Portal Orzeczeń Sądów Powszechnych

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 27 czerwca 2019 r.

Sąd Apelacyjny w Katowicach V Wydział Cywilny

w składzie:

Przewodniczący Sędzia:	Aleksandra Janas
Sędziowie:	Grzegorz Stojek Irena Piotrowska (spr.)
Protokolant:	Anna Fic

po rozpoznaniu w dniu 13 czerwca 2019 r. w Katowicach

na rozprawie

sprawy z powództwa Syndyka Masy Upadłości (...) Spółki z ograniczoną odpowiedzialnością w Ś.

przeciwko (...) Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością Spółce komandytowej w Ś.

o zapłatę

na skutek apelacji powoda

od wyroku Sądu Okręgowego w Katowicach

z dnia 6 lutego 2019 r., sygn. akt XIII GC 477/18,

I.  zmienia zaskarżony wyrok w ten sposób, że:

1)  zasądza od (...) Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością Spółki komandytowej w Ś. na rzecz Syndyka Masy Upadłości (...) Spółki z ograniczoną odpowiedzialnością w Ś. kwotę 353.543,03 (trzysta pięćdziesiąt trzy tysiące pięćset czterdzieści trzy 03/100) złote z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od dnia 5 października 2018 r. do dnia zapłaty;

2)  nakazuje pobrać od pozwanej na rzecz Skarbu Państwa (Sądu Okręgowego w Katowicach) kwotę 17.677 (siedemnaście tysięcy sześćset siedemdziesiąt siedem) złotych tytułem opłaty od pozwu;

3)  zasądza od pozwanej na rzecz powoda kwotę 10.817 (dziesięć tysięcy osiemset siedemnaście) złotych tytułem kosztów postępowania;

I.  zasądza od pozwanej na rzecz powoda kwotę 8.100 (osiem tysięcy sto) złotych tytułem kosztów postępowania apelacyjnego;

II.  nakazuje pobrać od pozwanej na rzecz Skarbu Państwa (Sądu Okręgowego w Katowicach) kwotę 17.677 (siedemnaście tysięcy sześćset siedemdziesiąt siedem) złotych tytułem opłaty od apelacji.

Grzegorz Stojek

Aleksandra Janas

Irena Piotrowska

Sygn. akt V AGa 160/19

UZASADNIENIE

Powód Syndyk masy upadłości (...) Sp. z o.o. w pozwie wniesionym przeciwko (...) Spółce z o.o. domagał się zapłaty kwoty 353 543,03 zł z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od dnia wniesienia pozwu.

W odpowiedzi na pozew pozwany domagał się oddalenia powództwa w całości.

Z ostrożności procesowej pozwany podniósł zarzut potrącenia kwoty 353 544 zł. Podkreślił, że oświadczenia o potrąceniu nie ma charakteru uznania długu.

Wskazał, że strona pozwana z ostrożności procesowej dokonała zgłoszenia wierzytelności do sędziego komisarza (...) Sp. z o.o. w upadłości.

Zaskarżonym wyrokiem Sąd Okręgowy w Katowicach oddalił powództwo oraz orzekł w przedmiocie kosztów procesu.

W motywach tego rozstrzygnięcia wskazano na następujące ustalenia faktyczne oraz ich ocenę prawną.

W dniu 4 września 2017 r. w C. pomiędzy Miastem C.- (...)w C. jako zamawiającym a (...) Sp. z o.o. jako wykonawcą zawarta została umowa nr(...). Przedmiotem umowy było wykonanie zadania pod nazwą modernizacja obiektu przy Placu (...) w C. - remont niecki basenowej wraz z plażą i jacuzzi na warunkach określonych w umowie. Strony ustaliły termin wykonania zamówienia do dnia 31 stycznia 2018 roku. Za wykonanie całego zakresu przedmiotu umowy określono wynagrodzenie w wysokości 1 551 845,77 netto. Po powiększeniu o podatek VAT kwota wynagrodzenia stanowiła 1 908 007 70,30 zł.

