Portal Orzeczeń Sądów Powszechnych

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 28 czerwca 2016r.

Sąd Okręgowy/Sąd Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w Częstochowie

Wydział IV

w składzie:

Przewodniczący SSO Lidia Łataś

Protokolant Oliwia Rajewska

po rozpoznaniu w dniu 28 czerwca 2016r. w Częstochowie

sprawy R. C.

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddziałowi w C.

o prawo do emerytury

na skutek odwołania R. C.

od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddziału w C.

z dnia 13 kwietnia 2016r. Nr (...)

oddala odwołanie

Sygn. akt IV U 559/16

UZASADNIENIE

Decyzją z dnia 13 kwietnia 2016r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział
w C. odmówił ubezpieczonemu R. C. prawa do emerytury.
W uzasadnieniu zaskarżonej decyzji organ rentowy podniósł, iż ubezpieczony nie spełnia warunków wymaganych art. 32 w związku z art. 184 ustawy o emeryturach i rentach z FUS. Organ rentowy na dzień 1 stycznia 1999r. uznał za udowodnione okresy składkowe
i nieskładkowe wraz z okresem uzupełniającym w wymiarze 23 lata, 4 miesięcy i 5 dni, w tym 12 lat, 10 miesięcy i 20 dni okresów pracy w warunkach szczególnych. ZUS wskazał, iż nie uwzględnił do ogólnego stażu okresu nauki zawodu w latach 1971-1975 w Cementowni (...) i Cementowni (...) w O., ponieważ nie zostały przedłożone jakiekolwiek dokumenty potwierdzające, iż w wymienionych latach ubezpieczony odbywał praktyczną naukę zawodu w ramach indywidualnej umowy.

Odwołanie od powyższej decyzji złożył ubezpieczony. Domagał się zmiany zaskarżonej decyzji i przyznania prawa do emerytury. Wnosił o uwzględnienie do ogólnego stażu okresu nauki w Technikum (...) w O.. Podnosił, że w trakcie tej nauki odbywał naukę zawodu w cementowniach i dostarczył w tym zakresie zaświadczenie ze szkoły. Nie był natomiast w stanie dostarczyć zaświadczeń z zakładów, gdyż już nie istnieją. Kwestionował również ustalony staż pracy w warunkach szczególnych. Podnosił, iż od ukończenia szkoły pracował w Cementowni i na Hucie do 30 czerwca 1990r. Nie jest natomiast jego winą, że w czasie tej pracy został powołany od służby wojskowej.

Organ rentowy wniósł o oddalenie odwołania, wywodząc jak w zaskarżonej decyzji. ZUS wyjaśniał, że do pracy w warunkach szczególnych nie uwzględnił ubezpieczonemu okresu odbywania zasadniczej służby wojskowej od 26 kwietnia 1976r. do 10 kwietnia 1978r., ponieważ wnioskodawca po zakończeniu służby wojskowej rozpoczął pracę w innym zakładzie pracy.

Sąd Okręgowy ustalił i zważył, co następuje:

R. C. urodził się (...), wniosek o emeryturę zgłosił w dniu
5 kwietnia 2016r. Organ rentowy uznał za udowodnione na dzień 1 stycznia 1999r. okresy składkowe w wymiarze 19 lat, 7 miesięcy i 5 dni, okresy nieskładkowe w wymiarze 1 roku
i 9 miesięcy oraz okresy uzupełniające w ilości 2 lat, łącznie 23 lata, 4 miesięcy i 5 dni. Do okresów składkowych organ rentowy uwzględnił okres pracy w Cementowni (...) w T. od 28 lipca 1975r. do 25 kwietnia 1976r., okres służby wojskowej od 26 kwietnia 1976r. do 10 kwietnia 1978r., okres pracy w Hucie (...) od 11 maja 1978r. do 30 czerwca 1990r., a także okres prowadzenia pozarolniczej działalności gospodarczej od 1 lipca 1990r. do 31 grudnia 1996r., z tym że przypadające w tym czasie okresy zasiłków chorobowych zostały uwzględnione do okresów nieskładkowych. Jako okres uzupełniający został natomiast uwzględniony okres opłacania składek w KRUS od 1 stycznia 1997r. do 31 grudnia 1998r. Organ rentowy na podstawie przedłożonych dokumentów ustalił ubezpieczonemu 12 lat, 10 miesięcy i 20 dni okresów pracy w warunkach szczególnych. Na okresy te złożył się cały okres zatrudnienia w Hucie (...) oraz okres pracy w Cementowni (...) w T. z wyłączeniem 31 marca 1976r. Wnioskodawca nie przystąpił do Otwartego Funduszu Emerytalnego.

