Portal Orzeczeń Sądów Powszechnych

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 24 kwietnia 2018 roku

Sąd Okręgowy/Sąd Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w Częstochowie

Wydział IV

w składzie:

Przewodniczący SSO Lidia Łataś

Protokolant starszy sekretarz sądowy Joanna Jastrzębska-Ciura

po rozpoznaniu w dniu 24 kwietnia 2018 roku w Częstochowie

sprawy K. K. (1)

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddziałowi w C.

o wysokość emerytury, o wysokość renty rodzinnej

na skutek odwołania K. K. (1)

od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddziału w C.

z dnia 1 grudnia 2017 roku Nr (...)

z dnia 23 stycznia 2018 roku Nr (...)

oddala odwołania

Sygn. akt IVU 64/18

UZASADNIENIE

Decyzją z dnia 1 grudnia 2017r. ( (...)) Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w C. odmówił ubezpieczonej K. K. (1) przeliczenia emerytury na podstawie art. 26 ust. 6 ustawy o emeryturach i rentach z FUS w brzmieniu obowiązującym od 1 października 2017r., z zastosowaniem tablic średniego dalszego trwania obowiązujących w dniu ukończenia 60 roku życia, albowiem decyzją z dnia 5 lutego 2009r. przyznano ubezpieczonej prawo do wcześniejszej emerytury (z tytułu ukończenia 55 roku życia i pracy w szczególnych warunkach), w związku z powyższym nie mają zastosowania obowiązujące od 1 października 2017r. przepisy dotyczące przeliczenia świadczenia z uwzględnieniem innej tablicy średniego dalszego trwania życia niż tablica przyjęta dotychczas.

Odwołanie od powyższej decyzji wniosła ubezpieczona K. K. (1), domagając się przeliczenia świadczenia na podstawie art. 26 ust. 6 ustawy w brzmieniu obowiązującym od 1 października 2017r.

Organ rentowy wniósł o oddalenie odwołania podnosząc, że przeliczenie emerytury z zastosowaniem art. 26 ust. 6 ustawy nie dotyczy osób którym przyznano wcześniejszą emeryturę, tak jak ubezpieczonej. Przeliczenie to jest możliwe tylko w stosunku do osób które pobierają emeryturę powszechną na podstawie art. 24 ustawy. Jednocześnie ZUS wskazał, że na wniosek ubezpieczonej z dnia 6 listopada 2017r. w decyzji z dnia 1 grudnia 2017r. ponownie ustalił odwołującej emeryturę powszechną zgodnie z art. 26 ust. 6 ustawy, przyjmując średnie dalsze trwanie życia z dnia osiągnięcia przez odwołującą powszechnego wieku emerytalnego.

Decyzją z dnia 23 stycznia 2018r. ZUS odmówił odwołującej przeliczenia renty rodzinnej ( (...)). W uzasadnieniu organ rentowy wskazał, że decyzją z dnia 26 września 2014r. ustalono wysokość renty rodzinnej dla odwołującej według najkorzystniejszego wariantu. ZUS wskazał, że zmarły małżonek odwołującej przeszedł na emeryturę w wieku 60 lat i pobierał ją w pełnej wysokości. Z chwilą ukończenia 65 roku życia świadczenie to nie uległoby podwyższeniu. Wraz z wnioskiem o przeliczenie renty rodzinnej ubezpieczona nie przedłożyła żadnych dodatkowych dokumentów mogących mieć wpływ na wysokość świadczenia.

Odwołanie od powyższej decyzji wniosła K. K. (1) (w sprawie IVU 158/18 i 269/18). W odwołaniu wskazała, że z chwilą osiągnięcia przez męża 65 roku życia emerytura nie została przeliczona.

Organ rentowy wniósł o oddalenie odwołania, wywodząc jak w zaskarżonej decyzji.

Odwołania ubezpieczonej od decyzji dotyczącej wysokości emerytury i renty rodzinnej zostały połączone do wspólnego rozpoznania i orzekania.

Sąd Okręgowy ustalił co następuje:

Decyzją z dnia 05 lutego 2009r., organ rentowy przyznał ubezpieczonej wcześniejszą emeryturę, począwszy od dnia 21 stycznia 2009r., na podstawie art. 184 ustawy z dnia 17 grudnia 1998r. o emeryturach i rentach z FUS, ustalając jej wysokość zarówno w trybie art. 53 ustawy, jak i art. 26 ustawy w związku z art. 183. Do obliczenia emerytury w trybie art. 53 przyjęto podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne z 20 lat kalendarzowych wybranych z całego okresu podlegania ubezpieczeniu społecznemu, wwpw wyniósł 63,87%

Do obliczenia wcześniejszej emerytury w trybie art. 26 ustawy organ rentowy zastosował średnie dalsze trwanie życia wynoszące 290,30 miesięcy. Emerytura wcześniejsza obliczona zgodnie z art. 183 ustawy wyniosła na dzień jej przyznania 1175,98%.

