Portal Orzeczeń Sądów Powszechnych

POSTANOWIENIE

Dnia 8 listopada 2023 r.

Sąd Apelacyjny w Katowicach I Wydział Cywilny w składzie:

Przewodniczący: SSA Jolanta Polko

po rozpoznaniu w dniu 8 listopada 2023 r. w Katowicach

na posiedzeniu niejawnym

sprawy z powództwa E. K.

przeciwko Towarzystwu (...) Spółce Akcyjnej w W.

o zapłatę

na skutek zażalenia pozwanego

na postanowienie Sądu Okręgowego w Sosnowcu z dnia 20 lipca 2023 r., sygn. akt I C 268/23

postanawia:

zmienić zaskarżone postanowienie:

w punkcie 1) o tyle, że określoną w nim kwotę 34 793,56 (trzydzieści cztery tysiące siedemset dziewięćdziesiąt trzy i 56/00) złotych obniżyć do kwoty 26 177,56 (dwadzieścia sześć tysięcy sto siedemdziesiąt siedem i 56/100) złotych,

w punkcie 2) o tyle, że określoną w nim kwotę 2 392,12 (dwa tysiące trzysta dziewięćdziesiąt dwa i 12/100) złotych obniżyć do kwoty 1 594,86 (tysiąc pięćset dziewięćdziesiąt cztery i 86/100) złotych;

oddalić zażalenie w pozostałym zakresie;

rozstrzygnięcie o kosztach postępowania zażaleniowego pozostawić orzeczeniu kończącemu postępowanie w sprawie.

SSA Jolanta Polko

Sygn. akt I ACz 927/23

UZASADNIENIE

Postanowieniem z dnia 20 lipca 2023 r., sygn. akt I C 268/22, wydanym w sprawie z powództwa E. K. przeciwko Towarzystwu (...) Spółce Akcyjnej w W. o zapłatę, Sąd Okręgowy w Sosnowcu:

- udzielił zabezpieczenia roszczenia powódki o zmianę wysokości renty z tytułu zwiększonych potrzeb w ten sposób, że podwyższył na czas trwania postępowania rentę zasądzoną wyrokiem Sądu Okręgowego w Katowicach z dnia 14 grudnia 2020 roku., sygn. akt II C 818/16, w związku z decyzją pozwanego z dnia 4 sierpnia 2016 r., z kwoty 13 450 zł do kwoty 34 793,56 zł miesięcznie, płatnej do 10. dnia każdego miesiąca z góry wraz z ustawowymi odsetkami za opóźnienie w razie uchybienia terminowi płatności którejkolwiek z rat, poczynając od 1 sierpnia 2023 r. (pkt 1),

- udzielił zabezpieczenia roszczenia powódki o zmianę wysokości renty z tytułu niezdolności do pracy w ten sposób, że podwyższył na czas trwania postępowania rentę zasądzoną wyrokiem Sądu Okręgowego w Katowicach z dnia 14 grudnia 2020 r., sygn. akt II C 818/16, w związku z decyzją pozwanego z dnia 4 sierpnia 2016 r., z kwoty 966,79 zł do kwoty 2 392,12 zł miesięcznie, płatnej do 10. dnia każdego miesiąca z góry wraz z ustawowymi odsetkami za opóźnienie w razie uchybienia terminowi płatności którejkolwiek z rat, poczynając od 1 sierpnia 2023 r. (pkt 2),

- oddalił wniosek o udzielenie zabezpieczenia w pozostałej części (pkt 3),

- pozostawił rozstrzygnięcie o kosztach postępowania zabezpieczającego orzeczeniu kończącemu postępowanie w sprawie (pkt 4).

