Portal Orzeczeń Sądów Powszechnych

POSTANOWIENIE

Dnia 20 listopada 2017 r.

Sąd Apelacyjny w Katowicach

III Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

na posiedzeniu niejawnym w składzie :

Przewodniczący SSA Marek Żurecki

Sędziowie SSA Lena Jachimowska

SSA Marek Procek

po rozpoznaniu skargi J. J. (J. J.)

na naruszenie prawa strony do rozpoznania sprawy w postępowaniu sądowym bez nieuzasadnionej zwłoki

w postępowaniu przed Sądem Okręgowym w Katowicach w sprawie o sygn. IX Pa 409/16 (poprzednie sygnatury IX Pa 330/13, IX Pa 569/11, IX Pa 266/10, IV Po 5/17) oraz

w postepowaniu przed Sądem Rejonowym Katowice-Zachód w Katowicach pod sygn. VII P 588/12 (poprzednia sygnatura VII P 536/07)

postanawia: 1. stwierdzić, że w postępowaniu przed Sądem Okręgowym w Katowicach o sygn. IX Pa 266/10, IX Pa 569/11 oraz IX Pa 330/13 doszło do nieuzasadnionej przewlekłości;

2. stwierdzić, że w postępowaniu przed Sądem Rejonowym Katowice –Zachód w Katowicach nie doszło do przewlekłości postępowania.

SSA Lena Jachimowska SSA Marek Żurecki SSA Marek Procek

Sędzia Przewodniczący Sędzia

Sygn. akt: III S 17/17

UZASADNIENIE

Pismem nadanym w urzędzie pocztowym 14 września 2017 r. (koperta, k. 6 akt skargowych), które wpłynęło do Sądu Apelacyjnego w Katowicach 21 września 2017 r., J. J. wniósł skargę na naruszenie prawa strony do rozpoznania sprawy w postępowaniu sądowym bez nieuzasadnionej zwłoki, domagając się stwierdzenia przewlekłości postępowania w sprawie IX Pa 409/16 poprzednio: IV Po 5/17,1 PK 66/16, IX Pa 330/13, VIIP 588/12, IX Pa 569/11, IPK 30/11, IX Pa 266/10, VIIP 536/07, która toczy się od 24 kwietnia 2007 r. oraz stwierdzenia rażącego naruszenia prawa w zakresie czasu trwania postępowania, które to trwa dłużej, niż to jest konieczne dla wyjaśnienia okoliczności faktycznych i prawnych, które są istotne dla rozstrzygnięcia sprawy.

W uzasadnieniu skargi, jako okoliczności uzasadniające żądanie skarżący podniósł, że 24 kwietnia 2007 r. wniósł pozew o przywrócenie do pracy i odszkodowanie za czas pozostawania bez pracy. Sprawa toczy się do dnia 14 września 2017 r. przez okres 10 lat i 5 miesięcy.

Podkreślił, że sprawy z zakresu prawa pracy, a już szczególnie w przypadku odwołania od rozwiązania umowy o pracę, tak jak w niniejszej sprawie, winny być szczególnie traktowane przez Sądy, jeżeli chodzi o szybkość rozpoznawania, gdyż są to sprawy życiowe pracownika, tj. mające wpływ na utrzymanie jego i jego rodziny, a przedłużające się postępowanie w tym zakresie może spowodować utratę środków do życia nie tylko dla pracownika ale dla całej jego rodziny.

Wskazał, że kodeks pracy przewiduje trzymiesięczne wynagrodzenie za czas pozostawania bez pracy niejako dając możliwość rozstrzygnięcia sprawy przed sądem właśnie w okresie tych trzech miesięcy, co nie spowodowałoby negatywnych skutków dla odwołującego się pracownika, gdyby prawomocne orzeczenie zapadło w tym właśnie czasie.

W sprawie objętej skargą pierwsze prawomocne orzeczenie zapadło 16 września 2010 r. zatem 3 i pół roku po złożeniu pozwu, co już stanowiło podstawę do stwierdzenia przewlekłości postępowania biorąc pod uwagę ważkość sprawy i jej znaczenie dla odwołującego się pracownika i jego rodziny.

Skarżący wskazał na dalej toczące się postępowanie, a w szczególności orzeczenie Sądu Okręgowego z 24 października 2013 r., które krytycznie ocenił Sąd Najwyższy w wyroku I PK 66/16 z 7 czerwca 2016 r. uchylając je w całości i przekazując do ponownego rozpoznania, potwierdza wadliwość prowadzonego postępowania, bowiem bez jakiegokolwiek uzasadnienia dowodami i brakiem uzasadnienia swojej decyzji Sąd Okręgowy zmienił wyrok Sądu Rejonowego (VII P 588/12) z dnia 5 grudnia 2012 r. powodując dalszą przewlekłość postępowania. Skarżący wskazał, że Sąd Najwyższy w uzasadnieniu wyroku na stronie 15-20 podkreślił, iż jeżeli sąd drugiej instancji dokonuje innej oceny dowodów oraz innej oceny prawnej roszczenia powoda, musi wskazać dlaczego określone dowody ocenił inaczej niż sąd pierwszej instancji oraz jakie ustalenia faktyczne przyjął na podstawie własnej odmiennej oceny dowodów (…). Należy wskazać, że uzasadnienie orzeczenia reformatoryjnego powinno odpowiadać wymogom wskazanym w art. 328 par 2 w związku z art. 391 par 1 k.p.c., a sąd drugiej instancji zobowiązany jest odnieść się szczegółowo do całego materiału dowodowego oraz ustaleń stanowiących podstawę faktyczną (art. 382 k.p.c.) i wskazać przyczyny, dla których wydał odmienne orzeczenie. (…) Sąd Okręgowy miał obowiązek w uzasadnieniu precyzyjnie przedstawić podstawę faktyczną swego wyroku oraz w związku z wydaniem orzeczenia reformatoryjnego na nowo omówić cały zgromadzony w sprawie materiał dowodowy, odnieść się do przeprowadzonych w pierwszej instancji dowodów i dopiero do tak ustalonej podstawy faktycznej odnieść własne rozważania prawne. Obowiązków tych Sąd Okręgowy nie spełnił ograniczając się do arbitralnych ocen, które w obecnym stadium postępowania w konfrontacji z ustaleniami i argumentacją Sądu Rejonowego, okazały się nieprzekonywujące.

