Portal Orzeczeń Sądów Powszechnych

POSTANOWIENIE

Dnia 29 maja 2018 roku

Sąd Apelacyjny w Katowicach w II Wydziale Karnym w składzie:

Przewodniczący: SSA Piotr Filipiak

Protokolant: Grzegorz Pawelczyk

przy udziale prokuratora Prokuratury Regionalnej w Katowicach Krzysztofa Urgacza

po rozpoznaniu w sprawie A. Ś. (1) (Ś.)

oskarżonego o przestępstwo z art. 284 § 2 k.k. w zw. z art. 294 § 1 k.k. w zw. z art. 12 k.k. i inne

zażaleń wniesionych przez oskarżonego i jego obrońcę oraz A. Ś. (2) na postanowienie Sądu Okręgowego w Bielsku-Białej z dnia 29 marca 2018 roku, sygn. akt III K 169/14, w przedmiocie ustanowienia zabezpieczenia majątkowego

na podstawie art. 437 § 1 k.p.k.

postanawia

utrzymać w mocy zaskarżone postanowienie.

UZASADNIENIE

Postanowieniem z dnia 29 marca 2018 r., w sprawie o sygn. akt III K 169/147, Sąd Okręgowy w Bielsku-Białej na podstawie art. 291 § 1 pkt 4 k.p.k. w zw. z art. 45 § 2 k.k. w zw. z art. 747 pkt 2 k.p.c. ustanowił wobec oskarżonego A. Ś. (1) zabezpieczenie majątkowe na potrzebę grożącego mu w związku z czynem zarzucanym w punkcie I aktu oskarżenia obowiązku naprawienia szkody na rzecz oskarżyciela posiłkowego (...) S.A. w wysokości 1.001.010,25 (milion tysiąc dziesięć 25/100) złotych na nieruchomości należącej do A. Ś. (2), położonej w B. przy ul. (...), dla której prowadzona jest przez Sąd Rejonowy w Bielsku-Białej Wydział VII Ksiąg Wieczystych księga wieczysta o numerze (...).

Zażalenia na powyższe postanowienie wywiedli oskarżony, obrońca oskarżonego oraz A. Ś. (2).

Obrońca oskarżonego zaskarżonemu postanowieniu zarzucił błąd w ustaleniach faktycznych przyjętych za podstawę orzeczenia, a polegający na przyjęciu, iż budowa domu wzniesionego w B. przy ul. (...) trwała w latach 2003-2008, podczas gdy jak wynika z materiału dowodowego w dniu 23.10.2004 r. dom był całkowicie wykończony i nadawał się do zamieszkania, a błąd ten miał istotny wpływ na treść orzeczenia. Ponadto przyjęcie, iż dochody osiągane przez oskarżonego i jego żonę stanowiły niewystarczające źródło dla wybudowania i wykończenia domu, podczas gdy jak wynika z materiału dowodowego oskarżony jak i jego żona osiągali dochody pozwalające na spłatę rat kredytów zaciągniętych na poczet budowy domu , co więcej – część prac została wykonana systemem gospodarczym przy wsparciu finansowym bliskich, w tym zwłaszcza zamieszkujących wspólnie z oskarżonym i jego żoną rodziców oskarżonego, jak i teściów oskarżonego, a błąd ten miał istotny wpływ na treść orzeczenia. w oparciu o powyższe obrońca wniósł o uchylenie zaskarżonego postanowienia w całości. Nadto obrońca zawnioskował o dopuszczenie dowodu z zeznań wskazanych świadków na okoliczność ustalenia ww. okoliczności.

W osobistym zażaleniu A. Ś. (2) zakwestionowała ustalenia Sądu Okręgowego wskazując, iż środki na budowę i wyposażenie domu położonego przy ul. (...) w B. pochodziły z kredytu, własnych oszczędności, pensji męża – oskarżonego A. Ś. (1), renty uzyskiwanej przez A. Ś. (2) oraz środków otrzymywanych od rodziców. Rodzice skarżącej pomagali jej także w spłacie kredytu. Znaczna część prac budowlanych została wykonana systemem gospodarczym, co miało zaniżyć koszt budowy domu. Wyposażenie domu w postaci sprzętu i mebli częściowo pochodziło z mieszkania rodziców. Wszystkie prace wykończeniowe zostały zakończone w październiku 2004 roku. Skarżąca zakwestionowała by środki na budowę i wykończenie ww. domu miały związek z firmą (...) S.A.

