Portal Orzeczeń Sądów Powszechnych

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 29 maja 2025 r.

Sąd Rejonowy w Toruniu IV Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie następującym:

Przewodniczący Sędzia Maria Szymańska

Protokolant sekretarz sądowy Barbara Borkowska

po rozpoznaniu w dniu 29 maja 2025 r. w T.

na rozprawie

sprawy M. G.

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddział w T.

o zwolnienie z obowiązku opłacania składek

na skutek odwołania od decyzji z dnia 13 grudnia 2024 r., znak (...)

zmienia zaskarżoną decyzję z dnia 13 grudnia 2024 r., znak (...) i zobowiązuje Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w T. do wszczęcia postępowania na podstawie wniosku M. G. z dnia 23 listopada 2024 r. o zwolnienie z obowiązku opłacania składek.

Sygn. akt IV U 67/25

UZASADNIENIE

Decyzją z dnia 13 grudnia 2024 r., znak (...), Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w T. – powołując się na art. 61a § 1 k.p.a. oraz art. 83b ust. 1 i art. 123 ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (Dz. U. z 2024 r., poz. 497), dalej: sus – odmówił M. G. wszczęcia postępowania w sprawie rozpatrzenia wniosku z dnia 23 listopada 2024 r. o zwolnienie z opłacenia należnych składek za grudzień 2024 r. na obowiązkowe ubezpieczenia emerytalne, rentowe i wypadkowe oraz dobrowolne ubezpieczenie chorobowe, Fundusz Pracy i Fundusz Solidarnościowy albowiem, zgodnie z ustaleniami organu, wnioskodawca nie jest płatnikiem składek prowadzącym pozarolniczą działalność gospodarczą na podstawie przepisów ustawy z dnia 6 marca 2018 r. – Prawo przedsiębiorców oraz innych przepisów szczególnych. W konsekwencji – wnioskodawca nie spełniał przesłanki do zwolnienia go z opłacenia należnych składek określonej w art. 17a ust. 1 sus.

M. G. wniósł odwołanie od powyższej decyzji, w którym zarzucił organowi, że nie przeanalizował jego statusu przedsiębiorcy. Wyjaśnił, że jest wspólnikiem spółki jawnej, ale jednocześnie prowadzi jednoosobową działalność gospodarczą na podstawie wpisu do CEiDG od maja 2022 r., w związku z czym spełnia warunek by skorzystać z tzw. wakacji składowych za grudzień 2024 r.

W odpowiedzi na odwołanie organ wniósł o oddalenie odwołania podtrzymując argumentację zawartą w skarżonej decyzji. Wskazał, że wnioskodawca istotnie prowadzi pozarolniczą działalność gospodarczą na podstawie wpisu w CEiDG, od 21 stycznia 2014 r. i z tego tytułu był zgłoszony do ubezpieczeń społecznych (kod (...)), w tym dobrowolnego ubezpieczenia chorobowego do 31 marca 2020 r., kiedy to działalność została zawieszona. Od 1 kwietnia 2020 r. zgłosił się natomiast do ubezpieczeń społecznych kodem (...), tj. jako wspólnik jednoosobowej spółki z ograniczoną odpowiedzialnością oraz wspólnik spółki jawnej, spółki komandytowej lub partnerskiej. Od 13 maja 2022 r. wnioskodawca wznowił prowadzenia pozarolniczej działalności gospodarczej, jednakże nie dokonał przerejestrowania na kod (...), co uczynił dopiero 20 stycznia 2025 r., jednocześnie wyrejestrowując się z ubezpieczeń z kodem (...). W okresie objętym wnioskiem, tj. za grudzień 2024 r. nie spełniał więc przesłanek do skorzystania z wnioskowanego prawa do zwolnienia z opłacania składek.

Na dalszym etapie postępowania strony podtrzymywały swoje stanowiska w sprawie.