Skarżący nie może ponosić negatywnych skutków, popełnianych przez Sąd Okręgowy czy inne Sądy, błędów postępowania, a uzasadnienie Sądu Najwyższego na takie uchybienia Sądu Okręgowego wskazuje tym bardziej, że wytykane błędy przez Sąd Najwyższy Sądowi Okręgowemu są w ocenie odwołującego błędami podstawowymi. Nie budzi wątpliwości zatem, że Sąd Okręgowy dopuścił się rażącego naruszenia prawa, a tym samym przyczynił się do przewlekłości postępowania, skoro orzeczenie Sądu Rejonowego wydano 5 grudnia 2012 r., a od tego czasu nie pojawiły się żadne nowe konieczne dla wyjaśnienia okoliczności faktyczne i prawne, które mogłyby stanowić istotę dla rozstrzygnięcia sprawy.

Powyższe uzasadnia stwierdzenie przewlekłości postępowania.

Do sprawy przystąpili przedstawiciele Skarbu Państwa – Prezes Sądu Okręgowego w Katowicach oraz Prezes Sądu Rejonowego Katowice-Zachód w Katowicach.

Prezes Sądu Okręgowego w Katowicach wniósł o odrzucenie skargi, ewentualnie o jej oddalenie podnosząc, że w sprawie nie występuje zjawisko nieuzasadnionej przewlekłości postępowania w rozumieniu art. 2 ustawy z dnia 17 czerwca 2004 r. o skardze na naruszenie prawa strony do rozpoznania sprawy w postępowaniu przygotowawczym prowadzonym lub nadzorowanym przez prokuratora i postępowaniu sądowym bez nieuzasadnionej zwłoki (Dz. U. z 2004r. nr 179 poz. 1843).

Ponadto wskazując na treść art. 5 ust 1 ustawy z dnia 17 czerwca 2004 r. o skardze (…) podniósł, że w sprawie z powództwa J. J., o sygn. akt IX Pa 409/16 w dniu 15 września 2017 r. Sąd Okręgowy w Katowicach w wyniku rozpoznania apelacji wydał prawomocny wyrok. Skarga zaś wpłynęła do Sądu Okręgowego w Katowicach w dniu 19 września 2017 r. (data prezentaty sądowej), po prawomocnym zakończeniu postępowania i jako niedopuszczalna podlega odrzuceniu na podstawie art. 8 ust. 2 ustawy z 2004 r. powołanej ustawy. W konsekwencji merytoryczne odniesienie się do skargi wobec jej niedopuszczalności staje się zbędne.

Prezes Sądu Rejonowego Katowice-Zachód w Katowicach wniósł o odrzucenie skargi, a w przypadku przyjęcia jej do rozpoznania - o oddalenie skargi.

Wskazał, że sprawa z powództwa skarżącego istotnie wpłynęła do rozpoznania w Sądzie Rejonowym Katowice-Zachód w Katowicach w dniu 24 kwietnia 2007 r., przy czym zarzuty podnoszone przez skarżącego nie odnoszą się bezpośrednio do postępowania trwającego przez tym Sądem.

Przez cały okres postępowania toczącego się przed Sądem Rejonowym w Katowicach-Zachód w Katowicach, czynności w sprawie były podejmowane terminowo, w rozsądnych odstępach czasowych - bez zbędnej zwłoki - uwzględniających sytuację kadrową wydziału oraz realne obciążenie sędziów referentów.

Stopień faktycznej i prawnej zawiłości sprawy niewątpliwie rzutował na przebieg postępowania, a dodać trzeba, iż podejmowane przez Sąd I instancji decyzje podlegały merytorycznej ocenie dokonywanej przez Sąd instancji wyższej z inicjatywy skarżącego realizującego swe uprawnienia procesowe.

Stan faktyczny w sprawie objętej skargą przedstawiał się następująco:

Rozpoznawana sprawa jest sprawa z powództwa skarżącego przeciwko pracodawcy o przywrócenie do pracy oraz o wynagrodzenie.

Pozew wpłynął do Sądu Rejonowego Katowice-Zachód w Katowicach 26 kwietnia 2007 r. Na mocy zarządzenia z 16 maja 2007 r. doręczono pozwanej pozew oraz wyznaczono termin pierwszego posiedzenia na 5 czerwca 2007 r. Sprawie nadano sygn. VII P 536/07. Odpowiedź na pozew wpłynęła 4 czerwca 2007 r. Wobec braku potwierdzenia doręczenia zawiadomienia rozprawę odroczono z terminem z urzędu. Na mocy zarządzenia z 12 czerwca 2007 r. Sąd Rejonowy zwrócił się do Sądu Rejonowego w Świdnicy o podanie informacji dotyczących postępowania z odwołania od decyzji ZUS Oddziału w C., a potwierdzająca informacja wpłynęła do Sądu Rejonowego w Katowicach 28 czerwca 2007 r. Postanowieniem z 18 lipca 2007 r. Sąd Rejonowy zawiesił postępowanie na mocy art. 177 § 1 pkt 1 k.p.c. W okresie zawieszenia postępowania Sąd Rejonowy wielokrotnie zwracał się do Sądu Rejonowego w Świdnicy o akta sprawy oraz informacje, a także do stron, celem podjęcia zawieszonego postępowania.

