Portal Orzeczeń Sądów Powszechnych

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 18 października 2023 roku

Sąd Rejonowy w Częstochowie I Wydział Cywilny w składzie następującym:

Przewodniczący: SSR Marcin Szymański

Protokolant: Joanna Paruzel

po rozpoznaniu w dniu 18 października 2023 roku w Częstochowie na rozprawie

sprawy z powództwa (...) w Z. (Szwajcaria)

przeciwko K. R.

o zapłatę

1.  zasądza od pozwanej K. R. na rzecz powoda (...) w Z. (Szwajcaria) kwotę 15.360,10 zł (piętnaście tysięcy trzysta sześćdziesiąt złotych dziesięć groszy) wraz z odsetkami maksymalnymi za opóźnienie liczonymi od kwoty 12.000 zł (dwanaście tysięcy złotych) od dnia 27 września 2022 roku do dnia zapłaty;

2.  zasądza od pozwanej na rzecz powódki kwotę 4.617 zł (cztery tysiące sześćset siedemnaście złotych) wraz z odsetkami w wysokości odsetek ustawowych za opóźnienie liczonymi od dnia uprawomocnienia się wyroku do dnia zapłaty tytułem zwrotu kosztów procesu;

3.  oddala wniosek powoda o nadanie wyrokowi rygoru natychmiastowej wykonalności.

Sygn. akt I C 1123/23

UZASADNIENIE

Powód (...) w Z. (Szwajcaria) w warunkach art. 505 ³⁷ § 2 k.p.c. wniósł o zasądzenie od pozwanej K. R. kwoty 15.360,10 zł wraz z odsetkami maksymalnymi za opóźnienie naliczanymi od kwoty 12.000 zł za okres od 27 września 2022 roku do dnia zapłaty, powołując się na roszczenie wywodzone z umowy pożyczki z 27 czerwca 2022 roku, które miał nabyć od wierzyciela pierwotnego ( (...) spółki z ograniczoną odpowiedzialnością w W.). Dochodzona suma obejmowała kapitał pożyczki w kwocie 12.000 zł, prowizję równą 3.187,50 zł oraz skapitalizowane odsetki umowne w wysokości 172,60 zł.

Pozwana wniosła o oddalenie powództwa w całości. Zarzuciła ona, że nigdy nie wyraziła woli zawarcia spornej umowy i nie umożliwiono jej zapoznania się z jej treścią. Nadto w ocenie K. R. postanowienia umowy w części dotyczącej pozaodsetkowych kosztów pożyczki były niezgodne z zasadami współżycia społecznego. Pozwana wskazała także, że nabycie wierzytelności (abstrahując od jej nieistnienia) nie zostało dostatecznie wykazane.

Sąd ustalił, co następuje:

K. R. założyła z wykorzystaniem elektronicznych środków służących do porozumiewania się na odległość profil klienta na portalu internetowym „www.kuki.pl” 5 maja 2020 roku, podając swoje dane osobowe, adresowe i kontaktowe. Potwierdzeniem rejestracji było uiszczenie przez pozwaną przelewu weryfikacyjnego w kwocie 0,01 zł. Stronę prowadziła (...) Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością w W..

Pozwana, korzystając z platformy, 27 czerwca 2022 roku złożyła wniosek o udzielenie jej pożyczki w kwocie 10.000 zł. Tego samego dnia otrzymała wiadomość e-mail z informacją o jego pozytywnym rozpatrzeniu oraz ofertą udzielenia wyższej pożyczki (12.000 zł). Do przedmiotowej wiadomości w formie załącznika dołączono plik „pdf”, zawierający formularz informacyjny z warunkami proponowanej umowy i sposobie wyrażenia akceptacji warunków umowy. Pozwana zaakceptowała te warunki 27 czerwca 2022 roku, a kwota pożyczki została jej wypłacona za pomocą przelewu bankowego tego samego dnia.

Umowa pożyczki zawarta między stronami nosiła numer (...). Pozwanej pożyczono 12.000 zł. Od kapitału naliczano odsetki maksymalne, których wysokość za cały okres obowiązywania umowy została określona na 172,60 zł. Pożyczkodawca obciążył także pozwaną kosztem pozaodsetkowym w postaci prowizji w wysokości 3.187,50 zł. Całkowita kwota do zapłaty wynosiła 15.360,10 zł. Spłata zobowiązania miała nastąpić jednorazowo po miesiącu, tj. w terminie do 27 lipca 2022 roku. Pozwana nie wywiązała się z obowiązku zwrotu pożyczki. Nie dokonała z tego tytułu żadnych wpłat.

