Portal Orzeczeń Sądów Powszechnych

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 23 września 2024 r.

Sąd Apelacyjny w Katowicach I Wydział Cywilny

w składzie:

Przewodniczący :	SSA Lucyna Morys – Magiera

po rozpoznaniu w dniu 23 września 2024 r. w Katowicach

na posiedzeniu niejawnym

sprawy z powództwa P. C.

przeciwko (...) Spółce Akcyjnej w K.

o naprawienie szkód górniczych

na skutek apelacji pozwanego

od wyroku Sądu Okręgowego w Katowicach

z dnia 18 maja 2023 r., sygn. akt I Cgg 109/22

1.  zmienia zaskarżony wyrok w punkcie 1. o tyle, że orzeczone nim odsetki ustawowe za opóźnienie od kwoty 100 000zł zasądza za okres od dnia 19 sierpnia 2020r. do dnia 17 listopada 2022r. , a od kwoty 260 456,23zł za okres od dnia 18 listopada 2022r.;

2.  oddala apelację w pozostałej części;

3.  znosi między stronami koszty postępowania apelacyjnego.

SSA Lucyna Morys-Magiera

Sygn. akt I ACa 2557/23

UZASADNIENIE

W pozwie z dnia 29 września 2020 roku powód P. C. wniósł o zasądzanie od pozwanej (...) Spółki Akcyjnej w K. 60 000 zł z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od dnia 19 sierpnia 2020r. i kosztów procesu, w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych.

W uzasadnieniu pozwu podniesiono, że nieruchomość powoda położona przy ul. (...) w P. znajduje się w zasięgu wpływów eksploatacji prowadzonej przez pozwaną, w tym wchodzącego w jej skład Oddziału KWK (...). W wyniku ruchu zakładu górniczego wystąpiły szkody górnicze, które wnioskiem z dnia 14 lipca 2020 roku powód zgłosił pozwanej. Pozwana nie ustosunkowała się do żądania strony powodowej o naprawę szkody, działania pozwanej ograniczyły się jedynie do przeprowadzenia oględzin nieruchomości. Powód podkreślił, że szkody spowodowane ruchem zakładu górniczego cały czas nasilają się oraz pojawiają się nowe uszkodzenia.

Pozwana wniosła o oddalenie powództwa i zasądzenie kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych. Podniosła, że działalność zakładu górniczego nie mogła mieć niekorzystnego wpływu na nieruchomość powoda. Według niej pochylenie komina wynika z błędów wykonawczych lub z braku dbałości o utrzymanie budynku, zaś powód nie wykazał szkody, brak jest także związku przyczynowo – skutkowego pomiędzy działalnością pozwanej, a uszkodzeniami na nieruchomości powoda.

Powód w piśmie z dnia 12 lipca 2022 roku rozszerzył powództwo i wniósł o zasądzenie 260 456,23 zł wraz z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od kwoty 100 000 zł od dnia 19 sierpnia 2020 roku do dnia 17 czerwca 2022 roku oraz od kwoty 260 456,23 zł od dnia 18 czerwca 2022 roku. Dochodzona przez powoda wartość odszkodowania obejmuje wartość techniczną budynku mieszkalnego (pomniejszoną o stopień naturalnego zużycia) w wysokości 255 215,12 zł oraz wartość kosztów remontu budynku gospodarczego w wysokości 5 242,11 zł.

Pozwany wniósł o oddalenie także rozszerzonego powództwa w całości.

Zaskarżonym wyrokiem z dnia 18 maja 2023 r. Sąd Okręgowy w Katowicach zasądził od pozwanej na rzecz powoda 260 456,23 zł wraz z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od kwoty 100 000 zł od dnia 19 sierpnia 2020 r. do dnia 17 czerwca 2022 r. oraz od kwoty 260 456,23 zł od dnia 18 czerwca 2022 r. (pkt 1); zasądził od pozwanej na rzecz powoda 5 417 zł tytułem zwrotu kosztów procesu wraz z ustawowymi odsetkami za opóźnienie liczonymi od tej kwoty od dnia uprawomocnienia się orzeczenia zasądzającego koszty do dnia zapłaty (pkt 2) oraz nakazał pobrać od pozwanej na rzecz Skarbu Państwa – Sądu Okręgowego w Katowicach kwotę 18 071,88 zł tytułem nieuiszczonych kosztów sądowych (pkt 3).