Postanowieniem z 26 listopada 2008 r. Sąd Rejonowy Katowice-Zachód w Katowicach podjął zawieszone postępowanie, dopuścił dowód z opinii biegłego z zakresu medycyny pracy, zakreślając termin do sporządzenia opinii 21 dni. Ubezpieczony nie zgłosił się na badanie, zatem Sąd zarządził sporządzenie opinii w oparciu o dokumentację. Opinia wpłynęła do akt sprawy 4 marca 2009 r.

Na mocy zarządzenia z 5 marca 2009 r. Sąd Rejonowy zwrócił się od podmiotów medycznych w których leczył się skarżący, o nadesłanie dokumentacji medycznej. Na mocy zarządzenia z 2 kwietnia 2009 r. doręczono stronom odpisy opinii.

Zażaleniem z 6 kwietnia 2009 r. skarżący zaskarżył postanowienie Sądu Rejonowego o przyznaniu biegłemu wynagrodzenia za sporządzenie opinii, nadto, do akt sprawy wpłynęła żądana dokumentacja medyczna.

Skarżący, wezwany do uzupełnienia braków zażalenia uzupełnił te braki. Akta sprawy z zażaleniem wpłynęły do Sądu Okręgowego 19 maja 2009 r., a postanowieniem z 23 czerwca 2009 r. Sąd Okręgowy zażalenie powoda oddalił.

W dniu 20 lipca 2009 r. akta sprawy wpłynęły do Sądu Rejonowego.

W dniu 22 lipca 2009 r. Sąd Rejonowy zarządził sporządzenie opinii uzupełniającej, akta przesłano biegłej, jednakże wróciły one nieodebrane 19 sierpnia 2009 r. Po ponownym przesłaniu akt uzupełniająca opinia wpłynęła do Sądu Rejonowego 16 września 2009 r. Zarządzeniem z 21 września 2009 r. Sąd Rejonowy nakazał doręczenie opinii stronom. Po wpłynięciu pisma procesowego skarżącego, niekwestionującego opinii, Sąd Rejonowy zarządzeniem z 4 listopada 2009 r. wyznaczył termin rozprawy na 15 grudnia 2009 r.

Zażaleniem z 10 listopada 2009 r. powód zaskarżył postanowienie Sądu Rejonowego o ustaleniu wynagrodzenia dla biegłej za opinię uzupełniająca. Na żądanie Sądu skarżący uzupełnił braki formalne zażalenia.

Po przeprowadzeniu rozprawy 15 grudnia 2009 r. Sąd Rejonowy ogłosił wyrok oddalający powództwo i zasądzający od skarżącego na rzecz pozwanego kwotę 60 zł tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego.

W dniu 5 stycznia 2010 r. Sąd zarządził doręczenie odpisu wyroku wraz z uzasadnieniem stronom, na złożone w terminie wnioski.

W dniu 28 stycznia 2010 r. do Sądu Rejonowego wpłynęła apelacja skarżącego.

Po uzupełnieniu braków apelacji została ona przesłana do Sądu Okręgowego, gdzie wpłynęła 1 marca 2010 r. wraz z zażaleniem. Sprawie nadano sygnaturę IX Pa 266/10.

Postanowieniem z 13 kwietnia 2010 r. Sąd Okręgowy oddalił zażalenie.

Odpowiedź na apelację powoda wpłynęła do Sądu Okręgowego 9 marca 2010 r.

Na skutek skargi powoda akta przekazano Prezesowi Sądu Apelacyjnego, zostały one zwrócone Sądowi Okręgowemu 8 czerwca 2010 r.

Odpis odpowiedzi na apelację doręczono skarżącemu na mocy zarządzenia z 9 czerwca 2010 r.

W okresie od 9 do 16 czerwca 2010 r. akta sprawy wypożyczono na żądanie Prezesa Sądu Rejonowego.

Zarządzeniem z 29 lipca 2010 r. wyznaczono termin rozprawy apelacyjnej na 9 września 2010 r. Na rozprawie skarżący złożył oświadczenie wraz z kopiami dokumentów, w tym protokołu i wyroku Sądu Rejonowego w Świdnicy i decyzji ZUS w Ś., pozwany przedłożył spis kosztów. Sąd Okręgowy wyznaczył termin publikacji wyroku na 16 września 2010 r. i wyrok ten we wskazanej dacie został ogłoszony (zmiana poprzez przywrócenie do pracy oraz orzeczono o kosztach procesu).

Obie strony wniosły o doręczenie wyroku z uzasadnieniem i został on stronom doręczony.

Zażaleniem z 22 września 2010 r. powód zaskarżył postanowienie o kosztach zawarte w wyroku, a skargą kasacyjna z 27 grudnia 2010 r. pozwany zaskarżył wyrok Sądu Okręgowego. Odpis skargi kasacyjnej doręczono powodowi 3 stycznia 2011 r.

Na skutek skargi powoda adresowanej do Prezesa Sądu Apelacyjnego w Katowicach akta sprawy od stycznia 2011 r. do 4 lutego 2011 r. znajdowały się w Sądzie Apelacyjnym w Katowicach.

Postanowieniem z 21 lutego 2011 r. Sąd Okręgowy oddalił wniosek powoda o ustanowienie pełnomocnika z urzędu do zażalenia na postanowienie o kosztach.

Postanowieniem z 27 czerwca 2011 r. Sąd Najwyższy przyjął do rozpoznania skargę kasacyjną, a wyrokiem z 3 sierpnia 2011 r. uchylił zaskarżony wyrok i przekazał sprawę Sądowi Okręgowemu do ponownego rozpoznania i orzeczenia o kosztach postępowania kasacyjnego wskazując zasadniczo na naruszenie prawa materialnego oraz naruszenie art. 477 ¹ k.p.c.