(dowód: umowa pośrednictwa kredytowego z 01.06.2017r. k. 74-74v, umowa pożyczki z 27.06.2022r. k. 10-11v, przelew weryfikacyjny k. 12v, potwierdzenie wypłaty pożyczki k. 12, wiadomości e-mail z 27.06.2022r. k. 72-73)

W dniu 22 grudnia 2021 roku (...) z siedzibą w Z. (Szwajcaria) zawarł z pożyczkodawcą ramową umowę przelewu wierzytelności, w ramach której strony ustaliły warunki, na jakich dokonywać będą cyklicznych przelewów wierzytelności pieniężnych. Na podstawie tej umowy 9 listopada 2022 roku jej strony zawarły akt cesji nr 02/11/22, określający pakiet wierzytelności nabywanych przez powoda, a wyszczególnionych w załączniku nr 1 i nr 2, w tym dochodzone roszczenie. Dnia 14 listopada 2022 roku powód skierował do pozwanej pisemne wezwanie do zapłaty spornej kwoty, jednak okazało się ono bezskuteczne.

(dowód: umowa ramowa cesji z 22.12.2021r. k. 17-18v, aneks nr (...) do umowy ramowej z 27.06.2022r. k. 19, akt cesji nr 02/11/22 z 09.11.2022r. k. 14, wyciąg z załącznika nr 2 k. 15-15v, oświadczenie o zapłacie ceny nabycia wierzytelności k. 16, zawiadomienie o cesji z wezwaniem do zapłaty z 14.11.2022r. k. 13)

Sąd zważył, co następuje:

Sporne między stronami pozostawało przede wszystkim to, czy pozwaną łączyła umowa pożyczki z wierzycielem pierwotnym w rozumieniu art. 720 § 1 k.c., a jednocześnie w reżimie ustawy z dnia 12 maja 2011 roku ustawy o kredycie konsumenckim (t.j. Dz.U. 2016, nr 1528; dalej: u.k.k.).

Wbrew twierdzeniom pozwanej nie przeciwstawiała się temu forma umowy.

Zgodnie z przepisem art. 29 ust. 1 u.k.k. umowa o kredyt konsumencki powinna być zawarta w formie pisemnej, chyba że odrębne przepisy przewidują inną szczególną formę. Ustawa ta znalazła zastosowanie w niniejszej sprawie, albowiem wierzyciel pierwotny udzielił pożyczki w zakresie swojej działalności, a pożyczkobiorca występował w pozycji konsumenta (art. 3 ust. 1 i 2 pkt 1 u.k.k.). Taka forma wymaga złożenia własnoręcznego podpisu na dokumencie obejmującym treść oświadczenia woli (art. 78 § 1 k.c.).

Nie wyklucza to jednak zawarcia umowy za pośrednictwem „trwałego nośnika” w rozumieniu art. 5 pkt 17 u.k.k., czyli art. urządzenia przechowującego informację w postaci elektronicznej (T. Czech, Kredyt konsumencki. Komentarz, (...) 2018, teza nr 316 do art. 5). Przemawia za tym wykładnia:

- prounijna; art. 10 ust. 1 dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady 2008/48/WE z 23.4.2008r. w sprawie umów o kredyt konsumencki oraz uchylająca dyrektywę Rady 87/102/EWG (Dz.U.UE.L. 2008.133.66) wskazuje, że umowy o kredyt sporządza się w formie papierowej lub na innym trwałym nośniku;

- celowościowa; interesy konsumenta zabezpiecza wystarczająco umowa sporządzona z zastosowaniem trwałego nośnika, a sam fakt niezłożenia własnoręcznego podpisu przez pożyczkobiorcę nie obniża poziomu gwarancji i nie utrudnia mu realizacji jego uprawnień informacyjnych;

- systemowa; skoro dane o zmianie wysokości stopy oprocentowania kredytu i wysokości opłat mogą być przekazane konsumentowi na trwałym nośniku (art. 36 u.k.k., art. 38 ust. 2-4 u.k.k.), a elementy te stanowią składnik umowy o kredyt konsumencki (art. 30 ust. 1 pkt 6, 10 i 11 u.k.k.), to dopuszczalne powinno być zawarcie samej umowy w identycznej formie.

Podobne stanowisko przyjmują przedstawiciele doktryny (T. Czech, Kredyt konsumencki. Komentarz, (...) 2018, tezy nr 15-20 do art. 29 i powołane tam orzecznictwo). W konsekwencji należało przyjąć, że umowa kredytu konsumenckiego zawarta na odległość jest ważna i wiąże strony. Z tego względu zarzuty stawiane powodowi, że dokumentuje roszczenie niepodpisanymi wydrukami, nie mogły się ostać.

Kontrowersyjne jednak pozostawało, czy umowę pożyczki zawarła pozwana.