Sąd pierwszej instancji ustalił, że powód jest właścicielem nieruchomości położonej w P. przy ul. (...), o powierzchni 0,2473 ha, dla której Sąd Rejonowy w(...) VIII Wydział Ksiąg Wieczystych prowadzi księgę wieczystą o numerze KW (...). Na nieruchomości tej posadowiony jest budynek mieszkalny, jednopiętrowy, podpiwniczony wybudowany na początku lat 60- tych XX wieku. W budynku tym na parterze, a także na piętrze znajdują się 3 pokoje, kuchnia, łazienka, przedpokój. Parter z piętrem są połączone klatką schodową. Nieruchomość tą powód otrzymał od rodziców w drodze darowizny, powód mieszka w tej nieruchomości od urodzenia.

Następnie Sąd Okręgowy ustalił, że w piśmie z dnia 14 lipca 2020 roku powód zgłosił pozwanej szkody pochodzenia górniczego powstałe na jego nieruchomości przy ul. (...) w P., które miały postać: bardzo dużego odchylenia jednego z kominów od pionu (powoduje to, że woda dostaje się do środka), drugi z kominów jest bardzo zniszczony, widoczne jest jego duże odchylenie od pionu,

licznych wewnętrznych pęknięć pionowych i poziomych na wszystkich ścianach budynku, popękanego sufitu (na parterze), popękanych płytek w kuchni i łazience, licznych pęknięć wewnątrz budynku, pęknięć ścian, stropów i podłóg w całym budynku, popękanych kafelek w łazienkach.

W dalszej kolejności ustalono, że powód wniósł o podjęcie koniecznych czynności w celu natychmiastowego zapobieżenia szkodzie i jej dalszym skutkom w postaci uszkodzonych dwóch kominów, których naruszona konstrukcja zagraża mieszkańcom. Jednocześnie wezwał pozwaną do zapłaty 100 000 zł tytułem odszkodowania za szkody górnicze wywołane ruchem zakładu górniczego powstałe na nieruchomości. Szkody te według powoda powstały około 2017 – 2018 roku.

Sąd Okręgowy stwierdził ponadto, że w dniu 3 września 2020 roku wykonany przez inspektora mierniczego pozwanej pomiar wychylenia budynku mieszkalnego wykazał przechyłkę do 7 mm/m w kierunku zachodnim.

W ustaleniach oparł się ponadto na opinii ze stycznia 2022 roku biegłego sądowego z zakresu budownictwa i szkód górniczych R. D., opracowanej zgodnie ze zleceniem Sądu Rejonowego (...) w (...) określonym w postanowieniu z dnia 28 stycznia 2021 roku, sygn. akt I Cgg 39/20.

Stwierdził, że biegły po dokonaniu w dniu 5 stycznia 2022 roku oględzin nieruchomości wskazał, że uszkodzenia pod względem rodzaju i zakresu odpowiadają tym wskazanym przez powoda w pozwie, przy czym uszkodzenia na parterze zostały naprawione. Biegły wykonał także pomiaru przechyłki budynku mieszkalnego. Wynika z niej, że przechyłki podłóg i odchyłki od pionu ścian przekraczają na parterze i na piętrze 15 mm/m, co sklasyfikuje je do V kategorii terenu górniczego o dużej uciążliwości. Według biegłego przechyłka budynku mieszkalnego jest uszkodzeniem rzutującym na koszty rektyfikacji. Nadto biegły dokonał pomiarów stopnia zawilgocenia ścian piwnic. Źródłem zawilgocenia i w następstwie zagrzybienia ścian piwnic jest zbyt wysoki poziom wód gruntowych, ściany piwnic wymagają osuszenia, które to prace wykraczają poza zakres objęty rektyfikacją budynku.

Jak ustalił Sąd Okręgowy zgodnie z wnioskami opinii, uszkodzenia mające związek z ruchem zakładu górniczego obejmują w budynku mieszkalnym: przechyłkę budynku o dużej uciążliwości, zawilgocenie i zagrzybienie ścian i posadzki piwnic, zarysowania i spękania ścian i stropów, niebezpieczne odchylenie od pionu komina, a w budynku gospodarczym: spękania ścian, stropu i komina, zniszczenie dolnego naroża budynku. Nie stwierdzono, by te uszkodzenia mogły wynikać z błędów wykonawczych czy projektowych oraz związanych z lokalnymi warunkami geotechnicznymi podłoża, poza wskazanym poziomem wody gruntowej. Nie stwierdzono także braku należytej konserwacji, czy niewłaściwego zabezpieczenia obiektów.

