Portal Orzeczeń Sądów Powszechnych

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 8 listopada 2024 r.

Sąd Rejonowy w Grudziądzu I Wydział Cywilny

w składzie następującym:

Przewodniczący:	sędzia Andrzej Antkiewicz
Protokolant:	starszy sekretarz sądowy Monika Kopczyńska

po rozpoznaniu w dniu 8 listopada 2024 r. w Grudziądzu na rozprawie

sprawy z powództwa G. S. i W. S.

przeciwko (...) V. (...) w (...) w W.

o zapłatę

1.  oddala powództwo;

2.  nie obciąża powodów kosztami procesu poniesionymi przez pozwanych.

Sygn. akt I C 1219/22

UZASADNIENIE

Powódka G. S. w pozwie z dnia 18 sierpnia 2022 roku skierowanym przeciwko pozwanym (...) V. (...) w W. oraz (...) w W. wniosła o zasądzenie od pozwanych na rzecz powódki kwoty 20 000 zł wraz z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od dnia 29 lutego 2022 roku do dnia zapłaty oraz zasądzenie solidarnie od pozwanych kosztów procesu, w tym kosztów zastępstwa procesowego z ustawowymi odsetkami za opóźnienie liczonymi od uprawomocnienia się orzeczenia do dnia zapłaty.

W uzasadnieniu powódka wskazała, że w dniu 21 października 2021 roku doszło do przewrócenia drzewa na budynki gospodarcze znajdujące się na nieruchomości przy ul. (...) w G. będące jej własnością. Przewrócone drzewo rosło na nieruchomości, która została oddana w użytkowanie wieczyste pozwanej (...). W związku z przewróceniem drzewa doszło do uszkodzenia trzech budynków gospodarczych, które były najmowane przez lokatorów kamienicy. W następstwie zdarzenia budynki nie nadają się do korzystania. Powódka wezwała pozwanych do zapłaty, jednakże pozwani odmówili wypłaty odszkodowania. Jako podstawę materialnoprawną dochodzonego roszczenia wskazała art. (...) Za utrzymanie i konserwację terenu, w tym usadowionej na nim zieleni odpowiedzialny jest jego właściciel lub zarządca. Odpowiedzialność utrzymania zieleni na działce ciążyła na pozwanej jako użytkowniku wieczystym. Zdarzenie było następstwem zaniechania obowiązku dbania o stan drzew znajdujących się na działce. W dniu zdarzenia była wietrzna pogoda, jednak nie była ona wyłączną przyczyną zdarzenia. Pomiędzy zaistniałą szkodą a zaniechaniem pozwanej spółki istnieje adekwatny związek przyczynowy. Użytkownik wieczysty w dniu powstania szkody ubezpieczony był u pozwanej (...) w W., która ponosi odpowiedzialność na podstawie art. (...)

Pozwana (...) V. (...) w W. w odpowiedzi na pozew z dnia 20 marca 2023 roku wniosła o oddalenie powództwa w całości oraz o zasądzenie od powódki na rzecz pozwanej zwrotu kosztów procesu, w tym kosztów zastępstwa procesowego z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od dnia uprawomocnienia się orzeczenia do dnia zapłaty.

W uzasadnieniu potwierdziła, że w dniu 21 października 2021 roku udzielała ochrony ubezpieczeniowej w zakresie (...) prowadzonej działalności gospodarczej i posiadanego mienia pozwanej (...) oraz fakt zgłoszenia szkody przez powódkę. Pozwana odmówiła wypłaty odszkodowania, kwestionując swoją odpowiedzialność co do zasady. Ponadto wskazała, że poza odpowiedzialnością co do zasady ubezpieczonej i zakładu ubezpieczeń, sporna jest wysokość szkody oraz legitymacja powódki. Pozwana (...) nie ponosi winy za zdarzenie. Rosnące na działce drzewa były drzewami starymi o znacznych rozmiarach, lecz nie było widocznych zmian wskazujących na obumieranie drzewa. Przyczyną powalenia drzewa była wichura, która miała miejsce 21 października 2021 roku. Pozwana kwestionuje wysokość szkody. Prawidłowy zakres naprawy budynku oraz jej koszt obrazuje protokół szkody majątkowej oraz sporządzony przez pozwanego kosztorys prac naprawczych opiewający na kwotę 4 870,81 zł. Ponadto odpowiedzialność ubezpieczyciela powinna uwzględniać wynikającą z umowy franszyzę redukcyjną ogólną w kwocie 1000 zł w odniesieniu do szkód rzeczowych.