W dniu 2 listopada 2017 r. pomiędzy (...) Sp. z o.o. zwanym zamawiającym a (...) Sp. z o.o. zwanym wykonawcą zawarta została umowa podwykonawcza nr (...). Na jej podstawie zamawiający zlecił, a wykonawca przyjął do wykonania: prace remontowe parteru, prace tynkarskie, stolarkę, wykonanie instalacji sanitarnych, w tym podłączenie wanien, wyposażenie – słupki startowe, mycie sufitu w obiekcie Basenu Miejskiego przy Placu (...) w C. na warunkach szczegółowo określonych umową. Strony ustaliły termin wykonania umowy do 19 stycznia 2018 roku. Strony przewidziały w umowie ryczałtową formę wynagrodzenia za zrealizowanie przymiotu umowy w kwocie 694 000 zł netto. Wynagrodzenie za wykonanie przedmiotu umowy płacone miało być przez zamawiającego na podstawie prawidłowo wystawionej faktury VAT. Zapłata wynagrodzenia następować miała w terminie do 21 dni od daty dostarczenia zamawiającemu prawidłowo wystawionej faktury VAT wraz z protokołem odbioru potwierdzającym należyte wykonanie robót. Brak wyżej wymienionego protokołu skutkował tym, że wyżej wymienione wynagrodzenie nie jest wymagalne.

W dniu 1 grudnia 2017 r. generalny wykonawca (...) Sp. z o.o. dokonał częściowego odbioru wykonanych prac podwykonawcy (...) sp. z o.o. Wartość wykonanych prac oszacowano na kwotę 154 377,26 zł. Jakość wykonanych prac oceniono jako dobrą.

W dniu 1 grudnia 2017 r. (...) sp. z o.o. wystawił na rzecz (...) Sp. z o.o. fakturę VAT nr (...) tytułem wynagrodzenia za wykonane prace modernizacji obiektu przy Placu (...) w C. na kwotę 154 377,26 zł brutto. Fakturę doręczono wykonawcy w dniu wystawienia.

W dniu 11 grudnia 2017 r. (...) Sp. z o.o. złożył zamawiającemu (...) C. oświadczenie o dyspozycji środków z faktury nr (...) w związku z należnościami podwykonawców między innymi (...) sp. z o.o. w kwocie 154 377,26 zł bezpośrednio na konta podwykonawców.

W dniu 13 grudnia 2017 r. Zamawiający /(...)/ dokonał na rzecz L. P. przelewu kwoty 154 37,26 zł. tytułem należności wynikającej z faktury FA (...). Środki wpłynęły na rachunek pozwanego 14 grudnia 2017 r.

W dniu 15 grudnia 2015 r. roku generalny wykonawca spółka (...) sp. z o.o. dokonał częściowego odbioru wykonanych prac podwykonawcy (...) sp. z o.o. Wartość łącznie wykonanych prac oszacowano na kwotę 203 648,41 zł, jakość wykonanych prac oceniono jako dobrą

W dniu 15 grudnia 2017 r. (...) sp. z o.o. wystawił na rzecz (...) Sp. z o.o. fakturę VAT nr (...) tytułem wynagrodzenia za wykonane prace modernizacji obiektu przy Placu (...) w C. na kwotę 49 271,15 zł brutto. Fakturę doręczono wykonawcy w dniu wystawienia.

W dniu 19 grudnia 2017 r. (...) Sp. z o.o. złożył zamawiającemu oświadczenie o dyspozycji środków z faktury nr (...) w związku z należnościami podwykonawców między innymi (...) sp. z o.o. w kwocie 49 272,15 zł bezpośrednio na konta podwykonawców

W dniu 22 grudnia 2017 r. zamawiający / (...)/ dokonał na rzecz (...) sp. z o.o. przelewu kwoty 49 271,15 zł tytułem należności wynikającej z faktury F 03/12/2017. Środki wpłynęły na rachunek pozwanego 28 grudnia 2017 r.

W dniu 12 stycznia 2018 r. generalny wykonawca spółka (...) sp. z o.o. dokonał częściowego odbioru wykonanych prac podwykonawcy (...) sp. z o.o. Wartość łącznie wykonanych prac oszacowano na kwotę 353 543,03 zł, jakość wykonanych prac oceniono jako dobrą.

