Portal Orzeczeń Sądów Powszechnych

WYROK ZAOCZNY

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

05 listopada 2019 roku

Sąd Rejonowy w Wąbrzeźnie I Wydział Cywilny w składzie następującym:

Przewodniczący: SSR Hanna Woźniak

Protokolant: sekretarz Jacek Kutta

po rozpoznaniu w dniu 05 listopada 2019 roku w Wąbrzeźnie na rozprawie

sprawy z powództwa: G. C., A. Z. i A. G.

przeciwko: J. B.

- o zapłatę

I.  zasądza od pozwanego J. B. rzecz powodów G. C., A. Z. i A. G. solidarnie kwotę 1.092,12 zł (jeden tysiąc dziewięćdziesiąt dwa złote dwanaście groszy) wraz z odsetkami umownymi w wysokości dwukrotności odsetek ustawowych za opóźnienie od tej kwoty od 26 lutego 2019 roku do dnia zapłaty;

II.  oddala powództwo w pozostałej części;

III.  zasądza od pozwanego na rzecz powodów solidarnie kwotę 411,27 zł (czterysta jedenaście złotych dwadzieścia siedem groszy) tytułem zwrotu kosztów procesu;

IV.  nadaje wyrokowi w pkt I i III rygor natychmiastowej wykonalności.

Sędzia

Hanna Woźniak

POUCZENIE

(...).

(...)

(...).

(...)

(...)

(...)

(...)

ZARZĄDZENIE

1.  (...) C;

2.  (...):

- (...)

-(...)

3.  (...)

W., 05 listopada 2019 r.

SSR Hanna Woźniak

Sygn. akt I C 334/19upr

UZASADNIENIE

Powodowie G. C., A. Z. i A. G. wnieśli do Sądu Rejonowego L. pozew przeciwko J. B. domagając się zapłaty 2.700,59 zł wraz z odsetkami umownymi w wysokości odsetek maksymalnych za opóźnienie od 26.02.2019 do dnia zapłaty wraz z kosztami procesu, z tytułu pożyczki z dnia 05.07.2017 udzielonej pozwanemu przez (...) Sp. z o.o.. Wierzytelność względem pozwanego została przeniesiona na rzecz P.U..H. (...) s.c. G. C., A. Z. i A. G., a następnie na rzecz K. P.. Strona powodowa nabyła dochodzoną wierzytelność na podstawie umowy powierniczego przelewu wierzytelności. Po wypowiedzeniu pozwanemu umowy pożyczki, cała kwota pożyczki stała się wymagalna w dniu 29.01.2019 zł (k.3-6).

Postanowieniem z 21.03.2019 Sąd Rejonowy L., wobec stwierdzenia braku podstaw do wydania nakazu zapłaty w elektronicznym postępowaniu upominawczym, przekazał rozpoznanie sprawy do Sądu Rejonowego w Wąbrzeźnie (k.7).

Uzupełniając braki formalne pozwu powodowie podtrzymali swoje żądanie (k.15-16v).

Pozwany nie stawił się na rozprawę, będąc prawidłowo zawiadomionym o jej terminie (k.47), nie żądał rozpoznania sprawy pod swoją nieobecność i nie zajął żadnego stanowiska procesowego.

Sprawa podlegała rozpoznaniu w postępowaniu uproszczonym.

Sąd ustalił następujący stan faktyczny:

w dniu 05.07.2017 J. B. zawarł z (...) Sp. z o.o. w T. umowę pożyczki gotówkowej na okres 05.07.2017-15.07.2019. Na podstawie umowy pozwanemu został udostępniony kapitał wynoszący 2.000 zł, z jednoczesnym zobowiązaniem do zapłaty w 24 ratach kwoty 3.929,68 zł, na którą składał się zwrot otrzymanych środków oraz całkowity koszt pożyczki wynoszący 1.929,68 zł. Całkowity koszt pożyczki stanowił sumę kwoty prowizji wynoszącej 1.540 zł oraz odsetek umownych w wysokości 389,68 zł. Ponadto umowa przewidywała odsetki za opóźnienie na wypadek niespłacenia pożyczki w terminie wynoszące dwukrotność wysokości odsetek ustawowych za opóźnienie uregulowanych w art.481§2 k.c.

Dowód:

- umowa pożyczki gotówkowej wraz z załącznikiem nr 1 - harmonogramem (k.23-25).