Pozwana (...) w W. w odpowiedzi na pozew z dnia 31 marca 2023 roku wniosła o oddalenie powództwa w całości oraz o zasądzenie od powódki na rzecz pozwanej kosztów procesu według norm przepisanych, w tym kosztów zastępstwa procesowego.

W uzasadnieniu odpowiedzi na pozew wskazała, że nie ponosi odpowiedzialności za przewrócenie drzewa. Pozwana mogła wyciąć drzewo tylko w przypadkach wskazanych w ustawie o ochronie przyrody, stan drzewa nie uzasadniał wycinki przewidzianej w tej ustawie. Powódka nie wykazała żadnego zaniedbania po stronie pozwanej. Zakwestionowała również wysokość dochodzonego odszkodowania, wskazując na zły stan techniczny uszkodzonych budynków gospodarczych. Zasądzenie kwoty żądanej przez powódkę doprowadziłoby do jej bezpodstawnego wzbogacenia.

W. S. jako współwłaściciel nieruchomości przy ul. (...) w G. przystąpił do sprawy po stronie powodowej.

Pozwana spółka na rozprawie w dniu 12 maja 2023 roku podniosła, że za utrzymanie nieruchomości, na której rosło przewrócone drzewo odpowiadał M. L. prowadzący działalność gospodarczą. Zatem odpowiedzialność pozwanej ze względu na treść art. 429 k.c. jest wyłączona.

Powodowie w piśmie procesowym z dnia 3 października 2024 r. wskazali, że pozwany ponosi odpowiedzialność na zasadzie ryzyka na podstawie art. 433 k.c.

Sąd ustalił następujący stan faktyczny:

W dniu 21 października 2021 roku przy ul. (...) w G. przewróciło się drzewo w wyniku silnego podmuchu wiatru na budynki gospodarcze. Drzewo rosło na nieruchomości przy ul. (...) w G. będącej w użytkowaniu wieczystym pozwanej (...) (...) przy ul. (...) w G. stanowi współwłasność powodów W. S. i G. S.. W następstwie zdarzenia z dnia 21 października uszkodzeniu uległ dach oraz ściana budynków gospodarczych.

Dowód: zaświadczenie K. (...) w G. k. 9, odpis księgi wieczystej k. 100

Pozwana (...) w W. w dniu zdarzenia ubezpieczona była od odpowiedzialności (...) w zakresie prowadzonej działalności w (...) w W..

Dowód: polisa nr (...) k. 52-62

Bieżące dozorowanie nieruchomości przy ul. (...) w G. zostało zlecone przez pozwanego M. L., który od 15 lutego 2021 r. odpowiedzialny był za pielęgnowanie zieleni, usuwania samosiejek oraz informowania pozwanego o wszelkich istotnych zdarzeniach.

Dowód: umowa z dnia 15 lutego 2021 r. k. 118-120, zeznania I. S. (1) k. 146

W 2013 roku powódka zgłaszała do wydziału ochrony środowiska potrzebę wycinki drzew. W dniu 26 listopada 2013 r. uzyskała decyzję o zezwoleniu na wycinkę klonu i topoli rosnących na działce przy ul (...) w G. z powodu złego stanu zdrowotnego.

Dowód: decyzja z dnia 26 listopada 2013 r. k. 111-112

Powódka zgłaszała szkodę do (...) w G.. W odpowiedzi na takie zgłoszenie w piśmie z dnia 2 lutego 2022 r. została poinformowana, że właścicielem sąsiadującej nieruchomości jest Skarb Państwa, a nieruchomość została oddana w użytkowanie wieczyste.

Dowód: pismo (...) w G. z dnia 2 lutego 2022 r. k. 10

Powódka pismem z dnia 11 kwietnia 2022 roku skierowała do pozwanej (...) w W. wezwanie do zapłaty odszkodowania w wysokości 20 000 zł. Pozwana przekazała wezwanie do ubezpieczyciela.

Dowód: wezwanie do zapłaty z dnia 11 kwietnia 2022 r. k. 11, pismo z dnia 23 kwietnia 2022 r. k. 103

Pozwana (...) w W. odmówiła wypłaty odszkodowania za szkody powstałe w następstwie zdarzenia z dnia 21 października 2021 r.

