Portal Orzeczeń Sądów Powszechnych

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 22 grudnia 2014 r.

Sąd Okręgowy w Bielsku-Białej I Wydział Cywilny

w składzie następującym:

Przewodniczący:	SSO Jakub Drzastwa
Protokolant:	Małgorzata Drelich

po rozpoznaniu w dniu 12 grudnia 2014 r. w Bielsku-Białej

sprawy z powództwa P. P.

przeciwko Towarzystwu (...) Spółka Akcyjna w W.

o zapłatę

1.  zasądza od pozwanego Towarzystwa (...) Spółka Akcyjna w W. na rzecz powoda P. P. kwotę 27.000 zł z odsetkami ustawowymi od dnia 23 czerwca 2014 r. do dnia zapłaty;

2.  w pozostałym zakresie powództwo oddala;

3.  odstępuje od obciążenia powoda kosztami procesu poniesionymi przez pozwanego;

4.  nakazuje pobrać od pozwanego na rzecz Skarbu Państwa - Sądu Okręgowego w Bielsku-Białej kwotę 1.436 zł - tytułem kosztów sądowych;

5.  obciąża powoda kosztami sądowymi w kwocie 1.164 zł i nakazuje je ściągnąć na rzecz Skarbu Państwa – Sądu Okręgowego w Bielsku-Białej z zasądzonego w punkcie 1 wyroku roszczenia.

Sędzia

Sygn. akt IC 259/14

UZASADNIENIE

Pozwem wniesionym w dn. 23.06.2014r. P. P. wniósł przeciwko Towarzystwu (...) Spółka Akcyjna w W. o zapłatę kwoty 100 000zł tytułem zadośćuczynienia i zasądzenie zwrotu kosztów procesu.

W uzasadnieniu podał, że w dn. 06.07.2013r. zmarła w wypadku komunikacyjnym jego matka, a sprawca zdarzenia był u pozwanego ubezpieczony od odpowiedzialności cywilnej.

Śmierć osoby najbliższej uprawnia do żądania zadośćuczynienia, zwłaszcza, że między matką a powodem istniała ponadstandardowa więź emocjonalna.

W wyniku śmierci matki powód przeżył wstrząs, z którego się nie otrząsnął. Jedynymi bliskimi dla niego osobami jest rodzeństwo i ojciec.

Cała rodzina należała do K. Świadków Jehowy, zaś zmarła była przewodnikiem duchowym dla bliskich. Tragiczne zdarzenie przyniosło niepowetowaną stratę i cierpienia psychiczne.

W toku postępowania likwidacyjnego, powód tytułem zadośćuczynienia otrzymał kwotę 8 000zł, która jest dla niego upokarzająca. Powód nie pozwoli na deprecjonowanie przez pozwanego straty, jakiej doznał w związku ze śmiercią matki.

Postanowieniem z dn. 27.06.2014r. powód został zwolniony od opłaty od pozwu ponad kwotę 2 500zł, w pozostałej części jego wniosek o zwolnienie od kosztów sądowych został oddalony.

W odpowiedzi na pozew dat. 13.08.2014r. pozwany wniósł o oddalenie powództwa i zwrot kosztów procesu.

W uzasadnieniu przyznał, że sprawca wypadku, w następstwie którego śmierć poniosła matka powoda był u niego ubezpieczony od odpowiedzialności cywilnej i w toku postępowania likwidacyjnego pozwany uznał swoją odpowiedzialność co do zasady i wypłacił powodowi kwotę 8 000zł tytułem zadośćuczynienia.

Żądana w pozwie suma 100 000zł jest rażąco wygórowana. Powód nie wykazał, by jego relacja z matką odbiegała od przeciętnej więzi między dzieckiem i rodzicem.

W toku postępowania likwidacyjnego pierwotnie zgłoszone przez powoda roszczenie opiewało na 150 000zł – zmniejszone następnie w procesie do kwoty 100 000zł. Powód nie podał podstawy zmiany stanowiska, co może wskazywać, że jego roszczenie ma wyłącznie materialne podłoże.

Powód nie uzasadnił szczególnej więzi, jaka miała go łączyć z matką. Wspomniał, że cała rodzina należała do K. Świadków Jehowy, podczas gdy z ustaleń pozwanego wynika, że powód i A. P. do wyznania tego nie należeli. Nadto, z wywiadu pozwanego wynikało, że powód otrzymał duże wsparcie od rodziny, co pozwoliło mu wrócić do równowagi psychicznej.

