Portal Orzeczeń Sądów Powszechnych

WYROK

W IMIENIU

RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 11 sierpnia 2017 roku

Sąd Okręgowy w Częstochowie Wydział I Cywilny w składzie:

Przewodniczący: SSO Lidia Dudek

Protokolant: Agata Płaczkowska

po rozpoznaniu w dniu 9 sierpnia 2017 roku w Częstochowie

na rozprawie

sprawy z powództwa J. T.

przeciwko E. Ł.

o zapłatę

1. oddala powództwo w całości;

2. zasądza od powoda J. T. na rzecz pozwanej E. Ł. kwotę 7.217 (siedem tysięcy dwieście siedemnaście złotych) tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego.

UZASADNIENIE

W pozwie z dnia 17 marca 2017 roku powód J. T. wniósł o zasądzenie od pozwanej kwoty 80.000 złotych wraz z odsetkami za opóźnienie od dnia 1 grudnia 2016 roku do dnia zapłaty oraz o zasądzenie od pozwanej na jego rzecz kosztów procesu.

W uzasadnieniu podniósł, że z dniem 8 stycznia 2015 r. powód wraz ze S. T. (1) darowali pozwanej kwotę 530.000 złotych z przeznaczeniem na zakup oraz wykończenie lokalu mieszkalnego nr (...)przy ul. (...) w C.. W dniu 9 stycznia 2015 roku pozwana zawarła z powodem umowę przedwstępną ustanowienia służebności osobistej dożywotniego i bezpłatnego zamieszkiwania w powyższym lokalu oraz obciążenia nabytego przez nią udziału w nieruchomości lokalowej stanowiącej garaż prawem użytkowania znajdujących się w tym garażu miejsc postojowych o nr 1 i 2, w terminie do dnia 31 grudnia 2015 roku. Ponadto zobowiązała, że bez zgody powoda nie zamelduje innych osób w lokalu. Wykończeniem mieszkania zajął się powód, licząc, że we wrześniu zamieszka w lokalu. Jednakże pozwana nakazała mu wydanie kluczy i oświadczyła, że to jest jej mieszkanie. Pozwana zerwała z powodem wszelkie kontakty. Zachowanie pozwanej stanowi dla powoda rażącą niewdzięczność i spowodowało duże cierpiene. W dniu 11 stycznia 2016 roku powód wydziedziczył pozwaną.

W odpowiedzi na pozew pozwana E. Ł. wniosła o oddalenie powództwa jako bezzasadnego i zasądzenie kosztów procesu.

W uzasadnieniu stanowiska pozwana podniosła, że powód ma naturę konfliktową. Natomiast ona dołożyła należytych starań aby zawrzeć umowę ustanawiającą na rzecz ojca służebność. Pozwany w tym czasie związał się z inną kobietą co spowodowało konflikt w rodzinie oraz rozpad jego związku małżeńskiego. J. T. stał się agresywny i arogancki, twierdził również, że mieszkanie formalnie należące do pozwanej jest wyłącznie jego. W rozmowach z rodziną nie życzył sobie aby ktokolwiek interesował się stanem jego zdrowia. Natomiast warunki ustanowienia służebności podane przez pozwaną w piśmie z dnia 29 października 2015 roku są jej zdaniem racjonalne i zgodne z prawem. W pismie p[odkreśliła również, że powód jest osobą o bardzo dobrym statusie materialnym, obecnie zakupił nieruchomość gdzie planuje wybudować dom jednorodzinny z obecną swoją partnerką życiową.

W toku postępowania strony podtrzymały zaprezentowane stanowiska.

Sąd Okręgowy ustalił następujący stan faktyczny:

Powód J. T. wraz z żoną S. T. (1) przekazali w dniu 8 stycznia 2015 roku pozwanej E. Ł. darowiznę pieniężną w kwocie 530.000 złotych z przeznaczeniem na zakup i remont mieszkania numer (...) położonego w C., przy ulicy (...).

