Portal Orzeczeń Sądów Powszechnych

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 24 marca 2016 r.

Sąd Apelacyjny w Katowicach III Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

Przewodniczący	SSA Ewelina Kocurek - Grabowska (spr.)
Sędziowie	SSA Tadeusz Szweda SSO del. Maria Pierzycka - Pająk
Protokolant	Ewa Bury

po rozpoznaniu w dniu 18 marca 2016r. w Katowicach

sprawy dyscyplinarnej P. F. (P. F. )

o uchylenie kary nagany z ostrzeżeniem

na skutek odwołania obwinionego P. F. od orzeczenia dyscyplinarnego Odwoławczej Komisji Dyscyplinarnej dla Nauczycieli przy Ministrze Edukacji Narodowej z dnia 29 września 2015r. sygn. akt OKDN.121.82.2014

uchyla zaskarżone orzeczenie dyscyplinarne Odwoławczej Komisji Dyscyplinarnej dla Nauczycieli przy Ministrze Edukacji Narodowej z dnia 29 września 2015r. oraz poprzedzające go postanowienie Komisji Dyscyplinarnej dla Nauczycieli przy Wojewodzie (...) z dnia 7 lipca 2014r. KDN- 33/2014 i umarza postępowanie dyscyplinarne.

/-/SSO del. M.Pierzycka-Pająk /-/SSA E.Kocurek-Grabowska /-/SSA T.Szweda

Sędzia Przewodniczący Sędzia

Sygn. akt III APa 60/15

UZASADNIENIE

Orzeczeniem dyscyplinarnym z dnia 11 września 2014 roku Komisja Dyscyplinarna dla Nauczycieli przy Wojewodzie (...), na podstawie art. 77 ust. 1 ustawy z dnia 26 stycznia 1982 roku Karta Nauczyciela (Dz. U. z 2014r. poz. 191) uznała P. F. winnym tego, że w dniu 25 grudnia 2013 roku prowadził samochód w stanie nietrzeźwości, tj. o czyn z art. 178 a § 1 k.k.
i stwierdziła, że swym zachowaniem uchybił on godności i obowiązkom zawodu nauczyciela, za co w myśl art. 75 ust. l cyt. wyżej ustawy, podlega odpowiedzialności dyscyplinarnej i na podstawie art. 76 ust. 1 pkt 1 wymienionej ustawy Komisja postanowiła wymierzyć karę nagany z ostrzeżeniem.

W uzasadnieniu orzeczenia Komisja Dyscyplinarna dla Nauczycieli
przy Wojewodzie (...) wskazała, że Sąd Rejonowy w Mysłowicach warunkowo umorzył postępowanie karne wobec obwinionego z tej samej przyczyny, wymierzając środek karny w postaci zakazu prowadzenia wszelkich pojazdów mechanicznych
na okres jednego roku i świadczenie pieniężne w kwocie 1.000 zł na rzecz Funduszu Pomocy Pokrzywdzonym oraz Pomocy Postpenitencjarnej.

Zdaniem Komisji, szkodliwość społeczna popełnionego przez odwołującego przewinienia nie budzi żadnych wątpliwości, dał on swoją postawą zły przykład, podważył również szczególną rangę społeczną zawodu nauczyciela w opinii publicznej.

Odwoławcza Komisja Dyscyplinarna dla Nauczycieli przy Ministrze Edukacji Narodowej orzeczeniem z dnia 29 września 2015 roku utrzymała
w mocy zaskarżone orzeczenie z dnia 11 września 2014 roku.

W uzasadnieniu orzeczenia Odwoławcza Komisja Dyscyplinarna
dla Nauczycieli przy Ministrze Edukacji Narodowej uznała, że wyrok umarzający postępowanie karne w odniesieniu do odwołującego nie jest wyrokiem skazującym, jednak warunkowe umorzenie postępowania na podstawie przepisów art. 66 § 1 k.k. nie oznacza niewinności w tej sprawie (wyrok Sądu Apelacyjnego w Katowicach
z 28 marca 2014 roku, sygn. akt III APa1/14).

Stąd, za podstawę uznania winy odwołującego, Komisja przyjęła wyrok Sądu Rejonowego w Mysłowicach, uznając za bezpodstawny zarzut błędu w ustaleniach faktycznych.

W ocenie Odwoławczej Komisji Dyscyplinarnej, Sąd Rejonowy winę stwierdził, ale kary nie wymierzył, a postępowanie warunkowo umorzył, a każde przekroczenie prawa zawsze jest działaniem wysoce szkodliwym społecznie.