Na rozprawie dn. 03.9.2014r. pełnomocnik powoda podtrzymał żądanie pozwu, domagając się ustawowych odsetek od dnia wniesienia pozwu.

Sąd ustalił co następuje:

W dn. 06.07.2013r. w wyniku wypadku komunikacyjnego, którego sprawca był ubezpieczony u pozwanego od odpowiedzialności cywilnej, śmierć poniosła matka powoda I. P.; w chwili śmierci miała 64 lata.

( bezsporne, vide: notatka urzędowa k.17, kopia aktu zgonu k.18 )

Pismem dat. 16.07.2013r. pełnomocnik powoda zwrócił się do pozwanego o wypłacenie zadośćuczynienia w wys. 100 000zł.

W toku postępowania szkodowego – w sierpniu 2013r. - pozwany przeprowadził postępowanie wyjaśniające, ustalając że powód jest osobą bezrobotną, zamieszkuje sam, utrzymuje się z prac dorywczych, przeżył śmierć matki, otrzymał duże wsparcie ze strony rodziny, w dalszym ciągu pozostawał apatyczny i przygnębiony. Cała rodzina poza powodem i jego ojcem należała do wyznania Świadków Jehowy.

Pismem dat. 13.09.2013r. pozwany zawiadomił pełnomocnika powoda o przyznaniu na podstawie art. 446 § 4 kc zadośćuczynienia w wys. 8 000zł. Przyznaną kwotę wypłacono.

Pismem dat. 24.09.2013r. pełnomocnik powoda wniósł o dopłacenie uprawnionemu kwoty 142 000zł, podnosząc że przyznana kwota jest rażąco niska, wobec negatywnych doznań powoda, które nie ustąpiły.

Pismem dat. 17.10.2013r. pozwany odmówił wypłacenia dalszego zadośćuczynienia.

( dowody: odpisy pism k.20-21, 26, 27-28, 30 , kopia raportu k.64-66 )

Relacje, mającego obecnie 36 lat, P. P. z matką były bliskie i serdeczne. Chociaż od ok. 10 lat przed jej śmiercią mieszkali osobno, to jednak często się widywali i odwiedzali – po kilka razy w tygodniu. Zaglądał do matki, przyjeżdżał na obiady, gdzie spotykała się rodzina, zabierał na zakupy, woził do lekarzy, na działkę.

Matka miała klucze do jego mieszkania, gdzie od czasu do czasu posprzątała czy umyła okna.

I. P. należała do wyznania Świadków Jehowy i w tym wyznaniu wychowywała dzieci, zabierając je na spotkania, często czytając biblię; powód nie jest członkiem tego K..

Powód – kawaler, mieszkał osobno, w odległości ok. 10 minut jazdy samochodem. Kiedy matka zmarła powód był bezrobotny, utrzymywał się z pracy dorywczej, mieszkał sam. Wcześniej, w latach 2005-2010 pracował dorywczo na Cyprze w systemie pół roku prac tam i pół roku pobytu w kraju.

Kiedy jeszcze I. P. żyła powód poznał obecną partnerkę, z którą mieszka i ma kilkumiesięczne dziecko.

Niebawem po śmierci matki, powód otrzymał dotację jako bezrobotny i założył działalność gospodarczą polegającą na świadczeniu usług ogólnobudowlanych. Działalność tę kontynuuje i przynosi mu ona przeciętny dochód rzędu 2 500zł netto miesięcznie. Jego partnerka przebywa na urlopie macierzyńskim; pozostaje w zatrudnieniu za minimalne wynagrodzenie.

Po śmierci matki, powód był załamany, często płakał, nie chciał z nikim rozmawiać. Nadal odczuwa brak zmarłej, regularnie jeździ na jej grób, Czuje się opuszczony i osamotniony, nie może zwrócić się do niej o radę. Nie korzystał z pomocy psychologicznej ani psychiatrycznej.

Do chwili obecnej powód nie zakończył okresu przeżywania żałoby, jego stan psychiczny charakteryzuje skłonność do obniżonego nastroju, miewa zaburzenia snu. Okresowo pojawiają się odczucia gniewu, buntu, poczucia krzywdy.