Sąd pierwszej instancji dodał, że odnosząc się do kosztów naprawy szkód pochodzenia górniczego biegły podniósł, że w trakcie rektyfikacji nastąpiłaby naprawa istniejących uszkodzeń w budynku mieszkalnym poza osuszeniem i odgrzybieniem ścian piwnic. Według biegłego koszty towarzyszące rektyfikacji (wyprowadzka, magazynowanie mebli, lokal zastępczy) wobec faktu, że budynek jest prawie całkowicie podpiwniczony, nie byłyby konieczne do poniesienia. W opinii ustalono koszt rektyfikacji budynku powodów na 396 639,71 zł brutto. Jak wskazano, w zakresie osuszenia i odgrzybienia piwnic zasadne byłoby zastosowanie metody emisji pola magnetycznego odwracającego menisk wody w kapilarach muru. Koszt instalacji systemu (...) wynosi 10 800 zł brutto. Z kolei koszt odgrzybienia i renowacji tynków z malowaniem to 8 201,42 zł brutto, natomiast koszt remontu budynku gospodarczego 5 242,11 zł brutto. Łączne koszty związane z rektyfikacją, osuszaniem, odgrzybianiem, remontem budynku gospodarczego to 420 883,24 zł brutto. Z kolei wartość odszkodowania, która odpowiada utracie wartości rynkowej obiektu powoda została oszacowana na 63 036,00 zł.

Sąd Okręgowy, kierując się opinią uzupełniającą z dnia 10 czerwca 2022 roku wskazał, że wartość techniczna budynku mieszkalnego określona została na 255 214,12 zł brutto. Nadmienił, że wedle opinii uzupełniającej z dnia 3 stycznia 2023 roku i z dnia 17 lutego 2023 roku przedstawione przez pozwaną wyniki pomiarów odchylenia obejmują wartość średnią przechyłki, a nie faktyczną przechyłkę podłóg, która jest według niego odczuwalna w zakresie stopnia uciążliwości.

Następnie Sąd pierwszej instancji stwierdził, że w dniu 13 lipca 2022 roku pozwana wykonała we własnym zakresie pomiary kontrolne wychylenia budynku, z których wynika że konstrukcja budynku jest wychylona maksymalnie 8,7 ‰ .

Powyższy stan faktyczny ustalono na podstawie dowodów z dokumentów, których autentyczność i prawdziwość ich treści nie budziła wątpliwości, a ponadto żadna ze stron jej nie kwestionowała. Podniesiono, że z dokumentami tym korespondowała także treść przesłuchania powoda w charakterze strony, które Sąd ten uznał za rzeczowe, spójne i logiczne. Ustalenia oparto nadto na opinii biegłego z zakresu budownictwa i szkód górniczych R. D. wraz z opiniami uzupełniającymi; sąd pierwszej instancji uznał ją za sporządzoną w sposób rzetelny, zaś wnioski z niej płynące oceniła jako jasne i logiczne. Zdaniem tego Sądu biegły udzielił rzeczowych odpowiedzi na pytania sformułowane w tezach dowodowych i w zakresie mającym znaczenie dla rozstrzygnięcia sprawy. Opinia ta w ocenie Sądu Okręgowego jest kompletna i daje podstawy do poczynienia istotnych ustaleń w sprawie. Przedstawiona przez biegłego argumentacja jest wyczerpująca i przekonywająca, a dokonany wybór metody wyceny znajduje oparcie w obowiązujących przepisach. Sąd pierwszej instancji pominął dowód z innego biegłego z zakresu budownictwa i szacowania nieruchomości, uznając, że jest on nieistotny, nieprzydatny i zmierza jedynie do wydłużenia postępowania.

W tak ustalonym stanie faktycznym Sąd Okręgowy stwierdził, że roszczenie powoda, ostatecznie zmodyfikowane w piśmie procesowym z dnia 12 lipca 2022 roku, zasługiwało na uwzględnienie w całości.