W dniu 9 stycznia 2015 roku w Kancelarii Notarialnej M.
P. doszło do podpisania umowy darowizny nieruchomości o obszarze 0,0762ha położonej w C. przy ulicy (...), oznaczonej jako działka numer (...), dla której Sąd Rejonowy prowadzi księgę wieczystą numer (...) przez S. i J. T. na rzecz córki E. Ł.. W treści umowy pozwana zobowiązała się ustanowić służebność osobistą dożywotniego i bezpłatnego korzystania z garażu blaszanego posadowionego na nieruchomości wraz z prawem, dojazdu do tego garażu po pasie gruntu o szerokości 4 metrów wzdłuż północnej granicy nieruchomości. Strony ustaliły wartość darowanej nieruchomości na kwotę 900.000 złotych. Jednocześnie pozwana zobowiązała się, że po dokonaniu zakupu lokalu mieszkalnego numer (...) mieszczącego się w budynku położonym w C. przy ulicy (...) ustanowi na rzecz ojca J. T. służebność osobistą dożywotniego i bezpłatnego zamieszkiwania w przedmiotowym lokalu oraz obciąży nabyty przez siebie udział w nieruchomości lokalowej stanowiącej garaż prawem użytkowania znajdujące się w tym garażu miejsca postojowe o numerze 1 i 2.

Tego samego dnia pozwana podpisała oświadczenie, w którym zobowiązała się do niemeldowania żadnych innych osób w lokalu mieszkalnego numer (...) mieszczącego się w budynku położonym w C. przy ulicy (...) chyba, że J. T. wyrazi na to zgodę na piśmie.

Powód J. T. w dniu 9 stycznia 2015 roku zawarł z (...) z siedzibą w C. umowę przedwstępną sprzedaży lokalu mieszkalnego numer (...) o powierzchni 62,78 m2 położonego w C. przy ulicy (...), wraz z przynależną piwnicą oraz miejscami postojowymi numer 1 i 2 w garażu podziemnym.

Dowód: akt notarialny Rep A nr (...) (k. 15-19 akt), oświadczenie (k. 35 akt), odpisy z ksiąg wieczystych (k. 36-49 akt), umowa przedwstępna (k. 50-53 akt), zeznania świadka W. B. (2) (protokół rozprawy z dnia 24.05.2017r. nagranie czas: 00:22:53-00:31-32 adnotacje), zeznania świadka T. M. (protokół rozprawy z dnia 24.05.2017r. nagranie czas: 00:34:22-00:37-21 adnotacje), zeznania świadka G. M. (protokół rozprawy z dnia 24.05.2017r. nagranie czas: 00:38:17-00:45-05 adnotacje), zeznania świadka R. N. (protokół rozprawy z dnia 24.05.2017r. nagranie czas: 00:46:10-00:50-47 adnotacje), zeznania świadka D. O. (protokół rozprawy z dnia 24.05.2017r. nagranie czas: 00:51:05-00:56-32 adnotacje), zeznania świadka S. T. (2) (protokół rozprawy z dnia 24.05.2017r. nagranie czas: 01:03:06-01:26-14 adnotacje), zeznania świadka A. K. (protokół rozprawy z dnia 05.07.2017r. nagranie czas: 00:05:25-00:12-12 adnotacje), zeznania świadka A. G. (protokół rozprawy z dnia 24.05.2017r. nagranie czas: 00:12:58-00:20-21 adnotacje), zeznania powoda J. T. (protokół rozprawy z dnia 09.08.2017r. nagranie czas: 00:01:36-00:36-34 adnotacje), zeznania pozwanej E. T.-
Ł. (protokół rozprawy z dnia 09.08.2017r. nagranie czas: 00:37:02-00:58-45 adnotacje .

Następnie w dniu 14 września 2015 roku E. Ł. nabyła lokalu mieszkalny numer (...) położonego w C. przy ulicy (...). Powierzchnia użytkowa lokalu mieszkalnego i komórki lokatorskiej wynosiła w sumie 65,95m2. Z własnością lokalu związany był udział wynoszący (...) części w nieruchomości wspólnej. W tym samym czasie relacje w rodzinie uległy znacznemu pogorszeniu. Ich powodem był konflikt małżeński pomiędzy J. a S. T. (1) z uwagi na zdrady jakich dopuszczał się powód względem żony. Pozwana postanowiła wspierać matkę w toku sprawy rozwodowej.