W przypadku nauczyciela i wychowawcy młodego pokolenia rodzi
to szczególne obawy, gdyż negatywne wzorce postępowania stanowią sygnał, że takie działania są dopuszczalne. Nauczyciel, kształtując postawy moralne i obywatelskie, musi być sam wzorem do naśladowania, a na dyrektorze szkoły spoczywa szczególna odpowiedzialność za kształtowanie właściwych postaw swoich uczniów
i wychowanków. Tym bardziej dotyczy to nauczyciela dyplomowanego, wielokrotnie nagradzanego, szkolącego innych adeptów zawodu.

Stąd, obwiniony podważył wyjątkową rangę zawodu nauczyciela w opinii publicznej, co w myśl art. 6 ustawy Karta Nauczyciela, stanowi uchybienie godności zawodu i obowiązków nauczyciela.

Od orzeczenia dyscyplinarnego Odwoławczej Komisji Dyscyplinarnej
dla Nauczycieli przy Ministrze Edukacji Narodowej odwołanie wniósł pełnomocnik odwołującego, zarzucając zaskarżonemu orzeczeniu:

1. błąd w ustaleniach faktycznych, przyjętych za podstawę zaskarżonego orzeczenia przez przyjęcie, że:

- odwołujący jest winnym popełnienia występku z art. 178a § l k.k.,
czym uchybił godności i obowiązkom zawodu nauczyciela, podczas,
gdy Komisja Dyscyplinarna, jak i Wyższa Komisja Dyscyplinarna, nie posiada uprawnień dla stwierdzania winy w zakresie odpowiedzialności karnej obwinionego, a nadto, w toku postępowania nie zostały przeprowadzone
żadne dowody, które mogłyby potwierdzać jego winę za zarzucony mu
w postępowaniu karnym występek z art. 178a § l k.k.,

- przyjęcie, że wyrok warunkowo umarzający postępowanie karne może stanowić podstawę, przy braku jakiegokolwiek innego materiału dowodowego,
w tym akt postępowania karnego Sądu Rejonowego w Mysłowicach,
sygn. akt II K 266/14, do przesądzenia o winie obwinionego P. F. popełnienia występku z art. 178a § 1 k.k., podczas. gdy wyrok warunkowo umarzający postępowanie karne nie jest wyrokiem rozstrzygającym o winie;

- każde przekroczenie prawa zawsze jest działaniem wysoce szkodliwym społecznie i jako takie, winno skutkować odpowiedzialnością dyscyplinarną, podczas, gdy społeczna szkodliwość czynu może być także nieznaczna
lub znikoma, co znajduje choćby odzwierciedlenie w treści art. 66 k.k. zawierającego przesłanki warunkowego umorzenia postępowania karnego, skutkującego odstąpieniem od wymierzenia oskarżonemu kary, co wskazuje jednoznacznie, iż nie każde przewinienie winno skutkować wszczęciem postępowania dyscyplinarnego, uznaniem naruszenia godności zawodu nauczyciela i wymierzeniem kary dyscyplinarnej;

- postawa obwinionego, jego dotychczasowy sposób pracy, wielość otrzymanych nagród, przemawiają za wymierzeniem obwinionemu kary dyscyplinarnej, podczas, gdy okoliczności te, jak również dotychczasowy sposób życia obwinionego, winny być interpretowane na korzyść obwinionego;

- zachowanie obwinionego mogło dawać negatywne wzorce postępowania, podczas, gdy czyn zarzucony obwinionemu w postępowaniu karnym miał zostać popełniony poza godzinami pracy obwinionego (pierwszy dzień Świąt Bożego Narodzenia), bez udziału uczniów, czy też innych osób z otoczenia szkolnego, miał charter incydentalny, a o jego popełnieniu, poza organami ścigania i najbliższą rodziną obwinionego, nikt nie wiedział;

2. obrazę przepisów prawa procesowego, a to § 4 ust. 1 pkt 2 rozporządzenia Ministra Edukacji Narodowej z dnia 22 stycznia 1998 roku w sprawie komisji dyscyplinarnych dla nauczycieli i trybu postępowania dyscyplinarnego, poprzez wszczęcie postępowania dyscyplinarnego i jego prowadzenie, pomimo faktu,
że przewinienie obwinionego nie zawiera znamion uchybienia godności zawodu lub obowiązkom nauczyciela;

