Portal Orzeczeń Sądów Powszechnych

POSTANOWIENIE

Dnia 13 maja 2025 r.

Sąd Rejonowy w Toruniu III Wydział Rodzinny i Nieletnich w składzie następującym

Przewodniczący sędzia Kamilla Piórkowska

Protokolant stażysta Cezary Howis

Po rozpoznaniu w dniu 13 maja 2025r. w Toruniu

na rozprawie sprawy

z wniosku: K. J. (1)

z udziałem: M. J. (1) i Prokuratora Prokuratury Rejonowej Toruń - Wschód w Toruniu

o: zmianę miejsca pobytu odnośnie małoletnich N. J. i Z. J.

oraz

z wniosku: K. J. (1)

z udziałem: M. J. (1) i Prokuratora Prokuratury Rejonowej Toruń - Wschód w Toruniu

o: pozbawienie władzy rodzicielskiej odnośnie małoletnich N. J. i Z. J.

postanawia

1.  oddalić oba wnioski,

2.  kosztami postepowania obciążyć wnioskodawcę.

UZASADNIENIE

W dniu 9 stycznia 2024 r. K. J. (1) złożył wniosek domagając się ustalenia, że miejscem pobytu małoletnich S. J. (1), N. J. i Z. J. będzie każdorazowe miejsce pobytu ojca dzieci. Nadto wniósł o udzielenie zabezpieczenia poprzez ustalenie, iż przez czas trwania postępowania miejscem zamieszkania małoletnich będzie aktualne miejsce zamieszkania wnioskodawcy, tj. ul. (...), (...)-(...) B..

W uzasadnieniu wskazano, iż w wyroku rozwodowym z dnia 5 stycznia 2017 r. wydanym przez Sąd Okręgowy w Płocku w sprawie o sygn. akt I C2803/14 ustalono, że miejscem zamieszkania małoletnich S., N. i Z. będzie miejsce zamieszkania matki. Władzę rodzicielską pozostawiono obojgu rodzicom, przy czym M. J. (1) władzę tę ograniczono poprzez nadzór kuratora sądowego oraz zapewnienie małoletniemu S. pomocy psychologicznej. Wnioskodawca podkreślił, iż matka małoletnich zaniedbuje swoje obowiązki wobec dzieci, nie zapewnia im odpowiednich warunków do rozwoju w sferze zdrowotnej, edukacyjnej i emocjonalnej. Brak poczucia bezpieczeństwa spowodował u dzieci zaburzenia rozwoju psychicznego. Natomiast K. J. (1) jest w stanie zapewnić małoletnim wszelkie warunki materialne niezbędne do codzienne egzystencji, jest w stanie zadbać o realizowanie przez małoletnich obowiązku szkolnego, a także o ich psychofizyczny rozwój. (k. 4-4v, 10-10v akt)

Na rozprawie w dniu 19 kwietnia 2024 r. wnioskodawca K. J. (1) podtrzymał swój wniosek, zaś uczestniczka postępowania M. J. (1) wnosiła o jego oddalenie. (k. 41-41v akt)

W sprawie o sygn. akt III Nsm 647/24 K. J. (1) wnioskiem z dnia 19 kwietnia 2024 r. wniósł o pozbawienie M. J. (1) władzy rodzicielskiej nad małoletnimi dziećmi: S. J. (1), N. J. i Z. J..

W uzasadnieniu wniosku K. J. (1) wskazał, iż K., S., N. i Z. rodzeństwo J. są dziećmi pochodzącymi z jego związku małżeńskiego z M. J. (1), który został rozwiązany wyrokiem z dnia 5 stycznia 2017 r. Sądu Okręgowego w Płocku w sprawie I C 2803/14. K. J. (2) jest już osobą pełnoletnią. M. J. (1) posiada jeszcze dwoje dzieci, urodzonych po rozwodzie z wnioskodawcą – (...) córką i (...) syna. Według wiedzy wnioskodawcy, przed Sądem Rejonowym w Toruniu toczyło się postępowanie, które wykazywało rażące uchybienia matki w opiece nad jej małoletnim synem, w konsekwencji czego najmłodsze dziecko uczestniczki postepowania przebywa pod opieką swojego ojca. Pierwsze informacje, że z jego dziećmi źle się dzieje wnioskodawca otrzymał w 2022 roku, kiedy to S. uczestniczył wraz z grupą nastolatków w nękaniu niepełnosprawnego dziecka – założyli kanał na portalu społecznościowym „(...)”. Wówczas matka dziecka poprosiła wnioskodawcę aby pomógł on jej przewieźć syna do szpitala psychiatrycznego. Jednocześnie uczestniczka przyznała wnioskodawcy, że małoletni S. ma depresję i jest uzależniony od marihuany. Małoletni był agresywny, została wezwana policja, został on przymusowo przewieziony przez karetkę na oddział psychiatryczny. Okazało się, że małoletni S. zażywał także inne twardsze narkotyki. Wnioskodawca w celu pomocy synowi, załatwił mu leczenie w specjalistycznym ośrodku leczenia uzależnień, na co nie wyraziła zgody matka małoletniego. Po wyjściu S. ze szpitala, jego matka nie pomogła mu. Po tym zdarzeniu dzieci przestały rozmawiać z wnioskodawcą, obwiniając go o oddanie S. do szpitala psychiatrycznego. Wnioskodawca dowiedział się także, że dzieci zaniedbywały obowiązek szkolny, regularnie były nieobecne na lekcjach, nie uczyły się, miały opóźnienia edukacyjne. W dniu 28 października 2023 r. małoletni S. doznał zawału mięśnia sercowego i zatrzymania funkcji życiowych przez 30 minut, po przedawkowaniu (...). Okazało się, że małoletni S. już wcześniej znany był policji jako osoba nadużywająca narkotyków i alkoholu. Z informacji od innych osób, wnioskodawca dowiedział się, że jego dzieci miały przyzwolenie od matki na palenie papierosów od 12 roku życia, matka kupowała im e-papierosy i przyrządy do palenia marihuany. W domu często panował bałagan i brud, a dzieci były głodne i zaniedbane, często przebywały same w domu. Małoletnia N. już w wieku 13 lat miała kontakty intymne z mężczyznami, a małoletni S. bardzo często wracał do domu w stanie znacznego odurzenia narkotykami i zasypiał w wannie pełnej wody. (k. 3-9 akt III Nsm 647/24)