Dowód: akt notarialny (k. 20-34 akt), odpisy z ksiąg wieczystych (k. 36-49 akt), kserokopia protokołów oraz wyroki z uzasadnieniami (k. 159-186 akt), zeznania świadka W. B. (2) (protokół rozprawy z dnia 24.05.2017r. nagranie czas: 00:22:53-00:31-32 adnotacje), zeznania świadka T. M. (protokół rozprawy z dnia 24.05.2017r. nagranie czas: 00:34:22-00:37-21 adnotacje), zeznania świadka G. M. (protokół rozprawy z dnia 24.05.2017r. nagranie czas: 00:38:17-00:45-05 adnotacje), zeznania świadka R. N. (protokół rozprawy z dnia 24.05.2017r. nagranie czas: 00:46:10-00:50-47 adnotacje), zeznania świadka D. O. (protokół rozprawy z dnia 24.05.2017r. nagranie czas: 00:51:05-00:56-32 adnotacje), zeznania świadka S. T. (2) (protokół rozprawy z dnia 24.05.2017r. nagranie czas: 01:03:06-01:26-14 adnotacje), zeznania świadka A. K. (protokół rozprawy z dnia 05.07.2017r. nagranie czas: 00:05:25-00:12-12 adnotacje), zeznania świadka A. G. (protokół rozprawy z dnia 24.05.2017r. nagranie czas: 00:12:58-00:20-21 adnotacje), zeznania powoda J. T. (protokół rozprawy z dnia 09.08.2017r. nagranie czas: 00:01:36-00:36-34 adnotacje), zeznania pozwanej E. T.-
Ł. (protokół rozprawy z dnia 09.08.2017r. nagranie czas: 00:37:02-00:58-45 adnotacje .

W dniu 29 października 2015 roku pozwana skierowała do powoda pismo, w którym określiła warunki dotyczące ustanowienia służebności osobistej dożywotniego i bezpłatnego współzamieszkiwanie w lokalu a mianowicie wyjaśniła, że J. T. może zamieszkiwać w mieszkaniu wyłącznie sam, musi pokrywać koszty związane z korzystaniem z lokalu, kontynuować ubezpieczenie nieruchomości oraz utrzymywać lokalu w stanie niepogorszonym. Następnie pozwana wezwała J. T. do stawienia się w kancelarii notarialnej w dniu 7 grudnia 2015 roku celem ustanowienia służebności osobistej. W odpowiedzi na pismo powód wskazał, że warunki przedstawione przez córkę znacznie odbiegają od tych wspólnie ustalonych wcześniej i zmierzają do ustanowienia zamiast służebności osobistej dożywotnego i bezpłatnego zamieszkiwania służebności odpłatne współzamieszkiwanie. Jednocześnie wezwał pozwana do popisania aktu notarialnego odpowiadającego treści zobowiązania zawartego w umowie przedwstępnej, w terminie do dnia 15 lipca 2016 roku.

Dowód: pisma wraz z projektem aktu notarialnego (k. 54-60 akt), zeznania świadka W. B. (2) (protokół rozprawy z dnia 24.05.2017r. nagranie czas: 00:22:53-00:31-32 adnotacje), zeznania świadka T. M. (protokół rozprawy z dnia 24.05.2017r. nagranie czas: 00:34:22-00:37-21 adnotacje), zeznania świadka G. M. (protokół rozprawy z dnia 24.05.2017r. nagranie czas: 00:38:17-00:45-05 adnotacje), zeznania świadka R. N. (protokół rozprawy z dnia 24.05.2017r. nagranie czas: 00:46:10-00:50-47 adnotacje), zeznania świadka D. O. (protokół rozprawy z dnia 24.05.2017r. nagranie czas: 00:51:05-00:56-32 adnotacje), zeznania świadka S. T. (2) (protokół rozprawy z dnia 24.05.2017r. nagranie czas: 01:03:06-01:26-14 adnotacje), zeznania świadka A. K. (protokół rozprawy z dnia 05.07.2017r. nagranie czas: 00:05:25-00:12-12 adnotacje), zeznania świadka A. G. (protokół rozprawy z dnia 24.05.2017r. nagranie czas: 00:12:58-00:20-21 adnotacje), zeznania powoda J. T. (protokół rozprawy z dnia 09.08.2017r. nagranie czas: 00:01:36-00:36-34 adnotacje), zeznania pozwanej E. T.-
Ł. (protokół rozprawy z dnia 09.08.2017r. nagranie czas: 00:37:02-00:58-45 adnotacje .

