Portal Orzeczeń Sądów Powszechnych

Przewodniczący:

SSA Michał Marzec (spr.)

Sędziowie:

SSA Mirosław Ziaja

SSA Marcin Schoenborn

Protokolant:

Tomasz Gawlik

Formularz UK 2

Sygnatura akt

II AKa 508/23

Załącznik dołącza się w każdym przypadku. Podać liczbę załączników:

1

1.  CZĘŚĆ WSTĘPNA

1.1.  Oznaczenie wyroku sądu pierwszej instancji

orzeczenie Sądu Okręgowego w Gliwicach z dnia 30 maja 2023 roku IV K 24/20

1.2.  Podmiot wnoszący apelację

☐ oskarżyciel publiczny albo prokurator w sprawie o wydanie wyroku łącznego

☐ oskarżyciel posiłkowy

☐ oskarżyciel prywatny

☒ obrońca

☐ oskarżony albo skazany w sprawie o wydanie wyroku łącznego

☐ inny

1.3.  Granice zaskarżenia

1.1.1.  Kierunek i zakres zaskarżenia

☒ na korzyść

☐ na niekorzyść

☒ w całości

☐ w części

☐

co do winy

☐

co do kary

☐

co do środka karnego lub innego rozstrzygnięcia albo ustalenia

1.1.2.  Podniesione zarzuty

Zaznaczyć zarzuty wskazane przez strony w apelacji

☐

art. 438 pkt 1 k.p.k. – obraza przepisów prawa materialnego w zakresie kwalifikacji prawnej czynu przypisanego oskarżonemu

☐

art. 438 pkt 1a k.p.k. – obraza przepisów prawa materialnego w innym wypadku niż wskazany w art. 438 pkt 1 k.p.k., chyba że pomimo błędnej podstawy prawnej orzeczenie odpowiada prawu

☒

art. 438 pkt 2 k.p.k. – obraza przepisów postępowania, jeżeli mogła ona mieć wpływ na treść orzeczenia

☐

art. 438 pkt 3 k.p.k. – błąd w ustaleniach faktycznych przyjętych za podstawę orzeczenia, jeżeli mógł on mieć wpływ na treść tego orzeczenia

☐

art. 438 pkt 4 k.p.k. – rażąca niewspółmierność kary, środka karnego, nawiązki lub niesłusznego zastosowania albo niezastosowania środka zabezpieczającego, przepadku lub innego środka

☒

art. 439 k.p.k.

☐

brak zarzutów

1.4.  Wnioski

☒

uchylenie

☒

zmiana

2.  Ustalenie faktów w związku z dowodami
przeprowadzonymi przez sąd odwoławczy

1.5.  Ustalenie faktów

1.1.3.  Fakty uznane za udowodnione

Lp.

Oskarżony

Fakt oraz czyn, do którego fakt się odnosi

Dowód

Numer karty

2.1.1.1.

1.1.4.  Fakty uznane za nieudowodnione

Lp.

Oskarżony

Fakt oraz czyn, do którego fakt się odnosi

Dowód

Numer karty

2.1.2.1.

1.6.  Ocena dowodów

1.1.5.  Dowody będące podstawą ustalenia faktów

Lp. faktu z pkt 2.1.1

Dowód

Zwięźle o powodach uznania dowodu

1.1.6.  Dowody nieuwzględnione przy ustaleniu faktów
(dowody, które sąd uznał za niewiarygodne oraz niemające znaczenia dla ustalenia faktów)

Lp. faktu z pkt 2.1.1 albo 2.1.2

Dowód

Zwięźle o powodach nieuwzględnienia dowodu

3.  STANOWISKO SĄDU ODWOŁAWCZEGO WOBEC ZGŁOSZONYCH ZARZUTÓW i wniosków

Lp.