Umową przelewu wierzytelności z 06.07.2017 (...) Sp. z o.o. w T. zbyła wierzytelność o wartości 3.541,94 zł, w tym kapitał – 3.540 zł i oprocentowanie – 1,94 zł, wynikającą z wyżej opisanej umowy na rzecz A. Z., A. G. i G. C. prowadzących działalność gospodarczą w formie spółki cywilnej pod firmą (...), A. G., G. C. P.U. H (...) S.C. w T., a następnie 07.07.2017 wierzytelność ta została przeniesiona na rzecz K. P. w oparciu o umowę przeniesienia prawa majątkowego nr (...). W dniu 02.01.2019 K. P. (cedent) zawarła z A. Z., A. G., G. C. działającymi wspólnie pod firmą P.U. H (...) S.C. A. Z., A. G., G. C. w T. (powiernik) umowę powierniczego przelewu wierzytelności dot. pożyczki gotówkowej z 05.07.2017 udzielonej J. B.. Powiernik zobowiązał się do prowadzenia czynności prawnych i faktycznych zmierzających do zaspokojenia wierzytelności w imieniu własnym, jednakże na rachunek cedenta.

Dowody:

- umowa przelewu wierzytelności (k.26);

- umowa przeniesienia prawa majątkowego nr (...) (k.31-32);

- umowa powierniczego przelewu wierzytelności (k.34-35).

J. B. dokonał spłaty pożyczki w zakresie 1.318,73 zł.

Okoliczność bezsporna.

Sąd zważył, co następuje:

W realiach niniejszej sprawy zachodziły podstawy do wydania wyroku zaocznego (art. 339 § 1 k.p.c. i nast.), ponieważ pozwany prawidło zawiadomiony o terminie, nie stawił się na posiedzenie wyznaczone na rozprawę, nie żądał przeprowadzenia rozprawy w swej nieobecności, nie składał w sprawie wyjaśnień ustnie lub na piśmie.

Powodowie swoją legitymację procesową wywodzili z przelewu powierniczego wierzytelności, który poprzedzały umowy: przeniesienia prawa majątkowego oraz przelewu wierzytelności.

Zgodnie z art. 509 § 1 k.c., wierzyciel może bez zgody dłużnika przenieść wierzytelność na osobę trzecią (przelew), chyba że sprzeciwiałoby się to ustawie, zastrzeżeniu umownemu albo właściwości zobowiązania. Wraz z wierzytelnością przechodzą na nabywcę wszelkie związane z nią prawa, w szczególności roszczenie o zaległe odsetki (§ 2). Wprawdzie w polskim ustawodawstwie brak jest uregulowań dotyczących cesji powierniczej, to jednak jej dopuszczalność nie budzi wątpliwości w orzecznictwie i doktrynie. Konstrukcja przelewu powierniczego przeniesienia wierzytelności w celu jej ściągnięcia polega na tym, ze wierzyciel na podstawie stosunku wewnętrznego z inną osobą, zamiast udzielenia jej pełnomocnictwa przelewa wierzytelność na cesjonariusza, który zobowiązuje się ściągnąć wierzytelność od dłużnika i wydać wierzycielowi uzyskane świadczenie. W następstwie takiej umowy cesjonariusz staje się nabywcą wierzytelności, która z prawnego punku widzenia wchodzi do jej majątku. Cesjonariusz taki działa w imieniu własnym, a jedynie z gospodarczego punktu widzenia na rachunek cedenta. Ukształtowane przez cedenta i cesjonariusza prawa i obowiązki stron w ramach stosunku wewnętrznego oddziałują ma stosunek zewnętrzny, łączący dotychczas wierzyciela-cedenta z dłużnikiem. Przyjąć zatem należy, że na mocy umowy przelewu powierniczego wierzytelności powodowie nabyli prawo wystąpienia o zapłatę w postępowaniu sądowym, wobec czego posiadają legitymację do wytoczenia powództwa w niniejszej sprawie.

Podstawę prawną roszczenia powodów stanowił art. 720 k.c., zgodnie z którym przez umowę pożyczki dający pożyczkę zobowiązuje się przenieść na własność biorącego określoną ilość pieniędzy albo rzeczy oznaczonych tylko co do gatunku, a biorący zobowiązuje się zwrócić tę samą ilość pieniędzy albo tę samą ilość rzeczy tego samego gatunku i tej samej jakości.

Ponieważ pozwany jest konsumentem w rozumieniu art. 22 § 1 k.c., który zawarł umowę z pierwotnym wierzycielem (...) Sp. z o.o. w T. będącym przedsiębiorcą prowadzącym działalność gospodarczą w zakresie udzielania pożyczek gotówkowych, dlatego zastosowanie w niniejszej sprawie winny znaleźć także przepisy ustawy z dnia 12 maja 2011r. o kredycie konsumenckim (Dz.U.2016.1528 j.t.), w szczególności art. 3 ust. 1 i ust. 2 pkt 1, zgodnie z którymi przez umowę o kredyt konsumencki rozumie się umowę o kredyt w wysokości nie większej niż 255 550 złotych albo równowartość tej kwoty w walucie innej niż waluta polska, który kredytodawca w zakresie swojej działalności udziela lub daje przyrzeczenie udzielenia konsumentowi, przy czym za umowę o kredyt konsumencki uważa się między innymi umowę pożyczki.