Zarządzeniem z dnia 29 kwietnia 2024 r. Przewodniczący zarządził połączenie sprawy o sygn. akt III Nsm 647/24 do wspólnego rozpoznania i rozstrzygnięcia ze sprawą I. N. 395/24 i dalsze prowadzenie jej łącznie pod sygn. akt III Nsm 395/24. (k. 94 akt III Nsm 647/24)

Postanowieniem z dnia 22 maja 2024 r. Sąd Rejonowy w Toruniu umorzył postępowanie w części dotyczącej żądania ustalenia miejsca pobytu małoletniego S. J. (1) oraz w części dotyczącej żądania pozbawienia władzy rodzicielskiej nad S. J. (1), albowiem w dniu 12 maja 2024 r. S. J. (1) osiągnął pełnoletność, a tym samym nie pozostaje on już pod władzą rodzicielską, jego miejsce zamieszkania i pobytu nie jest związane z miejscem zamieszkania któregokolwiek z rodziców i w tym zakresie rozstrzygnięcie jest niedopuszczalne. (k. 77)

Postanowieniem z dnia 4 lipca 2024 r. Sąd Rejonowy w Toruniu oddalił wniosek o udzielenie zabezpieczenia. (k. 128)

Na rozprawie w dniu 13 maja 2025 r. wnioskodawca podtrzymał swoje stanowisko, uczestniczka wnosiła o oddalenie obu wniosków (k. 234).

Sąd ustalił, co następuje:

Małoletnia N. J. urodzona (...) oraz małoletnia Z. J. urodzona (...) są dziećmi pochodzącymi ze związku małżeńskiego K. J. (1) i M. J. (1).

/okoliczność bezsporna/

Wyrokiem z dnia 5 stycznia 2017 r. wydanym w sprawie I C 2803/14 Sąd Okręgowy w Płocku rozwiązał przez rozwód związek małżeński K. J. (1) i M. J. (1). W punkcie 2 wyroku Sąd pozostawił obojgu rodzicom władzę rodzicielską nad małoletnimi dziećmi: K. J. (2), S. J. (1), N. J. i Z. J., przy czym M. J. (1) ograniczył tę władzę poprzez:

- nadzór kuratora sądowego, zobowiązując kuratora do składania raz w miesiącu sprawozdań z nadzoru,

- nakazanie M. J. (1) udziału w warsztatach psycho-edukacyjnych „(...)” w celu podniesienia kompetencji rodzicielskich,

- zapewnienie małoletniemu synowi S. J. (1) pomocy psychologicznej.

Miejsce zamieszkania małoletnich Sąd ustalił w punkcie 4 wyroku w miejscu zamieszkania matki M. J. (1). W punkcie 6 wyroku Sąd ustalił, że K. J. (1) będzie kontaktował się z małoletnimi dziećmi w pierwszy i trzeci weekend miesiąca, tj. od piątku od godziny 16.00 do niedzieli do godziny 16.00, przy czym każdorazowo K. J. (1) przyjedzie po dzieci do ich miejsca zamieszkania i odwiezie po zakończeniu kontaktów do ich miejsca zamieszkania, zaś koszty podroży w pierwszy weekend miesiąca pokryje M. J. (1) poprzez przekazanie K. J. (1) kwoty 50 zł w dniu przyjazdu po dzieci, a koszt podroży w trzeci weekend miesiąca pokryje K. J. (2).

/dowód: dokumenty z akt sprawy I C 2803/14 Sądu Okręgowego w Toruniu/

Postanowieniem z dnia 8 lutego 2022 r. wydanym w sprawie III Nsm 507/21 Sąd Rejonowy w Toruniu zmienił punkt II wyroku Sądu Okręgowego w Płocku z dnia 5 stycznia 2017 r. w sprawie I C 2803/14 w ten tylko sposób, że utrzymał w mocy ograniczenie władzy rodzicielskiej M. J. (1) nad jej małoletnimi dziećmi: K. J. (2), S. J. (1), N. J. i Z. J., dodatkowo na mocy art. 109 § 1 i § 2 pkt 1 kro zobowiązał M. J. (1) do współpracy z asystentem rodziny, a wykonanie tego zobowiązania poddał kontroli kuratora sądowego.

Podstawą wszczęcia ww. postępowania było zawiadomienie kuratora sądowego o konieczności wszczęcia postepowania o zmianę postanowienia z dnia 5 stycznia 2017 r. w sprawie małoletnich K., S., N., Z. J. w ten sposób, że zobowiązać matkę małoletnich M. J. (1) do współpracy z asystentem rodziny. W uzasadnieniu zawiadomienia kurator wskazał, że sytuacja rodzinna małoletnich jest coraz trudniejsza i wymaga podjęcia dodatkowych działań. Matka małoletnich nie pracuje zawodowo, jest niewydolna wychowawczo, nie umie dopilnować małoletnich w kwestii nauki zdalnej.