W dniu 12 stycznia 2018 r. (...) sp. z o.o. wystawił na rzecz (...) Sp. z o.o. fakturę VAT nr (...) tytułem wynagrodzenia za wykonane prace modernizacji obiektu przy Placu (...) w C. na kwotę 149 894,62 zł brutto. Fakturę doręczono wykonawcy w dniu wystawienia.

W dniu 17 stycznia 2018 r. (...) Sp. z o.o. złożył zamawiającemu oświadczenie o dyspozycji środków z faktury nr (...) w związku z należnościami podwykonawców, między innymi (...) sp. z o.o. w kwocie 149 894,62 zł bezpośrednio na konta podwykonawców.

W dniu 7 lutego 2018 r. zamawiający/ (...)/ dokonał na rzecz (...) sp. z o.o. przelewu kwoty 149 894,62 zł tytułem należności wynikającej z faktury F 02/01/2018. Środki wpłynęły na rachunek pozwanego 8 lutego 2018 r.

Pismem z 21 marca 2018 r. (...) złożył syndykowi masy upadłości (...) sp. z o.o. w upadłości likwidacyjnej oświadczenie o potrąceniu swojej wierzytelności w kwocie 50 387,45 zł z wierzytelnością dłużnika udokumentowaną fakturą VAT (...) na łączną kwotę 59 560,20 zł.

Wady stwierdzone przez (...) dotyczyły prac nie wchodzących w zakres robót (...) sp. z o.o.

Pismem z 25 września 2018 r. skierowanym do Sędziego Komisarza pozwany działając złożył oświadczenie o potrąceniu kwoty 356 911,37 zł wynikającej z wystawionych przez pozwanego na rzecz (...) sp. z o.o. faktur z należnością dochodzoną w niniejszym postępowaniu.

Pismem z dnia 8 października 2018 r. złożonym u operatora pocztowego w dniu 8.10.2018 r. skierowanym do Syndyka masy upadłości (...) Sp. z o.o. pozwany zgłosił wierzytelność wynikającą z faktur (...) w postępowaniu upadłościowym. Równocześnie złożył syndykowi oświadczenie o potrąceniu kwoty 356 911,37 zł z wierzytelnościami przysługującymi (...) sp. z o.o.

Sąd Okręgowy wskazał ,że sporna między stronami jest interpretacja przepisu art. 127 ust. 3 ustawy prawo upadłościowe, a to czy na skutek przelewów dokonanych przez inwestora Miasto C. (...) bezpośrednio na rzecz podwykonawców doszło do zapłaty długu niewymagalnego w rozumieniu tego przepisu.

W ocenie Sądu pierwszej instancji w rozpoznawanej sprawie nie doszło do zapłaty długów, które nie były jeszcze wymagalne. Wskazano, że treścią złożonych przez upadłą oświadczeń w dniach 11.12.2017r. 19.12.2017r., oraz 17.01.2018r. było swoiste przeadresowanie należnego upadłej od inwestora świadczenia na rzecz jej podwykonawców. Konstrukcję tę zakwalifikowano jako formę przekazu (art. 921 k.c. i nast.).

Podano, że jeżeli przekazujący jest dłużnikiem odbiorcy przekazu umorzenie długu następuje dopiero przez spełnienie świadczenia, chyba że umówiono się inaczej (art. 921 ⁵ k.c.).

Z tej przyczyny uznano, że zapłata długu nastąpiła w rezultacie zapłaty dokonanej przelewami przez inwestora - Miasto C. gdyż tym momencie doszło do umorzenia zobowiązania upadłej w stosunku do pozwanego. Wskazano, że data złożenia przekazu jest nieistotna z punktu widzenia tego skutku.

Przyznano, że spełnienie świadczenia przez osobę trzecią nie pozbawia syndyka uprawnień wynikających z art. 127 ust. 3 ustawy prawo upadłościowe, który stanowi, że bezskuteczne są zabezpieczenie i zapłata długu niewymagalnego dokonane przez upadłego w ciągu sześciu miesięcy przed dniem złożenia wniosku o ogłoszenie upadłości.

