Portal Orzeczeń Sądów Powszechnych

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 16 grudnia 2022r.

Sąd Okręgowy we Włocławku Sekcja Odwoławcza I Wydziału Cywilnego

w składzie:

Przewodniczący:

SSO Mariusz Nazdrowicz

po rozpoznaniu w dniu 16 grudnia 2022 r. we Włocławku

na posiedzeniu niejawnym

sprawy z powództwa (...) Spółki Akcyjnej w W.

przeciwko Ł. C.

o zapłatę

na skutek apelacji powoda
od wyroku Sądu Rejonowego w Aleksandrowie Kujawskim
z dnia 3 lutego 2022 r., sygn. akt I C 270/21

oddala apelację.

SSO Mariusz Nazdrowicz

Sygn. akt I 1 Ca 126/22

UZASADNIENIE

Zaskarżonym wyrokiem Sąd Rejonowy w Aleksandrowie Kujawskim oddalił powództwo (...) Spółki Akcyjnej w W. przeciwko Ł. C. o zapłatę kwoty 28.139,57 złotych wraz ze wskazanymi odsetkami tytułem niespłacenia przez pozwanego części pożyczki (której źródłem była umowa z 30 marca 2017 roku). W uzasadnieniu Sąd I instancji wskazał m.in., że nie doszło do skutecznego wypowiedzenia wspomnianej umowy, albowiem dokonane zostało ono niezgodnie z jej § 12 (korespondencja wysłana została do pozwanego na adres inny aniżeli wynikający z umowy i innych dokumentów załączonych do akt sprawy). W tym stanie rzeczy wypowiedzenie to nie jest zatem skuteczne ze wszystkimi płynącymi stąd konsekwencjami.

Apelację od powyższego wyroku wniósł powód zaskarżając go w całości zarzucając obrazę zarówno przepisów postępowania jak i prawa materialnego. W ramach pierwszej grupy zarzutów wskazał na naruszenie:

art. 233 § 1 kpc poprzez zaniechanie wszechstronnego rozważenia materiału dowodowego oraz dokonanie sprzecznej z zasadami logiki i doświadczenia życiowego dowolnej, a nie swobodnej oceny dowodów oraz wyciągnięcie na tej podstawie bezpodstawnych, niezgodnych z rzeczywistym stanem faktycznym wniosków, polegające w szczególności na uznaniu, że:

– zawarta w dniu 30 marca 2017 roku umowa pożyczki nie została pozwanemu skutecznie wypowiedziana, mimo że całość niespłaconego kredytu stała się natychmiast wymagalna wraz z wypowiedzeniem umowy,

– procedura awizowania nie została w stosunku do pozwanego zachowana, mimo że przesyłka była dwukrotnie awizowana, a pozwany miał możliwość zapoznania się z jej treścią,

– oświadczenie o wypowiedzeniu umowy skierowane zostało na nieprawidłowy adres (tj. tylko na podstawie samego faktu, że wysłane zostało na inny adres, aniżeli wskazany w umowie),

co skutkowało błędami w ustaleniach faktycznych w zakresie powyższych okoliczności, podczas gdy pozwany miał możliwość zapoznania się z oświadczeniem o wypowiedzeniu umowy wobec zaktualizowania danych adresowych;

art. 231 kpc w zw. z art. 316 § 1 kpc w zw. z art. 6 kc poprzez błędne przyjęcie, że powód nie wykazał, iż pozwany na dzień wydania wyroku nie posiada niespłaconych i wymagalnych należności, a ciężar dowodu w tym zakresie spoczywa wyłącznie na powodzie, podczas gdy pozwany nie przedstawił żadnych dowodów na okoliczność spłaty zadłużenia, natomiast Bank załączył dowody pozwalające na ustalenie wysokości poszczególnych rat oraz na stwierdzenie, że pozwany popadł w zwłokę z zapłatą w/w rat, w związku z czym zasadne było zasądzenie od niego na rzecz powoda kwoty odpowiadającej na dzień zamknięcia rozprawy wymagalnym ratom pożyczki,

art. 224 § 1 kpc poprzez zamknięcie rozprawy i wydanie wyroku pomimo niedostatecznego wyjaśnienia sprawy.

Obrazy przepisów prawa materialnego skarżący dopatrywał się w błędnym zastosowaniu art. 60 kc i art. 65 kc oraz art. 61 § 1 kc w zw. z art. 75 ustawy z 29 sierpnia 1997 roku ,,Prawo bankowe”( tekst jedn.:Dz.U.2022.2342 – dalej: ,,prawo bankowe”) poprzez pominięcie przesłanki realnej możliwości zapoznania się z oświadczeniem o wypowiedzeniu umowy i w konsekwencji niedokonanie ustaleń w tym zakresie.