Zarzut

3.1.

zarzut apelacji obrońcy lustrowanego

I. rażące naruszenie przepisów prawa procesowego art. 439 § 1 pkt 9 kpk

1. art. 17 ust. 1 pkt 9 kpk w zw. z art. 52 e ust. 3 ustawy z dnia 18.12.1998 roku o IPN

2. art. 17 § 1 pkt 9 kpk w zw. z art. 17 § 1 pkt 7 kpk

II. naruszenie przepisów prawa procesowego art. 410 kpk w zw. z art. 7 kpk w z.w z art. 4 kpk w zw. z art. 424 § 1 pkt 1 kpk

☐ zasadny

☐ częściowo zasadny

☒ niezasadny

Zwięźle o powodach uznania zarzutu za zasadny, częściowo zasadny albo niezasadny

I.1. Obrońca stawiając ten zarzut zupełnie abstrahuje od faktycznych okoliczności sprawy. Oddziałowe Biuro Lustracyjne we Wrocławiu prowadziło od maja 2017 roku postępowanie w sprawie weryfikacji oświadczenia lustracyjnego N. S.. W trakcie tego postępowania lustrowany nie tylko został o nim poinformowany, ale złożył wyjaśnienia w trybie art. 52 e ust. 3 ustawy z dnia 18 grudnia 1998 roku o IPN w dniach 24 października 2017 roku /k-105-112 t. I akt/ i 20 listopada 2017 roku /k-114-131 t.1 akt/. Następnie na skutek wniosku N. S. toczyło się przed Sądem Okręgowym we Wrocławiu jego postępowanie autolustracyjne do dnia 18 września 2019 roku, kiedy to na skutek cofnięcia wniosku przez lustrowanego zostało prawomocnie umorzone. Prokurator w dniu 5 czerwca 2019 roku uzyskał wiedzę o cofnięciu wniosku przez N. S., podjął decyzję o dalszym prowadzeniu postępowania lustracyjnego wobec N. S. i nadał sprawie nową sygnaturę W dniu 15 lipca 2019 roku skierował do N. S. pismo informujące go w trybie art. 52 e ust. 3a ustawy z dnia 18 grudnia 2019 roku o możliwości złożenia wyjaśnień w sprawie, wyznaczając do tej czynności termin. Nie złożenie ponownych wyjaśnień przez lustrowanego w sytuacji, w której takie wyjaśnienia złożył zarówno na etapie wcześniejszych czynności wyjaśniających, a potem na rozprawie, w toku postępowania autolustracyjnego nie może być uznane zarówno za okoliczność naruszającą przepis art. 439 § 1 pkt 9 kpk, jak i w ogóle okoliczność mogąca mieć wpływ na treść zaskarżonego orzeczenia. Prokurator w dniu 2 sierpnia 2019 roku wniósł do Sądu Okręgowego we Wrocławiu o wszczęcie postepowania lustracyjnego w trybie art. 20 ust. 1 i 2 ustawy z dnia 18 października 2006 roku o ujawnianiu informacji o dokumentach organów bezpieczeństwa państwa z lat 1944 - 1990. Powyższe okoliczności przesądzają o bezzasadności zarzutu.

I.2. Zarzut jest chybiony. Orzeczenie Sądu Okręgowego we Wrocławiu z dnia 27 maja 2019 roku III K 316/17 zmienione orzeczeniem Sądu Apelacyjnego we Wrocławiu z dnia 18 września 2019 roku II AKz 682/19 nie skutkowało powstaniem przesłanki powagi rzeczy osądzonej w rozumieniu art. 17 § 1 pkt 7 kpk i nie wykluczało możliwości wystąpienia przez Prokuratora Lustracyjnego z wnioskiem o wszczęcie postępowania lustracyjnego wobec N. S.. Sąd Okręgowy we Wrocławiu wprost w uzasadnieniu orzeczenia z dnia 18 września 2019 roku wskazał, że skoro umorzenie postępowania lustracyjnego wszczętego na wniosek N. S. nastąpiło na skutek cofnięcia przez niego tego wniosku , to okoliczność ta nie tworzy powagi rzeczy osądzonej, bowiem prokurator posiada uprawnienie do wszczęcia postępowania na mocy art. 20 ust. 1 i 2 ustawy lustracyjnej. Orzeczenie Sądu Apelacyjnego we Wrocławiu z dnia 18 września 2019 roku , wbrew tezie apelacji, ocen w tej kwestii nie zmieniło.