Na gruncie niniejszej sprawy Sąd powziął wątpliwości, co do zgodności prowizji przewidzianej w umowie pożyczki gotówkowej, z przepisami o zobowiązaniach umownych i ochronie konsumenta przed niedozwolonymi klauzulami umownymi i przeprowadził w tym zakresie postępowanie dowodowe.

Art. 385 ¹ i nast. k.c. regulują materię niedozwolonych postanowień umownych, nazywanych także klauzulami abuzywnymi. Celem wprowadzenia tych przepisów do porządku prawnego był zamiar zapewnienia konsumentom skuteczniejszej ochrony w stosunkach umownych z profesjonalistami oraz potrzeba uwzględnienia postanowień dyrektywy nr 93/13/EWG z 5 kwietnia 1993 r. o nieuczciwych warunkach w umowach konsumenckich (Dz.Urz. WE z 1993 r. L 95). Przepis art. 385 ¹ § 1 k.c. stanowi, że postanowienia umowy zawieranej z konsumentem nie uzgodnione indywidualnie nie wiążą go, jeżeli kształtują jego prawa i obowiązki w sposób sprzeczny z dobrymi obyczajami, rażąco naruszając jego interesy (niedozwolone postanowienia umowne). Nie dotyczy to postanowień określających główne świadczenia stron, w tym cenę lub wynagrodzenie, jeżeli zostały sformułowane w sposób jednoznaczny.

Strony pożyczki łączył dobrowolny stosunek zobowiązaniowy i to one autonomicznie mogły decydować o warunkach zawartej umowy. Pierwotny wierzyciel udzielając pożyczki, co do zasady był uprawniony do obciążenia kontrahenta kosztami/opłatami za różne czynności związane z zawarciem i realizacją umowy, w tym prowizją. Za niedopuszczalną należy uznać jednak sytuację, w której jedna ze stron wykorzystując swoją pozycję profesjonalisty, kształtuje wzorzec umowny w ten sposób, że wprowadza do niego konstrukcję prawną prowadzącą do pokrzywdzenia drugiej strony – konsumenta, poprzez jego obciążenia nadmiernymi, rażąco wygórowanymi kosztami znacznie odbiegającymi od faktycznie poniesionych wydatków. Umowa pożyczki sformułowana zgodnie z zasadami uczciwego i rzetelnego obrotu na rynku kapitałowym powinna jasno określać, które opłaty/prowizje stanowią zysk pożyczkodawcy, a które są pobierane na pokrycie konkretnych kosztów ponoszonych przez niego w związku z zawartą umową i jej obsługą. Wspólną cechą ustalania wysokości wszelkich opłat/prowizji, jest to że muszą one stanowić ekwiwalent świadczonych usług i co do zasady odpowiadać rzeczywistym kosztom poniesionym z tego tytułu. Za niedozwolone klauzule umowne w rozumieniu art. 385 ¹ § 1 k.c., należy więc uznać te postanowienia, które pod postacią opłaty pobieranej formalnie na poczet pokrycia kosztów konkretnych czynności, faktycznie stanowią dla pożyczkodawcy wyłącznie źródło zysku. Przywołany przepis art. 385 ¹ § 1 k.c. chroni konsumenta, jako słabszego uczestnika obrotu w relacjach z przedsiębiorcą - profesjonalistą w danej dziedzinie. W sytuacji, gdy przedsiębiorca narzucił pożyczkobiorcy (konsumentowi) wszystkie warunki umowy, w tym także dotyczące dodatkowych kosztów i opłat, nie pozostawiając mu żadnego wyboru, zachodzi nieusprawiedliwiona dysproporcja praw i obowiązków stron umowy - na niekorzyść pozwanego.