Mając na uwadze powyższe apelujący wniósł o zmianę zaskarżonego wyroku poprzez uwzględnienie powództwa w całości oraz zasądzenie od pozwanego na jego rzecz kosztów procesu za I i II instancję względnie o jego uchylenie i przekazanie sprawy Sądowi I instancji do ponownego rozpoznania, pozostawiając temu Sądowi rozstrzygniecie o kosztach postępowania za obie instancje.

W odpowiedzi na apelację ustanowiony dla nieznanego z miejsca pobytu pozwanego kurator procesowy wniósł o jej oddalenie w całości jako bezzasadnej oraz o nieobciążanie pozwanego kosztami postępowania apelacyjnego.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Apelacja jako pozbawiona jakichkolwiek uzasadnionych podstaw podlegała oddaleniu.

Sąd Rejonowy dokonał prawidłowych i wystarczających dla rozstrzygnięcia sprawy ustaleń faktycznych oraz należycie ocenił zgromadzony materiał dowodowy. Próba ich podważenia przez skarżącego – o czym będzie za chwilę szerzej mowa - okazał się bezskuteczna, w związku z czym ustalenia te Sąd odwoławczy przyjął jako własne, czyniąc je podstawa orzekania w postępowaniu apelacyjnym.

Tytułem wstępu wskazać należy, że powód dochodził wykonania zobowiązania (art. 353 § 1 kc w zw. z art. 720 § 1 kc)) z tytułu łączącej strony umowy pożyczki nr (...) zawartej 30 marca 2017 roku, a konkretnie żądał zapłaty całej pozostałej do zwrotu części kwoty w związku z postawieniem reszty niespłaconej pożyczki w stan natychmiastowej wykonalności powołując się na wygaśnięcie łączącego strony stosunku prawnego w związku z dokonanym wypowiedzeniem umowy. Dochodzona należność stanowiła sumę należną na dzień 26 czerwca 2020 roku (wyciąg z ksiąg bankowych – k. 71). W takiej sytuacji na pożyczkodawcy spoczywał obowiązek (art. 6 kc) nie tylko wykazania istnienia stosunku obligacyjnego i przekazania kredytobiorcy przedmiotu świadczenia, ale również okoliczności uzasadniających wypowiedzenie i zachowania niezbędnych warunków formalnych, od których uzależniona jest ważność i skuteczność tej czynności prawnej.

Odnosząc się w pierwszej kolejności do sformułowanego w petitum apelacji zarzutu naruszenia art. 233 § 1 kpc zgodzić się należy z Sądem Rejonowym, iż powód nie wykazał w żaden sposób, aby faktycznie nastąpiła zmiana adresu korespondencyjnego pożyczkobiorcy z podanego w umowie pożyczki tj. ul. (...), (...) A. (k. 65) na adres ,na który wysłane zostało zarówno wypowiedzenie tej umowy (k. 76) oraz przedsądowe wezwanie do zapłaty (k. 78) tj. ul. (...), (...) A.. Podkreślenia wymaga fakt, że reprezentujący nieznanego z miejsca pobytu pozwanego kurator procesowy już w sprzeciwie od nakazu zapłaty w postępowaniu upominawczym wskazał na błędne skierowanie do pozwanego w/w wypowiedzenia umowy pożyczki oraz wezwania do zapłaty na nieznany dotychczas adres w A. przy ulicy (...) i w konsekwencji pozbawienie go w ten sposób możliwości zapoznania się z treścią wspomnianych pism (k. 120). Pomimo tego, iż odpis sprzeciwu doręczony został pełnomocnikowi powoda 9 listopada 2021 roku (k. 126 strona powodowa nie odniosła się do niego w żaden sposób i nie przedstawiła ani nie zawnioskowała żadnych dowodów na okoliczność zmiany adresu pożyczkobiorcy. Co więcej, nie przedłożono na tamtym etapie postępowania dokumentu aktualizacji danych adresowych pozwanego, na który bank powołał się dopiero się w apelacji (k. 157) także nadal go nie załączając. Twierdzenie więc o jakimś pozyskaniu innego aktualnego adresu pożyczkobiorcy było całkowicie gołosłowne i należało je uznać za ukierunkowane jedynie na osiągnięcie korzystnego rozstrzygnięcia, nie znajdujące żadnego pokrycia w faktach. W tym stanie rzeczy na pełną aprobatę zasługiwało stanowisko Sądu meriti, iż wypowiedzenie (z 13 stycznia 2020r.) umowy pożyczki dokonane zostało z naruszeniem wspomnianego § 12 umowy. Tym samym pozbawione było ono skuteczności prawnej i nie doszło do rozwiązania łączącego strony stosunku prawnego. W konsekwencji roszczenie powoda o zapłatę całości niespłaconej pożyczki nie stało się wymagalne.