/dowód: dokumenty z akt sprawy III Nsm 507/21 Sądu Rejonowego w Toruniu/

Postanowieniem z dnia 12 sierpnia 2022 r. wydanym w sprawie III Nkd 170/22 Sąd Rejonowy w Toruniu uznał, że nieletnia N. J. wykazuje przejawy demoralizacji polegające na tym, że uchyla się od realizacji obowiązku szkolnego i nie stosuje się do poleceń matki i za to na mocy art. 6 pkt 5 upn zastosował wobec nieletniej środek wychowawczy w postaci nadzoru kuratora sądowego i na podstawie art. 6 pkt 2 zobowiązał nieletnią do regularnego uczestniczenia w zajęciach lekcyjnych, co poddał kontroli kuratora sądowego sprawującego nadzór. Zobowiązał kuratora do składania sprawozdań odnośnie nieletniej co 3 miesiące.

/dowód: dokumenty z akt sprawy III Nkd 170/22 Sądu Rejonowego w Toruniu /

Małoletnia N. J. ma (...) lat. Małoletnia nie uczęszczała do żłobka, opiekę nad małoletnią sprawowała głównie matka. Powtarzała klasę I, II, IV i V. Na poziomie klasy IV realizowała naukę w trybie edukacji pozaszkolnej, nie zdała jednak egzaminów klasyfikacyjnych z 4 przedmiotów. Małoletni nie jest leczona specjalistycznie, nie przyjmuje żadnych leków, nie była leczona psychiatrycznie. Z uwagi na zasłabnięcia, mroczki przed oczami, zawroty głowy, małoletnia była diagnozowana na Oddziale Pediatrii, Endokrynologii, Diabetologii i Neurologii Dziecięcej – diagnozowano u niej (...), (...) oraz niedobór witaminy D3. Małoletnia cierpi na zaburzenia koordynacji ruchu. Od ubiegłego roku małoletnia uczęszcza do Szkoły Podstawowej nr (...), ma niską frekwencję na zajęciach edukacyjnych. Uzyskuje zróżnicowane wyniki w nauce, pracuje niesystematycznie, często uskarża się na ból głowy i prosi o zwolnienie z lekcji z powodu słabszego samopoczucia.

Małoletnia N. była diagnozowana w Poradni Psychologiczno-Pedagogicznej z powodu trudności w nauce – jako przyczynę trudności edukacyjnych wskazano niższy niż przeciętny rozwój intelektualny i rozlegle zaległości w nauce utrudniające opanowanie bieżących treści. Wskazano, że obszarami wymagającymi szczególnego wzmocnienia u małoletniej są: myślenie logiczne, zasób wiadomości ogólnych i słownictwa, rozumowanie ilościowe. Matkę małoletniej nic nie niepokoi z funkcjonowaniu córki, która ma słabą orientację w sprawach dziecka, nie pamięta które klasy powtarzała, jakie osiągała wyniki w nauce.

Obecnie małoletnia N. J. nie sprawia żadnych problemów wychowawczych. Jest dzieckiem uczuciowym, wrażliwym, bardzo szybko się denerwuje, gdy napotyka na przeszkody. Chętnie pomaga w pracach domowych. Jest opiekuńcza wobec młodszego rodzeństwa.

Małoletnia Z. J. ma (...) lat. Nie uczęszczała do żłobka, do przedszkola poszła w wieku 4– 5 lat. Klasę „0” realizowała w Szkole Podstawowej nr (...) w T. – była sugestia odroczenia od obowiązku szkolnego, ale matka małoletniej nie wyraziła na to zgody. Małoletnia powtarzała dwukrotnie klasy I. Realizowała również naukę na zasadach edukacji domowej w „Szkole w chmurze” w roku szkolnym 2022/2023, ale nie podeszła do egzaminów końcowych z edukacji wczesnoszkolnej i języka angielskiego. Obecnie uczęszcza do Szkoły Podstawowej nr (...). Otrzymała promocję do klasy następnej w trybie warunkowym z uwagi na niską frekwencję.

Małoletnia Z. była diagnozowana w Poradni Psychologiczno-Pedagogicznej dwukrotnie z powodu trudności w nauce – jej ogólny rozwój intelektualny kształtuje się w dolnych granicach wyników przeciętnych. W ocenie diagnostów przyczyna trudności w aktualnym funkcjonowaniu Z. są słabiej ukształtowane funkcje słuchowo-językowe, pamięć słuchowa. Wskazano, że obszarami szczególnego wzmocnienia są zasób słownictwa, percepcja słuchowa, pamięć słuchowa.

Zdaniem matki dziecka małoletnia Z. jest pogodną, energiczną i wesołą dziewczynką. Lubi rysować, malować, układać puzzle, grać w piłkę nożną. Nie jest leczona specjalistycznie. Jest najbardziej związana z siostrą N.. Ojciec małoletniej ma słabą wiedzę na temat córki, nie potrafi jej scharakteryzować ani opisać jej zasobów. Małoletnia pozostaje pod bezpośrednią opieką matki i z nią zamieszkuje.

Małoletnia Z. J. swojego taty praktycznie nie poznała, nie wie gdzie mieszka. Ostatni raz widziała go chyba w 2023 r. Wnioskodawca nie interesuje się córką, nie spędza z nią czasu, nie pamięta o uroczystościach, nie dzwoni. Dla małoletniej Z. najważniejsza jest jej siostra N., która się nią opiekuje troszczy i o nią dba. Małoletnia jest zagubiona w obecnej sytuacji rodzinnej – przeżywa niezgodność pomiędzy światem życzeń i oczekiwań, a rzeczywistością. W obliczu takiej sytuacji może być szczególnie narażona na podwyższony poziom lęku, smutku, bezradności, złości. Obawia się, że może zamieszkać z ojcem i jego nową rodziną – nie jest na to gotowa. Małoletnia jest emocjonalnie związana zarówno z mamą i rodzeństwem, szczególnie z siostrą N.. Jej więzi z ojcem nie zostały prawidłowo ukształtowane. Relacje małoletniej z ojcem są znacznie rozluźnione z uwagi na niewielki udział ojca w jej życiu.