II. Motywy zaskarżonego orzeczenia uzasadniają twierdzenie, że ocena materiału dowodowego została, wbrew zarzutom apelacji, dokonana przez sąd pierwszej instancji z uwzględnieniem reguł sformułowanych w art. 4 kpk i art. 7 kpk, a więc jest pełna, bezstronna i obiektywna, nie narusza granic swobodnej oceny i jest też zgodna z zasadami wiedzy i doświadczenia życiowego, oraz nie zawiera błędów faktycznych lub logicznych. Ocena ta nie narusza zasady art. 410 kpk, gdyż Sąd Okręgowy uwzględnił wszystkie dowody przeprowadzone w toku rozprawy, dokonując ich prawidłowego wartościowania. Także wbrew zarzutom apelacji nie można uznać, że doszło do naruszenia art. 424 § 1 pkt 1 kpk. W kontekście tego zarzutu należy wręcz stwierdzić, że pisemne uzasadnienie zaskarżonego wyroku jest wyczerpujące i pełne. Odmienne twierdzenie autora apelacji nie przekonują przede wszystkim dlatego, że apelacja polemikę z oceną materiału dowodowego sprowadza do zaprezentowania własnych ocen tego materiału, prowadzących do zasadniczej tezy, że to wyjaśnienia lustrowanego twierdzącego, że nie był tajnym współpracownikiem SB winny stać się podstawą ustaleń faktycznych. Apelacja twierdząc, że Sąd Okręgowy wydając wyrok dokonał wybiórczej oceny zgromadzonego materiału dowodowego przekonywująco nie wskazuje, że Sąd Okręgowy pominął jakiekolwiek dowody z tych przeprowadzonych w toku rozprawy, które mogły mieć wpływ na treść wyroku, bądź ocenił je niezgodnie z tym co wynika z ich treści. Apelacja stara się wykazać, że zgromadzony materiał dowodowy nie był wystarczający do pewnych ustaleń w zakresie współpracy lustrowanego jako TW ze służbą bezpieczeństwa, z czym się zgodzić nie można.

Stawiając zarzut, że w aktach sprawy brak zobowiązania do współpracy, obrońca ogranicza się wyłącznie do własnej interpretacji dokumentu, z którego to zobowiązanie wynika, nie odnosząc się do ocen sądu I instancji. To, że dokument różni się treścią od wzorca ustalonego w apelacji przez obrońcę nie jest wystarczającym argumentem apelacyjnym. Takiego jednoznacznego wzorca, na co wskazuje także treść zobowiązania ze strony 9 apelacji mającego cechy indywidualne w części początkowej i czego uczy doświadczenie orzecznicze, nie było. Treść takiego dokumentu, który musiał oczywiście zawierać pewne minimum, była uzależniona od postawy werbowanego informatora. Zobowiązanie z oryginalnej teczki personalnej lustrowanego jest podpisane jego nazwiskiem i wskazuje przyjęty pseudonim. Brak daty także nie może zmienić tych ocen. W aktach znajduje się raport pozyskania lustrowanego datowany na 16.12 1978 roku dotyczący rozmowy, w trakcie której doszło do pozyskania TW G.. Obrońca pomija przy tym fakt, że w aktach znajdują się także podpisane imieniem i nazwiskiem lustrowanego wcześniejszego zobowiązanie do zachowania w tajemnicy faktu i treści rozmów z SB oraz zapis kwestionariusza TW o odebraniu zobowiązania do współpracy od TW G. w trakcie pozyskania w grudniu 1978 roku, co oczywisty sposób koresponduje z oceną treści zobowiązania dokonaną przez sąd a quo. To, że nie ma żadnej informacji sporządzonej przez S. i podpisanej G. – tylko notatki z przekazywania tych informacji - także nie jest czymś wyjątkowym w tego typu sprawach. Notatki potwierdzają materializację współpracy. Podjęta w apelacji próba wykazania, że notatki te zostały podrobione bądź sztucznie wykreowane w świetle całości materiału dowodowego nie jest przekonywująca. Notatka z dnia 7 listopada 1978 dotyczy spotkania w dniu 3 listopada 1978 roku. W aktach brak dokumentu potwierdzającego spotkanie w dniu 22 listopada 1978 roku, więc sąd a quo ustaleń w przedmiocie takiego spotkania nie czynił. Ocena wiarygodności notatki dotyczącej z dnia 15 grudnia 1978 roku została dokonana w oparciu o jej treść

Nie można wyciągać wniosków w zakresie fikcyjność dokumentacji operacyjnej wyłącznie z niezrealizowania celu współpracy wskazanego w jednym z dokumentów „nawiązanie styku z obcymi służbami działającymi na terenie RFN” /k-103/, jak chce obrońca, tym bardziej, że jest to ocena pozostająca bez znaczenia dla treści wyroku, skoro fakt wyjazdu lustrowanego do RFN nie budzi przecież wątpliwości. Sąd Okręgowy ustalił, że termin spotkania w dniu 4 stycznia 1979 został odwołany, podobnie jak to, że kolejne spotkania od listopada 1978 do końca lutego 1979 nie odbyły się. Kolejne notatki dotyczą spotkań od marca 1979 roku.