Ubezpieczony w latach od 1 września 1971r. do 20 czerwca 1975r. był uczeniem Technikum (...) Budowlanych (...) Wiążących w O. o specjalności technologia materiałów wiążących. W II i III klasie miał praktyki. Miał dwie praktyki - po jednym miesiącu w każdym z tych lat nauki. Ubezpieczony musiał sobie poszukać zakładu pracy, w którym chciał odbyć praktyki, a na praktyki wysyłała go szkoła. Praktyki odbywał w Cementowni (...) w S. oraz w Cementowni (...) w O.. Praktyki odbywały się w czasie wakacji, trwały po 8 godzin i ubezpieczony przebywał na wszystkich wydziałach, na których prowadzona była produkcja. Na praktykach miał opiekuna z zakładu pracy. Ponadto w trakcie nauki miał warsztaty szkolne w pracowniach chemicznych.

dowód: akta ZUS, świadectwa szkolne z Technikum(...) w O. (k. 10-15 akt) oraz wyjaśnienia ubezpieczonego (k. 19-19v akt).

Odwołanie jest nieuzasadnione.

Zgodnie z art. 184 ust. 1 ustawy z 17 grudnia 1998r. o emeryturach i rentach
z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz.U. z 2016r., poz. 887) ubezpieczonym urodzonym po dniu 31 grudnia 1948 r. przysługuje emerytura po osiągnięciu wieku przewidzianego w art. 32, 33, 39 i 40, jeżeli w dniu wejścia w życie ustawy osiągnęli:

1)  okres zatrudnienia w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze wymaganym w przepisach dotychczasowych do nabycia prawa do emerytury
w wieku niższym niż 60 lat - dla kobiet i 65 lat - dla mężczyzn oraz

2)  okres składkowy i nieskładkowy, o którym mowa w art. 27.

Emerytura, o której mowa w ust. 1, przysługuje pod warunkiem nieprzystąpienia do otwartego funduszu emerytalnego albo złożenia wniosku o przekazanie środków zgromadzonych na rachunku w otwartym funduszu emerytalnym, za pośrednictwem Zakładu, na dochody budżetu państwa (ust. 2).

Zgodnie z art. 32 ust. 1 ustawy z 17 grudnia 1998r. o emeryturach i rentach z FUS, ubezpieczonym urodzonym przed 1 stycznia 1949r., będącym pracownikami, o których mowa w ust. 2-3, zatrudnionymi w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze, przysługuje emerytura w wieku niższym niż określony w art. 27 ust.1. Ust. 2 art. 32 ustawy stanowi, iż za pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach uważa się pracowników zatrudnionych przy pracach o znacznej szkodliwości dla zdrowia oraz o znacznym stopniu uciążliwości lub wymagających wysokiej sprawności psychofizycznej ze względu na bezpieczeństwo własne lub otoczenia. W ust. 4 powołanego art. 32 ustawy wskazano, iż wiek emerytalny, o którym mowa w ust. 1, rodzaje prac lub stanowisk oraz warunki, na podstawie których osobom wymienionym w ust. 2 i 3 przysługuje prawo do emerytury, ustala się na podstawie przepisów dotychczasowych tj. rozporządzenia RM z dnia 7 lutego 1983r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze. Do uzyskania prawa do emerytury wymagany jest dla mężczyzny okres zatrudnienia w wymiarze 25 lat /§3/. Pracownik, który wykonywał prace w szczególnych warunkach, wymienione w wykazie A, nabywa prawo do emerytury, jeżeli osiągnie wiek emerytalny, wynoszący dla mężczyzn 60 lat, ma wymagany okres zatrudnienia, w tym co najmniej 15 lat pracy w warunkach szczególnych /§ 4 ust.2/. Praca w warunkach szczególnych winna być wykonywana stale i w pełnym wymiarze czasu pracy obowiązującym na danym stanowisku /§ 2 ust. 1/.