Odnosząc się do kwestii rozumienia terminu wymagalność roszczenia odwołano się do rozważań Sądu Najwyższego wyrażonych w uchwale dnia 5 listopada 2014 r. nr III CZP 76/14, wyroku z dnia 12 lutego 1991 r., III CRN 500/90, OSNCP 1992, nr 7-8, poz. 137), w wyroku z dnia 3 lutego 2006 r., I CSK 17/05 (nie publ.), w uzasadnieniach wyroków z dnia 17 października 2008 r., I CSK 100/08 (OSNC-ZD 2009, nr C, poz. 63) i z dnia 23 kwietnia 2003 r., I CKN 316/01 (OSNC 2004, nr 7-8, poz. 117) oraz w uchwale z dnia 26 listopada 2009 r., III CZP 102/09 (OSNC 2010, nr 5, poz. 75). Zaznaczono, że przy przyjęciu, iż wymagalność następuje z ostatnim dniem, w którym dłużnik może jeszcze, bez naruszania treści zobowiązania, spełnić świadczenie, jednocześnie wskazano, że wierzyciel nie ma jeszcze prawnej możliwości dochodzenia zaspokojenia roszczenia. Podkreślono, że wymagalność trzeba łączyć z upływem terminu spełnienia świadczenia, dopiero po jego upływie dłużnik popada w opóźnienie i wierzyciel dysponuje skutecznymi środkami dochodzenia roszczeń.

W ocenie Sądu pierwszej instancji rozstrzygnięcia wymagało czy takie rozumienie terminu wymagalności można przełożyć bezpośrednio na zaistniały stan faktyczny, w szczególności w kontekście brzmienia art. 127 ust. 3 ustawy prawo upadłościowe. Podano, że zgodnie z treścią łączącej strony umowy zapłata za wystawione przez pozwanego faktury miała nastąpić w terminie do 21 dni od daty dostarczenia zamawiającemu prawidłowo wystawionej faktury VAT wraz z protokołem odbioru potwierdzającym należyte wykonanie robót.

Wskazano, że w przypadku faktury (...) z dnia 1.12.2017r. termin spełnienie świadczenia rozpoczął bieg 1.12.2017r. upłynął z dniem 22.12.2017r. przelew zlecono 13.12.2017r. pieniądze wpłynęły 14.12.2017r.

W przypadku faktury (...) z dnia 15.12.2017r. termin spełnienia świadczenia rozpoczął bieg 15.12.2017r. upłynął z dniem 5.01.2018r. przelew zlecono 22.12.2017r. pieniądze wpłynęły 28.12.2017r.

W przypadku faktury (...) z dnia 12.01.2018r. termin spełnienia świadczenia rozpoczął bieg 12.01.2018r. upłynął z dniem 2.02.2018r., przelew zlecono 7.02.2017r., środki wpłynęły 8.02.2018r.

Przyznano, że zapłata dwóch z wyżej wyszczególnionych zobowiązań nastąpiła przed ostatnim dniem terminu, z upływem którego wierzyciel nabył skuteczne prawo dochodzenia roszczeń na drodze sądowej (zobowiązania niewymagalne). Jednak w ocenie sądu okręgowego czynności te w świetle art. 127 ust. 3 ustawy prawo upadłościowe nie są bezskuteczne. Zdaniem tego sądu celem regulacji art. 127 cytowanej ustawy jest ochrona masy upadłości, a ostatecznie wierzycieli upadłego przed działaniami podejmowanymi przez upadłego z osobami trzecimi, których skutkiem może być uszczuplenie masy upadłości. Podkreślono, że nie dotyczy to jednak wszelkich czynności, których konsekwencją są przepływy majątkowe na rzecz osób trzecich. Przyjęto, ze są to takie czynności, które w kontekście sytuacji majątkowej zadłużonej spółki mogłyby podlegać negatywnej ocenie etycznej z uwagi na brak ich ekwiwalentności i dotyczy to czynności dokonanych pod tytułem darmym lub odpłatnym lecz odznaczających się rażącą dysproporcją wzajemnych świadczeń. Uznano, że nagannej ocenie podlega zachowanie polegające na spełnieniu zobowiązania w sposób sprzeczny z prawem lub treścią umowy – w rozpoznawanej sprawie - byłaby to zapłata motywowana pośpiechem przed grożącą dłużnikowi upadłością, w terminie w którym dłużnik zgodnie z treścią zobowiązania nie był do tego uprawniony.

