Portal Orzeczeń Sądów Powszechnych

POSTANOWIENIE

Dnia 20 listopada 2023 r.

Sąd Apelacyjny w Katowicach I Wydział Cywilny

w składzie :

Przewodniczący: Sędziowie:

SSA Elżbieta Karpeta SA Lucyna Morys - Magiera SA Jolanta Polko (spr.)

po rozpoznaniu w dniu 20 listopada 2023 r. w Katowicach

na posiedzeniu niejawnym

sprawy z powództwa		(...) Bank Spółki Akcyjnej w W.
przeciwko	D. M.

o zapłatę

na skutek zażalenia pozwanej na rozstrzygnięcie o kosztach procesu zawarte w punkcie 2. wyroku Sądu Okręgowego w Sosnowcu z dnia 23 maja 2023 r., sygn. akt I C 556/22

postanawia:

1.  oddalić zażalenie;

2.  nie obciążać pozwanej kosztami postępowania zażaleniowego.

SSA Lucyna Morys – Magiera SSA Elżbieta Karpeta SSA Jolanta Polko

Sygn. akt I ACz 572/23

UZASADNIENIE

Wyrokiem z dnia 23 maja 2023 r. Sąd Okręgowy w Sosnowcu zasądził od pozwanej na powódki kwotę 99 778,86 zł wraz z ustawowymi odsetkami za opóźnienie oraz zasądził od pozwanej na rzecz powódki 10 406 zł z tytułu kosztów procesu wraz z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od dnia uprawomocnienia się wyroku.

Uzasadniając rozstrzygnięcie o kosztach postępowania procesu, Sąd Okręgowy odwołał się do treści przepisu art. 98 § 1 k.p.c.

Pozwana zaskarżyła zażaleniem rozstrzygnięcie w przedmiocie kosztów procesu, zarzucając naruszenie przepisów prawa procesowego, mające istotny wpływ na wynik sprawy:

1)  art. 98 § 1 k.p.c. przez jego błędne zastosowanie i przyjęcie, że strona pozwana powinna zwrócić na rzecz strony powodowej koszty niezbędne do dochodzenia praw, podczas gdy strona powodowa na podstawie umowy cesji z dnia 22 marca 2023r. zbyła wierzytelność wynikającą z łączącej strony umowy, dodatkowo Sąd nie uwzględnił okoliczności umieszczenia wierzytelności w sporządzonym w ramach przyspieszonego postępowania układowego pozwanej, toczącego się przed Sądem Rejonowym (...) w (...) sygn. akt (...);

2)  art. 101 k.p.c. przez jego niezastosowanie i obciążenie pozwanej kosztami w sytuacji, gdy strona pozwana nie dała powodu do wytoczenia sprawy i uznała przy pierwszej czynności procesowej żądanie pozwu, a mianowicie roszczenie powoda zostało umieszczone w spisie wierzytelności sporządzonym w ramach przyspieszonego postępowania układowego pozwanej;

3)  art. 102 k.p.c. poprzez jego niezastosowanie, co skutkowało zasądzeniem od strony pozwanej kosztów procesu za I instancję w sytuacji, gdy zachodziły szczególnie uzasadnione okoliczności uzasadniające odstąpienie od obciążania pozwanej kosztami procesu, z uwagi na fakt, że strona powodowa nie jest już wierzycielem pozwanej, a roszczenie powódki figuruje w spisie wierzytelności sporządzonym w ramach przyspieszonego postępowania układowego pozwanej.

W oparciu o powyższe skarżąca domagała się zmiany zaskarżonego postanowienia poprzez odstąpienie od obciążenia pozwanej zwrotem kosztów procesu lub obciążenie pozwanej jedynie częścią kosztów, ewentualnie uchylenie zaskarżonego postanowienia i przekazanie sprawy do ponownego rozstrzygnięcia.

Powódka w odpowiedzi na zażalenie powódka wniosła o oddalenie zażalenia oraz zasądzenie od pozwanej kosztów postępowania zażaleniowego.

Sąd Apelacyjny zważył, co następuje:

Zażalenie pozwanej nie zasługuje na uwzględnienie.

Dokonując oceny zarzutów zażalenia pod kątem art. 102 k.p.c., należy wskazać, że ustawodawca w przepisie tym unormował zasadę słuszności, zgodnie z którą w przypadkach szczególnie uzasadnionych, sąd może zasądzić od strony przegrywającej tylko część kosztów albo nie obciążać jej kosztami w ogóle. Przepis ten ze względów słusznościowych daje sądom swobodę przy rozstrzyganiu o zwrocie kosztów procesu, jednakże nie może być stosowany rozszerzająco i wyklucza uogólnienia. Zdaniem Sądu Apelacyjnego argumenty podniesione przez pozwaną w zażaleniu nie uzasadniają zmiany orzeczenia zawartego w punkcie 2 wyroku Sądu Okręgowego z dnia 23 maja 2023r., poprzez zastosowanie wyjątkowego uregulowania, wynikającego z art. 102 k.p.c. i odstąpienie od obciążenia pozwanej kosztami procesu, poniesionymi przez powódkę.