Udzielenie pożyczki wymagało utworzenia profilu klienta, podania swoich danych osobowych i złożenia wniosku, a zatem aktywności po stronie pożyczkobiorcy. Wierzyciel pierwotny dysponował danymi osobowymi pozwanej takimi jak imię, nazwisko, numer PESEL, adres zamieszkania czy adres e-mail. Nie ujawniły się żadne okoliczności, z których miałoby wynikać, że były one niepoprawne w jakimkolwiek zakresie. Dotyczy to także przypisanego pozwanej, zweryfikowanego rachunku bankowego. Pozwana zresztą – pomimo złożenia dwóch obszernych pism procesowych – na żadnym etapie nie zaprzeczyła, że przedmiotowy rachunek prowadzony był na jej zlecenie. Okoliczność tę można było uznać zatem za przyznaną (art. 127 § 1 k.p.c., art. 230 k.p.c.).

Od czasu zawarcia umowy minął rok, a od weryfikacji konta – 3 lata. W tej sytuacji nie można mieć wątpliwości, że do K. R. jeszcze przed wytoczeniem procesu dotrzeć musiały sygnały, że w jej kierunku wysuwane są roszczenia z tytułu umów pożyczek zawartych przez Internet (por. choćby 2 maile wysłane już w dniu zawarcia umowy, k. 72-73, czy też nadane na adres zamieszkania wezwanie do zapłaty, k. 13). Zasady doświadczenia życiowego podpowiadają, że w takiej sytuacji osoba, która rzeczywiście nie zakładała konta w serwisie pożyczkowym i nie zaciągnęła pożyczki podjęłaby czynności w celu wyjaśnienia jak doszło do kradzieży tożsamości i poczyniłaby zapobiegawcze kroki. Przykładowo można tu wymienić zastrzeżenie dowodu tożsamości w banku czy zgłoszenie zawiadomienia o możliwości popełnienia przestępstwa. Na takie okoliczności K. R. jednak nie powoływała się. Ponadto pozwana nie wytłumaczyła w żaden sposób jak mogło się stać, że środki przypadkiem akurat trafiły na jej konto i dlaczego tej kwestii również nie próbowała wyjaśnić. Suma 12000 zł jest znaczna i jej wpływu na rachunek nie da się nie zauważyć. Pozwana, nie stawiając się na rozprawę pomimo nałożonego na nią przez Sąd obowiązku, nie dała sposobności, by precyzyjnie naświetlić te kwestie. Poddawało to w wątpliwość przyjętą przez pozwaną linię obrony przed roszczeniem.

Z tych wszystkich względów, mając na uwadze całokształt zebranego materiału dowodowego, Sąd uznał, że pozwana zawarła z wierzycielem pierwotnym umowę pożyczki na swój wniosek o treści wskazywanej przez powoda, a pożyczkodawca wywiązał się z niej, przelewając środki na wskazany przez K. R. rachunek bankowy, na co zresztą przedstawił dowód.

Nie wiadomo również, jak pełnomocnik pozwanej powiązał zarzut tzw. nienależnej asysty przedkontraktowej (art. 13 u.k.k.) ze zniekształceniem sfery decyzyjnej i motywacyjnej K. R.. Słowem jakimi warunkami zawartej umowy pożyczki pozwana była zaskoczona przez niewydanie jej formularza informacyjnego. Samo w sobie naruszenie tego rodzaju obowiązku przez przedsiębiorcę nie upoważnia do zastosowania sankcji kredytu darmowego (art. 45 ust. 1 u.k.k.). Pozwana przy tym nie złożyła oświadczenia o uchyleniu się od skutków oświadczenia woli złożonego pod wpływem błędu (art. 88 § 1 k.c.), ani nawet nie twierdziła, że została w błąd wprowadzona.

Nabycie praw wynikających z przedmiotowej umowy powód wykazał, przedkładając umowę ramowej cesji z 22 grudnia 2021 roku oraz zawartą na jej podstawie umowę przelewu z 9 listopada 2022 roku. Załączony do akt wyciąg z załącznika nr 2 do tej umowy dostatecznie dowodził i precyzował dochodzone niniejszym pozwem roszczenie. Umowa cesji (art. 509 §1) ma charakter konsensualny, a zatem do jej zawarcia dochodzi już wskutek złożenia zgodnych oświadczeń woli. Jednak by wykluczyć wszelkie wątpliwości cesjonariusz przedłożył także oświadczenie cedenta o dokonaniu zapłaty ceny. Powód dysponował dokumentacją źródłową, którą otrzymał przystępując właśnie do umowy cesji (§ 4.2.3. umowy). Skuteczność przelewu została więc wykazana i nie budziła zastrzeżeń Sądu z perspektywy art. 509 § 1 k.c.