3. obrazę przepisów prawa procesowego, a to § 30 ust. 1 pkt 1 w zw. z § 47 rozporządzenia Ministra Edukacji Narodowej z dnia 22 stycznia 1998 roku
w sprawie komisji dyscyplinarnych dla nauczycieli i trybu postępowania dyscyplinarnego, poprzez nierozważenie zarzutów obrońcy obwinionego dotyczących prowadzenia w dniu 11 września 2014 roku rozprawy, mimo usprawiedliwionego niestawiennictwa na wyznaczony termin obrońcy obwinionego adw. J. Ż., w sytuacji, gdy z wniosku o odroczenie wynikało, że jego niestawiennictwo spowodowane było przyczyną trudną
do przezwyciężenia, tj. jego chorobą,

4. obrazę przepisów prawa procesowego, a to § 38 ust. 3 w zw. z § 47 rozporządzenia Ministra Edukacji Narodowej z dnia 22 stycznia 1998 roku
w sprawie komisji dyscyplinarnych dla nauczycieli i trybu postępowania dyscyplinarnego, poprzez brak rozważenia i odniesienia się w uzasadnieniu zaskarżonego orzeczenia do zarzutów wskazanych w odwołaniu, a dotyczących braku wskazania przez Komisję Dyscyplinarną dla Nauczycieli na jakich dowodach oparła się Komisja, uznając winę obwinionego, a także brak wyjaśnienia podstawy prawnej orzeczenia, a nadto, poprzez brak
w uzasadnieniu zaskarżonego orzeczenia jakiegokolwiek odniesienia się
do zarzutów podniesionych przez obrońcę obwinionego, a dotyczących, braku sprecyzowania w zaskarżonym orzeczeniu, czy zachowanie obwinionego stanowiło naruszenie godności zawodu nauczyciela, czy uchybienie obowiązkom tego zawodu.

W oparciu o podniesione zarzuty, pełnomocnik odwołującego wniósł o zmianę zaskarżonego orzeczenia i jego uchylenie oraz uchylenie orzeczenia Komisji Dyscyplinarnej dla Nauczycieli przy Wojewodzie (...) z dnia 11 września
2014 roku i umorzenie postępowania, względnie o uniewinnienie obwinionego
lub uchylenie zaskarżonego orzeczenia i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania Organowi I instancji.

Sąd Apelacyjny zważył, co następuje:

Odwołanie wniesione od orzeczenia dyscyplinarnego Odwoławczej Komisji Dyscyplinarnej dla Nauczycieli przy Ministrze Edukacji Narodowej z dnia
29 września 2015 roku okazało się o tyle zasadne, że skutkowało uchyleniem tego orzeczenia oraz poprzedzającego go postanowienia Komisji Dyscyplinarnej
dla Nauczycieli przy Wojewodzie (...) i umorzeniem postępowania dyscyplinarnego w oparciu o treść art. 386 § 3 k.p.c. w zw. z § 4 ust. 1 pkt 2 rozporządzenia Ministra Edukacji Narodowej z dnia 22 stycznia 1998 roku.

W niniejszej sprawie zaistniał następujący stan faktyczny.

W dniu 24 grudnia 2013r. P. F. uczestniczył w Wigilii, którą spędzał wraz ze swoimi znajomymi. Podczas kolacji spożył 4 półlitrowe puszki piwa. Następnego dnia - 25 grudnia 2013r. około godz. 11.00 rano otrzymał telefon od brata z prośbą o wcześniejszy przyjazd do matki z powodu jej złego samopoczucia. Obwiniany dokonał symulacyjnego obliczenia zawartości alkoholu we krwi
z uwzględnieniem swojej wagi i ilości spożytego piwa, a uzyskany wynik pozwalał
na bezpieczną jazdę. Po zatrzymaniu obwinianego przez funkcjonariuszy policji, okazało się, że wynik alkomatu był dla niego niekorzystny i wynosił 0,28 mg,
co przekroczyło o 0,01 mg dopuszczalne stężenie alkoholu we krwi.

W świetle okoliczności przedmiotowej sprawy, należy przede wszystkim wskazać, że będąca przedmiotem niniejszego postępowania kwestia odpowiedzialności dyscyplinarnej nauczyciela za przewinienie, nie jest równoznaczna z pojęciem odpowiedzialności karnej. Przesłanki odpowiedzialności karnej różnią się od przesłanek odpowiedzialności dyscyplinarnej i dopuszczalna jest sytuacja, w której osoba, co do której wina za zarzucany czyn została stwierdzona prawomocnym wyrokiem, nie będzie jednocześnie ponosiła winy za przewinienie dyscyplinarne.

