Portal Orzeczeń Sądów Powszechnych

UZASADNIENIE

W pozwie wniesionym w dniu 11 października 2016 roku powodowie Ł. O. i M. O. wnieśli o solidarne zasądzenie na ich rzecz od pozwanej I. R. kwoty 2476 złotych wraz z odsetkami maksymalnymi za opóźnienie od dnia 16 marca 2016 roku do dnia zapłaty oraz kosztów postępowania, w tym kosztów zastępstwa adwokackiego według norm przepisanych, wraz z opłatą skarbową od pełnomocnictwa w wysokości 17 zł.

W uzasadnieniu powodowie wskazali, że strona powodowa zawarła z pozwanym umowę pożyczki gotówkowej nr (...). Pozwany zobowiązał się do zwrotu pożyczki do dnia 13 listopada 2015 roku, czego jednak nie uczynił. Jako zabezpieczenie zobowiązania pozwany wystawił weksel własny in blanco. W związku z brakiem spłaty zadłużenia, powód wypełnił weksel. O fakcie wypełnienia weksla powód poinformował pozwanego wysyłając mu listem poleconym „zawiadomienie o wypełnieniu weksla”, jednocześnie wyznaczając kolejny termin do zapłaty. Pozwany jednak nie dokonał spłaty zadłużenia. Pozwany nigdy nie kwestionował wysokości długu.

W piśmie z dnia 17 maja 2017 roku strona powodowa sprecyzowała żądanie pozwu wskazując, iż domaga się zasądzenia od dochodzonej kwoty odsetek ustawowych za opóźnienie.

W dniu 22 czerwca 2017 roku Referendarz Sądowy w Sądzie Rejonowym w Bielsku-Białej wydał nakaz zapłaty w postępowaniu upominawczym orzekając zgodnie z żądaniem pozwu.

W sprzeciwie od nakazu zapłaty pozwana I. R. wniosła o oddalenie powództwa w całości. Zarzuciła brak autentyczności przedłożonego weksla, wskazała, że nie przypomina sobie, aby składa podpis na takim dokumencie, chyba że jej podłożono czysty papier w placówce firmy. Wniosła o okazanie jej oryginału tego dokumentu oraz o dopuszczenie dowodu z opinii biegłego grafologa celem zbadania czy podpis ten był nakreślony na dokumencie weksla, czy był jedynie skopiowany, ustalenie miało dotyczyć sporządzenia treści weksla oraz podpisu i umowy pożyczki. Ponadto do pozwu nie dołączono deklaracji weksla, powód nie udowodnił zatem, że wypełnił weksel zgodnie z deklaracją. Kwota wpisana na wekslu nie odpowiada wysokości zaciągniętej przez nią chwilówki-pożyczki. Udzielono jej pożyczki w wysokości 1000 zł. Pozwana podniosła także, że nie wykonano wobec niej żadnych czynności, z wykonaniem których firma pożyczkowa mogłaby naliczać dodatkowe koszty. Powód nie wykazał, że dochodzenie wysokości roszczenia jest prawidłowe i nie udowodnił go w żadnej mierze.

W sprawie niniejszej Sąd ustalił następujący stan faktyczny:

W dniu 29 lutego 2016 roku pozwana I. R. zobowiązała się poprzez podpisanie weksla in blanco do zapłaty w dniu 15 marca 2016 roku na rzecz Ł. O. i M. O. kwoty, której wysokość została określona przez wierzycieli na 2.476 złotych. Weksel wystawiono jako zabezpieczenie roszczeń z umowy pożyczki zawartej między stronami.

( dowód: weksel in blanco k. 8-9)

Pismem z dnia 29 lutego 2016 roku powodowie Ł. O. i M. O. wezwali pozwaną I. R. do wykupu weksla.

( dowód: wezwanie do wykupu weksla k. 10, potwierdzenie nadania przesyłki k. 11)

Powyższy stan faktyczny Sąd ustalił na podstawie wyżej wskazanych dokumentów zgromadzonych w aktach sprawy, gdyż ich prawdziwość nie budziła wątpliwości, zaś zarzuty pozwanej co do niepodpisania przez nią treści weksla są uznał za niewiarygodne z powodów, które zostaną omówione w dalszej części uzasadnienia. Sąd oddalił przy tym wniosek pozwanej o dopuszczenie dowodu z opinii biegłego grafologa jako zbędny dla rozstrzygnięcia sprawy. Na rozprawie w dniu 21 czerwca 2018 roku pozwana I. R., po okazaniu jej oryginału weksla, przyznała bowiem, że podpis pod treścią weksla należy do niej i że podpisała się na czystej kartce.

Sąd zważył, co następuje:

Powództwo nie zasługiwało na uwzględnienie.