Oskarżony w osobistym zażaleniu odniósł się do okoliczności faktycznych związanych z działalnością (...) S.A., a nadto załączając komplet zdjęć wskazał, iż środki na budowę i wyposażenie domu przy ul. (...) w B., pochodziły głównie z oszczędności A. Ś. (2), zaciągniętych kredytów oraz pomocy rodziny, w tym rodziców i znajomych. Budowę i wykończenie domu zakończono z końcem października 2004 roku. Okoliczności wskazywane przez L. G., w szczególności te dotyczące środków na budowę ww. domu, jako pochodzące z przestępstwa są wyłącznie pomówieniem i nie polegają na prawdzie.

Sąd Apelacyjny zważył, co następuje.

Wniesione zażalenia nie zasługują na uwzględnienie.

Zaskarżone postanowienie jest trafne i znajduje podstawę zarówno
w ustalonym stanie faktycznym, jak i w obowiązujących przepisach prawa, zaś wniesione zażalenia nie zawierają jakiejkolwiek argumentacji, która mogłaby podważyć jego zasadność. Otóż zabezpieczenie majątkowe jest środkiem przymusu, którego celem jest zabezpieczenie wykonania orzeczenia, które zapadnie w przyszłości (zob. wyr. TK z 6.9.2004 r., SK 10/04, Dz.U. Nr 202, poz. 2080; wyr. ETPC z 14.6.2011 r. w sprawie Nr 36921/07 Garlicki v. Polska, Legalis). W przeciwieństwie do środków zapobiegawczych celem zabezpieczenia nie jest prawidłowy przebieg postępowania na etapie postępowania przygotowawczego czy jurysdykcyjnego, ale zabezpieczenie już na tym etapie procesu wykonania grożących kar, środków karnych i innych środków, jakie mogą być in concreto orzeczone w sprawie, a także kosztów procesu, a więc celem jest zabezpieczenie postępowania karnego wykonawczego. Celem tej instytucji jest przede wszystkim zwiększenie prawdopodobieństwa wykonania prawomocnych wyroków, w których orzeczono kary lub środki o charakterze majątkowym. Choć istota tej regulacji ma charakter cywilistyczny, to jednak wskazany środek przymusu ma zagwarantować, że zostanie zrealizowany cel postępowania karnego, a zatem wykonanie orzeczenia wydanego w przedmiocie odpowiedzialności karnej. Zgodnie natomiast z dyspozycją art. 293 § 2 k.p.k. i art. 291 § 4 k.p.k., rozmiar zabezpieczenia powinien odpowiadać jedynie potrzebom tego, co ma zabezpieczać natomiast należy je uchylić niezwłocznie w całości lub w części jeśli ustaną przyczyny, wskutek których zostało ono zastosowane w określonym rozmiarze lub powstaną przyczyny uzasadniające jego uchylenie choćby w części. W rozpoznawanej sprawie Sąd Okręgowy prawidłowo wskazał, że zachodzi konieczność odwołania się do rzeczonej instytucji z uwagi na charakter i okoliczności zarzuconego oskarżonemu czynu. A. Ś. (1) stoi m.in. pod zarzutem popełnienia przestępstwa z art. 284 § 2 k.k. w zw. z art. 294 § 1 k.k. w zw. z art. 12 k.k., a zatem występku o charakterze majątkowym. Wysokość szkody jaką oskarżony miał wyrządzić pokrzywdzonemu – (...) S.A. z/s w K. wynosi 1.001.010,25 złotych. Istotnym przy tym pozostaje, iż przesłanką warunkującą dopuszczalność zastosowania środka przymusu w postaci zabezpieczenia majątkowego jest istnienie wyłącznie dużego prawdopodobieństwa, że oskarżony dopuścił się popełnienia zarzuconego mu czynu, a nadto przepisy ustawy przewidują możliwość orzeczenia obowiązku naprawienia szkody. Analiza zgromadzonego w sprawie materiału dowodowego pozwala na przyjęcie takiego prawdopodobieństwa. W okolicznościach rozpoznawanej sprawy, wziąwszy pod uwagę materiał dowodowy wyszczególniony w uzasadnieniu zaskarżonego postanowienia, rzeczone prawdopodobieństwo niewątpliwie zachodzi. Idąc tym tokiem, zważywszy na wskazany charakter i okoliczności zarzuconego oskarżonemu czynu, nie sposób zaprzeczyć, że w sprawie występują przesłanki materialno-prawne do orzeczenia wobec niego kary grzywny, środka kompensacyjnego w postaci obowiązku naprawienia szkody, czy też innych sankcji o charakterze majątkowym. Okoliczność ta zasadnie stanowiła asumpt do rozważenia przez Sąd Okręgowy podstaw do zastosowania środka z art. 291 k.p.k. Jak już wskazano powyżej, w oparciu o zarzut I aktu oskarżenia, opartego o treść opinii Departamentu Księgowości Śledczej wysokość szkody wyrządzonej oskarżycielowi posiłkowemu (...) S.A. wynosi 1.001.010,25 złotych (k. 2797, t. XIV). Jako, że szkoda ta nie została dotychczas naprawiona, tym samym w sprawie występuje możliwość ustanowienia zabezpieczenia majątkowego do ww. kwoty. Nie bez znaczenia pozostaje także, że w sprawie występuje uzasadniona obawa, że bez ustanowienia takiego zabezpieczenia wykonanie orzeczenia w zakresie środka kompensacyjnego o charakterze majątkowym będzie utrudnione. Jak wynika z akt sprawy A. Ś. (1) dotychczas nie uregulował wynikającego z wyroku Sądu Okręgowego w Bielsku-Białej z dnia 16 maja 2014 r., sygn. akt III K 142/12, obowiązku zapłaty odszkodowania w wysokości 519.514,27 złotych na rzecz (...) S.A. Prowadzona dotychczas egzekucja jest bezskuteczna (k. 3720, 38757, t. XIX). Zważywszy na wskazane okoliczności, mając na uwadze treść art. 292 § 1 k.p.k., który daje możliwość dokonania zabezpieczenia poprzez ustanowienie hipoteki przymusowej (art. 747 pkt 2 k.p.c.), a także normę art. 291 § 1 k.p.k., w sprawie istnieje możliwość ustanowienia zabezpieczenia majątkowego, w sytuacji gdy spełnione są warunki z art. 45 § 2 k.k. Zgodnie bowiem ze znowelizowanym art. 45 § 2 k.k. w razie skazania za przestępstwo, z którego popełnienia została osiągnięta, chociażby pośrednio, korzyść majątkowa znacznej wartości, albo przestępstwo, z którego została lub mogła zostać osiągnięta, chociażby pośrednio, korzyść majątkowa, zagrożone karą pozbawienia wolności, której górna granica jest nie niższa niż 5 lat, lub popełnione w zorganizowanej grupie albo związku mających na celu popełnienie przestępstwa, wprowadza się domniemanie, że mienie które sprawca objął we władanie lub do którego uzyskał jakikolwiek tytuł w okresie 5 lat przed popełnieniem przestępstwa do chwili wydania chociażby nieprawomocnego wyroku, stanowi korzyść uzyskaną z popełnienia przestępstwa.