Co do powyższej kwestii wypowiedział się również Sąd Najwyższy
w orzeczeniu z dnia 11 maja 2000 roku, sygn. akt III SZ 2/00, OSNP 2001/17/545 wskazując, że „nauczyciele podlegają odpowiedzialności dyscyplinarnej za uchybienia obowiązkom lub godności zawodu niezależnie od odpowiedzialności karnej.”

Tym samym, dostrzegalny na gruncie orzeczeń dyscyplinarnych wydanych
w niniejszej sprawie automatyzm sprowadzający się do uznania, że każde skazanie
za przestępstwo popełnione przez nauczyciela stanowi uchybienie godności zawodu nauczyciela, nie zasługuje na aprobatę.

Na gruncie niniejszej sprawy należało rozstrzygnąć, czy czyn P. F. stanowił przewinienie w rozumieniu art. 75 ust. 1 ustawy z dnia
26 stycznia 1982 roku Karta Nauczyciela.

Zgodnie z jego treścią, nauczyciele podlegają odpowiedzialności dyscyplinarnej za uchybienia godności zawodu nauczyciela lub obowiązkom.

Odnośnie uchybienia obowiązkom powołany wyżej przepis art. 75 ust. 1 Karty Nauczyciela odsyła do regulacji art. 6 Karty Nauczyciela, zawierającego katalog podstawowych obowiązków nauczyciela. Podkreśla się przy tym, że określone przez ustawodawcę obowiązki nauczyciela są pojęciami charakteryzującymi się dużą nieostrością, a co za tym idzie, naruszenie każdego z nich mogą wyczerpywać różne stany faktyczne.

Ustawa nie zawiera również definicji legalnej pojęcia zachowań uchybiających godności zawodu. Pod to ogólne sformułowanie można podciągnąć wiele stanów faktycznych, a co za tym idzie, ocena konkretnego zachowania zawsze będzie dokonywana w stosunku do zaistniałej sytuacji przy uwzględnieniu zasad współżycia społecznego i uwarunkowań społeczno-kulturowych. Pojęcie uchybienia godności zawodu nauczyciela stanowi swoistą klauzulę generalną, która na użytek konkretnego stanu faktycznego będzie podlegała uściśleniu.

Analizując zatem konkretne okoliczności niniejszej sprawy, Sąd Apelacyjny doszedł do przekonania, że zachowanie P. F. nie zawiera znamion uchybienia godności zawodu, ani obowiązkom nauczyciela. Przy czym, bezsporne jest, że w sprawie nie doszło do naruszenia obowiązków określonych
w art. 6 Karty Nauczyciela.

Odnośnie wydanego wobec obwinionego wyroku warunkowo umarzającego postępowanie karne, Sąd Apelacyjny miał przede wszystkim na uwadze treść
art. 68 § 4 k.k., zgodnie z którą, warunkowo umorzonego postępowania nie można podjąć później, niż w ciągu 6 miesięcy od zakończenia okresu próby. W sytuacji zatem, gdy nie dojdzie do podjęcia postępowania karnego, to od zakończenia okresu próby i dalszych 6 miesięcy dochodzi do sytuacji tożsamej z zatarciem skazania.
Z kolei, zatarcie skazania oznacza, że wszelkie informacje związane z wydaniem wyroku, figurujące w Krajowym Rejestrze Karnym, ulegają wykreśleniu z mocy prawa, a osoba, wobec której warunkowo umorzono postępowanie, może legitymować się niekaralnością.

Z taką też sytuacją mamy do czynienia na gruncie niniejszej sprawy. Wyrokiem z dnia 9 czerwca 2014 roku Sąd Rejonowy w Mysłowicach na podstawie art. 66
§ 1 k.k. warunkowo umorzył postępowanie karne wobec P. F., ustalając okres próby na 1 (jeden) rok. Nie ulega zatem wątpliwości, że upłynął
już okres, o którym mowa w art. 68 § 4 k.k. Powyższe znajduje dodatkowe potwierdzenie w nadesłanym z Sądu Rejonowego w Mysłowicach piśmie z dnia
22 marca 2016 roku, zgodnie z którym nie zostało podjęte warunkowo umorzone
w stosunku do P. F. postępowanie oraz że upłynął już okres,
w trakcie którego było to możliwe. W aktach niniejszej sprawy znajduje się również informacja z Krajowego Rejestru Karnego, z której wynika, że P. F. nie figuruje w tym rejestrze.