Po zwrocie akt Sądowi Okręgowemu 23 grudnia 2011 r. sprawie nadano sygnaturę IX Pa 569/11.

Sąd Okręgowy wyznaczył termin rozprawy na 28 lutego 2012 r.

Na rozprawie powód złożył pismo procesowe wraz z wnioskami oraz przedłożył wyrok Sądu Okręgowego w Świdnicy z apelacji skarżącego, w przedmiocie ustania z dniem 25 stycznia 2007 r. prawa do świadczenia rehabilitacyjnego wraz z dokumentacją, w tym ze sprawy o przywrócenie do pracy (SR Katowice-Zachód VII P 328/11).

Wyrokiem z 28 lutego 2012 r. Sąd Okręgowy uchylił zaskarżony wyrok Sądu Rejonowego Katowice-Zachód w Katowicach przekazując temu Sądowi sprawę do ponownego rozpoznania i rozstrzygnięcia o kosztach postępowania odwoławczego.

Sąd Okręgowy 10 kwietnia 2012 r. doręczył skarżącemu na jego wniosek odpis wyroku wraz z uzasadnieniem, a postanowieniem z 17 kwietnia 2012 r. odrzucił wniosek o zwrot kosztów dojazdu i utraconego zarobku.

Akta sprawy wpłynęły do Sądu Rejonowego w dniu 10 maja 2012 r., sprawie nadano sygnaturę VII P 588/12.

Sędziemu referentowi przydzielono sprawę 11 maja 2012 r., który wyznaczył w dniu 26 czerwca 2012 r. termin posiedzenia na 30 października 2012 r. oraz podjął inne czynności procesowe, w tym wezwał strony do wskazania wniosków dowodowych.

Wnioski dowodowe pozwany złożył pismem z 11 lipca 2012 r., a powód – pismem z 10 września 2012 r., po wcześniejszej korespondencji z Sądem Rejonowym w przedmiocie sprecyzowania treści wezwania Sądu.

Zarządzeniem z 12 października 2012 r. Sąd Rejonowy zobowiązał powoda do przedstawienia oryginałów dokumentów, na wypadek, gdyby pozwany zakwestionował odpisy, co powód uczynił.

Pismem z 30 października 2012 r. na rozprawie powód złożył wniosek o koszt dojazdu oraz utraconego zarobku oraz zgłosił wnioski dowodowe. Strony zajęły stanowiska, a Sąd Rejonowy odroczył na 5 grudnia 2012 r. zobowiązując pełnomocnika pozwanego do wskazania aktualnej stawki zaszeregowania stanowiska powoda.

Pozwany wykonał zarządzenie pismem z 6 listopada 2012 r.

Zarządzeniem z 5 listopada 2012 r. Sąd Rejonowy zobowiązał powoda do wskazania kwoty wynagrodzenia za czas pozostawania bez pracy, co powód wykonał pismem z 26 listopada 2012 r.

Na rozprawie w dniu 5 grudnia 2012 r. powód złożył wniosek o koszt dojazdu oraz utraconego zarobku.

Po rozprawie Sąd Rejonowy ogłosił wyrok przywracający powoda do pracy i zasądzający na jego rzecz wynagrodzenie oraz koszty procesu, oddalając powództwo w części.

Obie strony złożyły wnioski o doręczenie wyroku wraz z uzasadnieniem, powód złożył dodatkowo wniosek o uzupełnienie wyroku o datę, od kiedy przywraca go do pracy oraz wykreślenie pkt 4 wyroku – oddalającego powództwo w pozostałej części.

Sąd Rejonowy w dniu 11 stycznia 2013 r. zarządził doręczenie stronom wyroku z uzasadnieniem.

W dniu 31 stycznia 2013 r. do Sądu Rejonowego wpłynęła apelacja pozwanego.

Postanowieniami z 7 lutego 2013 r. Sąd Rejonowy sprawdził wartość przedmiotu zaskarżenia i ustalił jej wartość na 23.556 zł oraz zwrócił pozwanemu cześć opłaty od apelacji na skutek ustalenia wpz, a następnie zarządził doręczenie odpisu apelacji powodowi.

W dniu 19 lutego 2013 r. wpłynęła do Sądu Rejonowego apelacja powoda. Zarządzeniem Sądu z 21 lutego 2013 r. zobowiązano powoda o uzupełnienie braków apelacji oraz zarządzono doręczenie wezwania na rozprawie 21 lutego 2013 r.

Powód faxem z 21 stycznia 2013 r. oświadczył, że z powodu trudnych warunków atmosferycznych nie ma możliwości dojazdu na rozprawie oraz przedłożył do protokołu zastrzeżenia i uwagi.

Postanowieniem z 21 lutego 2013 r. Sąd Rejonowy oddalił wniosek o uzupełnienie wyroku.

W dniu 5 marca 2013 r. do Sądu Rejonowego wpłynął wniosek powoda o doręczenie protokołu rozprawy z 21 lutego 2013 r. oraz doręczenie odpisu postanowienia z 21 lutego 2013 r. wraz z uzasadnieniem.

W dniu 28 marca 2013 r. do Sądu Rejonowego wpłynęło zażalenie powoda na postanowienie z 21 lutego 2013 r.

Zarządzeniem z 12 marca 2013 r. Sąd Rejonowy wezwał powoda do uzupełnienia braków formalnych zażalenia.

Postanowieniem z 11 kwietnia 2013 r. Sąd Rejonowy odrzucił apelację powoda albowiem nie została ona uzupełniona i opłacona. Doręczono powodowi 22 kwietnia 2013 r.

Akta sprawy przekazano wraz z apelacją pozwanego i zażaleniem powoda Sądowi Okręgowemu, gdzie wpłynęły one 3 czerwca 2013 r.