Chybiony okazał się również zarzut obrazy art. 231 kpc w zw. z art. 316 § 1 kpc w zw. z art. 6 kc. Nie wdając się w pogłębioną analizę wadliwej konstrukcji tego zarzutu wskazać w tym miejscu jedyne należy, że art. 316 § 1 kpc wyraża jedną z podstawowych zasad orzekania, nakazującą Sądowi uwzględnienie stanu faktycznego i prawnego (stanu rzeczy) istniejącego w chwili zamknięcia rozprawy. Zarzucając naruszenie tego przepisu skarżący powinien zatem wykazać, że Sąd błędnie oparł rozstrzygnięcie na faktach aktualnych w innym czasie tj. poprzedzających lub następujących po zamknięciu rozprawy (z ugruntowanego orzecznictwa przykładowo wyroki Sądu Najwyższego z 10 stycznia 2020r. I CSK 552/18 nie publ., LEX nr 2785113 i z 29 lipca 2020r. I UK 10/19 OSNP 2021/4/45 oraz postanowienie tego Sądu z 8 września 2017r. II CSK 178/17 nie publ., LEX nr 2372553). Takich okoliczność skarżący jednak nie przywołał ani w treści zarzutu, ani w uzasadnieniu apelacji. Z kolei art. 231 kpc zawiera konstrukcję domniemania faktycznego, które jest środkiem pozwalającym na ustalenie określonego elementu stanu faktycznego w oparciu o wnioskowanie na podstawie innego faktu lub faktów, z uwzględnieniem reguł oceny dowodów wynikających z art. 233 § 1 kpc oraz całokształtu okoliczności ujawnionych w toku postepowania. W treści analizowanego zarzutu apelujący nie wskazuje jednakże jakich konkretnie okoliczności faktycznych i w oparciu o jakie konkretnie fakty lub dowody Sąd I instancji nie ustalił. Nie może natomiast stanowić uzasadnienia dla zarzutu naruszenia w/w przepisów postępowania fakt nieustalenia przez Sąd Rejonowy w oparciu o materiał dowodowy załączony do akt sprawy rat kapitałowo -odsetkowych wymagalnych na dzień zamknięcia rozprawy, co doprowadziłoby do częściowego uwzględnienia powództwa. Powstaje tutaj nader sporna kwestia, czy wyrażony w art. 321 § 1 kpc zakaz wyrokowania co do przedmiotu, który nie był objęty żądaniem (w podstawie faktycznej powód powoływał się jedynie na postawienie kredytu w stan natychmiastowej wymagalności i nie sformułował żądania zasądzenia wymagalnych już rat) stoi na przeszkodzie zasądzenia od kredytodawcy (pożyczkodawcy) wymagalnych rat, gdy podstawą żądania powoda jest fakt wypowiedzenia umowy, które okazało się bezskuteczna (nieważne). Na tak sformułowane pytanie prawne Sąd Najwyższy postanowieniem z dnia 2 lipca 2021 roku III CZP 39/20 nie publ., LEX 3248225 odmówił wprawdzie udzielenia odpowiedzi, ale z uzasadnienia wynika, że opowiedział się za poglądem, iż nie jest dopuszczalne zasądzenie w takiej sytuacji rat już wymagalnych (tak też m.in. Sąd Apelacyjny w Krakowie w uzasadnieniu wyroku z dnia 9 kwietnia 2021 roku I ACa 1076/19, LEX nr 3210085). Sąd Okręgowy we Włocławku w składzie rozpoznającym apelację podziela to stanowisko, czemu dał już wyraz m.in. w wyroku z 3 listopada 2021r. I 1 Ca 143/21 nie publ., LEX nr 3321654.