W dniu 11 stycznia 2016 roku J. T. wydziedziczył córkę E. Ł. z powodu uporczywego niedopełniania względem niego obowiązków rodzinnych i postępowania wbrew woli spadkodawcy uporczywie w sposób sprzeczny z zasadami współżycia społecznego. Zachowania te miały polegać na: uniemożliwieniu spokojnego zamieszkiwania w mieszkaniu przy ulicy (...) w C., odmowy ustanowienia służebności dożywotniego zamieszkania mimo wcześniejszego zobowiązania, okazywanie niewdzięczności mimo przekazania na jej rzecz znacznych darowizn (nieruchomości i pieniędzy), przyjmowaniu wobec spadkodawcy postawy wrogiej, wielokrotnym używaniu obraźliwych słów wobec spadkodawcy, odnoszeniu się lekceważąco do niego, jak i obrażaniu osób mu najbliższych.

Dowód: akt notarialny (k. 72 akt), zeznania świadka W. B. (2) (protokół rozprawy z dnia 24.05.2017r. nagranie czas: 00:22:53-00:31-32 adnotacje), zeznania świadka T. M. (protokół rozprawy z dnia 24.05.2017r. nagranie czas: 00:34:22-00:37-21 adnotacje), zeznania świadka G. M. (protokół rozprawy z dnia 24.05.2017r. nagranie czas: 00:38:17-00:45-05 adnotacje), zeznania świadka R. N. (protokół rozprawy z dnia 24.05.2017r. nagranie czas: 00:46:10-00:50-47 adnotacje), zeznania świadka D. O. (protokół rozprawy z dnia 24.05.2017r. nagranie czas: 00:51:05-00:56-32 adnotacje), zeznania świadka S. T. (2) (protokół rozprawy z dnia 24.05.2017r. nagranie czas: 01:03:06-01:26-14 adnotacje), zeznania świadka A. K. (protokół rozprawy z dnia 05.07.2017r. nagranie czas: 00:05:25-00:12-12 adnotacje), zeznania świadka A. G. (protokół rozprawy z dnia 24.05.2017r. nagranie czas: 00:12:58-00:20-21 adnotacje), zeznania powoda J. T. (protokół rozprawy z dnia 09.08.2017r. nagranie czas: 00:01:36-00:36-34 adnotacje), zeznania pozwanej E. Ł. (protokół rozprawy z dnia 09.08.2017r. nagranie czas: 00:37:02-00:58-45 adnotacje .

Z dniem 16 listopada 2016 roku J. T. sporządził oświadczenie o odwołaniu darowizny z dnia 8 stycznia 2015 roku w zakresie kwoty 530.000 złotych oraz z dnia 9 stycznia 2015 roku dotyczącej nieruchomości położonej w C., przy ul. (...). Powodem takiego stanowiska pozwanego było zachowanie pozwanej, które przybrało zdaniem J. T. wymiar rażącej niewdzięczności. Oświadczenie zostało odebrane przez pozwaną w dniu 22 lipca 2016 roku.

W dniu 24 listopada 2016 roku pozwana skierowała odpowiedź do powoda, że nie zerwała z nim kontaktów bowiem to on nie interesuje się nią. Natomiast podtrzymała deklaracje, że J. T. w dalszym ciągu może zamieszkiwać w mieszkaniu położonym w C. przy ulicy (...) nr (...), lecz jak podała nie zamierza pokrywać bieżących kosztów jego utrzymania.

Następnie w dniu 25 listopada 2016 roku u notariusza J. T. złożył oświadczenie, że pismem z dnia 17 listopada 2016 roku odwołał darowiznę uczynioną na rzecz córki ze względu na rażącą niewdzięczność obdarowanej wobec czego została zobowiązana do powrotnego przeniesienia własności nieruchomości położonej w C., przy ul. (...) oraz wezwał pozwaną do stawienia się w tym dniu przed notariusza celem dokonania powyższych czynności. Jednakże E. Ł. nie stawiła.