Postępowanie z apelacji wpisano pod sygn. IX Pa 330/13.

Postanowieniem z 26 czerwca 2013 r. Sąd Okręgowy pod sygn. IX Pz 138/13 oddalił zażalenie powoda na postanowienie z 21 lutego 2013 r. Doręczono 16 lipca 2013 r.

Zarządzeniem z 19 sierpnia 2013 r. wyznaczono termin rozprawy na 24 października 2013 r.

Na rozprawie 24 października 2013 r. powód złożył wniosek o zwrot kosztów dojazdu i utraconego zarobku oraz złożył pisemne ustosunkowanie się do apelacji pozwanego.

Po rozprawie apelacyjnej Sąd Okręgowy ogłosił wyrok, którym częściowo zmienił zaskarżony wyrok Sądu Rejonowego a częściowo oddalił dalsze powództwo, a także postanowieniem nadał klauzulę wykonalności wyrokowi Sądu I instancji co do pkt. 3 a wyrokowi Sądu Okręgowego – co do pkt. 1.

Odpis wyroku z uzasadnieniem doręczono stronom.

Pismem z 7 listopada 2013 r. powód wniósł o uzupełnienie wyroku Sądu Okręgowego nie wskazując, czego się domaga.

Na wezwanie Sądu o sprecyzowanie wniosku powód pismem z 3 grudnia 2013 r. wskazał zastrzeżenia do wyroku.

Pismem z 4 lutego 2014 r. powód domagał się ustanowienia pełnomocnika z urzędu do skargi kasacyjnej składając jednocześnie osobiście sporządzoną skargę kasacyjną.

Pismem z 17 lutego 2014 r. Sąd Okręgowy wezwał powoda do złożenia oświadczenia o stanie majątkowym, co powód uczynił 19 marca 2014 r. Postanowieniem z 20 marca 2014 r. Sąd Okręgowy ustanowił dla powoda pełnomocnika z urzędu celem podjęcia czynności kasacyjnych oraz w postępowaniu kasacyjnym.

Pismem z 31 marca 2014 r. OIRP zawiadomiła radcę prawnego A. C. o wyznaczeniu jej na pełnomocnika powoda, która 22 kwietnia 2014 r. złożyła wniosek o sporządzenie kopii kart z akt sprawy.

W dniu 22 kwietnia 2014 r. do Sądu Okręgowego wpłynął wniosek powoda o wyłączenie składu orzekającego od sprawy, która pod sygn. IX Pa 330/13 ma się odbyć 23 kwietnia 2014 r. W związku z powyższym Sąd Okręgowy odroczył sprawę z 23 kwietnia 2014 r. z terminem z urzędu. Pismem z 29 kwietnia 2014 r. Sąd Okręgowy wezwał powoda do usunięcia braków formalnych wniosku o wyłączenie sędziów, a w dniu 9 maja 2014 r. wysłał pełnomocnikowi powoda odpis wyroku z 24 października 2013 r. wraz z uzasadnieniem.

W dniu 3 czerwca 2014 r. do Sądu Okręgowego wpłynęło pismo powoda – sprecyzowanie wniosku o wyłączenie sędziego.

W dniu 11 lipca 2014 r. do Sądu Okręgowego wpłynęła skarga kasacyjna pełnomocnika powoda, a 4 sierpnia 2014 r. odpowiedź pozwanego na skargę, po doręczeniu pozwanemu odpisu skargi w dniu 17 lipca 2014 r.

Akta sprawy wraz ze skargą kasacyjną przekazano Sądowi Najwyższemu 11 sierpnia 2014 r., który na mocy zarządzenia z 6 marca 2015 r. zwrócił akta Sądowi II instancji celem rozpoznania wniosku powoda o wyłączenie sędziów oraz rozpoznania wniosku o uzupełnienie wyroku Sądu Okręgowego w 24 października 2013 r.

Akta wpłynęły do Sądu Okręgowego 12 marca 2015 r.

Pismem z 16 marca 2015 r. Sąd Okręgowy zwrócił się do pełnomocnika powoda o zajęcie stanowiska czy podtrzymuje żądania uzupełnienia wyroku i wyłącznie sędziów, a w odpowiedzi pełnomocnik oświadczył pismem z 25 marca 2015 r., że podtrzymuje żądania wobec braku stanowiska powoda.

Postanowieniem z 4 maja 2015 r. Sąd Okręgowy oddalił wniosek o wyłączenie sędziów. Odpis postanowienia doręczono powodowi 22 maja 2015 r. W dniu 8 czerwca 2015 r. powód złożył wniosek o ustanowienie pełnomocnika do zaskarżenia postanowienia o odmowie wyłączenia sędziów, składając jednocześnie osobiście sporządzone zażalenie.

W dniu 16 czerwca 2015 r. do Sądu Okręgowego wpłynęło zażalenie pełnomocnika powoda na powołane wyżej postanowienie.

Zarządzeniem wiceprezesa Sądu Okręgowego z 25 czerwca 2015 r. wyznaczono skład do rozpoznania zażalenia, a postanowieniem z 1 lipca 2015 r. Sąd Okręgowy oddalił zażalenie. Odpis postanowienia z uzasadnieniem doręczono stronom 9 i 10 lipca 2015 r.

Zarządzeniem z 1 września 2015 r. Sąd Okręgowy wyznaczył termin rozprawy w przedmiocie uzupełnienia wyroku na 5 listopada 2015 r.

Pismem, które wpłynęło do Sądu Okręgowego w dniu 8 października 2015 r. pełnomocnik powoda zwrócił się o zwolnienie z obowiązku reprezentowania powoda z uwagi na stan zdrowia, a postanowieniem z 14 października 2015 r. Sąd Okręgowy zwolnił dotychczasowego pełnomocnika i nakazał Okręgowej Radzie Adwokackiej wyznaczyć pełnomocnika. W związku z powyższym zdjęto z wokandy sprawę wyznaczoną na 5 listopada 2015 r.