Zjawisko żałoby jest naturalną, niezależną od woli reakcją na utratę osoby bliskiej i można je ująć w cztery fazy: I – wstrząsu, szoku, otępienia bezpośrednio, następujących bezpośrednio po śmierci, trwających do wielu dni, a nawet tygodni; II – gwałtownego sprzeciwu, niezgody, protestu, trwająca kilka tygodni; III – dezorganizacji, w której znajduje się powód, trwająca w okresie do wielu miesięcy, charakteryzująca się gniewem, poczuciem winy, bezsensu życia, izolowania się od innych; IV- reorganizacji, czyli czasu stopniowego powracania do normy.

W przypadku powoda można mówić o tzw. żałobie patologicznej, gdyż mimo upływu kilkunastu miesięcy od śmierci matki, nadal przeżywa on doświadczenia fazy dezorganizacji i wymaga fachowej pomocy w celu poradzenia sobie z traumą oraz pełnego powrotu do równowagi.

Zaniechanie ze skorzystania z takiej pomocy nie wynika ze złej woli powoda, lecz jest następstwem braku potencjału motywacyjnego i ugruntowanych cech osobowości powoda nastawionego na samodzielność radzeniu sobie z problemami emocjonalnymi.

Towarzyszy mu poczucie realnie uzasadnionej bezsilności wobec nadużywającego alkoholu ojca, wobec którego czuje się odpowiedzialny, a nie jest w stanie podjąć praktycznych działań pomocowych. Powód ma skłonność do tłumienia doznań emocjonalnych, przez co nie ulegają one pożądanej transformacji i wyciszeniu; on sam skłonność tę traktuje jako siłę, choć faktycznie jest ona przejawem słabości. Powód nie dążył do uzyskania pomocy medycznej czy psychologicznej, ani w gronie bliskich czy przyjaciół, szukał ukojenia w izolacji i alkoholu. Pamięć o matce i odpowiedzialność za mające urodzić się dziecko skłoniły go po wielu miesiącach do porzucenia alkoholu. Natrętnie powracają wspomnienia koszmarnego dla niego widoku matki po wypadku.

U powoda jest podejrzenie wystąpienia zaburzenia stresowego pourazowego.

W rodzinie powoda ojciec nadużywał alkoholu i dzięki zabiegom matki rodzina nie rozpadła się, co uzasadnia dodatkowo silny z nią związek emocjonalny powoda.

( dowody: zeznania świadków: R. P. k.89, A. S. k.90, przesłuchanie powoda k.91, opinie psychologiczne k.103-109, 126-127 )

Sąd zważył co następuje:

Powództwo zasługuje na częściowe uwzględnienie.

Odpowiedzialność pozwanego za skutki wypadku, do jakiego doszło w dniu 6 lipca 2013 r. w B., w wyniku którego śmierć poniosła I. P. nie budzi wątpliwości i znajduje podstawę w przepisie art. 822 k.c.

Zgodnie zaś z przepisem art. 446 § 4 k.c. sąd może przyznać najbliższym członkom rodziny zmarłego odpowiednią sumę tytułem zadośćuczynienia pieniężnego za doznaną krzywdę.

Ma ono na celu kompensację doznanej krzywdy tj. złagodzenie cierpienia wywołanego śmiercią osoby bliskiej i pomoc osobie pokrzywdzonej w dostosowaniu się do zmienionej w związku z tym rzeczywistości.

Okolicznościami wpływającymi na wysokość zadośćuczynienia są m.in. dramatyzm doznań, poczucie opuszczenia i osamotnienia, wstrząs psychiczny związany ze śmiercią najbliższej osoby oraz następujące po nim cierpienia psychiczne, czasokres wychodzenia z żałoby.

Ustalając wysokość należnego zadośćuczynienia Sąd wziął pod uwagę stopień pogorszenia sytuacji życiowej po śmierci matki, rozumianym w szerokim kontekście, uwzględniając przesłanki pozaekonomiczne np. utratę oczekiwania przez osobę poszkodowaną na pomoc i wsparcie członka rodziny, których mogła ona zasadnie się spodziewać w chwilach wymagających takich zachowań (wyrok SN z 3 grudnia 2010 r., I PK 88/2010, LexPolonica nr 2575070, niepubl.).