W kontekście powyższych rozważań jako całkowicie niezasadny ocenić należało również zarzut naruszenia przepisu postępowania w postaci art. 224 § 1 kpc. Przepis ten w brzmieniu nadanym ustawą z 4 lipca 2019 roku o zmianie ustawy - Kodeks postępowania cywilnego oraz niektórych innych ustaw (Dz.U.2019.1469) stanowi, że Przewodniczący zamyka rozprawę po przeprowadzeniu dowodów i udzieleniu głosu stronom. Aktualnie brak jest zatem podstaw do formułowania pod adresem Sądu I instancji zarzutu niewyjaśnienia wszystkich okoliczności istotnych dla rozstrzygnięcia sprawy. Zarzut naruszenia w/w przepisu postępowania będzie natomiast uzasadniony tylko wówczas, gdy strona wykaże, iż Sąd I instancji nie przeprowadził dowodów mających istotne znaczenie dla rozstrzygnięcia sprawy oraz ze w związku z tym przedwcześnie doszło do zamknięcia rozprawy (por. np. wyrok Sądu Apelacyjnego we Wrocławiu z 8 stycznia 2019 r., I ACa 1276/18 nie publ., LEX nr 3221288; wyrok Sądu Apelacyjnego w Łodzi z 13 grudnia 2019 r., I ACa 108/19, OSAŁ 2021/1/157). Także i tutaj skarżący zarówno w treści zarzutu jak i uzasadnieniu środka odwoławczego nie wskazał , jakie konkretnie dowody powinny zostać jego zdaniem przeprowadzone jeszcze przez Sąd Rejonowy, do czego nie doszlo oraz czy miało to wpływ na treść zaskarżonego wyroku i z jakich przyczyn.

Nie można też podzielić trafności zarzutu art. 60 kc art. 65 kc oraz art. 61 § 1 kc w zw. z art. 75 prawa bankowego sprowadzającego się do pominięcia przez Sąd I instancji przesłanki realnej możliwości zapoznania się z oświadczeniem o wypowiedzeniu umowy i w konsekwencji niedokonania ustaleń w tym zakresie, a w konsekwencji błędnej subsumpcji art. 61 § 1 kc w zw. z art. 75 przywołanej ustawy poprzez przyjęcie, iż pozwany do dnia wydania wyroku nie miał możliwości zapoznania się z oświadczeniem woli banku o wypowiedzeniu przedmiotowej umowy pożyczki i wezwaniem do zapłaty. Ponownie pozostawiając na uboczu bardziej szczegółową analizę konstrukcji tego zarzutu (która również jest wadliwa, gdyż skarżący de facto podnosi w jego treści brak dokonania przez Sąd ustaleń dotyczących realnej możliwości zapoznania się przez pozwanego z w/w oświadczeniami woli, a naruszenie prawa materialnego nie może być uzasadniane błędami w zakresie ustaleń faktycznych - np. wyrok Sądu Najwyższego z 15 września 2005 r., II CK 73/05, LEX nr 461755) przede wszystkim trzeba tutaj podkreślić, iż – stosownie do wcześniejszych rozważań, których na ma potrzeby powtarzać – Sąd a quo poczynił właściwe ustalenia faktyczne w analizowanym zakresie, co nie budzi wątpliwości. Dokonał również prawidłowej subsumpcji prawnej ustalonego stanu faktycznego dochodząc do trafnego wniosku, iż roszczenie powoda nie było wymagalne, gdyż nie doszło do skutecznego wypowiedzenia umowy pożyczki. Nie ma żadnych podstaw do przyjęcia, aby pozwany miał realną możliwość zapoznania się treścią przedmiotowej korespondencji, skoro skierowana ona została na adres, co do którego brak jest danych w materiale dowodowym, aby faktycznie był adresem pożyczkobiorcy.

Podsumowując dotychczasowe rozważania – apelacja pozbawiona była jakichkolwiek uzasadnionych podstaw. Sąd Okręgowy nie znalazł również podstaw do przeprowadzenia dowodu z załączonego do akt sprawy szczegółowego rozliczenia umowy i harmonogramu spłaty pożyczki, skoro po pierwsze apelujący mógł je przedstawić w toku postępowania pierwszoinstancyjnego i jednocześnie nie wykazał w żaden logiczny i przekonujący sposób, aby potrzeba powołania się na nie powstała dopiero później (art.381 kpc). Po drugie dowody te nie miały żadnego znaczenia dla rozstrzygnięcia sprawy (art.235 ² § 1 pkt 2 kpc), skoro roszczenie powoda wobec nieskuteczności wypowiedzenia umowy pożyczki i braku wymagalności okazało się niezasadne, a jednocześnie nie zgłosił on żądania zapłaty wymagalnych, a niezapłaconych rat pożyczki.

Mając na uwadze powyższe na podstawie art. 385 kpc orzeczono jak w sentencji.

SSO Mariusz Nazdrowicz