Pismem z 21 października 2015 r. ORA wyznaczyła pełnomocnika dla ubezpieczonego w osobie adw. A. S., o czym Sąd został poinformowany 26 października 2015 r.

Sąd Okręgowy wyznaczył zarządzeniem z 2 grudnia 2015 r. termin rozprawy na 5 stycznia 2016 r.

W dniu 4 stycznia 2016 r. pełnomocnik powoda przeglądał akta sprawy.

Po rozprawie postanowieniem z 5 stycznia 2016 r. Sąd Okręgowy oddalił wniosek powoda o uzupełnienie wyroku.

Odpis postanowienia doręczono stronom, a w dniu 16 lutego 2016 r. Sąd Okręgowy zarządził przesłanie akt do Sądu Najwyższego.

Postanowieniem z 12 kwietnia 2016 r. Sąd Najwyższy przyjął do rozpoznania skargę kasacyjną, a wyrokiem z 7 czerwca 2016 r. w sprawie I PK 66/16 uchylił zaskarżony wyrok Sądu Okręgowego i przekazał sprawę do ponownego rozpoznania Sądowi II instancji wraz z orzeczeniem o kosztach postępowania kasacyjnego.

Akta sprawy wpłynęły do Sądu Okręgowego z Sądu Najwyższego w dniu 19 września 2016 r., sprawa została zarejestrowana pod sygn. IX Pa 409/16. Zarządzeniem z 5 października 2016 r. wyznaczono termin rozprawy na 22 grudnia 2016 r.

Na posiedzeniu Sąd Okręgowy odroczył sprawę z terminem z urzędu, dopuszczając dalsze dowody.

W dniu 9 stycznia 2017 r. pełnomocnik pozwanej złożył pismo procesowe.

W dniu 24 lutego 2017 r. Sąd Okręgowy zwrócił się z odezwą o udzielenie pomocy sądowej przez Sąd Rejonowy w Kłodzku. Posiedzenie w tym przedmiocie Sąd Rejonowy w Kłodzku wyznaczył na 11 kwietnia 2017 r., a następnie na 30 maja 2017 r. (IV Po 5/17).

Pismem z 28 kwietnia 2017 r. powód zwrócił się do Sądu Okręgowego o doręczenie mu kopii dokumentów z akt sprawy, co wykonano 12 maja 2017 r.

Akta sprawy z Sądu Rejonowego w Kłodzku wpłynęły do Sądu Okręgowego w Katowicach 5 czerwca 2017 r. bez wykonania odezwy, albowiem powód oświadczył, ze chce zeznawać przed sądem orzekającym w sprawie.

Rozprawa została rozpisana 26 czerwca 2017 r. na 13 lipca 2017 r.

Zarządzeniem z 29 czerwca 2017 r. Wiceprezes Sądu Okręgowego wyznaczył sędziów Sądu Okręgowego do uzupełnienia składu.

Na wyznaczony termin rozprawy przed Sądem Okręgowym na 13 lipca 2017 r. albowiem strony nie stawiły się. Rozprawę odroczono na 7 września 2017 r., o czym strony powiadomione zostały w dniach 19 lipca oraz 2 sierpnia i 8 sierpnia 2017 r.

Pismem z 26 lipca 2017 r. Sąd Okręgowy zwrócił się do ZUS O/w C. o udzielenie informacji w przedmiocie wypłaconych świadczeń w latach 2007-2017, na co ZUS udzielił wyjaśnień 3 sierpnia 2017 r.

Po przeprowadzeniu rozprawy 7 września 2017 r. Sąd II instancji wyznaczył termin publikacji wyroku na 15 września 2017 r. i w tym dniu wyrok został ogłoszony.

Skarga powoda na przewlekłość postępowania została nadana w urzędzie pocztowym 14 września 2017 r, a więc jeden dzień przed ogłoszeniem wyroku.

Sąd Apelacyjny zważył, co następuje:

Skarga podlega uwzględnieniu.

Art. 2 ust. 1 ustawy z dnia 17 czerwca 2004 r. o skardze na naruszenie prawa strony do rozpoznania sprawy w postępowaniu przygotowawczym prowadzonym lub nadzorowanym przez prokuratora i postępowaniu sądowym bez nieuzasadnionej zwłoki (Dz.U.2016.1259 j.t., ze zm.) stanowi, że strona może wnieść skargę o stwierdzenie, że s trona może wnieść skargę o stwierdzenie, że w postępowaniu, którego skarga dotyczy, nastąpiło naruszenie jej prawa do rozpoznania sprawy bez nieuzasadnionej zwłoki, jeżeli postępowanie zmierzające do wydania rozstrzygnięcia kończącego postępowanie w sprawie trwa dłużej niż to konieczne dla wyjaśnienia istotnych okoliczności faktycznych i prawnych (…) (przewlekłość postępowania).

Przepis ust. 2 powołanego artykułu stanowi, że dla stwierdzenia, czy w sprawie doszło do przewlekłości postępowania, należy w szczególności ocenić terminowość i prawidłowość czynności podjętych przez sąd w celu wydania rozstrzygnięcia kończącego postępowanie w sprawie albo czynności podjętych przez prokuratora prowadzącego lub nadzorującego postępowanie przygotowawcze w celu zakończenia postępowania przygotowawczego lub czynności podjętych przez sąd lub komornika sądowego w celu przeprowadzenia i zakończenia sprawy egzekucyjnej albo innej sprawy dotyczącej wykonania orzeczenia sądowego. Dokonując tej oceny, uwzględnia się łączny dotychczasowy czas postępowania od jego wszczęcia do chwili rozpoznania skargi , niezależnie od tego, na jakim etapie skarga została wniesiona, a także charakter sprawy, stopień faktycznej i prawnej jej zawiłości, znaczenie dla strony, która wniosła skargę, rozstrzygniętych w niej zagadnień oraz zachowanie się stron, a w szczególności strony, która zarzuciła przewlekłość postępowania.