Matka małoletnich M. J. (1) ma (...) lat, posiada wykształcenie podstawowe. Pracuje jako przedstawiciel handlowy w firmie (...) na podstawie umowy zlecenia. Jej deklarowane wynagrodzenie za pracę wynosi 6.000 zł. Ponadto otrzymuje na dzieci alimenty łącznej wysokości 750 zł (3 x 250 zł), świadczenie wychowawcze w łącznej wysokości 2.400 zł i zasiłek rodzinny w wysokości 372 zł. Nie jest leczona specjalistycznie ani odwykowo, nie przyjmuje żadnych leków. Uczestniczka oświadczyła, że nie pije alkoholu i nie stosuje innych używek. Nie była karana.

M. J. (2) posiada sześcioro dzieci:

- syna K. J. (2) – lat (...), wykształcenia podstawowe, pracuje w branży budowlanej, karanym, nie odbył karę ograniczenia wolności w postaci wykonania prac społecznych z powodu zdiagnozowanej depresji; pozostaje pod kontrolą psychiatry, przyjmuje leki;

- syna S. J. (1) – lat (...) przebywa pod opieką (...) ośrodka (...) w P. z powodu nieodwracalnego uszkodzenia ośrodkowego układu nerwowego na skutek użycia środków psychoaktywnych;

- córkę N. J.;

- córkę Z. J.;

- córkę L. J. – lat (...), realizuje terapię psychologiczną w związku ze zdiagnozowanym (...), ojciec dziecka nie jest znany;

- syna N. J.-T. – lat (...), który pozostaje pod opieką ojca P. T..

Ojciec małoletnich K. J. (1) ma (...) lat, ma wykształcenie podstawowe. Pracuje w firmie (...) na stanowisku kontrolera jakości, zatrudniony jest na podstawie umowy o pracę na czas nieokreślony. Jego deklarowany dochód miesięczny wynosi 11.000 zł, płaci na dzieci alimenty w łącznej wysokości 750 zł miesięcznie. Wnioskodawca choruje na nadciśnienie, przyjmuje na stałe leki. Nie jest leczony psychiatrycznie ani odwykowo. Wnioskodawca zaprzeczył nadużywaniu alkoholu, od 3 miesięcy utrzymuje abstynencję. Wskazał, że wcześniej pił alkohol codziennie, w 2009 roku był karany za spowodowanie wypadku pod wpływem alkoholu, miał odebrane prawo jazdy na okres roku. Obecnie wnioskodawca pozostaje w związku małżeńskim z S. J. (2), lat (...), która pracuje w (...). Kobieta choruje na padaczkę i pozostaje pod stałą kontrolą neurologa, przyjmuje leki, nie jest leczona psychiatrycznie i odwykowo, nie pije alkoholu, jest niekarana. W dniu 1 grudnia 2024 roku wnioskodawcy urodziło się z jego obecnego związku małżeńskiego dziecko – F. J.. Żona wnioskodawcy posiada także dziecko z poprzedniego związku – (...) K.. Córka żony wnioskodawcy zna małoletnie córki wnioskodawcy, jednak nie posiadają one relacje i nie utrzymują kontaktów. Wnioskodawca wraz z żoną i dwójką małoletnich mieszka w domu o powierzchni 100 m ^{( 2)}, który stanowi własność wnioskodawcy – są w nim 3 pokoje, kuchnia łazienka i użytkowe poddasze, dotychczas nie przystosowane do zamieszkania.

Strony pozostawały ze sobą w związku małżeńskim w latach (...). Ich pożycie przebiegało w burzliwej atmosferze. Dochodziło do awantur, interwencji policji i okresowych rozstań. Dzieci były świadkami ich kłótni. Strony odmiennie wskazują przyczynę rozpadu ich związku. Wzajemnie oskarżają się zaniedbania względem siebie i małoletnich dzieci. M. J. (1) uważa, że powodem rozstania było nadużywanie alkoholu przez byłego męża, czemu towarzyszyły inicjowane przez niego liczne awantury i przemoc. Ponadto zarzucono mu brak zaangażowania, w tym emocjonalnego w procesie opiekuńczo-wychowawczym małoletnich dzieci. K. J. (1) natomiast uważa, że ich związek nie przetrwał z powodu licznych zdrad, których dopuściła się jego była żona. Ponadto uważa, że M. J. (1) nie dbała o dom, lubiła imprezować i zaniedbywała dzieci. Wnioskodawca przyznał, że pił alkohol, a w ich domu były liczne kłótnie, niemniej zaprzeczył by to on był ich prowodyrem i stosował kiedykolwiek przemoc. Wobec K. J. (1) prowadzona była procedura Niebieskiej Karty, toczyło się też postępowanie o stosowanie przemocy, ostatecznie sprawa została umorzona.

Po rozstaniu stron w (...)roku dzieci pozostały z matką. Pomimo ustalenia w wyroku rozwodowym kontaktów wnioskodawcy z dziećmi, ich spotkania odbywały się jedynie kilka razy w roku. Z upływem czasu kontakt ten zanikał i od 4 lat wnioskodawca praktycznie nie widuje się z dziećmi. Mimo złożenia przez niego wniosku o zmianę miejsca pobytu małoletnich i przejęcia nad nimi opieki, wnioskodawca nadal nie utrzymał z dziećmi kontaktu. Między nim a małoletnimi nie ma więzi emocjonalnej. Wnioskodawca nie podejmuje żadnych działań w celu zabezpieczenia podstawowych potrzeb małoletnich w sytuacji planowanej zmiany ich środowiska.