Wyrażono pogląd, że zobowiązanie niewymagalne w rozumieniu przepisu 127 ust. 3 ustawy to takie, w którym nie nadszedł jeszcze termin jego wykonania, określony zgodnie z zasadami wynikającymi z umowy lub art. 455 k.c.

W ocenie sądu pierwszej instancji z treści § 5 ust 4 umowy z dnia 2.11.2017r. zawartej między (...) sp. o.o. a (...) sp. z o.o., z którego wynika, że zapłata wynagrodzenia nastąpi w terminie do 21 dni od daty dostarczenia zamawiającemu prawidłowo wystawionej faktury VAT wraz z protokołem odbioru potwierdzającym należyte wykonanie robót, stanowi o tym, że zobowiązany do zapłaty wynagrodzenia jest uprawniony do zapłaty w okresie od dnia doręczenia faktury wraz z protokołem odbioru, do 21 dnia od tej daty. Termin ten zakwalifikowano jako termin zastrzeżony na korzyść dłużnika.

Uznano, że zastrzeżenie terminu na korzyść dłużnika należy postrzegać jako przyznanie dłużnikowi uprawnienia do spełnienia świadczenia przed nadejściem terminu wyznaczającego czas jego spełnienia. Wskazano, że realizacja takiego uprawnienia nie może być uznawana za nienależyte wykonanie zobowiązania. Podkreślono, że wierzyciel nie może skutecznie żądać świadczenia przed terminem - jeżeli jednak świadczenie zostało mu zaofiarowane przed terminem, powinien je przyjąć, bo w przeciwnym wypadku naraża się na konsekwencje przewidziane w art. 486 § 1 k.c. (zwłoka wierzyciela).

Przyjęto, że zapłata długu w przypadku, każdej z faktur stanowiących przedmiot sporu nastąpiła po rozpoczęciu biegu terminu, w którym dłużnik był uprawniony do spełnienia świadczenia, a wierzyciel zobowiązany był świadczenie przyjąć. Stwierdzono, że zobowiązanie zapłaty zostało spełnione zgodnie z treścią zobowiązania. W ocenie sądu pierwszej instancji brak przesłanek do kwalifikowania takiego zachowania jako zapłaty długu niewymagalnego w rozumieniu art. 127 ust 3 ustawy prawo upadłościowe.

O kosztach postępowania orzeczono po myśli art. 98 k.p.c.

Apelację od tego wyroku wniósł powód zaskarżając go całości i podniósł następujące

zarzuty:

I. naruszenie przepisów postępowania, które miało wpływ na treść wyroku, tj.:

1. art. 233 § 1 k.p.c. poprzez brak wszechstronnego rozważenia zebranego w sprawie materiału dowodowego i błędną ocenę zgromadzonych w toku sprawy dowodów - w szczególności dokumentów w postaci oświadczeń złożonych przez (...) Sp. z o.o.;

II. błąd w ustaleniach faktycznych przyjętych za podstawę orzeczenia, który miał wpływ na

treść wyroku poprzez przyjęcie, iż:

1. złożone przez upadłą oświadczenia i dokonana zapłata były skuteczne wobec masy upadłości,

2. długi zapłacone przez upadłą były wymagalne,

podczas gdy właściwa ocena dowodów powinna prowadzić do wniosków przeciwnych.

III. naruszenie przepisów prawa materialnego tj.:

1. art. 127 ust. 3 ustawy prawo upadłościowe poprzez jego błędną interpretację, w szczególności niewłaściwą wykładnię pojęcia wymagalności i tym samym nieuzasadnione przyjęcie, iż:

a.  nie doszło do zapłaty przez upadłą długów niewymagalnych, podczas gdy stan faktyczny sprawy wskazuje na konieczność wysunięcia wniosków przeciwnych;

b.  zapłata długu nastąpiła dopiero z momentem zapłaty dokonanej przez Inwestora na rzecz podwykonawcy w sytuacji, gdy okoliczności sprawy wskazują na dokonanie zapłaty (wygaśnięcie zobowiązania) już w dacie złożenia przez (...) Sp. z o.o. oświadczeń;