Decyzją z dnia 30 kwietnia 2009r. przeliczono wcześniejszą emeryturę w zakresie wwpw i przyjęto wskaźnik 64,20%. Emerytura po przeliczeniu wyniosła 1177,32zł. Następnie świadczenie było waloryzowane.

W dniu 23 czerwca 2014r. ubezpieczona zgłosiła wniosek o przyznanie emerytury z tytułu osiągnięcia powszechnego wieku emerytalnego (60 lat i 5 miesięcy) na podstawie art. 24 ust. 1a pkt 6 ustawy emerytalnej. Decyzją z dnia 30 lipca 2014r. organ rentowy przyznał ubezpieczonej emeryturą powszechną począwszy od dnia 21 czerwca 2014r., tj. od osiągnięcia wymaganego wieku emertytalnego. Emerytura została obliczona na podstawie przepisu art. 25, 26 i 183 ustawy emerytalnej.

Do obliczenia emerytury w mieszanej wysokości, organ rentowy obliczył emeryturę na podstawie art. 53 ustawy emerytalnej, przyjmując dotychczasową podstawę wymiaru świadczenia.

Podstawę obliczenia świadczenia emerytalnego ubezpieczonej zgodnie z art. 25 i 26 ustawy emerytalnej stanowiła:

- kwota składki zewidencjonowana na koncie z uwzględnieniem waloryzacji wynosząca 7 342,97 zł.,

- kwota zwaloryzowanego kapitału początkowego wynosząca 375851,68 zł.,

- suma kwot pobranych emerytur wynosząca 87 652,77 zł.,

- średnie dalsze trwanie życia wynoszące 252,70 miesięcy ( na dzień zgłoszenia wniosku o przyznanie emerytury powszechnej),

wyliczona kwota emerytury wynosiła 1.169,54 zł. brutto.

Wobec osiągnięcia przez ubezpieczoną wieku emerytalnego uprawniającego do emerytury w 2014 roku, wysokość emerytury, zgodnie z przepisem art.183 ust. 5 wynosiła:

- 20% emerytury obliczonej na podstawie art. 53 w wysokości 301,46 zł,

- 80% emerytury obliczonej na podstawie art. 26 w wysokości 935,63 zł.

Łączna wysokość emerytalnego, obliczona na podstawie art. 183 ust. 5 ustawy emerytalnej wynosiła 1.237,09 zł brutto.

Emerytura powszechna została zawieszona, ponieważ była świadczeniem mniej korzystnym od dotychczas wypłacanej emerytury wcześniejszej.

Decyzją z dnia 26 września 2014r. organ rentowy przyznał ubezpieczonej rentę rodzinną, począwszy od dnia 05 września 2014r. Z uwagi na fakt, iż renta rodzinna jest świadczeniem korzystniejszym, organ rentowy zawiesił wypłatę emerytury wcześniejszej, (akta ZUS strona 33 tom R).

W dniu 06 listopada 2017r. ubezpieczona złożyła w organie rentowym wniosek o ponowne obliczenie świadczenia emerytalnego z zastosowaniem najkorzystniejszego średniego dalszego trwania życia oraz o ponowne obliczenie emerytury z uwzględnieniem przeliczonego kapitału początkowego.

Decyzją z dnia 01 grudnia 2017r. organ rentowy ponownie ustalił ubezpieczonej emeryturę powszechną na podstawie art. 25, 26 i 183 ustawy emerytalnej, począwszy od dnia 01 listopada 2017r., w związku z przeliczeniem kapitału początkowego na podstawie art. 174 ust. 2a ustawy emerytalnej ( tj. okres sprawowanie opieki nad dzieckiem został policzony po 1,3 % podstawy wymiaru za każdy rok okresów składkowych).