W uzasadnieniu postanowienia Sąd Okręgowy wskazał, że powódka uczyniła zadość wymogowi uprawdopodobnienia roszczenia o zmianę renty z tytułu zwiększonych potrzeb oraz z renty z tytułu niezdolności do pracy na podstawie art. 907 § 2 k.c. Sąd podkreślił przy tym, że przyznanie renty na zwiększone potrzeby na podstawie art. 444 § 2 k.c. oraz zmiana jej wysokości na podstawie art. 907 § 2 k.c. nie są uzależnione od wykazania, że powódka faktycznie poniosła określone koszty z tego tytułu, a także że roszczenie o rentę w razie zwiększenia się potrzeb jest niezależne od zdolności do pracy poszkodowanego i od sposobu wydatkowania świadczeń uzyskanych z tego tytułu.

Sąd I instancji zaznaczył, że roszczenie powódki co do zasady nie jest kwestionowane przez ubezpieczyciela, a okoliczności samego wypadku, jak i wina sprawcy są bezsporne.

Odwołując się do treści uzasadnienia wyroku z dnia 7 czerwca 2022 r., sygn. akt. I ACa 285/21, którym Sąd Apelacyjny w Katowicach zmienił wyrok Sądu Okręgowego w Katowicach z dnia 14 grudnia 2020 r., sygn. akt II C 818/16, podwyższając zasądzoną od pozwanego na rzecz powódki rentę z tytułu zwiększonych potrzeb, Sąd I instancji wskazał, że wysokość wynagrodzenia opiekuna i rehabilitanta ustalana była według stawek z lat 2015-2016. Przedstawionymi dokumentami i opartymi na nich wyliczeniami powódka wykazała w ocenie Sądu Okręgowego, że stawki wynagrodzenia za usługi opiekuńcze specjalistyczne kształtują się na poziomie 30-68 zł za godzinę, a stawki usług rehabilitacyjnych – na poziomie 200 zł za godzinę, co oznacza wydatki z tytułu opieki nad powódką mogą stanowić kwotę około 20 503,56 zł miesięcznie, a z tytułu rehabilitacji – 13 200 zł miesięcznie.

Zdaniem Sądu I instancji powódka uprawdopodobniła również, że aktualnie jej zwiększone potrzeby obejmują wydatki w kwotach: 450 zł na zakup leków i artykułów higienicznych, 340 zł na dojazdy oraz 300 zł na specjalistyczną dietę.

Sąd Okręgowy wskazał również, że powódka uprawdopodobniła roszczenie o zmianę wysokości renty z tytułu niezdolności do pracy, wskazując, że z uwagi na wysokość minimalnego wynagrodzenia za pracę, wynoszącą od 1 lipca 2023 r. 3 600 zł brutto, pozwany powinien jej wypłacać rentę w kwocie 2 392,12 zł.

Sąd I instancji podkreślił, że powódka jest osobą niezdolną do samodzielnej egzystencji, wymagającą opieki 24 godziny na dobę, a nieudzielenie zabezpieczenia skutkowałoby brakiem możliwości wypełniania celów renty, pogorszeniem jakości życia powódki i uwstecznieniem poczynionych postępów rehabilitacyjnych.

Sąd Okręgowy oddalił wniosek o udzielenie zabezpieczenia począwszy od dnia 1 czerwca 2022 r., wskazując, że z oświadczenia majątkowego powódki i jej opiekuna wynika, iż na chwilę złożenia wniosku o zabezpieczenie powódka ma zabezpieczone środki na bieżącą rehabilitację, a zatem zabezpieczenie tych wydatków z datą wsteczną zbędnie obciążałoby pozwanego ubezpieczyciela.

Powyższe postanowienie zostało przez pozwanego zaskarżone w części – w pkt 1 w zakresie udzielenia powódce zabezpieczenia roszczenia o rentę z tytułu zwiększonych potrzeb w kwocie po 16 165,56 zł miesięcznie oraz w pkt 2 w zakresie udzielenia powódce zabezpieczenia roszczenia o rentę z tytułu utraconych dochodów w kwocie po 797,26 zł. Pozwany wniósł o zmianę postanowienia w zaskarżonym zakresie oraz o zasądzenie na jego rzecz od powódki kosztów postępowania zażaleniowego, w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych.