W rozpoznawanej sprawie Sąd pierwszej instancji uznał, iż zastosowanie znajdują przepisy ustawy z dnia 9 czerwca 2011 roku Prawo geologiczne i górnicze. Tenże Sąd przywołując art. 144 ust. 1 ustawy z dnia 9 czerwca 2011 roku Prawo geologiczne i górnicze wskazał, że powód jako właściciel nieruchomości położonej przy ul. (...) w P. nie może sprzeciwić się zagrożeniom spowodowanym ruchem zakładu górniczego, który jest prowadzony zgodnie z ustawą. Może jednak żądać naprawienia wyrządzonej tym ruchem szkody, na zasadach określonych ustawą, przy czym w myśl art. 145, jeżeli ustawa nie stanowi inaczej, do naprawienia szkód, o których mowa w art. 144 ust. 1 i 2 stosuje się przepisy kodeksu cywilnego. Sąd Okręgowy dodał, że odpowiedzialność za szkody górnicze ma charakter odpowiedzialności deliktowej, a zatem zastosowanie do niej znajdzie wobec treści art. 145 Prawa geologicznego i górniczego między innymi przepis art. 435 § 1 kc oraz normy art. 361 § 1 k., art. 363 § 1 kc.

Sąd pierwszej instancji podkreślił również, że szkody górnicze także podlegają naprawieniu w jeden ze wskazanych sposobów. Podniósł, iż powód korzystając z możliwości wyboru sposobu naprawienia szkody wniósł w piśmie modyfikującym powództwo z dnia 12 lipca 2022 roku o zapłatę odszkodowania za szkodę spowodowaną ruchem zakładu górniczego w kwocie 260 456,23 zł, odpowiadającego ustalonej przez biegłego w sprawie wartości technicznej budynku mieszkalnego, pomniejszonej o naturalne zużycie budynku (255 215,12 zł) oraz kosztom remontu budynku gospodarczego (5 242,11 zł).

Ponadto Sąd pierwszej instancji zwrócił uwagę, że powołany w sprawie biegły sądowy stwierdził istnienie związku przyczynowo – skutkowego między ruchem zakładu górniczego pozwanej, a szkodami powstałymi w nieruchomości powoda położonej w P. przy ul. (...). Nadto zdaniem Sądu Okręgowego biegły wskazał, że wyniku eksploatacji górniczej pozwanej uszkodzeniu uległ położony na terenie nieruchomości powoda budynek mieszkalny, w którym stwierdzono przechyłkę budynku o dużej uciążliwości (przechyłka podłóg i odchyłka od pionu ścian przekracza na parterze i na piętrze 15 mm/m), zawilgocenie i zagrzybienie ścian i posadzki piwnic, zarysowania i spękania ścian i stropów, niebezpieczne odchylenie od pionu komina. Sąd pierwszej instancji dostrzegł również, że uszkodzenia stwierdzone zostały także w posadowionym na nieruchomości budynku gospodarczym w postaci spękania ścian, stropu i komina, zniszczenia dolnego naroża budynku.

Sąd pierwszej instancji stwierdził, że w przypadku szkody powstałej w nieruchomości powoda koszty rektyfikacji budynku mieszkalnego (396 639,71 zł brutto) przekraczają jego wartość techniczną skorygowaną o stopień zużycia (255 214,12 zł brutto) i z tych też względów według tego Sądu naprawa budynku nie jest zasadna. Sąd Okręgowy uznał, że zasadny jest natomiast pod względem ekonomicznym i technicznym remont uszkodzonego budynku gospodarczego, którego koszt został przez biegłego oszacowany na kwotę 5 242,11 zł brutto. Jak zauważył, remont budynku przywróci go do stanu przed powstaniem szkody.

W ocenie Sądu Okręgowego, wnioski wysunięte przez biegłego R. D. oraz dokonane w opinii sądowej wyliczenia są prawidłowe. Biegły w sposób poprawny, merytoryczny, poparty dokumentacją techniczną wyliczył koszty w oparciu o obiektywne kryteria i ceny wolnorynkowe obowiązujące dla podobnych nieruchomości. Wobec powyższego, w ocenie sądu pierwszej instancji, sposobem naprawy przewidzianym przez Prawo górnicze i geologiczne jest wypłata odszkodowania. Sąd ten przyjął, że wysokość odszkodowania powinna być taka, aby poszkodowany mógł wykonać remont uszkodzonej nieruchomości w sposób, który umożliwi przywrócenie jej do stanu poprzedniego. W ocenie tego Sądu określenie wysokości odszkodowania pieniężnego tj. kwoty przysługującej poszkodowanemu zgodnie z art. 363 § 2 kc następuje w oparciu o kryteria zobiektywizowane.