Z uwagi na treść wniosku oskarżyciela posiłkowego inicjującego niniejsze postępowanie ustalono, iż przedmiotem takiego zabezpieczenia może być nieruchomość zabudowana budynkiem mieszkalnym położona
w B. przy ul. (...), dla której Sąd Rejonowy w Bielsku-Białej Wydział VII Ksiąg Wieczystych prowadzi księgę wieczystą o numerze (...). Właścicielem tej nieruchomości jest A. Ś. (2) – była żona oskarżonego. Podstawą wpisu był akt notarialny sporządzony w dniu 4 sierpnia 1998 r. przed notariuszem A. B., rep. (...), na mocy którego A. Ś. (2) otrzymała w drodze darowizny niezabudowaną nieruchomość. Na nieruchomości tej w latach 2003-2008 A. i A. Ś. (1) wybudowali jednorodzinny budynek mieszkalny, co do którego w dniu 23 stycznia 2008 roku Powiatowy Inspektor Nadzoru Budowlanego dla miasta B. wydał zaświadczenie o przyjęciu zawiadomienia o zakończeniu budowy. Poczynione w toku niniejszego incydentalnego postępowania ustalenia, przedstawione w uzasadnione zaskarżonego orzeczenia, nie nasuwają wątpliwości, iż budowa domu miała miejsce w okresie 5 lat przed popełnieniem przestępstwa, albowiem w latach 2003-2008. Wszelkiego rodzaju decyzje w zakresie budowy oraz prac wykończeniowych ww. domu były podejmowane wspólnie przez obojga małżonków. Świadczy o tym również zaciągnięty przez małżonków kredyt hipoteczny na cele mieszkaniowe, zabezpieczony hipoteką na rzeczonej nieruchomości. (k. 3774-3775, t. XIX). Istotnie był on również spłacany wspólnie, na co wskazują skarżący. Z zeznań podatkowych do których odniósł się Sąd Okręgowy wynika, że oskarżony w latach 2005-2008 uzyskiwał dochód w wysokości 60.000-87.000 złotych podczas gdy jego żona A. Ś. (2) w tym samym okresie uzyskała dochód ok. 7-8.000 złotych rocznie. Istotnie zatem środki te pozwalały na czynienie dalszych nakładów na ww. inwestycję. Skoro zatem oboje małżonkowie czynili nakłady na ww. nieruchomość to wiąże się to nierozerwalnie z ich wspólnym władztwem, a zatem i oskarżonego. Jak zatem ustalono, od chwili podjęcia czynności związanych z budową domu, po zakończenie prac wykończeniowych, a następnie przechodząc do momentu zamieszkania przez małżeństwo Ś. na nieruchomości położonej w B. przy ul. (...), oskarżony pomimo, iż nie posiada prawa własności do ww. nieruchomości to objął ją we władanie. Zasadnym jest odwołanie się w tym miejscu do dokonanej w tym aspekcie wykładni przez Sąd Okręgowy w uzasadnieniu zaskarżonego orzeczenia, zgodnie z którą do części składowych gruntu nalezą w szczególności budynku i urządzenia trwale z gruntem związane. Istotnie zatem, mając w polu widzenia ww. akt notarialny, formalnie właścicielem nieruchomości jest A. Ś. (2), to jednak oskarżony z uwagi na to, że współdziałał i współuczestniczył w jej zabudowie, kolejno pozyskaniu właściwej dokumentacji technicznej i administracyjnej, dalej środków majątkowych w postaci kredytu czy też dalej poprzez łożenie na wykończenie domu, zamieszkiwanie w nim oraz utrzymanie objął ją we władanie. Taki stan rzeczy z kolei wystarcza dla ustanowienia zabezpieczenia majątkowego na podstawie art. 291 § 1 k.p.k. w zw. z art. 45 § 2 k.k.