W uzasadnieniu zażalenia pozwany zakwestionował przyjęte przez Sąd Okręgowy stawki za usługi opiekuńcze i rehabilitacyjne oraz kwotę renty z tytułu utraty zdolności do pracy zarobkowej.

W odniesieniu do wysokości renty z tytułu utraty zdolności do pracy zarobkowej pozwany wskazał, że Sąd I instancji nie wziął pod uwagę, iż powódce przysługuje wypłacane przez ZUS świadczenie uzupełniające dla osób niezdolnych do samodzielnej egzystencji w kwocie 500 zł miesięcznie, trzynasta emerytura w kwocie 1 346,28 zł (tj. 113,69 zł miesięcznie) oraz czternasta emerytura w kwocie 2 202,84 zł (tj. 183,57 zł miesięcznie).

Ponadto w ocenie pozwanego przyjęta jako składnik renty z tytułu zwiększonych potrzeb stawka za godzinę rehabilitacji nie powinna być wyższa niż 120 zł, natomiast dzienny koszt opieki nad powódką powinien, jak wskazał pozwany, zostać ustalony jako iloczyn 20 godzin i stawki 16,57 zł oraz 4 godzin i stawki 10 zł. Pozwany podkreślił, że opieka świadczona przez matkę powódki nie jest opieką specjalistyczną, a także że jej koszt powinien być ustalany w wartościach netto, tj. bez uwzględnienia tej części stawki, która stanowiłaby zaliczkę na podatek dochodowy i składkę na ubezpieczenia społeczne.

W odpowiedzi na zażalenie powódka podniosła, że świadczenia wypłacane na jej rzecz przez ZUS nie powinny pomniejszać świadczeń objętych postanowieniem o udzieleniu zabezpieczenia. Powódka podkreśliła, że koszt usług rehabilitacyjnych wynosi obecnie 220 zł za godzinę, a także że stawka za świadczenie opieki powinna być ustalana niezależnie od tego, kto tę opiekę sprawuje, i powinna pokrywać rynkowe koszty opieki sprawowanej odpłatnie przez osoby obce, profesjonalnie do tego przygotowane.

Sąd Apelacyjny zważył, co następuje:

Zażalenie zasługiwało na uwzględnienie w części.

Trafnie uznał Sąd I instancji, że powódka uprawdopodobniła, iż przysługuje jej, co do zasady, określone w art. 907 § 2 k.c. roszczenie o zmianę wysokości renty z tytułu zwiększonych potrzeb oraz z tytułu utraty zdolności do pracy zarobkowej w związku ze zmianą stosunków zaistniałą po wydaniu wyroku zasądzającego te świadczenia. W ocenie Sądu Apelacyjnego brak jest jednak uzasadnionych podstaw do przyjęcia na obecnym etapie postępowania, że powódka uprawdopodobniła, iż dochodzone roszczenie przysługuje jej we wskazanej we wniosku wysokości.