Zastosowanie normy wynikającej z art. 102 k.p.c. powinno być oceniane w całokształcie okoliczności, które uzasadniałyby odstępstwo od podstawowych zasad decydujących o rozstrzygnięciu w przedmiocie kosztów procesu. Do kręgu tych okoliczności należy zaliczyć zarówno fakty związane z samym przebiegiem procesu, jak i fakty leżące na zewnątrz procesu, zwłaszcza dotyczące stanu majątkowego (sytuacji życiowej) strony. Obciążając pozwaną kosztami procesu Sąd miał na uwadze podstawową zasadę wynikająca z art. 98 k.p.c. – czyli zasadę odpowiedzialności za wynika procesu, jak również brak przesłanek do zastosowania normy szczególnej wynikającej z art. 102 k.p.c.

Wbrew zarzutom skarżącej, nie było podstaw do zastosowania art. 101 k.p.c., bowiem pozwana w sprzeciwie od nakazu zapłaty kwestionowała zasadność żądania pozwu, w tym prawidłowość wypowiedzenia umowy kredytu i brak realnej szansy na restrukturyzację zadłużenia, domagając się oddalenia powództwa w całości. Nie sposób zatem przyjąć, że pozwana nie dała powodu do wytoczenia powództwa i jednocześnie uznała przy pierwszej czynności procesowej żądanie pozwu. Takie uznanie nastąpiło dopiero na rozprawie w dniu 16 września 2022r. Natomiast w piśmie z dnia 26 lutego 2023r., zawierającym ostateczne stanowisko w sprawie, pozwana ponownie wniosła o oddalenie powództwa kwestionując wymagalność dochodzonej wierzytelności.

Odnosząc do okoliczność związanej z prowadzonym postępowaniem restrukturyzacyjnym pozwanej, skarżąca nie wykazała, by wierzytelność dochodzona w niniejszym postępowaniu została umieszczona w spisie wierzytelności. Z kolei fakt zbycia wierzytelności dochodzonej w niniejszym procesie przez powódkę, który nastąpił po skutecznym doręczeniu odpisu pozwu, nie miał wpływu na dalszy bieg sprawy (art. 192 pkt 3 k.p.c.).

Zasada odpowiedzialności za wynik procesu wynikająca z art. 98 § 1 k.p.c., została ustalona jako reguła, a ustawodawca uzupełnił ją zasadami kompensacji, słuszności i zawinienia. Oparcie rozstrzygnięcia o kosztach procesu na jednej z uzupełniających zasad orzekania o kosztach, powinno być poprzedzone stwierdzeniem, że sytuacja zaistniała w sprawie wskazuje na celowość wyłączenia normy ogólnej, podyktowanego przewidzianymi w nich względami. Aby skorzystać z uregulowania wynikającego z art. 102 k.p.c., konieczne zaistnienie w sprawie wypadków szczególnie uzasadnionych, wskazujących że obciążenie strony przegrywającej kosztami pozostawałoby w sprzeczności z powszechnym odczuciem sprawiedliwości oraz zasadami współżycia społecznego. Dodatkowo należy podnieć, ze sama sytuacja ekonomiczna strony przegrywającej, nawet tak niekorzystna, że strona bez uszczerbku dla utrzymania własnego i członków rodziny nie byłaby w stanie ponieść kosztów, nie stanowi podstawy zwolnienia - na podstawie art. 102 k.p.c. - od obowiązku zwrotu kosztów przeciwnikowi.

W ocenie Sądu rozpoznającego zażalenie nie zaistniał w sprawie wypadek szczególnie uzasadniony, dający możliwość zastosowania wobec pozwanej dobrodziejstwa odstąpienia od obciążania jej kosztami należnymi powódce. Pozwana głównie akcentowała fakt toczącego się postępowania restrukturyzacyjnego, nie wskazała natomiast takich okoliczności, które w świetle zasad współżycia społecznego kwalifikowałyby niniejszy proces i postawę pozwanej jako przypadek szczególny.

Z tych też względów zażalenie pozwanej na rozstrzygnięcie o kosztach zawarte w wyroku Sądu Okręgowego należało oddalić na mocy art. 385 k.p.c. w zw. z art. 397 § 2 k.p.c.

O kosztach postępowania zażaleniowego orzeczono na podstawie art. 102 k.p.c. odstępując od obciążenia pozwanej obowiązkiem zwrotu tych kosztów na rzecz powódki.

SSA Lucyna Morys – Magiera SSA Elżbieta Karpeta SSA Jolanta Polko