Do obliczenia emerytury powszechnej organ rentowy zgodnie z art. 26 ust. 6 ustawy emerytalnej, przyjął średnie dalsze trwanie życia obowiązujące w dniu osiągnięcia przez ubezpieczoną powszechnego wieku emerytalnego wynoszącego 251,50 miesięcy jako najkorzystniejszy wariant. Emerytura powszechna wyniosła po przeliczeniu na dzień jej przyznania 1254,20zł (po waloryzacji 1303,30zł). We wcześniejszym okresie emerytura powszechna wynosiła 1237,09zł (k. 29). Emerytura powszechna została zawieszona, ponieważ przyznana renta rodzinna jest świadczeniem korzystniejszym (dowód: akta ZUS strona 33-37 tom (...)).

W związku z przeliczeniem kapitału początkowego na podstawie art. 174 ust. 2a ustawy emerytalnej, organ rentowy w decyzji z dnia 01 grudnia 2017r. ponownie ustalił ubezpieczonej wcześniejszą emeryturę. Przeliczenie dotyczyło tej części emerytury, która została obliczona zgodnie z art. 26 ustawy. Świadczenie po przeliczeniu na dzień przyznania wcześniejszej emerytury wyniosło 1179,49zł (po waloryzacji 1551,01zł) k. 121. Przed przeliczeniem na dzień przyznania wcześniejszej emerytury wynosiła ona początkowo 1177,32zł (k.95).

Emerytura wcześniejsza nadal została zawieszona, ponieważ przyznana renta rodzinna jest świadczeniem korzystniejszy.

W dniu 5 stycznia 2018r. odwołująca złożyła wniosek o przeliczenie świadczenia z tytuł renty rodzinnej.. W dniu 16 września 2014r. ubezpieczona złożyła wniosek o rentę rodzinną po .zmarłym w dniu 05 września .2014r. mężu. Decyzją z dnia 26 września 2014r. organ rentowy przyznał ubezpieczonej rentę rodzinną, począwszy od dnia 05 września .2014r. Do ustalenia wysokości renty rodzinnej, organ rentowy uwzględnił podstawę wymiaru emerytury K. K. (2), obowiązującą w dacie jej przyznania. Wysokość emerytury osoby zmarłej na dzień 01 marca 2014r. wynosiła miesięcznie 1.918,50 zł brutto, ubezpieczonej przyznano świadczenie w wysokości 85% świadczenia zmarłego męża. K. K. (2) pobierał wcześniejszą emeryturę od 22 lutego 2008r., podstawę wymiaru stanowił przychód z 20 lat kalendarzowych wybranych z całego okresu podlegania ubezpieczeniu społecznemu, wwpw wyniósł 91,31% do obliczenia świadczenia przyjęto kwotę bazową z dnia złożenia wniosku o świadczenie. Po otrzymaniu wcześniejszej emerytury mąż ubezpieczonej nie podlegał już ubezpieczeniom społecznym. Po złożeniu wniosku o rentę rodzinną organ rentowy ponownie przeliczył świadczenie zmarłego przyjmując do obliczenia emerytury podstawę wymiaru z 10 lat kalendarzowych (1987-1996) i wwpw 92,53%.

dowód: akta emerytalne K. K. (2), akta rentowe ubezpieczonej.

Odwołania należy uznać za nieuzasadnione.

W zakresie decyzji dotyczących wysokości emerytury odwołującej się należy zauważyć, że wnioskodawczyni ma prawo do dwóch świadczeń, tzw. emerytury wcześniejszej (symbol (...)) i emerytury z tytułu osiągnięcia powszechnego wieku emerytalnego (symbol (...)). Wysokość tych świadczeń jest różna. W dacie 1 grudnia 2017r. organ rentowy wydał cztery decyzje dotyczące wysokości świadczeń ubezpieczonej, przy czym dwie z tych decyzji dotyczą emerytury wcześniejszej, a dwie emerytury z tytułu powszechnego wieku emerytalnego. Wszystkie te decyzje oznaczył symbolem (...), chociaż dwie z nich winny być oznaczone symbolem (...) (decyzje dotyczące emerytury z powszechnego wieku emerytalnego). Odwołująca do odwołania załączyła decyzję z dnia 1 grudnia 2017 roku odmawiającą przeliczenia świadczenia – emerytury wcześniejszej - w trybie art. 26 ust. 6 ustawy (k. 125 akta ZUS tom (...)). Decyzja ta jest prawidłowa, dotyczy bowiem odmowy przeliczenia w tym trybie wcześniejszej emerytury. Zgodnie z art. 26 ust. 1 ustawy o emeryturach i rentach z FUS (Dz. U. 2017, poz. 1383 ze zm.), emerytura stanowi równowartość kwoty będącej wynikiem podzielenia podstawy obliczenia ustalonej w sposób określony w art. 25 ustawy emerytalnej, przez średnie dalsze trwanie życia dla osób w wieku równym wiekowi przejścia na emeryturę danego ubezpieczonego, ustalone według Komunikatu Prezesa Głównego Urzędu Statystycznego w sprawie tablicy średniego dalszego trwania życia kobiet i mężczyzn. Organ rentowy przyjął co do tej emerytury prawidłowe średnie dalsze trwanie życia – 290,30.