2. art. 127 ust. 3 ustawy prawo upadłościowe poprzez jego niezastosowanie i uznanie, iż czynność złożenia oświadczeń przez (...) Sp. z o.o. (lub zapłaty przez (...)) jest skuteczna wobec masy upadłości, pomimo tego, iż czynności te doprowadziły do zapłaty długu niewymagalnego;

3. art. 455 k.c. poprzez jego błędną interpretację tj. nieprawidłową wykładnię pojęcia wymagalności i nieuzasadnione przyjęcie, że dług (...) Sp. z o.o. wobec podwykonawców był wymagalny w momencie jego zapłaty;

4. art. 134 ust. 1 ustawy prawo upadłościowe poprzez jego niezastosowanie;

5. art. 127 ust. 3 i art. 134 ust. 1 w zw. z art. 2 ust. 1 ustawy prawo upadłościowe poprzez pominięcie przy rozpoznaniu sprawy zasady optymalizacji postępowania upadłościowego i w szczególności nieuzasadniony wniosek, jakoby zachowanie upadłej nie zasługiwało na negatywną ocenę etyczną, pomimo faktu pokrzywdzenia wierzycieli biorących udział w postępowaniu upadłościowym (...) Sp. z o.o.;

6. art. 921(1) i nast. k.c. poprzez ich niewłaściwe zastosowanie i przyjęcie, iż złożenie przez upadłą oświadczeń można zakwalifikować jako przekaz oparty na konstrukcji upoważnienia;

7. art. 518 § 1 pkt 1 i 3 k.c. poprzez jego niezastosowanie i uznanie, iż złożone przez upadłą oświadczenia nosiły znamiona przekazu, podczas gdy stan faktyczny wskazuje, że nastąpiła na ich skutek konwersja i zapłata długu przez osobę trzecią skutkująca wstąpieniem jej w prawa wierzyciela i tym samym niemożnością dochodzenia należności przez upadłą, która powstała już w dacie złożenia oświadczeń;

Wskazując na powyższe zarzuty powód wniósł o zmianę zaskarżonego wyroku i zasądzenie od pozwanej na rzecz powoda kwoty 353.543,03 zł wraz z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od dnia wniesienia pozwu do dnia zapłaty oraz o zasądzenie od pozwanej na rzecz powoda kosztów postępowania, w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych za obie instancje;

Ewentualnie w razie ustalenia, iż doszło do nierozpoznania istoty sprawy, powód wniósł o uchylenie zaskarżonego orzeczenia i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania.

Sąd Apelacyjny ustalił i zważył, co następuje:

Apelacja powoda jest zasadna i dlatego musiała odnieść skutek.

Ustalenia faktyczne poczynione w sprawie Sąd Apelacyjny podziela, dokonując ich odmiennej oceny, niż to uczynił sąd pierwszej instancji.

Na uwzględnienie zasługuje zarzut naruszenia art. 233 § 1 k.p.c. wobec błędnej oceny zgromadzonych w toku sprawy dowodów co doprowadziło do błędu w ustaleniach faktycznych przyjętych za podstawę orzeczenia, który miał wpływ na treść wyroku wobec przyjęcia, że długi zapłacone przez upadłą były wymagalne a to uchybienie w konsekwencji skutkowało naruszeniem przepisu art. 127 ust. 3 ustawy prawo upadłościowe.

Poza sporem pozostaje fakt dokonania czynności w okresie „ochronnym" mieszczącym się w dyspozycji art. 127 ust. 3 ustawy prawo upadłościowe. Strona pozwana posiadała wiedzę na temat podstaw do upadłości (...) Sp. z o.o. Prezes zarządu (...) Sp. z o.o. był wówczas jednocześnie komplementariuszem pozwanej, a następnie pełnił funkcję prezesa zarządu komplementariusza. Tożsame osoby były również wspólnikami obu podmiotów.