W umowie przedmiotowej pożyczki określono, że J. B. w związku z udostępnieniem mu kapitału w kwocie 2.000 zł na okres 05.07.2017-15.07.2019, oprócz zwrotu jego zwrotu wraz z odsetkami kapitałowymi, zapłaci na rzecz pożyczkodawcy także 1.540 zł prowizji. Postanowienie regulujące prowizję bez wątpienia nie zostało uzgodnione indywidulanie z pozwanym, z racji posłużenia się przez pożyczkodawcę formularzem (wzorcem) umowy. Zatem J. B. nie miał rzeczywistego wpływu na jego treść. Normalnym i uprawnionym wynagrodzeniem za korzystanie przez pożyczkobiorcę z kwoty uzyskanej w ramach pożyczki są zasadniczo odsetki, których górny pułap w celu zapobieżenia lichwie został wyznaczony przepisem art. 359 § 2 ¹ k.c. - jako dwukrotność odsetek ustawowych, ewentualnie także prowizja. Istotne jest jednak, aby prowizja nie powodowała nadmiernego obciążenia konsumenta, które nie znajduje uzasadnienia w wydatkach poniesionych w związku z przygotowaniem i realizacją umowy. Konsument zawierający umowę pożyczki, powinien mieć gwarancję, że naliczone pozaodsetkowe koszty odpowiadają kosztom czynności, których dotyczą, oraz że ich wysokość nie jest zbyt wygórowana, a więc nie narusza dobrych obyczajów. Koszty te ze względów technicznych mogą mieć charakter zryczałtowany lub obliczony według czytelnych kryteriów, kredytodawca musi się jednak liczyć z koniecznością uzasadnienia wysokości pobieranych opłat. Powodowie nie wskazali żadnych kryteriów ustalenia wysokości prowizji, a więc nie podołali powyższemu obowiązkowi. Ponadto w ocenie Sądu kwota prowizji jest nadmiernie wysoka, skoro stanowi aż 77 % kwoty wypłaconej pozwanemu, a tym samym nieadekwatna do wartości zaciągniętego zobowiązania. Generowała ona dla pożyczkodawcy dodatkowy zysk, a unormowanie umowne ją przewidujące stanowiło faktyczne obejście przepisów o odsetkach maksymalnych (art. 359 § 2 ¹, § 2 ² i § 2 ³ k.c.). Postanowienie to rażąco naruszało interesy pozwanego, kształtowało jego obowiązki w sposób niezgodny z dobrymi obyczajami i nie wynikało z kalkulacji rzeczywistych kosztów. Tym samym zapis umowy pożyczki dotyczący prowizji, zgodnie z art. 385 ¹ § 1 k.c. nie wiązał pozwanego, jako niedozwolona klauzula umowna, a więc nie jest on zobowiązany do zapłaty tej należności.

Nawet gdyby przyjąć, że w odniesieniu do prowizji nie znajdują zastosowania przepisy dot. klauzul niedozwolonych, to postanowienie umowy w tym zakresie i tak trzeba uznać za nieważne (art. 58 § 1 i 2 k.c.), ponieważ pozostaje w rażącej sprzeczności z zasadami współżycia społecznego (art. 5 k.c.) oraz przepisami regulującymi odsetki maksymalne (art. 359 § 2 ¹ - § 2 ³ k.c.).

Tym samym w oparciu o umowę pożyczki pozwany był zobowiązany tylko do zapłaty kwoty 2.365,39 zł, na która składają się: 2.000 zł zwrotu kapitału oraz 365,39 zł odsetek.

Z treści pozwu wynika, iż pozwany już dokonał spłaty pożyczki w zakresie 1.318 zł, co oznacza, iż ciąży na nim obowiązek zapłaty kwoty 1.046,66 zł. Ponadto uzasadnione jest także roszczenie powodów o odsetki za opóźnienie od niespłaconych rat oraz niespłaconego kapitału, których wartość należało jednak zredukować do kwot odpowiednio: 34,22 zł i 11,24 zł, skoro zadłużenie pozwanego okazało się niższe, niż określone przez stronę powodową.

Zobowiązanie pozwanego względem powodów zamyka się więc w kwocie 1.092,12 zł, wraz z dalszymi odsetkami umownymi w wysokości dwukrotności odsetek ustawowych za opóźnienie od 26.02.2019 do dnia zapłaty, o czym orzeczono w pkt I wyroku, a pozostałym zakresie powództwo podlegało oddaleniu, jako nieuzasadnione (pkt II wyroku).

O kosztach procesu w pkt III wyroku Sąd postanowił zgodnie z zasadą ich stosunkowego rozdzielenia wyrażoną w treści art. 100 k.p.c., przyjmując, że powodowie wygrali proces na poziomie 40.44 %, a ich koszty wynosiły 1.017 zł. Tym samym pozwany winien pokryć koszty procesu powodów w zakresie 411,27 zł.

Sędzia

Hanna Woźniak

ZARZĄDZENIE

1.  (...) :

- (...);

2.  (...)

W., (...)

SSR Hanna Woźniak