Zgodnie z art. 26 ust. 6 ustawy emerytalnej, w brzmieniu obowiązującym od 1 października 2017 roku, jeżeli jest to korzystniejsze dla ubezpieczonego, do ustalenia wysokości emerytury zgodnie z art. 26 ust. 1 stosuje się tablice trwania życia obowiązujące w dniu, w którym ubezpieczony osiągnął wiek emerytalny wynoszący 60 lat dla kobiet i 65 lat dla mężczyzn. Biorąc pod uwagę brzmienie tego przepisu ma rację organ rentowy, że nie dotyczy to tzw. wcześniejszych emerytur (osiągnięcie wieku emerytalnego przez kobietę 55 lat).

Organ rentowy w dacie 1 grudnia 2017r. wydał również w zakresie tzw. wcześniejszej emerytury decyzję przeliczającą w związku z przeliczeniem kapitału początkowego z uwagi na przeliczenie okresów sprawowania opieki nad dzieckiem (k.121-123). W tym zakresie ubezpieczona nie złożyła żadnych umotywowanych zarzutów. Analizując to przeliczenie, brak podstaw do kwestionowania prawidłowości decyzji ZUS.

Ponadto wydano decyzje dotyczące przeliczenia tzw. emerytury z powszechnego wieku emerytalnego ( (...)). W decyzji z dnia 1 grudnia 2017r. (k. 33 akt ZUS tom (...)) przeliczono ubezpieczonej w trybie art. 26 ust. 6 ustawy emerytalnej dalsze średnie trwanie życia, przyjmując 251,50 m-cy – tabela M.P. 2013.193 (w pierwotnej decyzji z 2014r. przyjęto 252,70 m-cy – tabela M.P. 2014.245). W decyzji tej wskazano na potrącenie kwot pobranej wcześniejszej emerytury. Ubezpieczona w toku postępowania zakwestionowała to potrącenie. W tym zakresie organ rentowy dokonał prawidłowego potrącenia. Zgodnie z art. 25 ust. 1b ustawy o emeryturach i rentach z FUS, jeżeli ubezpieczony pobrał emeryturę częściową lub emeryturę na podstawie przepisów art. 46, 50, 50a, 50e, 184 lub art. 88 ustawy z dnia 26 stycznia 1982 r. - Karta Nauczyciela (taką emeryturę ubezpieczona pobierała od 2009r.), podstawę obliczenia emerytury, o której mowa w art. 24, ustaloną zgodnie z ust. 1, pomniejsza się o kwotę stanowiącą sumę kwot pobranych emerytur w wysokości przed odliczeniem zaliczki na podatek dochodowy od osób fizycznych i składki na ubezpieczenie zdrowotne. Celem tej regulacji było uwzględnienie okoliczności, że nabycie prawa do emerytury w obniżonym wieku emerytalnym wiąże się z wcześniejszą realizacją prawa do emerytury i tym samym skonsumowaniem części kapitału składkowego.

Brak również podstaw do przyznania dodatku z tytułu pracy w szczególnych warunkach. z tego tytułu ubezpieczona miała prawo do pobierania wcześniej o 5 lat emerytury. Dodatki przysługujące do emerytury są wymienione w art. 75 i 76 ustawy i są to: dodatek pielęgnacyjny i dodatek dla sierot zupełnych.

Reasumując organ rentowy przeliczył w trybie art. 26 ust. 6 ustawy tzw. emeryturę z tytułu powszechnego wieku emerytalnego, natomiast odmówił takiego przeliczenia co do tzw. emerytury wcześniejszej

Brak również podstaw do uwzględnienia odwołania w zakresie wysokości renty rodzinnej.