/dowód: sprawozdanie z wywiadu środowiskowego – k. 28-33, 49-73,

notatki z wysłuchania małoletnich – k. 34,

sprawozdania z przebiegu nadzoru nad wykonywaniem władzy rodzicielskiej –

k. 84-86,

świadectwo szkolne mał. N. J. – k. 93-93v,

opinia (...) dot. mał. N. J. – k. 94-95v,

dokumentacja medyczna mał. N. J. – k. 98-106, 222-223,

korespondencja uczestników postępowania – k. 107-121 oraz k. 15-18, 45-93 akt

III Nsm 647/24,

świadectwo szkolne mał. Z. J. – k. 122-123,

opinia (...) dot. mał. Z. J. – k. 123-124,

pismo KP T.-Ś. – k. 160-161,

informacje ze szkoły – k. 162-175, 177-179,

dokumentacja fotograficzna – k. 10-14, 39-39, 43-44 akt III Nsm 647/24,

dokumentacja medyczna S. J. (3) – k. 19-21, 25-35 akt III Nsm

647/24,

oceny szkolne – k. 226-231,

dokumentacja medyczna mał. Z. J. – k. 232-233,

zeznania świadka S. J. (2) – k. 188v-190,

zeznania świadka S. W. – k. 190-191,

zeznania świadka L. B. – k. 191-191v,

zeznania świadka A. R. – k. 191v-192,

zeznania świadka A. R. – k. 192-192v,

przesłuchanie K. J. (1) – k. 234-234v,

przesłuchanie M. J. (1) – k. 234v-235/

W trakcie badania przez biegłych z OZSS w T. matka małoletnich M. J. (1) deklarowała więzi uczuciowe z dziećmi. Uczestniczka postępowania nie dopuszcza zastrzeżeń co do jakości sprawowanej nad małoletnimi opieki. Z uwagi na prezentowane deficyty osobowościowe ma obniżone kompetencje i predyspozycje wychowawcze. Nie jest zdolna do sprawowania opieki nad potomstwem w sposób odpowiedzialny i nie zapewnia dzieciom stabilnych i bezpiecznych warunków rozwojowych. Uczestniczka dba jedynie o zaspokojenie podstawowych potrzeb dzieci, jest mało uważna na potrzeby małoletnich, nie potrafi ich rozpoznawać, zrozumieć i zaspokajać. Z uwagi na zaniedbania naraziła małoletnich na poważne problemy zdrowotne i opóźnienia rozwojowe. Mała matka małoletnich prezentuje niski poziom predyspozycji, co uniemożliwia zdolność do intencjonalnego prowadzenia procesu wychowawczego. Pomimo kontroli i ingerencji zewnętrznej dotychczasowe doświadczenia w zakresie sprawowania pieczy nad małoletnimi ujawniły szereg nieprawidłowości, uchybień i zaniedbań, brak determinacji w korekcji własnego postępowania, powielanie utrwalonych destruktywnych skryptów zachowań, odporność na przyjmowanie konstruktywnych informacji zwrotnych z otoczenia. Powyższe fakty negatywnie rokują w kwestii pozostawienia małoletnich pod opieką matki.

K. J. (1) w trakcie badania przez biegłych z (...) w T. deklarował więź z córkami i chęć dążenia do przejęcia opieki nad dziećmi. Pomimo świadomości, że matka małoletnich nie zapewnia dzieciom odpowiednich warunków wychowania i opieki pozostawał bierny wobec ich trudnej sytuacji, nie interesował się wystarczająco ich sprawami, nie zabiegał o systematyczny kontakt, co przyczyniło się do rozluźnienia więzi z małoletnią N. i braku ich wytworzenia w relacji z małoletnią Z.. Wnioskodawcy trudno zrozumieć negatywne postawy małoletnich wobec niego i niechęć do ich wzajemnych kontaktów. K. J. (1) jako rodzic stara się być otwarty na pragnienia dzieci, jednak nie potrafi swobodnie okazywać swojego ustosunkowania emocjonalnego w bezpośredniej relacji, jest odczytywany jako zdystansowany. Chciałby by każde z dzieci czuło się kochane, jednak w sytuacji, gdy dziecko nie spełnia jego oczekiwań – może okazywać ochłodzenie w relacji. Pozostaje bierny, bezradny w bezpośredniej relacji, brak mu również treningu wychowawczego, może okazywać zniecierpliwienie, gdy dziecko zbytnio angażuje rodzica. Nie okazuje uwrażliwienia na problemy dzieci. Akcentuje tylko te poczynania, które są zgodne z jego poglądami, oczekiwaniami. W aktualnej sytuacji rodzinnej nie w pełni rozumie przeżywane przez dzieci emocje i wynikające z tego ustosunkowanie dziewczynek do niego. Postawy i podejmowane działania ojca małoletnich nie sprzyjały wzmocnieniu relacji z dziećmi a wpływają na ich dalsze zakłócenia i rozluźnienie. Wnioskodawca nie posiada odpowiednich zasobów i kompetencji do zajmowania się dziećmi na co dzień. Wskazanym jest udział wnioskodawcy w konsultacji z psychologiem.

Biegli z OZSS w T. wskazali, że małoletnia N. J. jest związana uczuciowo z mamą i rodzeństwem. Jej więzi z ojcem są zachowane, ale silnie zakłócone. W poczuciu małoletniej to mama rozumie jej potrzeby i stara się je zaspokajać. Mama jest emocjonalnie stabilna, przewidywalna, nie wprowadza w domu napięcia, nerwowości. Relacje z nią układają się w płaszczyźnie partnerskiej, obustronnego zaufania. Małoletnia nie odczuwa natomiast satysfakcji z relacji z ojcem – odbiera go jako osobę chłodną, nie dostrzegającą jej problemów i potrzeb. Ma wątpliwości czy jest przez ojca kochana. Nadmierna sztywność taty, brak zainteresowania jej sprawami, są odbierane z dezaprobatą i powodują izolowanie się od tego rodzica. Ocenia tatę i kreuje postawy wobec niego na postawie treści przekazywanych przez mamę, ale także percepcji własnych doświadczeń w relacji z nim.