Powodowie Ł. O. i M. O. wywodzili swoje roszczenie z weksla in blanco wystawionego w dniu 29 lutego 2016 roku przez pozwaną I. R.. W ocenie Sądu weksel ten został podpisany przez pozwaną, wbrew jej twierdzeniom zawartym w sprzeciwie od nakazu zapłaty. Jak już wcześniej wskazano na rozprawie w dniu 21 czerwca 2018 roku pozwana I. R., po okazaniu jej oryginału weksla, przyznała bowiem, że podpis pod treścią weksla należy do niej i że podpisała się na czystej kartce. Pozwana oświadczyła także, że treść weksla nie została przez nią naniesiona, co jednak w żaden sposób nie wpływa na ważność weksla, który ze swojej istoty jako weksel in blanco zostaje wypełniony przez wierzyciela wekslowego, nie zaś dłużnika. Weksel spełnia więc formalne wymogi ważności wskazane w art. 101 i 102 ustawy z dnia 28 kwietnia 1936 roku Prawo wekslowe.

Mimo to w ocenie Sądu roszczenie powoda nie zasługiwało na uwzględnienie.

Zobowiązanie wekslowe ma charakter abstrakcyjny, jest niezależne od podstawy prawnej, w związku z którą weksel został wypełniony i wręczony. Jednakże podniesienie przez stroną pozwaną zarzutów co do prawidłowości wypełnienia weksla i kwestionowanie treści umowy łączącej strony, co jest dopuszczalne w stosunku do wierzyciela pierwotnego, powoduje przejście sporu na płaszczyznę stosunku podstawowego. Zgodnie bowiem z treścią art. 10 ustawy z dnia 28 kwietnia 1936 roku Prawo wekslowe jeżeli weksel, niezupełny w chwili wystawienia, uzupełniony został niezgodnie z zawartem porozumieniem, nie można wobec posiadacza zasłaniać się zarzutem, że nie zastosowano się do tego porozumienia, chyba że posiadacz nabył weksel w złej wierze albo przy nabyciu dopuścił się rażącego niedbalstwa.

Jak trafnie wskazał Sąd Apelacyjny w Białymstoku w wyroku z dnia 4 lipca 2016 roku, sygn. akt I Aca 195/16: „Między zobowiązaniem z weksla gwarancyjnego in blanco i ze stosunku podstawowego, istnieje łączność. Znajduje ona oparcie w treści obligatoryjnego porozumienia między stronami powyższych czynności prawnych (art. 10 ustawy z 1936 r. - Prawo wekslowe). Zobowiązanie oparte na wekslu nie powstanie zatem jeżeli nie istnieje pierwotne roszczenie cywilnoprawne. Z tych przyczyn pozwany może podnieść skuteczny zarzut oparty m.in. na powyższym stosunku prawnym (art. 10 ustawy z 1936 r. - Prawo wekslowe). Skorzystanie z tego uprawnienia tworzy u remitenta obowiązek przedstawienia (lecz nie udowodnienia) sposobu wyliczenia sumy wekslowej oraz okoliczności potwierdzających, że weksel został uzupełniony zgodnie z treścią zawartego porozumienia” (Lex 2112351). Podobnie orzekł Sąd Apelacyjny w Poznaniu w wyroku z dnia 9 marca 2011 roku, sygn. akt I ACa 122/11, w którym podkreślił, że : „w przypadku zakwestionowania prawidłowości uzupełnienia weksla in blanco, wierzyciel ma obowiązek wskazać z jakiego tytułu domaga się zapłaty oraz przedstawić stosowne wyliczenie” (Lex nr 898634).