Sąd ustalił co następuje:

M. G. od 21 stycznia 2014 r. prowadzi pozarolniczą działalność gospodarczą, NIP (...), zawieszoną z dniem 31 marca 2020 r. i ponownie wznowioną od 13 maja 2022 r.

Jednocześnie od dnia 9 października 2018 r. ubezpieczony jest wspólnikiem spółki jawnej pod firmą (...)

Z powyższych tytułów ubezpieczony dokonywał zgłoszeń do ubezpieczeń społecznych, w tym ubezpieczenia chorobowego, w różnych okresach.

/fakty bezsporne oraz dowód: wydruk z Centralnej Informacji KRS, informacja z konta ubezpieczonego – w aktach rentowych)

W dniu 23 listopada 2024 r. M. G. – jako płatnik prowadzący pozarolniczą działalność gospodarczą NIP (...) – złożył wniosek o zwolnienie z obowiązku opłacania składek za miesiąc grudzień 2024 r.

W efekcie jego rozpoznania, po przeanalizowaniu przebiegu dokonywanych przez wnioskodawcę zgłoszeń do ubezpieczeń społecznych, Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w T. wydał w dniu 13 grudnia 2024 r. skarżoną decyzję odmawiając wszczęcia postępowania w sprawie rozpatrzenia wniosku z dnia 23 listopada 2024 r. o zwolnienie z opłacenia należnych składek za grudzień 2024 r. na obowiązkowe ubezpieczenia emerytalne, rentowe i wypadkowe oraz dobrowolne ubezpieczenie chorobowe, Fundusz Pracy i Fundusz Solidarnościowy.

/fakty bezsporne oraz dowód : wniosek w aktach rentowych/

Sąd zważył, co następuje:

Powyższy stan faktyczny był bezsporny i wynikał z oświadczeń stron zawartych w składanych pismach i na rozprawie, znajdujących potwierdzenie w dokumentacji zawartej w załączonych aktach rentowych, których wiarygodność nie budziła również wątpliwości Sądu.

Odwołanie zasługiwało na uwzględnienie, jednakże z innych przyczyn niż wskazanych przez wnioskodawcę. Organ rentowy w uzasadnieniu skarżonej decyzji, a zwłaszcza w toku niniejszego postępowania odwoławczego, zdawał się nie zauważyć istotny skarżonej decyzji, która – zgodnie ze wskazaną w niej podstawą prawną i sentencją – nie była decyzją merytoryczną, a proceduralną. Prawidłowe postępowanie organu na tym etapie postępowania, opartym na procedurze administracyjnej, winno zostać ograniczone do zbadania czy skarżący spełnił odpowiednie przesłanki formalne, nie materialnoprawne, co w istotnie legło u podstaw faktycznych wydania skarżonej decyzji.

Zgodnie z art. 61a § 1 zd. 1 k.p.a., na który powołał się organ, gdy żądanie wszczęcia postępowania administracyjnego zostało wniesione przez osobę niebędącą stroną, organ administracji publicznej wydaje postanowienie o odmowie wszczęcia postępowania, zaś organ rentowy – zgodnie z art. 83b ust. 1 sus – decyzje. Jednocześnie kodeks postępowania administracyjnego dysponuje autonomiczną definicją strony tegoż postępowania. Zgodnie z art. 28 k.p.a. stroną jest każdy, czyjego interesu prawnego lub obowiązku dotyczy postępowanie albo kto żąda czynności organu ze względu na swój interes prawny lub obowiązek. Lektura obu przepisów traktowana łącznie i w izolacji od innych przepisów k.p.a. pozwala więc wywieść wniosek, że organ rentowy nie może odmówić wszczęcia postępowania administracyjnego, w sytuacji gdy żądanie wszczęcia postępowania zostało wniesione przez osobę, której interesu prawnego bądź obowiązku dotyczy postępowania albo która żąda czynności organu ze względu na swój interes prawny lub obowiązek.