Dowód: oświadczenie (k. 61-66 akt), akt notarialny Rep A nr 1515/2016 wraz z projektem aktu notarialnego (k. 67-70 akt), pismo (k. 71 akt), zeznania świadka W. B. (2) (protokół rozprawy z dnia 24.05.2017r. nagranie czas: 00:22:53-00:31-32 adnotacje), zeznania świadka T. M. (protokół rozprawy z dnia 24.05.2017r. nagranie czas: 00:34:22-00:37-21 adnotacje), zeznania świadka G. M. (protokół rozprawy z dnia 24.05.2017r. nagranie czas: 00:38:17-00:45-05 adnotacje), zeznania świadka R. N. (protokół rozprawy z dnia 24.05.2017r. nagranie czas: 00:46:10-00:50-47 adnotacje), zeznania świadka D. O. (protokół rozprawy z dnia 24.05.2017r. nagranie czas: 00:51:05-00:56-32 adnotacje), zeznania świadka S. T. (2) (protokół rozprawy z dnia 24.05.2017r. nagranie czas: 01:03:06-01:26-14 adnotacje), zeznania świadka A. K. (protokół rozprawy z dnia 05.07.2017r. nagranie czas: 00:05:25-00:12-12 adnotacje), zeznania świadka A. G. (protokół rozprawy z dnia 24.05.2017r. nagranie czas: 00:12:58-00:20-21 adnotacje), zeznania powoda J. T. (protokół rozprawy z dnia 09.08.2017r. nagranie czas: 00:01:36-00:36-34 adnotacje), zeznania pozwanej E. T.-
Ł. (protokół rozprawy z dnia 09.08.2017r. nagranie czas: 00:37:02-00:58-45 adnotacje .

Sąd Okręgowy zważył co następuje:

W przedmiotowej sprawie powód domagał się aby pozwana E. Ł. zwróciła mu kwotę 80.000 złotych, jaką otrzymała tytułem darowizny z przeznaczeniem na zakup mieszkania numer (...) położonego w C. przy ul. (...). W ocenie powoda pozwana dopuściła się wobec niego rażącej niewdzięczności albowiem nie ustanowiła osobistej służebności dożywotniego bezpłatnego mieszkania oraz nie obciążyła nabytego przez nią udziału w nieruchomości lokalowej stanowiącej garaż prawem użytkowania znajdujących się w tym garażu miejsc postojowych o numerach 1 i 2. Postępowanie pozwanej zdaniem powoda uzasadnia odwołanie uczynionej na jej rzecz darowizny. Powód swoje powództwo oparł na przepisie z art. 898 § 1 k.c.

O podstawie odwołania darowizny stanowi art. 898 § 1 k.c., zgodnie z którym darczyńca może odwołać darowiznę nawet już wykonaną, jeżeli obdarowany dopuścił się względem niego rażącej niewdzięczności.

W celu zatem rozstrzygnięcia żądania powodów należało ustalić, czy zachowanie E. Ł. nosiło znamiona rażącej niewdzięczności. Przy czym należało mieć na uwadze, że to na powodzie zgodnie z art. 6 k.c., ciążył obowiązek udowodnienia tego stanu rzeczy.

Kodeks cywilny nie definiuje pojęcia rażącej niewdzięczności ani nie określa kryteriów, jakie należy brać pod uwagę przy ocenie zachowań obdarowanego. Nie jest możliwe formułowanie generalnych elementów znaczenia tego pojęcia z uwagi na zróżnicowane sytuacje życiowe. O istnieniu lub nieistnieniu podstaw do odwołania darowizny z powodu rażącej niewdzięczności decydują w każdym przypadku konkretne okoliczności, rozważane na tle zwyczajów panujących w określonych środowiskach społecznych, które nie wykraczają poza wypadki życiowych konfliktów (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 13 października 2005 r., I CK 112/05, Lex nr 196898.). Każdy przypadek powinien być rozważony indywidualnie. Znamion rażącej niewdzięczności nie wyczerpują z reguły czyny nieumyślne obdarowanego, drobne czyny nawet umyślne, ale niewykraczające, w określonych środowiskach poza zwykłe konflikty życiowe, rodzinne, jak też wywołane zachowaniem się, czy działaniem darczyńcy. Nie jest również obojętna przyczyna niewdzięczności, bo umożliwia dokonanie osądu, czy i na ile zachowanie obdarowanego może być uznane za nieusprawiedliwione. Przewidziana art. 898 § 2 k.c. przesłanka niewdzięczności, w stopniu rażącym, ma kwalifikowany charakter, odnoszący się do zachowań, które oceniając rozsądnie, przy uwzględnieniu miernika obiektywnego i subiektywnego, muszą być uznane za wysoce niewłaściwe i krzywdzące darczyńcę, jak na przykład popełnienie przestępstwa przeciwko życiu lub zdrowiu, czci albo mieniu, ciężkie naruszenie obowiązków rodzinnych, naruszenie godności osobistej ze świadomością i w nieprzyjaznym zamiarze (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 15 czerwca 2010 r., sygn. akt II CSK 68/10, Lex nr 852539).