Mając na wglądzie powyższe rozważania Sąd Okręgowy uznał, że zasadnym jest zasądzenie na rzecz powoda tytułem odszkodowania za szkodę spowodowaną ruchem zakładu górniczego pozwanej kwoty 260 456,23 zł odpowiadającej wartości technicznej budynku mieszkalnego oraz kosztom remontu budynku gospodarczego.

Z kolei podstawą rozstrzygnięcia odsetkowego przez Sąd pierwszej instancji były przepisy art. 455 kc w zw. z art. 481 § 1 kc Zasądzono ustawowe odsetki za opóźnienie od kwoty 100 000 zł od dnia 19 sierpnia 2020 roku (tj. z upływem terminu wyznaczonego pozwanej przez powoda w wezwaniu do zapłaty z dnia 14 lipca 2020 roku) do dnia 17 czerwca 2022 roku (tj. do wpływu do Sądu Okręgowego opinii uzupełniającej biegłego z dnia 10 czerwca 2022 roku) oraz od kwoty 260 456,23 zł od dnia 18 czerwca 2022 roku (tj. od dnia następnego po dniu wpływu do Sądu Okręgowego uzupełniającej opinii biegłego, w której określono wartość techniczną budynku mieszkalnego powoda, z tym dniem skonkretyzowane zostało roszczenie powoda) do dnia zapłaty.

O kosztach Sąd Okręgowy orzekł na podstawie art. 98 kpc, obciążając nimi pozwaną w całości. Jak ustalił Sąd pierwszej instancji, na koszty te złożyła się opłata skarbowa od pełnomocnictwa 17 zł oraz wynagrodzenie pełnomocnika procesowego 5 400 zł zgodnie z § 2 pkt 6 Rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 roku w sprawie opłat za czynności adwokackie.

Sąd pierwszej instancji podał, że wobec zwolnienia powoda od kosztów sądowych zgodnie z art. 96 pkt 12 ustawy o kosztach sądowych w sprawach cywilnych, wobec czego na podstawie art. 113 ust. 1 wskazanej ustawy nakazano pobranie od pozwanej na rzecz Skarbu Państwa – Sądu Okręgowego w Katowicach dotychczas niepobranych opłat i wydatków tymczasowo wyłożonych przez Sąd Okręgowy, a to kwotę 18 071,88 zł.

Apelację od tego wyroku wniosła pozwana, zaskarżając rozstrzygnięcie zawarte w pkt 1. w części zasądzającej odsetki ustawowe od 100 000 zł za okres od dnia 19 sierpnia 2020 r. do dnia 17 czerwca 2022 r. oraz w części zasądzającej odsetki ustawowe od 260 456,23 za okres od dnia 18 czerwca 2022 r. do dnia 28 czerwca 2023 r.

Skarżąca zarzucała naruszenie przepisów prawa materialnego, a to : art. 361 § 2 kc w zw. z art. 363 § 2 kc, poprzez zasądzenie odszkodowania w wysokości przekraczającej wartość wyrządzonej szkody; art. 481 § 1 kc poprzez zasądzenie odsetek za opóźnienie od daty ustalonej arbitralnie przez Sąd Okręgowy w oderwaniu od ustalonego stanu faktycznego, mimo, że kwota roszczenia ustalona została dopiero w toku postępowania po uzyskaniu opinii biegłych.

W oparciu o powyższe zarzuty pozwana wniosła o zmianę zaskarżonego wyroku i orzeczenie obowiązku zapłaty odsetek od należności głównej od daty 29 czerwca 2023 r., tj. od daty przypadającej w dzień po doręczeniu pozwanej opinii uzupełniającej biegłego sądowego, do dnia zapłaty; a także o zasądzenie kosztów procesu, w tym kosztów zastępstwa procesowego za obie instancje według norm przepisanych; ewentualnie o uchylenie wyroku w zaskarżonej części i przekazanie sprawy sądowi pierwszej instancji do ponownego rozpoznania, pozostawiając temu Sądowi rozstrzygnięcie o kosztach postępowania w obu instancjach.

Powód wniósł o oddalenie apelacji i zasądzenie kosztów postępowania apelacyjnego, w tym kosztów zastępstwa adwokackiego według norm przepisanych.

Sąd Apelacyjny zważył, co następuje:

Apelacja pozwanej okazała się częściowo uzasadniona.