W opinii wskazano, że z psychologicznego punktu widzenia sytuacja emocjonalna dziecka jest złożona. Małoletnia N. została wprowadzona w sprawy dorosłych, uczestniczyła w wielu sytuacjach konfrontacyjnych pomiędzy rodzicami, otrzymywała informacje nieadekwatne do jej wieku i możliwości psychofizycznych, co znacznie przeciąża ją emocjonalnie. W obliczu takiej sytuacji może być szczególnie narażona na podwyższony poziom lęku, smutku, bezradności, złości, pojawianie się objawów psychosomatycznych. Na obecnym etapie silnie identyfikuje się z mamą i jej postawami. Nie ujawnia gotowości nawet do spotkań z tatą.

Środowisko wychowawcze, w którym wzrasta małoletnia N. od wielu lat funkcjonuje nieprawidłowo. Skutkuje to znacznymi trudnościami przystosowawczymi małoletniej szczególnie w aspekcie zdrowotnym, szkolnym i emocjonalnym. Posiada rozległe zaległości w nauce utrudniające opanowanie bieżących treści programowanych. Poziom wiedzy ogólnej i słownictwa świadczy również o trudnościach i zaniedbaniach również w tym zakresie. N. wymaga w tym zakresie specjalistycznej pomocy. Małoletnia doświadczyła rażących zaniedbań ze strony obojga rodziców, narażona została na zjawisko perentyfikacji, wielokrotnie przejmując odpowiedzialność za młodsze rodzeństwo. Wykazuje cechy niedostosowania społecznego. Dla dalszego prawidłowego rozwoju koniecznym jest zapewnienie jej stabilnych i bezpiecznych warunków rozwojowych.

W ocenie biegłych proces socjalizacji małoletniej Z. J. przebiega nieprawidłowo. Małoletnia jest dzieckiem rozwijającym się ze znacznymi zakłóceniami sfery edukacyjnej i sfery emocjonalnej. Stara się być pogodna, pozytywnie nastawiona do ludzi, potrafi nawiązywać kontakty, nie ujawnia lęku wobec nowych osób i sytuacji. Wykazuje dużą ciekawość poznawczą, jest bardzo sprawna ruchowo. Jest otwarta na nowe doświadczenia, ma zainteresowania i żywą wyobraźnię. Wymaga stymulacji rozwoju i znacznej pomocy w wyrównywaniu braków edukacyjnych. Jej potrzeby rozwojowe nie są prawidłowo zaspokajane w dotychczasowym środowisku. Matka pod opieką której małoletnia pozostawała nie zapewniała jej systematycznej realizacji obowiązku przedszkolnego jak i szkolnego. Małoletnia wymaga stabilnych i bezpiecznych warunków rozwoju.

Sąd ustalił, co następuje:

Powyższy stan faktyczny w sprawie Sąd ustalił w oparciu o dowód z przesłuchania stron postępowania K. J. (1) i M. J. (1), zeznań świadków S. J. (2), S. W., L. B., A. R., A. R. oraz dokumentów zebranych w aktach sprawy, w tym wywiadów kuratora sądowego oraz opinię OZSS w T., a także w oparciu o dokumenty zebrane w aktach sprawy I C 2803/14 Sądu Okręgowego w Toruniu, III Nsm 507/21 Sądu Rejonowego w Toruniu i III Nkd 170/22 Sądu Rejonowego w Toruniu.

Stosownie do treści z art. 230 kpc w związku z art. 13 § 2 kpc uznano za bezsporne okoliczności faktyczne przytoczone w pismach procesowych, w części w jakiej nie zostały zakwestionowane przez stronę przeciwną, gdyż nie budziły wątpliwości co do zgodności z prawdziwym stanem rzeczy i znalazły, w odpowiednim zakresie, potwierdzenie w pozostałym materiale procesowym zgromadzonym w sprawie.

Sąd dał w znacznej mierze wiarę zeznaniom świadka S. J. (2) na okoliczność wykazania rażących nieprawidłowości w sprawowaniu władzy rodzicielskiej przez uczestniczkę postepowania nad dziećmi, w szczególności problemów wychowawczych dzieci, uzależnienia od narkotyków syna S., spożywania alkoholu przez dzieci, braku realizowania obowiązku szkolnego, rażącego zaniedbywania dzieci, braku zaspokajania ich potrzeb oraz rażącego postępowania matki wobec dzieci, a także świadków A. W., L. B., A. R. i A. R. na fakty związane z wykonywaniem władzy rodzicielskiej przez uczestniczkę postępowania nad małoletnimi dziećmi, problemów wychowawczych z dziećmi, czasu ich trwania, sposobu podejmowanych przez matkę do ich rozwiązywania i ich skutków, uznając je za spójne, rzeczowe i przystające do reszty zebranego w sprawie materiału dowodowego. Dokonując ustaleń w oparciu o powyższe zeznania Sąd miał jednak na względzie, iż świadkowie ci pozostawali w kręgu osób najbliższych – rodziny i przyjaciół stron, wobec czego przejawiali tendencje do tego, aby przedstawiać strony w jak najkorzystniejszym świetle.

Co do zasady Sąd nie znalazł też podstaw, aby odmówić wiary twierdzeniom stron na okoliczność istnienia podstaw do pozbawienia uczestniczki władzy rodzicielskiej nad małoletnimi dziećmi N. i Z. J. i zmiany miejsca ich pobytu, bowiem zeznania te co do faktów były zgodne.