Biorąc pod uwagę tak ukształtowane rozumienie przesłanki rażącej niewdzięczności, nie można postępowania pozwanej ocenić jako rażąco niewdzięcznej. Niewątpliwie pomiędzy powodem a pozwaną panuje konflikt istniejący od 2015 roku tj. od momentu kiedy córka dowiedziała, że jej ojciec dopuścił się zdrady małżeńskiej. E. Ł. nie akceptując postępowania powoda postanowiła stanąć po stronie matki. Niemniej jednak, nawet jeżeli oceniać zachowanie pozwanej jako negatywne, to nie ma podstaw do przyjęcia, aby jego skala uprawniała do uznania ją za rażącą niewdzięczność. Z zachowania pozwanej, ustalonego na podstawie wskazanych i omówionych dowodów wynika, że nie wykonywała żadnych działań czy też zaniechań skierowanych przeciwko powodowi. W dalszym ciągu pracuje w jego firmie wraz z resztą rodziny. Stara się odnaleźć w obecnej również trudnej dla niej sytuacji rodzinnej. Świadczy o tym również treść pism kierowanych do powoda przez pozwaną, których celem niewątpliwie była chęć ustanowienia osobistej służebności dożywotniego bezpłatnego mieszkania. Natomiast stawiane przez pozwaną warunki nie odbiegały od przyjętych obiektywnie norm istniejących w takich relacjach. To stanowisko powoda w tym przedmiocie było kategoryczne. Sam powód stwierdził, że córka uraziła jedynie jego dumę i nie chce już mieszkać w zakupionym mieszkaniu. Żaden ze świadków nie był w stanie przedstawić okoliczności, faktów czy też zdarzeń, z których jednoznacznie wynikałoby, że kobieta dopuściła się ciężkiego naruszenia obowiązków rodzinnych. Ocena sposobu zachowania pozwanej dokonana przez powoda nie przesądza o istnieniu podstaw do odwołania darowizny. Ocena ta jest wysoce subiektywna i nie ma żadnego oparcia w ustalonych faktach, dlatego nie zasługuje na uwzględnienie. Zachowanie pozwanej w stosunku do powoda nigdy nie przekraczało granic społecznie dopuszczalnych norm postępowania. Pomiędzy stronami nigdy nie doszło do stosowania przemocy fizycznej. Pozwana nie ubliżała ojcu. Nie utrzymuje z nim bliższych relacji. Jednakże to również postępowanie powoda ją do tego skłoniło. Brak jest dowodów, aby swoim zachowaniem pozwana naruszyła godność osobistą powoda. Obecnie obie strony nie widują się, lecz pozwana w dalszym ciągu podtrzymuje, że ojciec może zamieszkiwać w zakupionym mieszkaniu nawet z drugą osobą, lecz sam musi regulować ponoszone koszty. Zdaniem Sądu zgromadzony materiał dowodowy nie daje podstaw do ustalenia, że E. Ł. dopuściła się rażącej niewdzięczności wobec powoda w rozumieniu art. 898 § 1 k.c. Reasumując, w niniejszym sporze nie doszło do skutecznego odwołania darowizny.

Z tych też względów, nie stwierdzając przesłanki „rażącej niewdzięczności” po stronie pozwanej, Sąd oddalił powództwo na podstawie art. 898 § 1 k.c. a contrario.

O kosztach postępowania orzeczono na podstawie art. 98 k.p.c.