W świetle powyższego, uzasadnione jest twierdzenie, że wyrok Sądu karnego można traktować, jako niebyły. Co za tym idzie, nie może stanowić podstawy rozstrzygnięcia dyscyplinarnego.

Natomiast w zakresie samego zachowania P. F. z dnia
25 grudnia 2013 roku, Sąd Apelacyjny miał na uwadze szczególne okoliczności zdarzenia.

Analiza akt sprawy wskazuje, że chociaż P. F. kierował pojazdem mechanicznym w stanie nietrzeźwości, to jednak obecność alkoholu w jego organizmie jedynie nieznacznie przekraczała dopuszczalne stężenia. Dodatkowo uzasadnia to stwierdzenie, że obwiniony mógł nie mieć świadomości, co do realizacji znamion czynu zabronionego. Ponadto, zachowanie P. F. było w znacznym stopniu usprawiedliwione obiektywnymi okolicznościami. Zdecydował się bowiem na kierowanie pojazdem po uzyskaniu informacji o nagłym pogorszeniu stanu zdrowia swojej matki i konieczności odwiedzenia jej. Nie bez znaczenia pozostaje również, że przedmiotowe zdarzenie miało charakter incydentalny,
a zachowanie obwinionego przed i po popełnieniu przewinienia, nie budzi jakichkolwiek zastrzeżeń.

Nieznaczna społeczna szkodliwość czynu nakazuje zatem uznać, że czyn obwinionego nie stanowił przewinienia dyscyplinarnego.

Nie sposób bowiem przedmiotowemu zdarzeniu nadać znamiona uchybienia godności zawodu nauczyciela lub obowiązkom.

Powyższe zdarzenie miało miejsce 25 grudnia, a więc w Boże Narodzenie, kiedy to obwiniony nie wykonywał żadnych czynności pedagogicznych,
czy opiekuńczych. Nie reprezentował interesów szkoły, czy uczniów. W tym czasie funkcjonował, jako osoba prywatna i czynności podejmowane przez niego dotyczyły jego życia rodzinnego. Również sama sekwencja zdarzeń zaistniałych 25 grudnia 2013r. - wynikająca z konieczności wyjazdu do chorej matki - była związana
z sytuacją nagłą, nieprzewidzianą. Obwiniony wyjazd do matki planował bowiem
w późniejszym czasie.

Z tych względów, pewnego rodzaju niestaranność w ocenie własnego stanu
i możliwości kierowania pojazdem, nie może być poczytywana za czyn bezwzględnie naganny - z uwagi właśnie na towarzyszące mu okoliczności, a to informację
o konieczności nagłego wyjazdu do chorej osoby najbliższej - matki.

Ponadto, nie można pomijać oceny pracy obwinionego, którą uzyskał wskutek wieloletniej, nienagannej pracy. Wynika z niej w sposób niepodważalny,
że P. F. jest osobą znaną i cenioną w środowisku nauczycielskim,
jak i władz miasta C.. Jest zasłużonym nauczycielem i wieloletnim dyrektorem (...) Zespołu Szkół Ogólnokształcących w C. (od 1 września 1985r.). Posiada wyróżniające oceny wykonywanej pracy, wielokrotnie był nagradzany nawet na szczeblu ministerialnym. Znajduje uznanie wśród uczniów, władz miasta, jak i społeczeństwa C.. Jest inicjatorem wielu akcji
i przedsięwzięć krajowych i zagranicznych. Dorobek zawodowy P. F. jest ogromny, a obrazują go liczne nagrody, wyróżnienia, pochwały.

Wobec powyższego, Sąd Apelacyjny w oparciu o treść art. 386 § 3 k.p.c.
w zw. z § 4 ust. 1 pkt 2 rozporządzenia Ministra Edukacji Narodowej z dnia
22 stycznia 1998 roku uchylił zaskarżone orzeczenie dyscyplinarne Odwoławczej Komisji Dyscyplinarnej dla Nauczycieli przy Ministrze Edukacji Narodowej
z dnia 29 września 2015 raz oraz poprzedzające go postanowienie Komisji Dyscyplinarnej dla Nauczycieli przy Wojewodzie (...) z dnia 11 września
2014 roku, KDN- 33/2014, i umorzył postępowanie dyscyplinarne.

/-/SSO del. M.Pierzycka-Pająk /-/SSA E.Kocurek-Grabowska /-/SSA T.Szweda

Sędzia Przewodniczący Sędzia

JR