Sąd brał pod uwagę jedynie zeznania świadków i wyjaśnienia stron w zakresie faktów, a nie ich ocen czy opinii.

Korzystając z dyspozycji art. 216 ¹ kpc Sąd wysłuchał małoletnią N. J. i stosownie do okoliczności, rozwoju umysłowego, stanu zdrowia i stopnia dojrzałości małoletniej uwzględnił jej zdanie i rozsądne życzenia. Małoletnia Z. J. oświadczyła, ze nie chce być wysłuchana.

Przechodząc do rozważań prawnych należy wskazać, że stosownie do treści art. 97 § 2 kodeksu rodzinnego i opiekuńczego o istotnych sprawach dziecka podlegającego władzy rodzicielskiej rodzice rozstrzygają wspólnie, a w razie braku porozumienia pomiędzy nimi rozstrzyga sąd opiekuńczy. Do istotnych spraw dziecka należy ustalenie miejsca pobytu dziecka.

Zgodnie z przepisami kodeksu rodzinnego i opiekuńczego dziecko pozostaje aż do pełnoletności pod władzą rodzicielską. Władza rodzicielska przysługuje obojgu rodzicom. Władza rodzicielska obejmuje w szczególności obowiązek i prawo rodziców do wykonywania pieczy nad osobą i majątkiem dziecka oraz do wychowania dziecka, z poszanowaniem jego godności i praw. Dziecko pozostające pod władzą rodzicielską winno rodzicom posłuszeństwo, a w sprawach, w których może samodzielnie podejmować decyzje i składać oświadczenia woli, powinno wysłuchać opinii i zaleceń rodziców formułowanych dla jego dobra. Władza rodzicielska powinna być wykonywana tak, jak tego wymaga dobro dziecka i interes społeczny. Rodzice przed powzięciem decyzji w ważniejszych sprawach dotyczących osoby lub majątku dziecka powinni je wysłuchać, jeżeli rozwój umysłowy, stan zdrowia i stopień dojrzałości dziecka na to pozwala, oraz uwzględnić w miarę możliwości jego rozsądne życzenia. Rodzice wychowują dziecko pozostające pod ich władzą rodzicielską i kierują nim. Obowiązani są troszczyć się o fizyczny i duchowy rozwój dziecka i przygotować je należycie do pracy dla dobra społeczeństwa odpowiednio do jego uzdolnień.

Konwencja o prawach dziecka z dnia 20 listopada 1989r. (ogłoszona i przyjęta w Rzeczypospolitej Polskiej 23 grudnia 1991r.) w art. 18 wskazuje wprost, że Państwa-Strony podejmą wszelkie możliwe starania dla pełnego uznania zasady, że oboje rodzice ponoszą wspólną odpowiedzialność za wychowanie i rozwój dziecka. Rodzice lub w określonych przypadkach opiekunowie prawni ponoszą główną odpowiedzialność za wychowanie i rozwój dziecka. Jak najlepsze zabezpieczenie interesów dziecka ma być przedmiotem ich największej troski. informacje o jednostceorzeczenia sądóworzeczenia administracjitezy z piśmiennictwakomentarze

monografie

Z powyższych przepisów prawa wynika, że każde małoletnie dziecko ma prawo do wychowania przez oboje swoich rodziców i każde z rodziców ma prawo i obowiązek wychowania swojego dziecka. Są to prawa nadrzędne, zapewniające prawidłowy rozwój dziecka zarówno w aspekcie emocjonalnym, jak i społecznym i intelektualnym. Wychowanie dziecka przez oboje rodziców zapewnia dziecku stabilizację i poczucie bezpieczeństwa, stanowi gwarancję prawidłowego wychowania i rozwoju dziecka a potem młodego człowieka. W ocenie Sądu jest to tak podstawowe prawo dziecka, że odstępstwa od zasady wychowania dziecka przez oboje rodziców musi być absolutnie wyjątkowe.

Przepisy kodeksu rodzinnego i opiekuńczego przewidują możliwość pozbawienia rodzica władzy rodzicielskiej nad dzieckiem. Art. 111 k.r.o. stanowi, że jeżeli władza rodzicielska nie może być wykonywana z powodu trwałej przeszkody albo jeżeli rodzice nadużywają władzy rodzicielskiej lub w sposób rażący zaniedbują swe obowiązki względem dziecka, sąd opiekuńczy pozbawi rodziców władzy rodzicielskiej. Pozbawienie władzy rodzicielskiej może być orzeczone także w stosunku do jednego z rodziców. Sąd może pozbawić rodziców władzy rodzicielskiej, jeżeli mimo udzielonej pomocy nie ustały przyczyny zastosowania art. 109 § 2 pkt 5, a w szczególności gdy rodzice trwale nie interesują się dzieckiem. W razie ustania przyczyny, która była podstawą pozbawienia władzy rodzicielskiej, sąd opiekuńczy może władzę rodzicielską przywrócić.