Jak bowiem słusznie wskazał Sąd I instancji, zgromadzony w sprawie materiał dowodowy nie pozostawia wątpliwości, iż w okresie 5 lat przed popełnieniem przestępstwa (zarzut I. akt oskarżenia wskazuje okres od początku 2007 r. do dnia 2 stycznia 2012 r.) oskarżony objął we władanie nieruchomość zabudowaną budynkiem mieszkalnym położonym w B. przy ul. (...). O ile bowiem zgodzić należy się z obrońcą oskarżonego, że za czas, w którym doszło do objęcia we władanie przez oskarżonego daną nieruchomością uznać trzeba moment zamieszkania w budynku na niej wybudowanym, co miało nastąpić z końcem 2004 roku, to jednak jednocześnie zaznaczyć trzeba, że zgodnie z utrwalonym stanowiskiem zarówno doktryny, jak i orzecznictwa, czasowe granice czynu ciągłego wyznacza początek pierwszego i koniec ostatniego z zachowań spiętych klamrą ciągłości (por. m.in. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 22.01.2014r., III KK 441/13, w którym wyrażono pogląd, iż „czas popełnienia czynu ciągłego to okres obejmujący powtarzające się zachowania od pierwszego do zakończenia ostatniego z nich”), a zatem także w takiej sytuacji 5 letni okres wskazany w art. 45 § 2 kk został zachowany.

Mając powyższe na uwadze orzeczono jak w części dyspozytywnej.

ZARZĄDZENIE

1. odpis postanowienia doręczyć A. Ś. (2) z pouczeniem o jego prawomocności oraz pełnomocnikowi oskarżyciela posiłkowego,

2. akta sprawy zwrócić.

Katowice, dnia 29 maja 2018 roku.