Zgodnie z art. 73 ust. 1 pkt 1 ustawy renta rodzinna wynosi dla jednej osoby uprawnionej - 85% świadczenia, które przysługiwałoby zmarłemu. Mężowi wnioskodawczyni przysługiwała wcześniejsza emerytura z tytułu pracy w szczególnych warunkach od 2008r. Świadczenie było obliczone zgodnie z zasadami art. 53 ustawy. Przyjęto podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne z 20 lat, wwpw wyniósł 91,31%, do obliczenia świadczenia przyjęto kwotę bazową z dnia złożenia wniosku o świadczenie. Ustalono okresy składkowe w wymiarze 33 lata, 2 miesiące i nieskładkowe w wymiarze 11 lat. Świadczenie następnie było waloryzowane. Po okresie przyznania prawa do emerytury mąż wnioskodawczyni nie podlegał ubezpieczeniom społecznym. Nie występował również o emeryturę z tytułu osiągnięcia powszechnego wieku emerytalnego. Po złożeniu przez ubezpieczoną wniosku o rentę rodzinną organ rentowy przeliczył świadczenie zmarłego męża ubezpieczonej, przyjmując do obliczenia podstawy wymiaru przychody z 10 kolejnych lat od 1987 do 1996 i ustalając wwpw w wysokości 92,53% (korzystniej niż poprzednio przyjęty), ustalił staż składkowy zmarłego na 33 lata, 2 miesiące oraz 11 lat i 5 miesięcy okresów nieskładkowych i przyjął kwotę bazową z dnia przyznania świadczenia mężowi ubezpieczonej, tj. 2059,92zł, następnie dokonał waloryzacji świadczenia i obliczenia świadczenia dla ubezpieczonej (k. 33-35 tomu rentowego). Decyzją z dnia 30 października 2014r. ZUS dokonał przeliczenia świadczenia z uwagi na złożenie dodatkowych dokumentów przez ubezpieczoną. Świadczenie męża odwołującej zostało obliczone zgodnie z art. 15 w związku z art. 53 ustawy o emeryturach i rentach z FUS. Bez wpływu na wysokość świadczenia jest okoliczność, że mąż ubezpieczonej nie złożył wniosku o świadczenie emerytalne z tytułu powszechnego wieku emerytalnego, albowiem nawet złożenie takiego wniosku, nie wpłynęłoby na wysokość świadczenia męża wnioskodawczyni, nie podlegał on bowiem ubezpieczeniom społecznym przez okres 30 miesięcy po przyznaniu prawa do wcześniejszej emerytury. Zgodnie z art. 53 ust. 1 ustawy emerytura wynosi:

1) 24% kwoty bazowej, o której mowa w art. 19, z zastrzeżeniem ust. 3 i 4, oraz

2) po 1,3% podstawy jej wymiaru za każdy rok okresów składkowych,

3) po 0,7% podstawy jej wymiaru za każdy rok okresów nieskładkowych

- z uwzględnieniem art. 55.

Art. 21 ust. 1 i 2 ustawy podstawę wymiaru emerytury dla osoby, która wcześniej miała prawo do emerytury, stanowi podstawa wymiaru tej emerytury z uwzględnieniem waloryzacji. Emeryturę, której podstawę wymiaru stanowi podstawa wymiaru świadczenia, o którym mowa w art. 21 ust. 1 pkt 1 i ust. 2, oblicza się od tej samej kwoty bazowej, którą ostatnio przyjęto do ustalenia podstawy wymiaru, a następnie emeryturę podwyższa się w ramach waloryzacji przypadających do dnia nabycia uprawnień do emerytury (ust. 3). Przepisu ust. 3 nie stosuje się, jeżeli zainteresowany po nabyciu uprawnień do świadczenia, którego podstawę wymiaru wskazał za podstawę wymiaru emerytury, podlegał co najmniej przez 30 miesięcy ubezpieczeniu społecznemu lub ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym (ust. 4). W przypadku męża odwołującej brak byłoby podstaw do przyjęcia do obliczenia tzw. części socjalnej emerytury nowej kwoty bazowej, albowiem nie pozostawał w ubezpieczeniu społecznym przez okres 30 miesięcy po przyznaniu prawa do wcześniejszej emerytury. Organ rentowy prawidłowo więc zastosował kwotę bazową poprzednio przyjętą do obliczenia emerytury męża ubezpieczonej i następnie dokonał waloryzacji świadczenia. Brak również podstaw do przyznania dodatków z tytułu pracy w szczególnych warunkach albowiem przepisy ustawy o emeryturach i rentach z FUS takiego dodatku nie przewidują. Mąż ubezpieczonej z tytułu pracy w warunkach szczególnych nabył wcześniej o 5 lat emeryturę, niż inni ubezpieczeni.

Z tych względów sąd oddalił odwołania w oparciu o powołane przepisy.