Sąd Apelacyjny zwraca uwagę, na zawarte w zacytowanym przepisie pojęcie „ bez nieuzasadnionej zwłoki ”, bowiem nie każda zwłoka może być przyczyną stwierdzenia przewlekłości, lecz jedynie zwłoka nieuzasadniona. Zatem ocena, czy postępowanie trwa dłużej niż to konieczne, dokonywana musi być na podstawie zarówno analizy charakteru dokonywanych czynności, podjętego trybu postępowania, jak i stanu faktycznego sprawy - konkretnych realiów. Miarodajna dla oceny przewlekłości jest terminowość i prawidłowość czynności podjętych przez sąd, jednak wnioski stąd wynikające korygowane są również przez charakter sprawy, stopień faktycznej i prawnej jej zawiłości, a także doniosłość sprawy dla strony skarżącej. Nie jest również bez znaczenia zachowanie stron postępowania. Oznacza to, że standard ochrony prawa do rozpatrzenia sprawy bez nieuzasadnionej zwłoki ma charakter zindywidualizowany. Szybkość orzekania nie może stanowić przeszkody we właściwym funkcjonowaniu wymiaru sprawiedliwości. Przez przewlekłość rozumie się w praktyce brak czynności zmierzających do rozstrzygnięcia sprawy, zachodzące dłużej niż jest to konieczne. Można uznać więc, że do przewlekłości postępowania dochodzi tylko wtedy, gdy zwłoka w czynnościach sądowych jest nadmierna (rażąca) i nie znajduje uzasadnienia w obiektywnych okolicznościach sprawy. Ocena ta nie może być oderwana od obowiązku sądu rozpoznawania wszystkich spraw wniesionych do sądu bez nieuzasadnionej zwłoki, przy zachowaniu zasady rozpoznawania spraw według kolejności ich wpływu oraz uwzględnieniu przepisów nakazujących rozpoznawanie niektórych rodzajów spraw w ustawowo określonych terminach.

O przewlekłości można mówić wówczas, gdy pomiędzy kolejnymi czynnościami procesowymi sądu występują długie i nieuzasadnione przerwy albo też pewne czynności są mało celowe lub nie są podejmowane w ogóle. Jednakże sama długotrwałość postępowania nie oznacza jednak, że doszło do przewlekłości postępowania. Zachodzi ona, gdy jest ono długotrwałe, prowadzone rozwlekle i trwa ponad konieczność wyjaśnienia okoliczności faktycznych i prawnych niezbędnych do rozstrzygnięcia, będących w związku przyczynowym z działaniem lub bezczynnością sądu.

Nie można oczekiwać, że sprawy będą rozstrzygane natychmiast po ich wpływie, bo ani nie jest to możliwe ze względów organizacyjnych, ani też ze względu na konieczność zapoznania się składu orzekającego ze sprawą - zwłaszcza jeśli weźmie się pod uwagę ilość spraw, które sędzia rozpoznaje w tym samym czasie (ma w tzw. referacie). Stąd nie zawsze zachodzi bezpośredni związek przyczynowy między stwierdzoną przewlekłością postępowania a winą sędziego, w którego referacie znajdowała się sprawa. Nie jest uzasadnione automatyczne (bezrefleksyjne) stwierdzanie przewlekłości tylko w oparciu o brak czynności zarządczych w stosunkowo niewielkich interwałach, a to właśnie z uwagi na wspomnianą wyżej kolejność rozpoznawania spraw, wielość spraw w referacie, czy też z uwagi na zwolnienia chorobowe bądź urlopy wypoczynkowe czy też konieczność powiadomienia nowej strony postępowania, a także kwestii nieodbierania korespondencji przez pierwszą z biegłych, na co Sąd – poza środkami dyscyplinującymi – nie ma wpływu zwłaszcza w sytuacji, gdy biegły nie podejmuje żadnej korespondencji.

Zatem aby rozstrzygnąć, czy zwłoka w dokonaniu czynności jest nieuzasadniona rozważyć należy nie tylko czasokres zaniechania jej dokonania, ale także konkretne realia sprawy i jej kontekst sytuacyjny.

Na gruncie rozpoznawanej sprawy Sąd Apelacyjny uznał, że zarówno Sąd Rejonowy jak i Sąd Okręgowy, rozpoznając sprawę, przeprowadzały rytmiczne czynności w postępowaniu w taki sposób, że w toku żadnego z postępowań nie dochodziło do bezczynności Sądu na skutek braku działania rozumianego jako podejmowanie czynności w sprawie.

Jednakże zasadniczą kwestią pozostaje jakość podejmowanych czynności.

Odnosząc się do toku postępowania przed Sądem Rejonowym wskazać należy, że postępowanie to po raz pierwszy, z uwzględnieniem pełnego postępowania dowodowego, trwało 2 lata i 9 miesięcy, postępowanie międzyinstancyjne trwało dwa i pół miesiąca, a kolejne postępowanie, po uchyleniu przez Sąd Okręgowy wyroku Sądu Rejonowego na skutek wyroku Sadu Najwyższego, trwało (w sprawie VII P 588/12) niecałe 7 miesięcy, zaś dalsze 6 miesięcy postępowanie międzyinstancyjne związane z przekazaniem sprawy do Sądu Okręgowego.

Stąd też w ocenie Sądu Apelacyjnego postępowanie przed Sądem Rejonowym należy uznać za szybkie i sprawne.