Próby podważenia w apelacji kluczowego dowodu jakim jest pokwitowanie kwoty 1 500 złotych przez TW G., a więc lustrowanego N. S. są wręcz naiwne. Z wyjaśnień lustrowanego dotyczących tego dokumenty istotne jest to, że potwierdził wynikający z opinii grafologicznych fakt, iż to on sporządził i podpisał ten dokument. To prawda, że sposób sporządzenia tej notatki jest ogólny, ale wystarczający do stanowczych ocen. W tym dokumencie TW G. kwituje odbiór 1 500 złotych od funkcjonariusza SB, zaś z kwestionariusza TW G. wynika informacja, że było to wynagrodzenie za współpracę. Skoro N. S. sporządził i podpisał to pokwitowanie, a ”G.” był przyjętym przez niego pseudonimem operacyjnym, to wniosek, że dokument ten jednoznacznie potwierdza pobranie wynagrodzenia współpracę N. S. jest oczywisty.

Wniosek

zmiana orzeczenia i stwierdzenie, że N. S. złożył zgodne z prawdą oświadczenie lustracyjne

☐ zasadny

☐ częściowo zasadny

☒ niezasadny

Zwięźle o powodach uznania wniosku za zasadny, częściowo zasadny albo niezasadny.

Skoro zarzuty niezasadne, to wniosek nie mógł zostać uwzględniony

4.  OKOLICZNOŚCI PODLEGAJĄCE UWZGLĘDNIENIU Z URZĘDU

4.1.

Zwięźle o powodach uwzględnienia okoliczności

5.  ROZSTRZYGNIĘCIE SĄDU ODWOŁAWCZEGO

1.7.  Utrzymanie w mocy wyroku sądu pierwszej instancji

5.1.1.

Przedmiot utrzymania w mocy

Całość rozstrzygnięcia

Zwięźle o powodach utrzymania w mocy

Nie ma podstaw do zdyskwalifikowania zaskarżonego orzeczenia co do uznania, że lustrowany N. S. złożył niezgodne z prawdą oświadczenie, o którym mowa w art. 7 ust. 1 ustawy z dnia 18 października 2006 roku o ujawnianiu informacji o dokumentach organów bezpieczeństwa Państwa z lat 1944-1990 oraz treści tych dokumentów albowiem rozstrzygnięcie sądu I instancji w tym zakresie znajduje pełne oparcie w prawidłowo dokonanej ocenie całokształtu materiału dowodowego zgromadzonego i ujawnionego w postępowaniu. Formularz pisemnego uzasadnienia zaskarżonego wyroku zawiera pełną analizę zgromadzonego materiału dowodowego w sprawie, wyczerpująco uzasadnia oceny tego materiału, którym dowodom sąd a quo dał wiarę i dlaczego odrzucił wersję lustrowanego, wskazując podstawy ustalonego stanu faktycznego. Uzasadnienie jest na tyle pełne i jasne, że wystarczy apelującego do niego odesłać.

W warunkach określonych orzeczeniami Trybunału Konstytucyjnego z dnia 11 maja 2007 r. sygn. K 2/07 oraz z dnia 10 listopada 1998 r., OTK 1998/6/99 sygn. K 39/97 przyjmuje, że współpraca, o jakiej mowa w art. 3a ust. 1 ustawy lustracyjnej, musi spełniać łącznie pięć warunków:

1. musi polegać na kontaktach z organami bezpieczeństwa państwa i przekazywaniu informacji tym organom,

2. musi mieć charakter świadomy, co oznacza, że osoba współpracująca (obecnie lustrowana) musiała zdawać sobie sprawę, że osoba, z którą nawiązała kontakt, jest przedstawicielem jednej ze służb wymienionych w art. 2 ust. 1 ustawy,

3. współpraca winna być tajna, co oznacza, że fakt nawiązania współpracy, a także jej przebieg, ma pozostać tajemnicą, w szczególności wobec tych osób i środowisk, których miały dotyczyć przekazywane informacje,

4. współpraca musi wiązać się z operacyjnym zdobywaniem informacji przez służby wymienione w art. 2 ustawy,

5. nie mogła ograniczać się do samej deklaracji woli, lecz winna była materializować się w świadomie podejmowanych konkretnych działaniach w celu urzeczywistnienia podjętej współpracy

/zob. postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 11 lipca 2006 r. II KK 160/06 LEX nr 193040/.

