r., nr 146, poz.1188 z późn. zm.) oraz § 6 pkt 3 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 r. w sprawie opłat za czynności adwokackie oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej z urzędu (Dz. U. Nr 163, poz. 1348 z późn. zm.).