Brak było również podstaw do uznania, że umowa zawierała niedozwolone postanowienia umowne w zakresie obciążenia pożyczkobiorczyni obowiązkiem zapłaty prowizji. Ustawodawca przewidział możliwość obciążania konsumentów dodatkowymi kosztami związanymi z umową pożyczki, w szczególności odsetkami, opłatami, prowizjami, podatkami i marżami oraz kosztami usług dodatkowych w przypadku gdy ich poniesienie jest niezbędne do uzyskania kredytu (art. 5 pkt 6 lit. „a” i „b” u.k.k., art. 5 pkt 8 u.k.k., art. 30 ust. 1 pkt 7 i 10 u.k.k.). Jednocześnie została wyznaczona górna granica pozaodsetkowych kosztów kredytu (art. 36a u.k.k.).

Pozwana została obciążona obowiązkiem zapłaty dodatkowych kosztów w wysokości 3.187,50 złotych. Przy umówionym okresie kredytowania były to zbliżone do maksymalnych dopuszczalne pozaodsetkowe koszty pożyczki (art. 36a ust. 1 u.k.k.). W konsekwencji przyjęta opłata formalnie odpowiadała art. 36a u.k.k. Okoliczność ta nie uwalniała jednak od oceny postanowienia umownego przewidującego pobranie prowizji przez pryzmat uregulowania zawartego w przepisie art. 385 ¹ k.c.

Przyjęta przez strony prowizja wynosiła ok. 26,5% wypłaconej kwoty pożyczki. Zgodnie z umową stanowiła koszt związany z przygotowaniem, udzieleniem i uruchomieniem pożyczki, stanowiący wynagrodzenie pożyczkodawcy (§ 1 ust. 21 umowy ramowej). Definicja ta – to trzeba przyznać – była o tyle niespójna, że mieszała kategorie rekompensaty kosztów zawarcia umowy i zapłaty za usługę (poniesione przez przedsiębiorcę wydatki nie były jego wynagrodzeniem). Zgodnie ze słownikową definicją słowo „prowizja” oznacza zwyczajnie zapłatę lub wynagrodzenie za usługę. Wobec tego rolą prowizji w spornej umowie miało być przede wszystkim ustanowienie dla pożyczkodawcy zarobku, pokrycie zaś kosztów zawarcia umowy było drugorzędne (te przy zawieraniu umowy przez Internet i tak nie mogły być znaczące). W tej sytuacji oczekiwanie przez pozwaną wykazania jakie konkretnie koszty miała ona pokryć było z gruntu nietrafione. Nie takie bowiem jest przeznaczenie prowizji. Nie można odmówić przedsiębiorcy ani prawa do godziwego zysku, ani też kompensowania ryzyka związanego z ewentualnym niewywiązywaniem się ze swych zobowiązań przez nierzetelnych kontrahentów – tym bardziej, że odsetki kapitałowe stanowiące klasyczne wynagrodzenie pożyczkodawców przy pożyczkach udzielanych na krótki okres są znikome. Wysokość prowizji nie była wygórowana, jak również nie prowadziła do nadmiernego obciążenia konsumenta. Co więcej, był to jedyny pozaodsetkowy koszt przewidziany w umowie. Trudno zatem w tej sytuacji mówić o rażącym naruszeniu interesów pozwanej.

Z tych wszystkich względów powództwo podlegało uwzględnieniu w całości.

Odsetki od należności głównej zasądzono w wysokości wynikającej z § 8 ust. 8.1 umowy pożyczki, równej stopie określonej art. 481 § 2 ¹ k.c. od dnia następnego po dniu, w którym upłynął termin spłaty zobowiązania.

O kosztach procesu rozstrzygnięto na podstawie art. 98 § 1 i 3 k.p.c. w zw. z art. 99 k.p.c. oraz art. 505 ³⁷ § 2 k.p.c., obciążając nimi pozwaną jako stronę przegrywającą spór. Powód w toku niniejszego postępowania poniósł koszty w postaci opłaty od pozwu (1.000 zł) wynagrodzenia pełnomocnika (3.600 zł) oraz opłaty skarbowej od pełnomocnictwa (17 zł), które dały sumę 4.617 zł. Wysokość wynagrodzenia pełnomocnika powoda wynikała z § 2 pkt 5 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 roku w sprawie opłat za czynności radców prawnych. Odsetki od kwoty zasądzonej tytułem zwrotu kosztów procesu orzeczono na podstawie art. 98 § 1 ¹ k.p.c.

Sąd oddalił wniosek powoda o nadanie wyrokowi rygoru natychmiastowej wymagalności, albowiem nie wskazał on nawet jednym słowem, czemu było to jego zdaniem konieczne w świetle art. 333 § 3 k.p.c.

SSR Marcin Szymański