Sąd Apelacyjny w składzie rozpoznającym niniejszą apelację podziela pogląd prezentowany w utrwalonym orzecznictwie Sądu Najwyższego (przytoczonym przez Sąd pierwszej instancji w uzasadnieniu zaskarżonego wyroku), że wymagalność roszczenia następuje z ostatnim dniem, w którym dłużnik może jeszcze, bez naruszania treści zobowiązania, spełnić świadczenie. Do tego czasu wierzyciel nie ma jeszcze prawnej możliwości dochodzenia zaspokojenia roszczenia. Wymagalność trzeba zatem łączyć z upływem terminu spełnienia świadczenia, dopiero po jego upływie tego terminu dłużnik popada w opóźnienie i wierzyciel dysponuje skutecznymi środkami dochodzenia roszczeń. Odmiennie niż to przyjął Sąd Okręgowy takie właśnie rozumienie terminu wymagalności należy przełożyć na stan faktyczny ustalony w niniejszej sprawie w kontekście brzmienia art. 127 ust. 3 ustawy prawo upadłościowe. Dodatkowo należy zwrócić uwagę, że zgodnie z treścią umowy nr (...) o roboty budowlane z dnia 4 września 2017 r. zapłata wynagrodzenia miała nastąpić w terminie 30 dni od daty dostarczenia zamawiającemu prawidłowo wystawionej faktury VAT/rachunku wraz z protokołem odbioru potwierdzającym należyte wykonanie robót (§ 9 pkt 2 umowy). Strony umowy podwykonawczej o roboty budowlane były co prawda uprawnione do modyfikacji terminów spełnienia świadczeń wynikających z tego zobowiązania i skróciły ten termin ustalając, że po 21 dniach od przedstawienia faktury i protokołu odbioru prac wierzyciel (pozwana) uprawniona była do żądania zapłaty. Nie zmienia to faktu, że inwestor- (...) w C. miał zastrzeżony 30 dniowy termin na zapłatę wynagrodzenia dla wykonawcy. Dodatkowo należy podkreślić, że umowa o podwykonawstwo zawarta została między upadłą a pozwaną w dniu 2 listopada 2017 r., a więc tym samym miesiącu, w którym nastąpiło złożenie wniosku o ogłoszenie upadłości (30 listopada 2017 r.). Okoliczności te uzasadniają przyjęcie wniosku, że skrócenie terminów płatności na rzecz pozwanej oraz złożenie oświadczeń o przekazaniu wynagrodzenia za roboty budowlane na rzecz pozwanej było, zachowaniem motywowanym zbliżającym się stanem upadłości i chęcią wyprowadzenia środków pieniężnych poza władztwo syndyka.

W przypadku faktury (...) z dnia 1.12.2017r. termin spełnienia świadczenia rozpoczął bieg 1.12.2017r. upłynął z dniem 31.12.2017r. przelew zlecono 13.12.2017r. pieniądze wpłynęły 14.12.2017r.

W przypadku faktury (...) z dnia 15.12.2017r. termin spełnienia świadczenia rozpoczął bieg 15.12.2017r. upłynął z dniem 14.01.2018r. przelew zlecono 22.12.2017r. pieniądze wpłynęły 28.12.2017r.

W przypadku faktury (...) z dnia 12.01.2018r. termin spełnienia świadczenia rozpoczął bieg 12.01.2018r. upłynął z dniem 11.02.2018r., przelew zlecono 7.02.2017r., środki wpłynęły 8.02.2018r. Oznacza to, że w każdym przypadku (przyjmując 30 dniowy termin do zapłaty wynagrodzenia) doszło do zapłaty niewymagalnego długu - należności podwykonawców, które obciążały (...) Sp. z o.o. Zapłata ta doprowadziła do wygaśnięcia zobowiązania

Słusznie podnosi powód w apelacji, że czynności upadłej spowodowały, iż pozwana jako podwykonawca uzyskała zaspokojenie swojej należności poza trybem postępowania upadłościowego. Pozwana jako wierzyciel została postawiona w korzystniejszej pozycji względem pozostałych wierzycieli biorących udział w postępowaniu upadłościowym.

Z całą pewnością czynność ta doprowadziła do umorzenia zobowiązania i pozbawiła masę upadłości należności, których syndyk mógłby domagać się od inwestora. Doszło zatem do redukcji pasywów upadłej i umorzenia jej zobowiązania względem pozwanego co przeczy celom, dla których ustawodawca wprowadził przepis art. 127 ust. 3 prawa upadłościowego.

