Portal Orzeczeń Sądów Powszechnych

POSTANOWIENIE

Dnia 7 kwietnia 2023 r.

Sąd Rejonowy w Grudziądzu, Wydział III Rodzinny i Nieletnich

w składzie:

Przewodniczący: sędzia Agnieszka Lubińska

po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym

w dniu 7 kwietnia 2023 r. w G.

sprawy z powództwa małoletniego J. D. działającego przez matkę D. M.

przeciwko M. D.

o alimenty

p o s t a n a w i a :

1.  stwierdzić brak jurysdykcji sądu polskiego i pozew odrzucić;

2.  nieuiszczonymi kosztami sądowymi obciążyć Skarb Państwa.

Sygn. akt III RC 317/22

UZASADNIENIE

postanowienia Sądu Rejonowego w Grudziądzu z dnia 7 kwietnia 2023 r.

Małoletni powód J. D., działający przez matkę D. M., reprezentowany przez profesjonalnego pełnomocnika, wniósł do Sądu Rejonowego w Grudziądzu pozew skierowany przeciwko M. D. o zasądzenie alimentów w kwocie 1.350 zł miesięcznie, płatnych do rąk matki powoda, z góry do dnia 10. każdego miesiąca wraz z ustawowymi odsetkami za opóźnienie na wypadek zwłoki w płatności, począwszy od 1 lipca 2022 r.

Małoletni powód J. D. od dnia narodzin zamieszkuje wraz z matką D. M. w Wielkiej Brytanii.

Aktualny adres zamieszkania pozwanego M. D. nie jest sądowi znany. Jako adres pozwanego wskazano w pozwie: ul. (...), G.. Z informacji pozyskanych przez komornika sądowego wynika jednak, że uczestnik nie przebywa pod tym adresem i pracuje poza granicami Polski (k. 46 akt). Matka pozwanego R. D. podała, że pozwany pod wskazanym adresem nie mieszka od 17 lat, a jego aktualny adres zamieszkania nie jest jej znany, ponieważ utrzymują ze sobą sporadyczny kontakt telefoniczny. Z systemu PESEL-SAD wynika, że M. D. zgłosił we właściwym organie gminy wyjazd do Wielkiej Brytanii i wskazał Wielką Brytanię jako kraj swojego miejsca zamieszkania (k. 44, 59-60 akt). Zapisu tego dokonał w marcu 2014 r. i od tego czasu nie zmienił.

Zarządzeniem z 12 lipca 2022 r. zostało zlecone doręczenie pozwanemu odpisu pozwu pod adres wskazany w pozwie. Przesyłka wróciła do tutejszego sądu z adnotacją „adresat wyprowadził się”. Pełnomocnik powoda został zobowiązany do doręczenia pozwanemu odpisu pozwu z załącznikami za pośrednictwem komornika sądowego. Komornikowi nie udało się doręczyć korespondencji pozwanemu, ani ustalić aktualnego adresu zamieszkania pozwanego. Strona powodowa w piśmie z dnia 6 grudnia 2022 r. poinformowała tutejszy sąd o dwóch innych adresach pozwanego w Polsce: G., ul. (...) oraz T., ul. (...). Odpisy pozwu z załącznikami wysłano do pozwanego kolejno na obydwa wskazane adresy i przesyłki wróciły do sądu po dwukrotnym awizowaniu.

W dacie wytoczenia powództwa w niniejszej sprawie, tj. 1 lipca 2021 r., Zjednoczone Królestwo Wielkiej Brytanii i Irlandii Północnej nie było już państwem członkowskim Unii Europejskiej. Zgodnie z umową o wystąpieniu Zjednoczonego Królestwa Wielkiej Brytanii i Irlandii Północnej z Unii Europejskiej i Europejskiej Wspólnoty Energii Atomowej do dnia 31 grudnia 2020 r. trwał okres przejściowy, w trakcie którego wobec Wielkiej Brytanii obowiązywało prawo Unii Europejskiej, z takim samym skutkiem jak wobec wszystkich państw członkowskich. W sprawach, w których pozew został wniesiony po 31 grudnia 2020 r. jurysdykcja sądów nie jest określana na podstawie rozporządzeniu Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr (...) z dnia 12 grudnia 2012 r. w sprawie jurysdykcji i uznawania orzeczeń sądowych oraz ich wykonywania w sprawach cywilnych i handlowych. W celu uregulowania kwestii międzynarodowego dochodzenia alimentów na rzecz dzieci i innych członków rodziny dnia 28 września 2020 r. Wielka Brytania ratyfikowała Konwencję haską z 23 listopada 2007 r. o międzynarodowym dochodzeniu alimentów na rzecz dzieci i innych członków rodziny, której stroną jest także Polska. Konwencja ta nie zawiera jednak przepisów jurysdykcyjnych, określa jedynie jurysdykcję pośrednią jako warunek uznania i wykonywania orzeczeń (art. 20 ust. 1 konwencji). Kolejnym instrumentem dotyczącym jurysdykcji oraz uznawania i wykonywania orzeczeń w sprawach cywilnych i handlowych pomiędzy Wielką Brytanią a państwami członkowskimi UE jest Konwencja haska z 2005 r. o umowach jurysdykcyjnych. Konwencja ta jednak nie ma zastosowania do spraw związanych z obowiązkiem alimentacyjnym (art. 2 ust. 2 lit. b Konwencji)