Wierzyciel domagając się spełnienia określonego świadczenia ma więc obowiązek wskazania z jakiego tytułu dochodzi zapłaty. Strona powodowa wskazała zaś jedynie, że pozwaną łączyła z powodami umowa pożyczki gotówkowej nr (...). Sąd zobowiązał przy tym stronę powodową, reprezentowaną przez profesjonalnego pełnomocnika, do ustosunkowania się do treści sprzeciwu od nakazu zapłaty, zaś strona powodowa ograniczyła się jedynie do powołania się na abstrakcyjny charakter zobowiązania wekslowego. Na rozprawie w dniu 21 czerwca 2018 roku Sąd zobowiązał stronę powodową do przedłożenia wyliczenia kwoty, na którą opiewa weksel, a także deklaracji wekslowej i weksla w terminie tygodniowym od dnia otrzymania wezwania pod rygorem negatywnych skutków procesowych. Wezwanie to pełnomocnik powoda otrzymał w dniu 6 lipca 2018 roku, jednakże nie udzielił żadnej odpowiedzi. Sąd nie był więc w stanie zweryfikować zarzutów pozwanej co do prawidłowości wypełnienia weksla, skoro strona powodowa nie wskazała nawet co składa się kwotę 2476 złotych (czy był to kapitał, odsetki, dodatkowe koszty takie jak prowizje itp.). Strona powołująca się na posiadanie weksla in blanco nie musi udowadniać, iż weksel został uzupełniony zgodnie z zawartym porozumieniem wekslowym, powinna jednak podać okoliczności uzasadniające odpowiedzialność dłużnika wekslowego, tak aby umożliwić mu obronę. „Nie można utożsamiać skonkretyzowania roszczenia z ciężarem dowodzenia istnienia wierzytelności. Zaznaczyć wypada, że w procesie wekslowym dowód przeciwny, a więc nieistnienia wierzytelności, zostaje przerzucony na dłużnika, a to w związku z domniemaniem istnienia wierzytelności, które powstało na skutek wystawienia i wydania weksla (uzasadnienie uchwały SN z dn. 7 stycznia 1967, III CZP 19/66, OSNCP 1968, poz. 79). Ażeby jednak pozwana mogła ten dowód przeprowadzić, musi wiedzieć, z jakiego tytułu powód wywodzi swoją wierzytelność.” (por.: wskazany wyżej wyrok Sądu Apelacyjnego w Poznaniu z dnia 9 marca 2011).

Należy zauważyć, że powodowie działają jako wspólnicy spółki cywilnej, co wynika z treści wezwania do wykupu weksla, prowadzą więc działalność gospodarczą, zaś pozwana występuje w niniejszej sprawie jako konsument. Konieczne jest więc szczególnie wnikliwie zbadanie treści zobowiązania łączącego strony, także pod kątem zawarcia w umowie niedozwolonych postanowień umownych w rozumieniu art. 385 ¹ kc. Strona powoda nie wyjaśniła jednak należycie podstawy zobowiązania pozwanej, nie przedłożyła wyliczenia dochodzonej kwoty, deklaracji wekslowej i umowy pożyczki, a zabezpieczenie wykonania umowy zobowiązaniem wekslowym nie może prowadzić do osłabienia ochrony przyznawanej konsumentom w sporze z przedsiębiorcą. Obowiązek badania z urzędu abuzywności postanowień umownych wynika także z konieczności respektowania prawa wspólnotowego, stanowiącego część krajowego porządku prawnego po wstąpieniu Polski do Unii Europejskiej i zapewnienia mu efektywności. Jak zaś wskazał Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej w wyroku z dnia 13 września 2018 r. w sprawie (...) S.A. w B. / M. W. (C-176/17) „Artykuł 7 ust. 1 dyrektywy Rady 93/13/EWG z dnia 5 kwietnia 1993 r. w sprawie nieuczciwych warunków w umowach konsumenckich należy interpretować w ten sposób, iż sprzeciwia się on przepisom krajowym takim jak te będące przedmiotem postępowania głównego, pozwalającym na wydanie nakazu zapłaty opartego na wekslu własnym, który stanowi gwarancję wierzytelności powstałej z umowy kredytu konsumenckiego, w sytuacji gdy sąd rozpoznający pozew o wydanie nakazu zapłaty nie jest uprawniony do zbadania potencjalnie nieuczciwego charakteru warunków tej umowy, jeżeli sposób wykonania prawa do wniesienia zarzutów od takiego nakazu nie pozwala na zapewnienie przestrzegania praw, które konsument opiera na tej dyrektywie.” Jak już wcześniej wskazano twierdzenia strony powodowej o faktach nie pozwalały na zweryfikowanie, czy wysokość zobowiązania wekslowego odpowiada kwocie udzielonej pozwanej pożyczki, a także czy treść umowy pożyczki była zgodna z obowiązującym prawem i nie naruszała interesów konsumenta.

Powództwo podlegało więc oddaleniu jako niewykazane. W orzecznictwie przyjmuje się bowiem, że zobowiązanie wekslowe osoby, która wręczyła weksel nie powstaje w razie wypełnienia weksla in blanco przez jego odbiorcę niezgodnie z otrzymanym upoważnieniem (por.: wyrok Sądu Najwyższego z dnia 17 czerwca 1999 r. I CKN 51/98, OSNC z 2000 r. nr 2, poz. 27).

Mając na uwadze powyższe orzeczono jak w sentencji wyroku.

ASR Katarzyna Dzieciuchowicz-Cieśla

Sygn. akt X C 1220/18

Zarządzenia:

Proszę:

1) odnotować,

2) odpis wyroku z uzasadnieniem doręczyć pełnomocnikowi powoda,

3) kal. 14 dni

Bielsko-Biała, 11 lutego 2019 roku

ASR Katarzyna Dzieciuchowicz-Cieśla