W odniesieniu do żądania udzielenia zabezpieczenia powództwa przez podwyższenie wypłacanej powódce renty z tytułu zwiększonych potrzeb wskazać należy, że – wbrew twierdzeniom pozwu – sformułowane przez powódkę żądanie nie ogranicza się do najniższych stawek rynkowych usług opiekuńczych i rehabilitacyjnych. Z zaoferowanych przez powódkę środków uprawdopodobnienia roszczenia (oferty k. 175 i 179, cenniki k. 176, 182, zarządzenie k. 184), po uśrednieniu wskazanych w nich cen, wynika, że możliwa do uzyskania stawka za godzinę usług rehabilitacyjnych, przy przyjęciu dwugodzinnych wizyt z dojazdem do miejsca zamieszkania powódki, wynosi około 160 zł, natomiast stawka za godzinę usług opiekuńczych netto (tj. po odliczeniu części uśrednionej stawki, która, jak należy przyjąć, zostałaby odprowadzona tytułem zaliczki na podatek dochodowy i składek na ubezpieczenie społeczne) – około 22 zł. W oparciu tak określone stawki oraz przy założeniu, że stawka za opiekę polegającą na czuwaniu nocnym przez 4 godziny w ciągu doby stanowi 60% stawki za opiekę w pozostałych godzinach, wysokość renty z tytułu zwiększonych potrzeb wynosi 26 177,56 zł (600 godzin usług opiekuńczych miesięcznie x 22 zł/godz. + 120 godzin usług opiekuńczych miesięcznie x 13,20 zł/godz. + 66 godzin rehabilitacji miesięcznie x 160 zł + 450 zł na zakup leków i artykułów higienicznych + 340 zł na koszty dojazdu + 300 zł na koszt specjalistycznej diety = 26 434 zł, która to kwota podlega pomniejszeniu o 256,44 zł wypłacanego powódce dodatku pielęgnacyjnego). Podkreślenia przy tym wymaga, że nie zostało przez powódkę uprawdopodobnione, by sprawowana nad nią obecnie opieka miała charakter specjalistycznych usług opiekuńczych, co uzasadniałoby przyjęcie podwyższonych stawek, wskazywanych w pozwie. Powódka nie uprawdopodobniła także, by wymiar usług rehabilitacyjnych i logopedycznych uległ zwiększeniu w stosunku do wymiaru ustalonego wyrokiem Sądu Apelacyjnego w Katowicach z dnia 7 czerwca 2022 r., sygn. akt I ACa 285/21, w którego uzasadnieniu wskazano, że składnik renty z tytułu zwiększonych potrzeb przyjęty został zgodnie z treścią apelacji powódki jako iloczyn stawki godzinowej i podanego przez powódkę wymiaru usług wynoszącego 60 godzin miesięcznie.

Wymiar przyznanej powódce w ramach zabezpieczenia powództwa renty z tytułu utraty zdolności do pracy zarobkowej powinien z kolei, zgodnie z zasadą compensatio lucri cum damno, zostać określony z uwzględnieniem korzyści, jakie powódka w związku z niezdolnością do pracy uzyskuje z innych źródeł, w szczególności renty wypłacanej przez ZUS i innych świadczeń uzyskiwanych na podstawie ubezpieczeń społecznych. Oceniając prima facie charakter uzyskiwanych przez powódkę świadczeń w postaci świadczenia uzupełniającego dla osób niezdolnych do samodzielnej egzystencji i dodatkowych świadczeń rocznych – tzw. trzynastej i czternastej emerytury (co nie wyklucza dokonania przez Sąd Okręgowy odmiennej oceny charakteru tych świadczeń w orzeczeniu rozstrzygającym sprawę co do istoty), Sąd Apelacyjny przyjął, że podlegają one odliczeniu od podwyższonej kwoty renty z tytułu z tytułu utraty zdolności do pracy zarobkowej, wypłacanej powódce przez pozwanego w ramach zabezpieczenia powództwa. Renta z tego tytułu powinna zatem wynosić 1 594,86 zł (niekwestionowana przez pozwanego wysokość wynagrodzenia możliwego do uzyskiwania przez powódkę, wynosząca 3 730,56 zł, pomniejszona o rentę wypłacaną przez ZUS w kwocie 1 338,44 zł, świadczenie uzupełniające w kwocie 500 zł oraz dodatkowe świadczenia roczne w kwotach po 113,69 zł i 183,57 zł miesięcznie).

Z powyższych przyczyn Sąd Apelacyjny, na podstawie art. 386 § 1 k.p.c. w zw. z art. 397 § 3 k.p.c. zmienił zaskarżone postanowienie w pkt 1 i 2 we wskazanej wyżej części oraz, na podstawie art. 385 k.p.c. w zw. z art. 397 § 3 k.p.c., oddalił zażalenie w pozostałym zakresie jako bezzasadne. W myśl art. 745 § 1 k.p.c. rozstrzygnięcie o kosztach postępowania zażaleniowego Sąd Apelacyjny pozostawił orzeczeniu kończącemu postępowanie w sprawie.

SSA Jolanta Polko