Wobec braku uregulowania kwestii jurysdykcji przez stosowne umowy międzynarodowe, w niniejszej sprawie znajdzie zastosowanie prawo krajowe. Ogólna zasada jurysdykcji krajowej w sprawach rozpoznawanych w postępowaniu procesowym, a takim postępowaniem jest niniejsza sprawa, stanowi - zgodnie z art. 1103 k.p.c. - że sprawy rozpoznawane w procesie należą do jurysdykcji krajowej, jeżeli pozwany ma miejsce zamieszkania lub miejsce zwykłego pobytu albo siedzibę w Rzeczypospolitej Polskiej. Dodatkowo - w myśl art. 1103 ³ § 1 k.p.c. - sprawy o alimenty oraz sprawy o roszczenia związane z ustaleniem pochodzenia dziecka należą do jurysdykcji krajowej także wtedy, gdy powodem jest uprawniony, który ma miejsce zamieszkania lub miejsce zwykłego pobytu w Rzeczypospolitej Polskiej.

Miejscem zamieszkania osoby fizycznej jest miejscowość, w której osoba ta przebywa z zamiarem stałego pobytu (art. 25 k.c.). Miejscem zamieszkania dziecka pozostającego pod władzą rodzicielską jest miejsce zamieszkania rodziców albo tego z rodziców, któremu wyłącznie przysługuje władza rodzicielska lub któremu zostało powierzone wykonywanie władzy rodzicielskiej. Jeżeli władza rodzicielska przysługuje na równi obojgu rodzicom mającym osobne miejsce zamieszkania, miejsce zamieszkania dziecka jest u tego z rodziców, u którego dziecko stale przebywa. Jeżeli dziecko nie przebywa stale u żadnego z rodziców, jego miejsce zamieszkania określa sąd opiekuńczy (art. 26 § 1 i 2 k.c.). Można mieć tylko jedno miejsce zamieszkania (art. 28 k.c.).

Ze stanu faktycznego ustalonego w niniejszej sprawie wynika, że małoletni powód ma miejsce zamieszkania przy matce w C. w Wielkiej Brytanii. Matka małoletniego wynajmuje tam mieszkania i pracuje, zaś sam małoletni realizuje tam obowiązek szkolny. Należy stwierdzić, że to właśnie w Wielkiej Brytanii mieści się ich centrum życiowe. Jednocześnie brak jest jakichkolwiek okoliczności, które umożliwiałyby przyjęcie, że w chwili wniesienia pozwu w niniejszej sprawie, miejsce zamieszkania lub zwykłego pobytu małoletniego powoda znajdowało się w Rzeczypospolitej Polskiej, przez co nie aktualizują się przesłanki określone w art. 1103 ³ § 1 k.p.c.

W ocenie sądu również miejsce zamieszkania pozwanego (lub stałego pobytu) nie znajduje się w Polsce. Jak wynika z zebranego w sprawie materiału dowodowego strona powodowa nie zna obecnego miejsca zamieszkania ojca małoletniego, jedynie przypuszczała, że powrócił do G. lub T.. Z ustaleń poczynionych przez komornika sądowego wynika jednak, że pozwany od 17 lat nie mieszka pod adresem podanym w pozwie i wykonuje pracę zarobkową poza granicami Polski. Ponadto korespondencja wysłana do pozwanego na wskazane przez stronę powodową adresy powróciła do sądu po dwukrotnym awizowaniu. Brak jest zatem jakiegokolwiek dowodu świadczącego o tym, że pozwany faktycznie powrócił do kraju i to tutaj znajduje się jego miejsce zamieszkania lub zwykłego pobytu. Co więcej pozwany sam określił swoje miejsce zamieszkania w Zjednoczonym Królestwie Wielkiej Brytanii i Irlandii Północnej, zgłaszając w 2014 r. we właściwym organie gminy fakt wyjazdu celem zamieszkania w Wielkiej Brytanii. Wobec powyższego w niniejszej sprawie nie zostały również spełnione przesłanki określone w art. 1103 k.p.c.

Zgodnie z treścią art. 1099 § 1 i 2 k.p.c. brak jurysdykcji krajowej sąd bierze pod rozwagę z urzędu w każdym stanie sprawy. W razie stwierdzenia braku jurysdykcji krajowej sąd odrzuca pozew lub wniosek. Brak jurysdykcji krajowej stanowi przyczynę nieważności postępowania.

Mając powyższe na uwadze Sąd stwierdził, iż w niniejszej sprawie występuje brak jurysdykcji krajowej, to jest brak uprawnienia sądów polskich do rozpoznania niniejszej sprawy, co skutkuje - zgodnie z art. 1099 § 1 k.p.c. - odrzuceniem pozwu, o czym Sąd orzekł w punkcie 1 postanowienia.

W punkcie 2. postanowienia Sąd, w myśl art. 113 ust. 4 ustawy z dnia 28 lipca 2005 r. o kosztach sądowych w sprawach cywilnych, nieuiszczonymi kosztami sądowymi obciążył Skarb Państwa.