W ocenie Sądu M. G. bezsprzecznie spełnił przesłanki strony w postępowaniu administracyjnym. Składając wniosek w postępowaniu przewidzianym przez obowiązujące przepisy prawne, wskazał bowiem, że jest płatnikiem składek z tytułu skonkretyzowanej, pozarolniczej działalności gospodarczej. W ocenie Sądu było to wystarczające, by uznać, iż skarżący spełnia przesłanki strony postępowania tj. że złożył wniosek o wszczęcie postępowania które dotyczyło jego interesu prawnego.

W doktrynie prawa administracyjnego przyjmuje się dwojakie zapatrywanie na pojęcie „strony” z art. 28 k.p.a. Według pierwszego z nich – subiektywnego - „k.p.a. ujmuje pojęcie strony w sposób jasny i logiczny, gwarantujący osobom, które w ich mniemaniu mają nie zaspokojone roszczenie prawne, możność uzyskania ich zaspokojenia. W myśl intencji autorów k.p.a. strona jest pojęciem procesowym, a nie kategorią prawa materialnego; stroną jest każdy, kto twierdzi wobec organu administracyjnego, że postępowanie administracji dotyczy jego interesu prawnego (obowiązku lub uprawnienia), albo kto żąda czynności organu, powołując się na istniejący, zdaniem jego, interes prawny lub obowiązek” ( A. Wróbel [w:] M. Jaśkowska, M. Wilbrandt-Gotowicz, A. Wróbel, Komentarz aktualizowany do Kodeksu postępowania administracyjnego, LEX/el. 2025, art. 28. za: E. Iserzon [w:] Komentarz, 1970, s. 90). Z kolei stosownie do drugiego z nich – obiektywnego - „Inicjatywa procesowa jednostki, jeśli w ogóle występuje, jest legitymowana. Podstawą legitymacji jest interes oparty na prawie, a więc – stosunek materialnoprawny określony w przepisie prawnym poza k.p.a.” ( tamże za: T. Bigo, Ochrona interesu indywidualnego w projekcie kodeksu postępowania administracyjnego, PiP 1960/3, s. 446). Przyjmując nawet bardziej rygorystyczną dla skarżącego, obiektywną wykładnię art. 28 k.p.a., przyznać należy, że skarżący był stroną w rozumieniu tego przepisu. Zarówno bowiem ze złożonego wniosku o tzw. wakacje składowe, jak i z reszty posiadanej dotychczas przez ZUS dokumentacji ubezpieczonego wynikało, iż był on osobą prowadzącą pozarolniczą działalność gospodarczą w różnych okresach, a więc osobą mieszcząca się w katalogu art. 8 ust. 6 ustawy systemowej. Wypada przypomnieć, iż organ samemu dostarczył Sądowi dokumenty, z których wynikało przynajmniej potencjalnie, a więc w sposób uprawniający do wszczęcia postępowania dotyczącego tzw. wakacji składowych, że skarżący ma interes prawny we wszczęciu tego postępowania.

Konkludując – w niniejszej sprawie spełnione zostały wszelkie przesłanki uprawniające M. G. do wszczęcia postępowania dotyczącego jego interesu prawnego. Ocena merytoryczna zaś, czy okres ubezpieczenia z konkretnego tytułu uprawniającego do tzw. wakacji składowych był zbieżny z okresem, w którym odwołujący złożył wniosek w przedmiocie zwolnienia z opłacenia składek nie mogła być tożsama z oceną, czy skarżący był stroną postępowania administracyjnego w myśl art. 28 k.p.a. Jako taka więc nie mogła stanowić podstawy decyzji o wszczęciu bądź o odmowie wszczęcia tego postępowania.

W związku z powyższym skarżona decyzja z dnia 13 grudnia 2024 r. podlegała zmianie poprzez zobowiązanie Zakładu Ubezpieczeń Społecznych
Oddział w T. do wszczęcia postępowania na podstawie wniosku M. G. z dnia 23 listopada 2024 r. o zwolnienie z obowiązku opłacania składek. Orzeczono na podstawie art. 477 ¹⁴ § 2 k.p.c.