Natomiast za istotnie dotknięte przewlekłością Sąd Apelacyjny uznał postępowanie (a właściwie trzy kolejne postępowania), prowadzone przez Sąd Okręgowy.

Ocena postępowania przed Sądem Okręgowym dokonana została w istocie wyrokami Sądu Najwyższego, dwukrotnie uchylającymi zaskarżone wyroki Sądu Okręgowego:

Akta sprawy wpłynęły pierwszy raz do Sądu Okręgowego 1 marca 2010 r. (sygn. IX Pa 266/10), a 16 września 2010 r. Sąd Okręgowy ogłosił wyrok. Postępowanie apelacyjne trwało od 1 marca 2010 r. do 16 września 2010 r., to jest sześć i pół miesiąca.

Od 17 września 2010 r. trwało postępowanie międzyinstancyjne, zakończone przyjęciem przez Sąd Najwyższy skargi kasacyjnej do rozpoznania postanowieniem z 27 czerwca 2011 r. (około 9 miesięcy).

Po zwrocie akt Sądowi Okręgowemu 23 grudnia 2011 r. sprawie nadano sygnaturę IX Pa 569/11. Wyrokiem z 28 lutego 2012 r. Sąd Okręgowy uchylił zaskarżony wyrok Sądu Rejonowego Katowice-Zachód w Katowicach przekazując temu Sądowi sprawę do ponownego rozpoznania. Postępowanie to trwało 3 miesiące.

Ponownie do Sądu Okręgowego akta wpłynęły 3 czerwca 2013 r. (podejmowano wiele czynności w postępowaniu międzyinstancyjnym), nadano sygn. IX Pa 330/13. Wyrokiem z 24 października 2013 r. Sąd Okręgowy częściowo zmienił zaskarżony wyrok Sądu Rejonowego a częściowo oddalił dalsze powództwo. Postępowanie przed Sądem Okręgowym trwało od 3 czerwca 2013 r. do 24 października 2013 r., to jest niecałe 5 miesięcy.

Od 24 października 2013 r. do 11 sierpnia 2014 r. trwało postępowanie międzyinstancyjne. (niecałe 9 miesięcy).

Akta sprawy wraz ze skargą kasacyjną przekazano Sądowi Najwyższemu 11 sierpnia 2014 r., który na mocy zarządzenia z 6 marca 2015 r. zwrócił akta Sądowi II instancji celem rozpoznania wniosku powoda o wyłączenie sędziów oraz rozpoznania wniosku o uzupełnienie wyroku Sądu Okręgowego w 24 października 2013 r. Akta zostały przez Sąd Najwyższy zwrócone do Sądu Okręgowego 12 marca 2015 r., celem przeprowadzenia postępowania międzyinstancyjnego, w kwestii wyłączenia sędziów. Postępowanie to trwało do przyjęcia do rozpoznania skargi kasacyjnej postanowieniem z 12 kwietnia 2016 r.

Akta sprawy po wyroku Sądu Najwyższego wpłynęły do Sądu Okręgowego w dniu 19 września 2016 r., sprawa została zarejestrowana pod sygn. IX Pa 409/16, a wyroku Sądu Okręgowego ogłoszono 15 września 2017 r., co daje kolejny rok trwania postępowania przed Sądem Okręgowym.

Łącznie okresy postępowania przed Sądem Okręgowym, w tym razem z postępowaniem międzyinstancyjnym, trwały około 5 i pół roku, (uwzględniając dwa wyroki Sądu Najwyższego oraz zwrot akt celem przeprowadzenia postępowania w przedmiocie wyłączenia sędziów i uzupełnienia wyroku, który to sam ten jeden okres trwał 2,5 roku).

Wprawdzie dla samej długości trwania postępowania istotne jest podkreślenie, że powód w sposób istotny i dokładny w pełni wyczerpywał swoje uprawnienia procesowe, jednakże łączny okres trwania postępowania przed Sądem Okręgowym w połączeniu z negatywną oceną dwóch kolejnych wyroków Sądu Okręgowego przez Sąd Najwyższy daje podstawę do stwierdzenia, że z przyczyn leżących po stronie Sądu Okręgowego doszło do naruszenia prawa strony do rozpoznania jej sprawy bez zbędnej zwłoki.

Podkreślenia wymaga, że sprawa powoda jest sprawą nie tylko o wynagrodzenie, ale i o przywrócenie do pracy, jest to zatem sprawa bytowo istotna dla powoda, który na skutek działań pracodawcy pozostał bez pracy.

Ponadto, sprawa skarżącego jest sprawą pilną w rozumieniu przepisu § 2 ust. 5 pkt f rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 23 grudnia 2015 r. - regulamin urzędowania sądów powszechnych, była to także sprawa pilna według przepisu § 46 ust. 4 pkt 4 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 23 lutego 2007 r. regulamin urzędowania sądów powszechnych (Dz.U.2007.38.249), a więc obowiązującego w dacie wniesienia powództwa przez skarżącego.

Dlatego też, mając powyższe na uwadze Sąd Apelacyjny na mocy art. 12 ust. 2 ustawy z 17 czerwca 2004 r. o skardze na naruszenie prawa strony do rozpoznania sprawy w postępowaniu przygotowawczym prowadzonym lub nadzorowanym przez prokuratora i postępowaniu sądowym bez nieuzasadnionej zwłoki (Dz.U.2016.1259 j.t., ze zm.), przy uwzględnieniu § 2 ust. 2 zdanie drugie powołanej ustawy uznał, że w postępowaniu, którego skarga dotyczy, nastąpiła przewlekłość postępowania przed Sądem Okręgowym.

SSA Lena Jachimowska SSA Marek Żurecki SSA Marek Procek

Sędzia Przewodniczący Sędzia