Niewątpliwie powodowi, którego łączyła z matką silna i pozytywna więź zadośćuczynienie takowe przysługuje, a przyznane w toku postępowania likwidacyjnego świadczenie ocenić należy jako rażąco niskie.

Poczucie krzywdy i rozmiar cierpień moralnych należą również do sfery psychiki, dlatego też ważnymi dowodami, na których oparł się Sąd przy ustalaniu wysokości zadośćuczynienia przysługującemu powodom były opinie psychologiczne tj. opinia zasadnicza i opinia uzupełniająca.

Opinie te zostały sporządzone zgodnie z fachową wiedzą biegłego, są jasne i spójne, obiektywne i rzeczowe; nie były kwestionowane przez strony.

W sposób wyrazisty i przekonujący pokazały one obraz przeżyć powoda i to, w jaki sposób się z nimi zmaga. Biegła opisała rodzaj i bliskość relacji powoda z matką, ich uwarunkowanie i podłoże – tak wynikające z osobowości zmarłej i powoda, jak i sytuacji rodzinnej.

Właśnie to wyjątkowe nasilenie negatywnych przeżyć, poczucia straty i osamotnienia oraz długotrwałe przechodzenie procesu żałoby, legło u podstaw zasądzenia na rzecz powoda kwoty 27 000zł.

Zauważyć bowiem z drugiej strony wypada, że powód w chwili śmierci matki miał 35 lat, był człowiekiem dorosłym i samodzielnym. Od około 10 lat nie mieszkał już z rodzicami, a w latach 2005-2010 kiedy pracował dorywczo na Cyprze, pół roku spędzał z dala od domu, co w naturalny sposób prowadzi do osłabienia więzi.

Nadto w kontekście wysokości przyznanego zadośćuczynienia, wspomnieć wymaga fakt, że powód nie należał do tej, co matka wspólnoty religijnej.

Mając na uwadze powyższe okoliczności, starając się wyważyć różne okoliczności, zasądzono jak w pkt 1 wyroku, oddalając żądanie w pozostałej części jako zbyt wygórowane.

O odsetkach orzeczono na podstawie przepisu art. 481§ 1 i 2 k.c. w zw. z przepisem art. 14 ustawy z dnia 22 maja 2003 r. o ubezpieczeniach obowiązkowych, Ubezpieczeniowym Funduszu Gwarancyjnym i Polskim Biurze Ubezpieczycieli Komunikacyjnych ( Dz. U. nr 124 z 2003r. poz. 1152 ze zm. ). W judykaturze przyjmuje się, że orzeczenie sądowe zapadłe w sprawie takiej jak niniejsza tj. o zadośćuczynienie, nie ma charakteru konstytutywnego, albowiem źródłem zobowiązania jest czyn niedozwolony, stąd nie zasądzono odsetek od dnia wyroku, ale od dnia wniesienia pozwu – zgodnie z żądaniem powoda, skoro termin ten przypada po okresie upływu 30-dnowego terminu przewidzianego dla postępowania likwidacyjnego.

Na podstawie art. 102 kpc odstąpiono od obciążenia powoda kosztami procesu poniesionymi przez pozwanego – powód przegrał w 83%. Podejmując to rozstrzygnięcie Sąd miał na uwadze obecną sytuację finansową powoda, jak i to, że w następstwie wypłacenia mu

oczywiście niewspółmiernego zadośćuczynienia w wys. 8 000zł, został on niejako zmuszony do wytoczenia powództwa. W tych okolicznościach obciążenie powoda stosowną częścią kosztów procesu, stosownie do zasady odpowiedzialności za wynik procesu kłóciłoby się ze zwykłym poczuciem słuszności.

Na podstawie art. 113 ust. 1 ustawy z dnia 28 lipca 2005 r. o kosztach sądowych w sprawach cywilnych w pkt 4 wyroku nakazano pobrać od pozwanego na rzecz Skarbu Państwa stosowną do wyniku procesu kwotę 1 436zł kosztów sądowych.

Na podstawie art. 113 ust. 2 z dnia 28 lipca 2008 r. ustawy o kosztach sądowych w sprawach cywilnych nakazano w pkt 5 wyroku ściągnąć od powoda z zasądzonego roszczenia na rzecz Skarbu Państwa - stosowną do wyniku procesu - kwotę 1 164zł tytułem kosztów sądowych.

Sędzia: