Portal Orzeczeń Sądów Powszechnych

POSTANOWIENIE

Dnia 6 lutego 2024 roku

Sąd Apelacyjny w Katowicach II Wydział Karny w składzie:

Przewodniczący: sędzia SA Wojciech Paluch

Protokolant: Damian Skril

po rozpoznaniu w sprawie V. H.

zażalenia wniesionego przez obrońcę ściganego na postanowienie Sądu Okręgowego w Katowicach z dnia 28 grudnia 2023 roku, sygn. akt V Kop 70/23, w przedmiocie prawnej dopuszczalności wydania osoby ściganej na terytorium Ukrainy

na podstawie art. 437 § 1 k.p.k., art. 626 § 1 k.p.k. w zw. z art. 24 ust. 1 Europejskiej Konwencji o Ekstradycji, sporządzonej w Paryżu dnia 13 grudnia 1957 roku (Dz. U. z 1994 r. Nr 70 poz. 307-310), art. 618 § 1 pkt 11 k.p.k.

postanawia:

1.  utrzymać zaskarżone postanowienie w mocy;

2.  kosztami sądowymi związanymi z postępowaniem odwoławczym obciążyć w całości Skarb Państwa;

UZASADNIENIE

Postanowieniem z dnia 28 grudnia 2023 roku, sygn. akt V Kop 70/23, Sąd Okręgowy w Katowicach, na podstawie art. 603 § 1 k.p.k. oraz art. 60 ust. 1 umowy między Rzecząpospolitą Polską a Ukrainą o pomocy prawnej i stosunkach prawnych w sprawach cywilnych i karnych, sporządzonej w Kijowie 24 maja 1993 roku – stwierdził dopuszczalność wydania obywatela Ukrainy V. H. organom Ukrainy, w celu wykonania kary 6 lat pozbawienia wolności, orzeczonej wyrokiem Sądu Rejonowego Obwodu Czernihowskiego dla miasta Niżyn z dnia 9 marca 2021 roku, sygn. akt 740/3412/20, za przestępstwo z art. 307 ukraińskiego kodeksu karnego. Jednocześnie, przyznano wynagrodzenie obrońcy z urzędu (pkt 2 postanowienia) oraz zwolniono ściganego od ponoszenia kosztów postępowania, obciążając nimi Skarb Państwa (pkt 3 postanowienia).

Na powyższe postanowienie zażalenie złożył obrońca ściganego, który zarzucił obrazę przepisów postępowania, mającą wpływ na treść orzeczenia, a to:

- art. 7 k.p.k. w zw. z art. 410 k.p.k. polegająca na przyjęciu, iż ścigany nie korzysta z prawa azylu, nie jest także uchodźcą, podczas gdy z materiału dowodowego zgromadzonego w aktach sprawy wynika, iż ścigany złożył wniosek o udzielenie ochrony międzynarodowej, który jest na etapie rozpoznawczym, stad też nie sposób wykluczyć, iż oskarżony legitymować się będzie prawem azylu lub statusem uchodźcy;

- art. 7 k.p.k. w zw. z art. 410 k.p.k. polegającą na przyjęciu, iż ściganemu pozostała do odbycia reszt kary w wymiarze 4 lat i 7 miesięcy, podczas gdy ze zgromadzonego materiału dowodowego wynika, że wobec ściganego zastosowano areszt domowy oraz zaliczono skazanemu na poczet kary okres tymczasowego aresztowania, co w ocenie obrońcy powoduje, iż ściganemu pozostała do odbycia kara w wymiarze 4 lat i 4 miesięcy;

- art. 3 k.p.k. w zw. z art. 5 Europejskiej Konwencji o Ochronie Praw Człowieka i Podstawowych Wolności z 04.11.1950 r. (dalej: EKPC) w zw. z art. 1 w zw. z art. 13 Europejskiej Konwencji o Ekstradycji z 13.12.1957 r. (dalej: EKE) polegającą na zaniechaniu przeprowadzenia wszechstronnej oceny dopuszczalności ekstradycji ściganego oraz poprzestaniu na zapewnieniu strony ukraińskiej, iż wydanie ściganego ma na celu wykonanie kary, podczas gdy na terytorium Ukrainy przedłużono powszechną mobilizację i stan wojenny, a biorąc pod uwagę wiek ściganego, wydanie go może posłużyć innym celom niż odbycie części kary, a więc dojść do naruszenia wolności i praw osoby wydanej;

Nadto, obrońca zarzucił naruszenie art. 6 EKPC w zw. z art. 1 w zw. z art. 13 EKE polegające na stwierdzeniu dopuszczalności ekstradycji ściganego, podczas gdy w materiale dowodowym w aktach sprawy nie znajduje się wyrok Czernihowskiego Sądu Apelacyjnego dla miasta Niżyn, a także brak jest informacji, czy od wyroku skazującego złożony został nadzwyczajny środek zaskarżenia, na co wskazywał sam ścigany, ponadto wyrok Czernihowskiego Sądu Apelacyjnego dla miasta Niżyn zapadł w okresie, w którym na terytorium obwodu czernihowskiego toczyły się silne walki, co w ocenie obrońcy powoduje, że ww. wyrok mógł zapaść z naruszeniem zasad rzetelnego procesu.

Ponadto, skarżący zarzucił błędy w ustaleniach faktycznych, przyjętych za podstawę orzeczenia poprzez przyjęcie, że:

- ścigany nie korzysta z prawa azylu, nie jest także uchodźcą, podczas gdy ścigany złożył wniosek o udzielnie ochrony międzynarodowej, którego pozytywne rozstrzygniecie skutkować będzie przyznaniem ściganemu prawa do azylu lub statusu uchodźcy, a co będzie miało bezpośredni wpływ na rozstrzygniecie sprawy;

- ściganemu pozostała do odbycia reszta kary w wymierzę 4 lat i 7 miesięcy, podczas gdy wobec ściganego zastosowano areszt domowy oraz zaliczono ściganemu na poczet kary okres tymczasowego aresztowania, co powoduje, iż ściganemu pozostała do odbycia kara w wymiarze 4 lat i 4 miesięcy.

W konkluzji skarżący wniósł o zmianę zaskarżonego postanowienia poprzez stwierdzenie niedopuszczalności wydania obywatela Ukrainy V. H. organom Ukrainy lub ewentualnie uchylenie zaskarżonego postanowienia i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania.

Sąd Apelacyjny zważył, co następuje.

Zażalenie obrońcy ściganego nie zasługiwało na uwzględnienie.

W pierwszej kolejności wskazać trzeba, że kontrola odwoławcza nie wykazała, aby sąd pierwszej instancji, wydając zaskarżone postanowienie, dopuścił się obrazy przepisów wymienionych przez skarżącego w wywiedzionym środku odwoławczym, jak również poczynił błędne ustalenia faktyczne, które determinowały treść rozstrzygnięcia.

Stwierdzić należy, że Sąd Okręgowy w Katowicach prawidłowo rozważył kwestię dopuszczalności ekstradycji obywatela Ukrainy na terytorium tego kraju – w świetle przesłanek wskazanych w przepisach umowy miedzy Rzecząpospolitą a Ukrainą o pomocy prawnej i stosunkach prawnych w sprawach cywilnych i karnych, sporządzonej w Kijowie w dniu 24 maja 1993 roku (Dz. U. z 1994 r., poz. 465 z późn. zm.), Europejskiej Konwencji o Ekstradycji sporządzonej w Paryżu w dniu 13 grudnia 1957 roku wraz z Protokołem dodatkowym do powyższej konwencji, sporządzonym w Strasburgu dnia 15 października 1975 r. i Drugim protokołem dodatkowym do powyższej Konwencji, sporządzonym w Strasburgu dnia 17 marca 1978 r. (Dz. U z 1994 roku, Nr 70, poz. 307) oraz w art. 603 § 1 k.p.k.

Dla porządku wskazać należy, że V. H. pozostaje ściganym przez ukraiński wymiar sprawiedliwości, bowiem został on skazany wyrokiem Sądu Rejonowego Obwodu Czernihowskiego dla miasta Niżyn z dnia 9 marca 2021 roku, sygn. akt 740/3412/20, za przestępstwo, określone w części 2. art. 307 ukraińskiego kodeksu karnego, z kategorii tzw. przestępstw narkotykowych, mające swój odpowiednik w polskiej ustawie z dnia 29 lipca 2005 roku o przeciwdziałaniu narkomanii.

Zgodzić się również należy z sądem pierwszej instancji, że nie zachodzi w przypadku ściganego żadna z przesłanek, powodujących niedopuszczalność wydania lub uzasadniających jej odmowę.

Wymiar kary pozbawienia wolności, jaka pozostaje do wykonania V. H., niewątpliwie przekracza 6 miesięcy, po myśli przepisów powołanej wyżej międzynarodowej umowy bilateralnej (art. 60). Sąd pierwszej instancji, podając wymiar kary, jaka pozostała ściganemu do wykonania, miał na względzie okres rzeczywistego pozbawienia wolności ścigane w sprawie, a to okres stosowania tymczasowego aresztowania oraz aresztu domowego przed uprawomocnieniem się wyroku. Niezależnie od tego, że sąd pierwszej instancji, powołując się za stroną ukraińską – określił, że pozostała ściganemu do wykonania kara pozbawienia wolności to 4 lata i 7 miesięcy, zaś obrońca podaje, że jego zdaniem winny to być 4 lata i 4 miesiące, to ta stosunkowo niewielka rozbieżność, zważywszy na wymiar orzeczonej wobec ściganego kary, nie podważa zasadności rozstrzygnięcia sądu a quo. Co istotne, sam ścigany w toku postępowania przed Sądem Okręgowym w Katowicach wskazał, iż do Polski przyjechał na stałe w styczniu 2022 roku, a zatem na kilka miesięcy przed uprawomocnieniem się wydanego wobec niego wyroku skazującego (czerwiec 2022 r.). Uprawnione jest zatem stwierdzenie, że V. H. nie stosował się do aresztu domowego, co z kolei rzutuje na zaliczenie okresu pozbawienia wolności na poczet kary, a tym samym na jej rozmiar, jaki pozostał do wykonania. Kwestia ta będzie także przedmiotem późniejszego procedowania przez organy wymiaru sprawiedliwości strony ukraińskiej – bowiem ścigany pozostaje obecnie tymczasowo aresztowany.

V. H. nie posiada obywatelstwa polskiego, aktualnie nie korzysta ze statusu uchodźcy, ani z prawa azylu na terenie Rzeczypospolitej Polskiej. Zarzuty obrońcy w tej kwestii pozostają całkowicie niezasadne. Sam bowiem fakt zainicjowania postępowania o przyznanie statusu uchodźcy czy azylu nie jest tożsamy z uzyskaniem takowego. Okoliczności podnoszone przez skarżącego mają zatem wymiar wyłącznie hipotetyczny i niepewny. Tymczasem, zgodnie z art. 61 umowy między Rzecząpospolitą Polską a Ukrainą o pomocy prawnej i stosunkach prawnych w sprawach cywilnych i karnych sporządzona w K. dnia 24 maja 1993 r., jak i zgodnie z art. 604 § 1 pkt 1 k.p.k. – jedynie azyl wydany przez Rzeczpospolita Polskę uprawnia do odstąpienia od przekazania.

W przypadku przypisanego V. H. czynu nie zachodzi powaga rzeczy osądzonej i nie nastąpiło przedawnienie wykonania kary. Jednocześnie, nie zachodzi obawa, że w stosunku do skazanego może zostać wykonana kara śmierci. Przestępstwo, za które V. H. został skazany nie sposób uznać za czyn popełniony na tle politycznym, polegający wyłącznie na naruszeniu obowiązków wojskowych, czy ścigany z oskarżenia prywatnego.

W ocenie Sądu Apelacyjnego, przedstawione w sprawie okoliczności nie pozwalają na uznanie, że w niniejszej sprawie przekazanie jest sprzeczne z polskim prawem oraz istnieje ryzyko naruszenia przez organy strony wzywającej praw i wolności osoby ściganej podczas przeprowadzenia postępowania karnego o zarzucane V. H. czyny.

Zauważyć również trzeba, że przeszkody ekstradycyjne, w szczególności prawdopodobieństwo naruszenia wolności i praw osoby wydanej, muszą być oceniane na gruncie konkretnej sprawy oraz w odniesieniu do tych faktów, które są znane w czasie postępowania ekstradycyjnego. Sąd Apelacyjny podziela stanowisko Sądu Okręgowego, co do braku wystąpienia w niniejszej sprawie podstawy do odmowy wydania osoby ściganej określonej w art. 604 § 1 pkt 7 k.p.k., tj. uzasadnionej obawy, że w państwie żądającym wydania może dojść do naruszenia jej wolności i praw. Podkreślić należy, że sformułowanie „uzasadniona obawa” użyte w wyżej powołanym przepisie oznacza taki poziom prawdopodobieństwa, które - po pierwsze, wynika z ujawnionych faktów lub informacji o faktach, a po drugie - które w wystarczającym stopniu pozwala na obiektywną ocenę realności zagrożenia w państwie wzywającym (zob. postanowienie Sądu Apelacyjnego w Lublinie z dnia 5 maja 2005 r., sygn. akt II AKz 114/05, OSA 2007/9/44).

Natomiast, co do argumentacji obrońcy w kwestii mobilizacji i działań wojennych na terenie Ukrainy, należy stwierdzić, że sytuacja ta dotyczy wszystkich obywateli Ukrainy. Brak jest podstaw do stwierdzenia, jak czyni to skarżący, iż powyższe wiąże się z naruszeniem wolności i praw osobistych ściganego, skoro sytuacja w jego ojczystym kraju jest szczególna i trudna nie tylko w stosunku do niego. Tym samym – ustalenie, że zachodzi uzasadniona obawa, że w państwie żądającym wydania wobec osoby ekstradowanej może zostać orzeczona lub może dojść do naruszenia wolności i praw osoby wydanej, nie może być czynione wyłącznie na podstawie gołosłownych twierdzeń samego zainteresowanego (jego obrońcy). Zauważyć trzeba w tym kontekście, że jak wynika z wniosku w sprawie ekstradycji w celu wykonania kary, datowanego na 12 października 2023 r., organ wymiaru sprawiedliwości strony ukraińskiej zapewnia, że V. H. nie będzie ścigany, skazany ani zatrzymany w celu wykonania kary lub środka zabezpieczającego za jakikolwiek inne przestępstwo popełnione przed jego ekstradycją, z wyjątkiem czynu, w związku którym wnioskuje się o ekstradycję, a jego wolność nie zostanie ograniczona z jakiegokolwiek innego powodu. Nadto zapewniono, że wniosek o ekstradycję nie ma na celu prześladowania z powodów politycznych, przynależności rasowej, wyznania, poglądów politycznych.

Sąd Apelacyjny zajął stanowisko, iż takie zapewnienie strony ukraińskiej, że wniosek o ekstradycję na celu wykonanie kary pozbawienia wolności, orzeczonej prawomocnym wyrokiem – jest wystarczające i brak jest podstaw do jego zakwestionowania. Wywody obrońcy, w kwestii podważania rzetelności procesu przeprowadzonego w stosunku do ściganego na Ukrainie, w wyniku którego zapadł wobec prawomocny wyrok skazujący – z uwagi na toczące się działania wojenne ze strony Rosjan, pozostaje nieprzekonujący. Obrońca ograniczył się do domysłów i tez, które nie znajdują żadnego potwierdzenia w dokumentacji w aktach sprawy. Brak jest jakichkolwiek podstaw do oceny, aby wyrok skazujący wobec V. H. zapadł pod presją narzuconą przez wrogie wojska Federacji Rosyjskiej. Ponadto, na gruncie niniejszego postępowania nie jest rolą sądu polskiego ustalanie, czy skazany składał nadzwyczajny środek zaskarżenia od wyroku zapadłego w jego państwie ojczystym. Powyższe nie wynika z przesłanej przez stronę ukraińską dokumentacji, a nie zachodzą przy tym okoliczności do kwestionowania prawomocności orzeczenia ukraińskiego wymiaru sprawiedliwości.

Z wyżej przedstawionych względów oraz nie znajdując uzasadnienia dla zarzutów podniesionych przez obrońcę w złożonym środku odwoławczym, Sąd Apelacyjny uznał, że stanowisko sądu pierwszej instancji, co do stwierdzenia prawnej dopuszczalności wydania V. H. organom ukraińskiego wymiaru sprawiedliwości – jest prawidłowe. Sąd Okręgowy w Katowicach, procedował w oparciu o kompletny materiał dowodowy, który oceniony został rzetelnie i wszechstronne, zgodnie z zasadami określonymi w treści art. 7 k.p.k.

Mając na względzie sytuację ściganego, wydatkami postępowania odwoławczego obciążono w całości Skarb Państwa.

Z uwagi na powyższe, orzeczono, jak w sentencji postanowienia.

ZARZĄDZENIE

1.  Odpis postanowienia z pouczeniem o prawomocności doręczyć:

-.

-

ściganemu (po przetłumaczeniu na język ukraiński),

-

jego obrońcy.

2.  Akta sprawy przedstawić Ministrowi Sprawiedliwości .

Katowice, dnia 6 lutego 2024 roku