Portal Orzeczeń Sądów Powszechnych

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 27 stycznia 2016 r.

Sąd Apelacyjny w Katowicach I Wydział Cywilny

w składzie:

Przewodniczący :	SSA Roman Sugier
Sędziowie :	SA Małgorzata Wołczańska SA Joanna Naczyńska (spr.)
Protokolant :	Małgorzata Korszun

po rozpoznaniu w dniu 27 stycznia 2016 r. w Katowicach

na rozprawie

sprawy z powództwaL. D.

przeciwko P. K.

o zapłatę

na skutek apelacji pozwanego

od wyroku Sądu Okręgowego w Katowicach

z dnia 29 kwietnia 2015 r., sygn. akt II C 121/15,

1)  zmienia zaskarżony wyrok w punkcie 1. o tyle, że odsetki ustawowe za opóźnienie zasądza od dnia 24 maja 2008 roku, a w pozostałej części powództwo oddala;

2)  oddala apelację w pozostałym zakresie;

3)  zasądza od pozwanego na rzecz powoda 6 642 (sześć tysięcy sześćset czterdzieści dwa) złote, w tym 1 242 (tysiąc dwieście czterdzieści dwa) złote podatku od towarów i usług, tytułem kosztów postępowania apelacyjnego.

SSA Joanna Naczyńska

SSA Roman Sugier

SSA Małgorzata Wołczańska

Sygn. akt I ACa 877/15

UZASADNIENIE

Wyrokiem z 29. kwietnia 2015r. Sąd Okręgowy w Katowicach zasądził od pozwanego P. K. na rzecz powoda L. D. 292.000zł z ustawowymi odsetkami od 16 maja 2008r. z tytułu zwrotu pożyczki i 7.200zł z tytułu zwrotu kosztów procesu. Nadto nakazał pobrać od pozwanego na rzecz Skarbu Państwa – Sądu Okręgowego w Katowicach 14.600zł z tytułu opłaty od pozwu, od uiszczenia której powód był zwolniony.

Rozstrzygnięcie to Sąd Okręgowy podjął po ustaleniu, iż powód w ramach kilku umów pożyczył pozwanemu 298.000zł. Pożyczki te uzgadniane były podczas kontaktów towarzyskich, których świadkiem była konkubina powoda A. D.. Powód nie interesował się sposobem w jaki pozwany spożytkuje pożyczone środki. Pozwany sporządził własnoręcznie, w imieniu własnym jako osoba fizyczna oświadczenie, datowane na 25 kwietnia 2008r., w którym zobowiązał się do zwrotu pożyczonej kwoty 298.000zł w tygodniowych ratach po 2.000zł, płatnych do rąk powoda lub jego konkubiny A. D.. Nadto, na wypadek braku terminowej spłaty zadłużenia pozwany zobowiązał się do zapłaty odsetek. Pozwany spłacił jedynie trzy raty: w dniach 30 kwietnia, 9 i 16 maja 2008r. po 2.000 zł, łącznie 6.000zł. Nie uregulował pozostałej części zadłużenia, tj. 292.000zł. Strony nie zawarły umowy w formie pisemnej, zastrzeżonej dla celów dowodowych. Przyjmując, iż oświadczenie pozwanego z 25 kwietnia 2008r. stanowi pismo uprawdopodabniające zawarcie umowy, Sąd Okręgowy, w oparciu o art. 74 § 2 k.c. dopuścił i przeprowadził dowód z zeznań świadka A. D. i stron w celu ustalenia treści umów pożyczek i okoliczności ich zawarcia. Zeznania powoda i świadka D., w powiązaniu z treścią pisemnego oświadczenia, dały Sądowi Okręgowemu podstawy do przyjęcia, iż powód pożyczył pozwanemu 298.000zł, z czego pozwany spłacił tylko 6.000zł. Zeznania pozwanego, jakoby nie pożyczył w imieniu własnym kwoty 298.000zł, a oświadczenie datowane na 25 kwietnia 2008r. dotyczyło zobowiązania przyszłego i miało charakter gwarancyjny, Sąd Okręgowy uznał za sprzeczne z zasadami logiki i doświadczenia życiowego, a co za tym idzie za niewiarygodne.