Zasadnym było bowiem zasądzenie odsetek ustawowych za opóźnienie od kwoty100 000zł za okres od dnia 19 sierpnia 2020 r. do dnia 17 listopada 2022 r., a także od 260 456,23 zł za okres od dnia 18 listopada.

W pierwszej kolejności wymaga zauważenia, że przy niekwestionowanych w apelacji, prawidłowo dokonanych, ustaleniach faktycznych, generalnie skuteczne okazały się zarzuty naruszenia przepisów prawa materialnego, podnoszone w apelacji.

Pozwana zarzucała, że nie ma podstaw do naliczenia odsetek od kwoty 100 000 zł, ponieważ w jej ocenie kwota ta przekracza wartość roszczenia pierwotnego powoda, co ma wynikać z tego, że pozew złożony w sprawie nie opiewał na kwotę 100 000 zł, lecz na kwotę 60 000 zł. Sąd Apelacyjny nie podziela jednak tego zarzutu, ponieważ jak zauważył Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 13 września 2012 r., sygn. akt V CSK 379/11, zgodnie z powszechnym stanowiskiem doktryny oraz orzecznictwa, powołane przepisy prawa górniczego stanowią lex specialis wobec ogólnych zasad naprawienia szkody sformułowanych w kodeksie cywilnym, w szczególności wyłączają wybór przez poszkodowanego sposobu naprawienia szkody, stosownie do art. 363 § 1 KC (zob. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 25 lutego 2010 r., V CSK 242/09, OSNC 2010, nr 11, poz. 147). To sprawia, że poszkodowany wskutek szkody górniczej nie jest uprawniony do określania w pozwie o naprawienie szkody, jaki wybiera sposób tego naprawienia. Określenie przez powoda wysokości żądanego odszkodowania, jako wartości przedmiotu sporu stanowi więc o domaganiu się zapłacenia takiej kwoty odszkodowania pieniężnego przez zobowiązanego, odpowiadającego wysokości poniesionej szkody tylko w wypadku, gdyby w wyniku postępowania okazało się, że naprawienie szkody nie będzie polegało na przywróceniu do stanu poprzedniego. Wskazanie tej kwoty nie jest więc również wezwaniem zobowiązanego do zapłaty odszkodowania pieniężnego, które stanowiłoby o wymagalności roszczenia, a więc i o uprawnieniu do domagania się od tej chwili odsetek za opóźnienie, gdyby zobowiązany żądanego świadczenia pieniężnego nie spełnił.

Sąd Odwoławczy zważył, że powód domagał się – co wynika z jego stanowiska, w tym wyrażonego w piśmie procesowym rozszerzającym powództwo – odszkodowania w takiej kwocie, jaka będzie odpowiadać wysokości poniesionej szkody, wyliczonej przez biegłego. Powód w piśmie z dnia 12 lipca 2022 roku rozszerzył powództwo i wniósł o zasądzenie od pozwanej 260 456,23 zł z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od 100 000 zł od dnia 19 sierpnia 2020 roku do dnia 17 czerwca 2022 roku oraz od 260 456,23 zł od dnia 18 czerwca 2022 roku do dnia zapłaty. Nie ma zatem racji pozwana, że zaskarżonym wyrokiem zasądzono odsetki od wartości przekraczającej żądanie powoda.

Pozwana zarzuciła również, że wysokość odszkodowania możliwa była do ustalenia najwcześniej po uzyskaniu przez nią ostatecznej opinii uzupełniającej biegłego, co nastąpiło w dniu 28 czerwca 2023 r. i w jej ocenie naliczenie odsetek od daty wcześniejszej jest błędne. W tym miejscu wymaga przypomnienia, że na podstawie art. 455 kc w zw. z art. 481 § 1 kc Sąd Okręgowy zasądził ustawowe odsetki za opóźnienie od 100 000 zł od dnia 19 sierpnia 2020 roku (tj. z upływem terminu wyznaczonego pozwanej przez powoda w wezwaniu do zapłaty z dnia 14 lipca 2020 roku) do dnia 17 czerwca 2022 roku (tj. do wpływu do Sądu pierwszej instancji opinii uzupełniającej biegłego z dnia 10 czerwca 2022 roku) oraz od 260 456,23 zł od dnia 18 czerwca 2022 roku (tj. od dnia następnego po dniu wpływu do Sądu Okręgowego uzupełniającej opinii biegłego, w której określono wartość techniczną budynku mieszkalnego powoda, z tym dniem skonkretyzowane zostało roszczenie powoda) do dnia zapłaty.