Bezsporne jest, iż ubezpieczony w dniu 22 lutego 2016r. ukończył 60 lat oraz nie jest członkiem OFE.

Sporne było natomiast czy ubezpieczony do dnia 1 stycznia 1999r. wykazał
15 lat pracy w warunkach szczególnych oraz czy na dzień 1 stycznia 1999r. legitymuje się on
25-letnim okresem składkowym i nieskładkowym.

Organ rentowy na dzień 1 stycznia 1999r. uznał za udowodnione okresy składkowe
i nieskładkowe wraz okresem uzupełniającym w wymiarze 23 lata, 4 miesięcy i 5 dni, w tym 12 lat, 10 miesięcy i 20 dni okresów pracy w warunkach szczególnych. Z przeprowadzonego postępowania dowodowego wynika, że organ rentowy uwzględnił ubezpieczonemu wszystkie okresy zatrudnienia zgodnie z przedłożoną dokumentacją.

Jednocześnie brak jest podstaw do uwzględnienia do okresów składkowych okresu odbywania nauki w Technikum (...)w O. od 1 września 1971r. do 20 czerwca 1975r.

Zgodnie z art. 6 ust. 2 ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych za okresy składkowe uważa się przypadające przed dniem 15 listopada 1991r. okresy, za które została opłacona składka na ubezpieczenie społeczne albo za które nie było obowiązku opłacania składek na ubezpieczenie społeczne:

- zatrudnienia po ukończeniu 15 lat życia na obszarze Państwa Polskiego w wymiarze nie niższym niż połowa pełnego wymiaru czasu pracy, jeżeli w tych okresach pracownik pobierał wynagrodzenie lub zasiłki z ubezpieczenia społecznego: chorobowy, macierzyński lub opiekuńczy albo rentę chorobową (pkt 1 lit. a);

- zatrudnienia młodocianych na obszarze Państwa Polskiego na warunkach określonych
w przepisach obowiązujących przed dniem 1 stycznia 1975r. (pkt 3).

Gdy jest mowa o warunkach zatrudnienia młodocianych obowiązujących przed dniem 1 stycznia 1975r., to chodzi o umowę o naukę przewidzianą w przepisie art. 447 Kodeksu zobowiązań, przez którą pracodawca zobowiązywał się przygotować ucznia do praktycznego zawodu w związku z wykonywaną dla niego pracą. Uczeń zawodu przygotowywał się do przyszłej pracy, a przygotowanie to obejmowało, charakterystyczne dla stosunku powstałego na podstawie umowy o naukę, połączenie obowiązków młodocianego pracownika, wynikających z praktyki w zawodzie, z uzupełnianiem wiedzy teoretycznej.

Zasady zatrudniania młodocianych w celu nauki zawodu podlegały odrębnym regulacjom prawnym. Zgodnie z ustawą z dnia 2 lipca 1958 r. o nauce zawodu, przyuczenia do określonej pracy i warunkach zatrudnienia młodocianych w zakładach pracy oraz wstępnym stażu pracy (Dz. U. Nr 45, poz. 226) za młodocianego uważano osoby, które ukończyły 14 lat, a nie przekroczyły 18 roku życia. Od dnia 21 lipca 1961 r. - na mocy art. 45 ustawy z dnia 15 lipca 1961 r. o rozwoju oświaty i wychowania (Dz. U. Nr 32, poz. 160) - podwyższono tę granicę wieku do lat 15. Podstawą zaliczenia okresów zatrudnienia młodocianego do okresów składkowych jest nawiązanie stosunku pracy (umowy o naukę zawodu) pomiędzy młodocianym a zakładem pracy (pracodawcą), choć dopuszcza się również wykonywanie pracy w okresie uczęszczania do zasadniczej szkoły przysposobienia zawodowego, gdyż uczniowie (młodociani pracownicy) byli w tym czasie przyjmowani do pracy i zatrudniani w celu przyuczenia do zawodu, a obowiązek pogłębiania wiedzy teoretycznej był realizowany ubocznie. Ustawa ta obowiązywała do wejścia w życie ustawy z dnia 26 czerwca 1974 r. - Przepisy wprowadzające kodeks pracy (Dz. U. Nr 24, poz. 142 ze zm.).