Za niezasadny Sąd Okręgowy uznał zarzut przedawnienia, jako że pożyczki objęte przedmiotem sporu nie zostały udzielone przez powoda w ramach działalności gospodarczej, w związku z czym roszczenie powoda o ich zwrot – zgodnie z art. 118 k.c. – przedawnia się z upływem lat dziesięciu. Stwierdził, iż oświadczenie pozwanego z 25. kwietnia 2008r. stanowi uznanie właściwe długu, ponieważ pozwany potwierdził w nim tak co do zasady, jak i co do wysokości swoje zobowiązanie wobec powoda z tytułu pożyczki w kwocie 298.000zł. Złożenie tego oświadczenia, doprowadziło także - zgodnie z art. 123§1 pkt 2 k.c. - do przerwania biegu przedawnienia roszczenia powoda o zwrot pożyczki. Odnosząc się do zarzutu braku legitymacji biernej pozwanego, Sąd Okręgowy stwierdził, iż treść oświadczenia z 25 kwietnia 2008r. wyklucza przyjęcie, iż powód udzielił pożyczki spółce z o.o. (...) na sfinansowanie działalności inwestycyjnej tej spółki. Nadto, Sąd Okręgowy stwierdził, iż wprawdzie art. 720§2 k.c. stanowi, że umowa pożyczki, której wartość przenosi pięćset złotych, powinna być stwierdzona pismem, niemniej forma pisemna zastrzeżona jest jedynie dla celów dowodowych ( ad probationem), a fakt pożyczki w kwocie 298.000zł został wykazany. Mianowicie został stwierdzony pismem - wynikał z treści oświadczenia pozwanego z 25. kwietnia 2008r. oraz z zeznań powoda i świadka A. D.. Konkluzje te legły u podstaw uwzględnienia - na podstawie art. 720 § 1 k.c. - powództwa o zwrot niespłaconej części pożyczki, tj. kwoty 292.000zł. Kwotę tę Sąd Okręgowy zasądził od pozwanego na rzecz powoda wraz z ustawowymi odsetkami, o których orzekł w oparciu o art. 481§2 k.c., przyjmując iż zgodnie z uzgodnionym harmonogramem spłat kwota dochodzona pozwem stała się wymagalna z dniem 16 maja 2008r., tj. w terminie płatności ostatniej z rat uiszczonej przez pozwanego. W oparciu o art. 98 § 1 k.p.c. w zw. z § 6 pkt 7 i § 19 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z 28 września 2002r. w sprawie opłat za czynności adwokackie oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów pomocy prawnej udzielonej z urzędu (Dz. U. z 2013, poz. 461), Sąd Okręgowy zasądził od pozwanego, jako strony przegrywającej na rzecz powoda 7.200zł z tytułu zwrotu poniesionych przez powoda kosztów zastępstwa procesowego. Nadto na podstawie art. 113 ust. 2 ustawy z 28 lipca 2005r. o kosztach sądowych w sprawach cywilnych (Dz. U. z 2014r. poz. 1025) nakazał pobrać od pozwanego na rzecz Skarbu Państwa – Sądu Okręgowego w Katowicach 14.600 zł z tytułu opłaty od pozwu, od uiszczenia której powód został zwolniony.

Apelację od wyroku wywiódł pozwany, domagając się zmiany zaskarżonego wyroku przez oddalenie powództwa w całości i zasądzenie od powoda na rzecz pozwanego kosztów procesu. Zarzucił Sądowi Okręgowemu naruszenie przepisów prawa procesowego, które mogło mieć wpływ na wynik sprawy, a to art. 233 §1 k.p.c.:

a) przez brak wszechstronnego wyjaśnienia wszystkich istotnych okoliczności sprawy i dokonanie dowolnej, a nie swobodnej oceny dowodów, skutkujące nieprawidłowym przyjęciem, iż pozwany, działając jako osoba fizyczna zawarł z powodem umowę pożyczki z tytułu której zobowiązany jest zwrócić 292.000zł, w sytuacji, gdy:

- okoliczności te nie wynikają z zebranego w sprawie materiału dowodowego, ponieważ oświadczenie pozwanego datowane na 25 kwietnia 2008r. jest jednostronnym oświadczeniem pozwanego o charakterze przyszłym i gwarancyjnym (a nie umową pożyczki), a pozwany złożył je jako członek zarządu (...) sp. z o.o., co w ocenie apelującego wskazuje na brak legitymacji procesowej biernej pozwanego,

- podpisanie przez pozwanego oświadczenia z 25 kwietnia 2008r. dotyczyło jedynie wyrażenia przez niego zgody na dokonanie zwrotu ewentualnych nieformalnych finansowań działalności gospodarczej (...), sp. z o.o., co wynika z zeznań pozwanego;

b) przez bezkrytyczne danie wiary powodowi oraz zeznaniom świadka A. D., a także przez bezpodstawne uznanie za niewiarygodnych zeznań pozwanego i przyjęcie, iż powód pożyczył pozwanemu 292.000zł, podczas gdy zeznania powoda i zeznania świadka nie były spójne, a nadto cechował je brak logiki.

Zarzucił także naruszenie art. 384§4 k.p.c. przez niewyjaśnienie istotnych dla rozstrzygnięcia sprawy okoliczności co do rzekomej pożyczki zawartej pomiędzy stronami i bezkrytyczne przyjęcie, iż wskazany przez powoda i świadka A. D. stan faktyczny jest prawdziwy.

Nadto, apelujący podniósł zarzut naruszenia prawa materialnego, a to:

- art. 720§ 1 k.c. przez jego błędne zastosowanie, w sytuacji gdy nie doszło do porozumienia stron, będącego warunkiem dojścia do skutku umowy pożyczki, a także nie doszło do wykonania umowy i wydania przedmiotu pożyczki;

- art. 720§ 2 k.c. przez jego błędne zastosowanie, w sytuacji gdy oświadczenie złożone przez pozwanego nie może być uznane za „stwierdzone pismem” zawarcie umowy pożyczki, ponieważ, aby móc coś stwierdzić, musi dojść do danej czynności, w tym wypadku zawarcia umowy pożyczki.

Powód wniósł o oddalenie apelacji i zasądzenie kosztów postępowania apelacyjnego. Wywodził, iż podniesione przez pozwanego zarzuty są oczywiście bezzasadne.

Sąd Apelacyjny zważył, co następuje:

Ustalenia faktyczne poczynione przez Sąd Okręgowy i przyjęte za podstawę rozstrzygnięcia w niniejszej sprawie były prawidłowe i znajdowały potwierdzenie w zgromadzonym w sprawie materiale dowodowym. Podejmując je, Sąd Okręgowy nie naruszył w żadnej mierze przepisów procesowych, w tym art. 233 §1 k.p.c., jako że nie przekroczył zasad swobodnej oceny dowodów, ani też nie naruszył zasad logiki i doświadczenia życiowego. Stąd też ustalenia te Sąd Apelacyjny podzielił i przyjął za własne.