Sąd Okręgowy do tych warunków się odniósł i wskazał w pisemnym uzasadnieniu zaskarżonego wyroku na jakiej podstawie uznał, że zachodzą one łącznie w wypadku lustrowanego. Obrońca lustrowanego w apelacji realizacji tych warunków merytorycznie nie kwestionuje, gdyż linia obrony lustrowanego skupiała się na wykazanie, że niczego nie podpisał i nie przekazywał informacji, które stały się podstawą ustaleń w tej kwestii.

Okres utraty praw wybieralności nie jest rażąco długi, podobnie jak orzeczony zakaz pełnienia określonych funkcji publicznych.

1.8.  Zmiana wyroku sądu pierwszej instancji

5.2.1.

Przedmiot i zakres zmiany

Zwięźle o powodach zmiany

1.9.  Uchylenie wyroku sądu pierwszej instancji

1.1.7.  Przyczyna, zakres i podstawa prawna uchylenia

5.3.1.1.1.

☐ art. 439 k.p.k.

Zwięźle o powodach uchylenia

5.3.1.2.1.

Konieczność przeprowadzenia na nowo przewodu w całości

☐ art. 437 § 2 k.p.k.

Zwięźle o powodach uchylenia

5.3.1.3.1.

Konieczność umorzenia postępowania

☐ art. 437 § 2 k.p.k.

Zwięźle o powodach uchylenia i umorzenia ze wskazaniem szczególnej podstawy prawnej umorzenia

5.3.1.4.1.

☐ art. 454 § 1 k.p.k.

Zwięźle o powodach uchylenia

1.1.8.  Zapatrywania prawne i wskazania co do dalszego postępowania

1.10.  Inne rozstrzygnięcia zawarte w wyroku

Punkt rozstrzygnięcia z wyroku

Przytoczyć okoliczności

6.  Koszty Procesu

Punkt rozstrzygnięcia z wyroku

Przytoczyć okoliczności

2

Zasądzenie wydatków postępowania odwoławczego jest konsekwencją nieuwzględnienia apelacji

7.  PODPIS

SSA Marcin Schoenborn SSA Michał Marzec SSA Mirosław Ziaja

1.11.  Granice zaskarżenia

Kolejny numer załącznika

1

Podmiot wnoszący apelację

obrońca lustrowanego

Rozstrzygnięcie, brak rozstrzygnięcia albo ustalenie, którego dotyczy apelacja

Całość rozstrzygnięcia

1.3.1. Kierunek i zakres zaskarżenia

☒ na korzyść

☐ na niekorzyść

☒ w całości

☐ w części

☐

co do winy

☐

co do kary

☐

co do środka karnego lub innego rozstrzygnięcia albo ustalenia

1.3.2. Podniesione zarzuty

Zaznaczyć zarzuty wskazane przez strony w apelacji

☐

art. 438 pkt 1 k.p.k. – obraza przepisów prawa materialnego w zakresie kwalifikacji prawnej czynu przypisanego oskarżonemu

☐

art. 438 pkt 1a k.p.k. – obraza przepisów prawa materialnego w innym wypadku niż wskazany
w art. 438 pkt 1 k.p.k., chyba że pomimo błędnej podstawy prawnej orzeczenie odpowiada prawu

☒

art. 438 pkt 2 k.p.k. – obraza przepisów postępowania, jeżeli mogła ona mieć wpływ na treść orzeczenia

☐

art. 438 pkt 3 k.p.k. – błąd w ustaleniach faktycznych przyjętych za podstawę orzeczenia,
jeżeli mógł on mieć wpływ na treść tego orzeczenia

☐

art. 438 pkt 4 k.p.k. – rażąca niewspółmierność kary, środka karnego, nawiązki lub niesłusznego zastosowania albo niezastosowania środka zabezpieczającego, przepadku lub innego środka

☒

art. 439 k.p.k.

☐

brak zarzutów

1.4. Wnioski

☒

uchylenie

☒

zmiana