Przez trwałą przeszkodę uniemożliwiającą wykonywanie władzy rodzicielskiej należy rozumieć taki układ stosunków, który wyłącza sprawowanie przez rodziców władzy rodzicielskiej na stałe w tym sensie, że albo według rozsądnego przewidywania nie można ustalić czasu istnienia tej przyczyny, albo będzie ona istniała przez długi czas (postanowienie SN z 2 czerwca 2000 r., II CKN 960/2000, Lexis.pl nr 379813). Nadużywanie władzy rodzicielskiej polega na wysoce nagannym zachowaniu się rodzica wobec dziecka, np. stosowaniu kar cielesnych, nadmiernym karceniu, zmuszaniu do nieodpowiedniej pracy, nakłanianiu do popełnienia przestępstwa. Za nadużycie władzy rodzicielskiej i rażące zaniedbywanie wynikających z niej obowiązków można uznać celowe izolowanie dziecka od drugiego rodzica i jego psychiczne sobie podporządkowanie (postanowienie SN z 1 października 1998 r., I CKN 834/98, LexisNexis nr 333813, OSNC 1999, nr 4, poz. 72, w: G. Jędrejek, Komentarz do art. 111 k.r.o., SIP 2014). Nadużycie władzy rodzicielskiej nie musi zachodzić bezpośrednio wobec dziecka. Za naruszenie obowiązków wobec dziecka można uznać uchylanie się od świadczeń alimentacyjnych, nadużywanie alkoholu, uprawianie przestępczego procederu (postanowienie SN z 12 stycznia 2000 r., III CKN 834/99, Lexis.pl nr 1517567, w: G. Jędrejek, Komentarz do art. 111 k.r.o., SIP 2014). Rażące zaniedbywanie obowiązków może również polegać na całkowitym zerwaniu więzi z dzieckiem, braku zainteresowania jego losem, wieloletnim nieutrzymywaniu kontaktów z dzieckiem z przyczyn leżących po stronie rodzica. (zob. Komentarz do akr 111 k.r.o. E. Trybulskiej-Skoczelas, publ. LEX).

Na podstawie materiału zebranego w sprawie, w tym opinii biegłych z OZSS w T. można stwierdzić, że proces socjalizacji małoletnich przebiega wadliwie. Małoletnie N. i Z. siostry J. dorastały w zmiennym środowisku wychowawczym, pozbawionym prawidłowych relacji, wartości i oddziaływań rodzicielskich niezbędnych do ich harmonijnego rozwoju. Sytuacja rodzinna zdecydowanie wpływa na ich niestabilność emocjonalną i problemy w sferze psychospołecznej oraz przystosowania szkolnego.

Rozwój intelektualny małoletnich kształtuje się poniżej przeciętnej dla wieku, w którym się znajdują. Brak wystarczających kompetencji obojga rodziców do prawidłowego wykonywania obowiązków względem małoletnich, związanych również z ich potrzebami, skutkowały poważnymi zaniedbaniami, które z kolei generowały deficyty w sferze emocjonalnej, społecznej i edukacyjnej.

Biegli z (...) w T. wskazali, że na obecnym etapie, bez zastosowania skutecznych oddziaływań pedagogicznych i psychoedukacyjnych istnieje zagrożenie nasilania się poważniejszych zaburzeń w funkcjonowaniu małoletnich.

Biorąc pod uwagę już występujące deficyty, w ocenie specjalistów żadne z rodziców nie daje gwarancji prawidłowego wychowania małoletnich. Oboje rodzice prezentuje niski poziom predyspozycji, co uniemożliwia zdolność do intencjonalnego prowadzenia procesu wychowawczego. Ojciec nie posiada odpowiednich zasobów i kompetencji do zajmowania się dziećmi na co dzień. Duży niepokój budzi także problem alkoholowy wnioskodawcy, brak więzi z małoletnią Z. i zakłócenia istniejących rozluźnionych więzi z N.. Funkcjonowanie matki pomimo kilkuletniej kontroli i ingerencji zewnętrznej w zakresie sprawowania pieczy nad potomstwem ujawniło szereg nieprawidłowości, uchybień i zaniedbań, brak determinacji w korekcji własnego postępowania, powielanie utrwalonych destruktywnych skryptów zachowań, oporność na przyjmowanie konstruktywnych informacji zwrotnych z otoczenia.

Mając na uwadze ustalony w sprawie stan faktyczny oraz powyższej przytoczone przepisy prawa wraz z jego wykładnią Sąd uznał, że wnioski K. J. (1) nie zasługują na uwzględnienie. Główny ciężar wychowania małoletnich sióstr Z. i N. J. spoczywa obecnie na uczestniczce postepowania, zaś wnioskodawca nie uczestniczy w procesie. Wnioskodawca nie utrzymuje kontaktu z małoletnimi, nie zabiega nawet o ten kontakt, nie próbuje odbudować więzi emocjonalnych z córkami.

Materiał zebrany w przedmiotowej sprawie nie dostarczył dowodów na nadużycie władzy rodzicielskiej przez uczestniczkę postępowania. Jednakże Sąd uwzględniając rażące zaniedbania i zaniechania działań stron postepowania wobec ich małoletnich dzieci rozważa możliwość wszczęcia postępowania z urzędu o zmianę zarządzeń opiekuńczych wobec małoletnich Z. J. i N. J. i zbadanie czy koniecznym byłoby ich zabezpieczenie w rodzinie zastępczej lub rodzinnym domu dziecka.

Zdaniem Sadu nie jest zgodne z dobrem dzieci, aby zmienić ich miejsce pobytu i ustalić je u ojca. Jak wcześniej zaznaczono z małoletnią Z. wnioskodawca nie nawiązał żadnej relacji, małoletnia N., która w (...). skończy (...)lat, stanowczo się temu przeciwstawia, również w jej przypadku brak jest jakiejkolwiek więzi z ojcem.

O kosztach postępowania orzeczono zgodnie na podstawie art. 520 § 3 kpc który stanowi, że jeżeli interesy uczestników są sprzeczne, sąd może włożyć na uczestnika, którego wnioski zostały oddalone lub odrzucone, obowiązek zwrotu kosztów postępowania poniesionych przez innego uczestnika. Przepis powyższy stosuje się odpowiednio, jeżeli uczestnik postępował niesumiennie lub oczywiście niewłaściwie. W związku z tym, że oba wnioski oddalono – sąd obciążył kosztami postepowania wnioskodawcę.

Sędzia Kamilla Piórkowska