Dla przyjęcia oczywistej bezzasadności zarzutów apelacji wystarczającym jest przytoczenie dosłownej treści własnoręcznego oświadczenia pozwanego z 25 kwietnia 2008r., które pozwany sygnował swoim imieniem i nazwiskiem, adresem i numerem PESEL. Zatytułowane ono zostało „umowa pożyczki”. Pozwany oświadczył: „Zobowiązuję się do zwrotu pożyczonej kwoty 298.000zł (dwieście dziewięćdziesiąt osiem tysięcy złotych) zgodnie z harmonogramem – w każdy piątek tygodnia kwota 2.000zł (dwa tysiące złotych) aż do zwrotu całej pożyczonej sumy. Pożyczkobiorca będzie zwracał pożyczkę panu L. D.zamieszkałemu w K. przy ul. (...) lub pani A. D. zamieszkałej w S., ul. (...). W ramach zaistniałej możliwości pożyczkobiorca zobowiązuje się do podwyższenia cotygodniowych rat. Od pożyczonej kwoty nie będą naliczone odsetki. Jak będzie spłacona pożyczka. Jak nie, to tak.” Oświadczenie to zostało podpisane przez pozwanego. Treść tego oświadczenia nie pozostawia najmniejszych wątpliwości, iż nie miało ono charakteru przyszłego i gwarancyjnego, ani też, by pozwany złożył je jako członek zarządu (...), sp. z o.o. Przeciwnie pozwany stwierdził w nim czynność już dokonaną – zaciągnięcie pożyczki, jak i osobiście zobowiązał się do jej spłaty. W oświadczeniu tym nie tylko nie zostało wskazane, że pozwany składa oświadczenie je w imieniu spółki, jako członek zarządu, co nie została nawet wymieniona nazwa spółki (...). Nadto, zaciągnięcie pożyczki w imieniu spółki musiałoby znaleźć odzwierciedlenie w dokumentacji księgowej tej spółki, co nie zostało wykazane. Oświadczenie pozwanego z 25 kwietnia 2008r. było na tyle jednoznaczne, że Sąd Okręgowy trafnie nadał mu przymiot pisma stwierdzającego pożyczkę w rozumieniu art. 720 § 2 k.c., a nadto przymiot uznania długu. Zeznania powoda uzupełniały treść tego oświadczenia. Były z nim spójne. Spójne z treścią tego oświadczenia były też zeznania A. D., która w prawdzie nie była świadkiem samego wręczania pozwanemu przez powoda pieniędzy, ale potwierdziła fakt spotkań stron, w tym spotkania w mieszkaniu powoda i widziała przygotowane w domu na to spotkanie pieniądze. Wersję pozwanego, sprzeczną z treścią oświadczenia pisemnego, zeznaniami powoda i świadka D., Sąd Okręgowy miał pełne podstawy uznać za niewiarygodne, a w konsekwencji podstawy ku temu, by ustalić, iż powód udzielił pozwanemu pożyczki w kwocie 298.000zł, z której pozwany spłacił jedynie 6.000zł. Roszczenie powoda o zapłatę 292.000zł znajdywało podstawę w regulacji art. 720§1 k.c. Zasadne było też roszczenie o odsetki ustawowe za opóźnienie. Podstawę ich zasądzenia stanowił trafnie przywołany przez Sąd Okręgowy art. 481§1 k.c. w zw. z art. 723 k.c. Termin zwrotu pożyczki został ustalony, miała ona być spłacana zgodnie z harmonogramem, a przypadku zaprzestania cotygodniowych spłat uzgodnione zostały odsetki. Pozwany zaprzestał spłat 23 maja 2008r. Zatem od dnia następnego wymagalnym stało się także roszczenie o odsetki ustawowe za opóźnienie w spełnieniu świadczenia.

Z tych to też przyczyn, Sąd Apelacyjny, badając zgodność zaskarżonego wyroku z przepisami prawa materialnego - na podstawie art. 386 § 1 k.p.c. - zmienił zaskarżony wyrok o tyle tylko, że określił datę początkową biegu odsetek jako 24 maja 2008r. Natomiast uznając, iż zarzuty apelacji nie są w stanie wzruszyć trafności zaskarżonego wyroku – w oparciu o art. 385 k.p.c. - w pozostałym zakresie apelację oddalił, jako bezzasadną. O kosztach postępowania apelacyjnego, Sąd Apelacyjny orzekł na zasadzie odpowiedzialności za wynik sporu, zasądzając - w oparciu o art. 98 § 1 i 3 w zw. z art. 108 § 1 k.p.c. - od pozwanego na rzecz powoda 5.400 zł z tytułu kosztów zastępstwa procesowego w postępowaniu apelacyjnym, nieprzekraczającego stawki minimalnej, określonej w § 6 pkt. 7 w zw. z § 13 ust. 1 pkt. 2 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z 28 września 2002r. w sprawie opłat za czynności adwokackie oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej z urzędu (tekst jedn. Dz. U. z 2013r., poz. 461 ze zm.), powiększonej - stosownie do §2 ust. 3 przywołanego rozporządzenia, z uwagi na fakt, iż powoda reprezentował pełnomocnik z urzędu - o podatek od towarów i usług (1.242zł).

SSA Joanna Naczyńska SSA Roman Sugier SSA Małgorzata Wołczańska