Sąd Apelacyjny podziela stanowisko Sądu Okręgowego, że powodowi przysługują ustawowe odsetki za opóźnienie od 100 000 zł od dnia 19 sierpnia 2020 roku, tj. z upływem terminu wyznaczonego pozwanej przez powoda w wezwaniu do zapłaty z dnia 14 lipca 2020 roku. Zgodnie z art. 455 kc spełnienie świadczenia przez dłużnika powinno nastąpić niezwłocznie po wezwaniu go przez wierzyciela, a termin „niezwłocznie” należy rozumieć jako „realny”, w którym dłużnik przy uwzględnieniu okoliczności miejsca i czasu oraz regulacji art. 354 kc i art. 355 kc będzie w stanie dokonać zapłaty (por. wyrok SN z 13 grudnia 2006 r., sygn. akt II CSK 293/06, za: wyrok SN z 11 lutego 2010r., sygn. akt I CSK 262/09). Brak więc podstaw do odstępstwa od obowiązującej w prawie cywilnym zasady, że dłużnik popada w opóźnienie, jeżeli nie spełnia świadczenia w terminie, w którym stało się ono wymagalne, nawet jeśli kwestionuje jego istnienie lub wysokość (por. wyroki SN z 13.10.1994 r., sygn. akt I CRN 121/94, z 17.05.2000 r., sygn. akt I CKN 302/00 i z 22.10.2003 r., sygn. akt II CK 146/02). Pozwana z upływem terminu wyznaczonego jej przez powoda w wezwaniu do zapłaty miała już wiedzę, że roszczenia w tak niskim zakresie na pewno będą zasadne, gdyż wcześniej otrzymała zgłoszenie szkody i w dniu 3 września 2020 roku inspektor mierniczy pozwanej wykonał pomiar wychylenia budynku mieszkalnego, który wykazał przechyłkę do 7 mm/m w kierunku zachodnim, a więc potwierdził znaczny stopień uszkodzeń. Ponadto pozwana traci z pola widzenia, że roszczenia tego rodzaju nie mają charakteru losowego, zaskakującego dla dłużnika, lecz powstają jako ustawowa konsekwencja ustanowienia obszaru górniczego w szczegółowo określonym przepisami trybie.

Sąd Apelacyjny częściowo podziela zarzut pozwanej, że wiedzę o wyższym stopniu uszkodzeń niż wskazany powyżej uzyskała w późniejszym niż przyjętym przez Sąd Okręgowy terminie, ale nie tak jak twierdzi pozwana z chwilą doręczenia jej opinii uzupełniającej biegłego, co nastąpiło w dniu 28 czerwca 2023 r. Sąd Okręgowy przyjął, że pozwana uzyskała wiedzę o wyższym stopniu uszkodzeń w dniu 18 czerwca 2022 roku, tj. od dnia następnego po dniu wpływu do Sądu pierwszej instancji uzupełniającej opinii biegłego, w której określono wartość techniczną budynku mieszkalnego powoda, z tym dniem skonkretyzowane zostało roszczenie powoda oraz pozwana powzięła wiedzę o jego zasadności. W ocenie Sądu Apelacyjnego jednak dopiero doręczenie tejże opinii pozwoliło pozwanej na uzyskanie wiedzy, która precyzowała rodzaj szkody, jej źródło i przede wszystkim wysokość żądanego odszkodowania ponad to, które powinno być dla pozwanej oczywiste z upływem terminu wyznaczonego pozwanej przez powoda w wezwaniu do zapłaty, co nastąpiło w dniu 18 listopada 2022 r.

Sąd Apelacyjny zatem na podstawie art. 386 § 1 kpc zmienił zaskarżony wyrok we wskazanym powyżej kierunku, a w pozostałym zakresie w oparciu o art. 385 kpc apelację pozwanej oddalił jako bezzasadną.

O kosztach postępowania apelacyjnego Sąd Apelacyjny orzekł po myśli art. 100 zd. 1 kpc w zw. z art. 108 § 1 kpc, wzajemnie je znosząc, gdyż przyjął, że strony w zbliżonym stopniu utrzymały się ze swoimi żądaniami na tym etapie postępowania, a przy tym w wyniku rozliczenia zwracałyby sobie wzajemnie koszty procesu w zbliżonej wysokości.

SSA Lucyna Morys-Magiera