Rację ma skarżący podnosząc, że dokonanie zapłaty (złożenie oświadczeń) przez (...) Sp. z o.o. skutkowało obejściem przepisów prawa upadłościowego. Środki z dokonanej przez (...) zapłaty stanowiły wynagrodzenie za roboty budowlane, które przysługiwały ich wykonawcy - (...) Sp. z o.o. Ich przekazanie bezpośrednio na rzecz jednego z wierzycieli upadłej jest krzywdzące dla pozostałych wierzycieli i pozbawia masę upadłości istotnego składnika majątku, z którego wierzyciele mogliby otrzymać zaspokojenie.

Przyznanie dłużnikowi uprawnienia do spełnienia świadczenia przed nadejściem terminu wyznaczającego czas jego spełnienia nie skutkuje nienależytym wykonaniem zobowiązania ale jednocześnie nie wyłącza w stosunku do niego regulacji zawartej w art. 127 ust. 3 ustawy- prawo upadłościowe. Przeciwnie zdanie drugie tego przepisu odnosi się miedzy innymi do takich sytuacji i stanowi, że ten, kto otrzymał zapłatę, może w drodze powództwa lub zarzutu żądać uznania tych czynności za skuteczne, jeżeli w czasie ich dokonania nie wiedział o istnieniu podstawy do ogłoszenia upadłości.

W rozpoznawanej sprawie zapłata długu w przypadku, każdej z faktur stanowiących przedmiot sporu nastąpiła po rozpoczęciu biegu terminu, w którym dłużnik był uprawniony do spełnienia świadczenia ale przed powstaniem wymagalności tego świadczenia. Doszło zatem do zapłaty długu niewymagalnego w rozumieniu art. 127 ust 3 ustawy prawo upadłościowe.

Podniesione w apelacji zarzuty naruszenia art. 921 ¹ i nast. k.c. oraz .art. 518 §1 pkt 1 i 3 k.c. nie są zasadne. Prawidłowo przyjęto, że treścią złożonych przez upadłą oświadczeń w dniach 11.12.2017r. 19.12.2017r., oraz 17.01.2018r. było przeadresowanie należnego upadłej od inwestora świadczenia na rzecz jej podwykonawców (przekaz - art. 921 k.c. i nast.).

Trafnie wskazano, że jeżeli przekazujący jest dłużnikiem odbiorcy przekazu umorzenie długu następuje dopiero przez spełnienie świadczenia, chyba że umówiono się inaczej (art. 921 ⁵ k.c.).

Zasadnie uznano, że zapłata długu nastąpiła w rezultacie zapłaty dokonanej przelewami przez inwestora - Miasto C. gdyż tym momencie doszło do umorzenia zobowiązania upadłej w stosunku do pozwanego.

Mając to wszystko apelacja powoda musiała odnieść skutek bowiem powództwo było uzasadnione w świetle .art. 127 ust. 3 i art. 134 ust. ustawy prawo upadłościowe.

W tym stanie rzeczy, na podstawie art. 386 § 1 k.p.c. orzeczono, jak na wstępie.

O kosztach procesu za obie instancje postanowiono zgodnie z brzmieniem art. 98 k.p.c. w związku z art. 108 § 1 k.p.c. stosownie do zasady finansowej odpowiedzialności stron za wynik postępowania. Z uwagi na to, że zgodnie z art. 132 ust. 2 ustawy prawo upadłościowe, syndyk nie ponosi opłat sądowych nakazano pobrać od pozwanej na rzecz Skarbu Państwa kwoty po 17 677 zł tytułem opłaty od pozwu i opłaty od apelacji. (art. 13 ust. 1 i art. 113 ust. 1 ustawy o kosztach sądowych w sprawach cywilnych). Wysokość stawki opłaty za czynności profesjonalnego pełnomocnika określono na podstawie § 2 pkt. 7 w związku z §10 ust. 1 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 r. w sprawie opłat za czynności adwokackie (Dz.U. z 2015r. poz.1800 ze zm.) - w brzmieniu obowiązującym w dacie wniesienia apelacji w rozpoznawanej sprawie.

SSA Grzegorz Stojek SSA Aleksandra Janas SSA Irena Piotrowska