Warunki zatrudnienia młodocianych od dnia 1 stycznia 1975r. regulowały przepisy rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 20 września 1974r. w sprawie przygotowania zawodowego młodocianych i ich wynagradzania (Dz. U. z 1974r. nr 37, poz. 219 ze zm.). Zgodnie z § 2 ust. 1 tego rozporządzenia zakład pracy był obowiązany zawrzeć
z młodocianym umowę o pracę w celu przygotowania zawodowego, która powinna była określać rodzaj przygotowania zawodowego (nauka zawodu lub przyuczenie do wykonywania określonej pracy). Zgodnie z § 4 w ramach nauki zawodu zakład pracy był obowiązany: wydzielić dla młodocianych szkoleniowe stanowiska pracy, wyznaczyć pracowników wykwalifikowanych w danym zawodzie jako instruktorów nauki zawodu, kontrolować zgodność przebiegu pracy młodocianych z programem praktycznej nauki zawodu oraz wykonywanie przez nich obowiązku dokształcania się.

Zarówno w stanie prawnym istniejącym przed 1 stycznia 1975r. jak i po tej dacie podstawowe rozróżnienie dotyczy tego, czy nauka zawodu była pobierana przez młodocianego przy jego równoczesnym zatrudnieniu, czy też jako przedmiot praktyczny
w programie nauki szkolnej. Innymi słowy, czy nauczający zawodu był pracodawcą, czy nauczycielem młodocianego, a więc czy związek między nimi polegał na stosunku prawa pracy - nauki zawodu, czy na stosunku administracyjnym. Stosunek zatrudnienia obejmował bowiem tylko młodocianych przyjętych do pracy w celu nauki zawodu, obowiązanych do dokształcania się w szkole, nie zaś tych, którzy pobierali naukę bez zatrudnienia się.

Zgromadzony w sprawie materiał dowodowy jednoznacznie wskazuje, iż ubezpieczony w okresie od 1 września 1971r. do 20 czerwca 1975r. nie odbywał nauki zawodu na podstawie indywidualnej umowy zawartej z pracodawcą. Okoliczność ta wynika
z wyjaśnień ubezpieczonego, znajduje potwierdzenie również w dowodach w postaci dokumentów. Z załączonych świadectw szkolnych praktyka zawodowa i pracownia chemiczna były jednym z przedmiotów nauczania. Odwołujący był uczniem i jako taki odbywał praktyki w zakładzie pracy w trakcie wakacji (łącznie 2 miesiące). Brak jest jakichkolwiek racjonalnych argumentów, które mogłyby przemawiać za uwzględnieniem tego okresu. Brak jest jakiegokolwiek dowodu, że ubezpieczony zawierał umowę z zakładem pracy w sprawie praktyk, zresztą sam ubezpieczony nie twierdził że takowa była zawarta, wskazując w tym zakresie na swoją niepamięć.

Wskazać ponadto należy, iż nawet gdyby ubezpieczony wykazał 25-letni staż ogólny, to i to nie jest w stanie wykazać 15-letniego okresu pracy w warunkach szczególnych. Nawet bowiem uwzględnienie okresu służby wojskowej do tego stażu pozwoliłoby ubezpieczonemu na wykazanie maksymalnie 14 lat, 10 miesięcy i 6 dni okresów pracy w warunkach szczególnych. Ubezpieczony nie miałby możliwości wykazania innych okresów. Poza dniem 31 marca 1976r., który nie został wykazany w świadectwie pracy w warunkach szczególnych inne okresy stanowią bowiem prowadzenie działalności gospodarczej, podleganie ubezpieczeniu w KRUS, czy też ewentualnie okres nauki połączony z praktyką.

Reasumując ubezpieczony niewątpliwie nie spełnia warunków koniecznych do uzyskania prawa do emerytury.

W konsekwencji uznając zaskarżoną decyzję za prawidłową Sąd, na podstawie wyżej powołanych przepisów oraz art. 477 ¹⁴ § 1 k.p.c., oddalił odwołanie ubezpieczonego.