Dowód: decyzja z dnia 21 kwietnia 2022 r. k. 76

W. drzewa nastąpił w następstwie zerwania części szkieletowych drzewa. W obrębie korzeni powalonego drzewa nie stwierdzono istotnych oznak rozkładu. W dniu 21 października 2021 r. w rejonie G. maksymalna chwilowa prędkość (poryw) wiatru w godzinach rannych do godzin popołudniowych wynosiła (...). W godzinach popołudniowych do wieczornych wiatr w porywach był gwałtowny, chwilami występowała wichura lub silna wichura. Maksymalna prędkość wiatru w tym czasie wynosiła około (...). Przy wietrze (...) może przewrócić się zdrowe drzewo.

Wewnątrz pnia drzewa zidentyfikowano rozkład obejmujący rdzeń. Ścianka zdrowego drewna w pniu wynosiła (...) od strony wschodniej oraz (...) od strony zachodniej. Stwierdzona grubość ścianki zdrowego drewna była wystarczająca dla zapewnienia stabilności pnia. Kondycja drzewa przed upadkiem była dobra.

Obecność suszu w koronie to cecha nieistotna z punktu widzenia stabilności drzewa i jego upadku. Obecność grubego suszu wpływa na ocenę stabilności części drzewa, jego korony. Obecność suszu nie ma znaczenia z punktu widzenia stabilności całego drzewa.

Przyczyną powalenia drzewa był silny wiatr, który oddziaływał na wyeksponowaną koronę drzewa o dużej powierzchni, wskutek czego doszło do zerwania korzeni szkieletowych i upadku drzewa na budynki gospodarcze. Drzewo przed upadkiem nie miało widocznych, zewnętrznych cech świadczących o osłabieniu stabilności pnia lub korzeni. Prawdopodobnie obecność gruzów, pozostałości po starej zabudowie powodowało, że drzewo było mniej stabilne i słabiej osadzone w gruncie.

Zasady prowadzenia oceny drzew określa m.in. (...) (...) (...). Podstawowym narzędziem oceny stanu drzew jest wizualna ocena. W koronie drzewa znajdował się susz o szacunkowej ilości (...) objętości korony. Susz znajdujący się w koronie drzewa powodował zwiększone ryzyko dla znajdujących się w sąsiedztwie budynków oraz przebywających tam osób i wymagał usunięcia. Brak zlecenia oceny specjaliści przez zarządcę terenu nie miało znaczenia z punktu widzenia upadku drzewa, bo drzewo nie posiadało zewnętrznych oznak wskazujących na niebezpieczeństwo upadku. Susz w koronie nie stanowi podstawy do usunięcia całego drzewa.

Dowód: opinia biegłego z zakresu dendrologii k. 219-221, uzupełniająca ustna opinia biegłego z zakresu dendrologii k. 276v-277, pismo dot. warunków meteorologicznych w rejonie G. z dnia 21 października 2021 r. k. 192

Po wichurze z dnia 21 października 2021 r. usunięto drzewo rosnące obok drzewa powalonego, którego stabilność została naruszona.

Dowód: decyzja (...) w G. z dnia 27 grudnia 2021 r. k. 126129

Sąd zważył co następuje:

Powództwo podlegało oddaleniu w całości.

Podstawę ustaleń faktycznych stanowiły dokumenty znajdujące się w aktach sprawy, zeznania świadka I. S. (2), przesłuchanie strony powodowej, informacja o warunkach meteorologicznych oraz opinia biegłego z zakresu dendrologii.

Sąd w pełni dał wiarę dowodom z dokumentów, nie budziły wątpliwości co do autentyczności i nie były kwestionowane przez strony. Podobnie zeznania świadka i przesłuchanie strony należało uznać za wiarygodne. Jednocześnie należy zauważyć, że nie miały one decydującego znaczenia dla rozstrzygnięcia sprawy. Zeznania świadka A. Z. jako nieistotne, nie stanowiły podstawy ustaleń faktycznych.

Podstawą ustaleń faktycznych mającą najistotniejsze znaczenie dla rozstrzygnięcia była pisemna opinia oraz ustna opinia uzupełniająca biegłego z zakresu dendrologii. Sąd uznał przedmiotową opinię za przekonywującą i w pełni podzielił wnioski biegłego. Opinia ta została sporządzona w sposób rzetelny, była logiczna, spójna, nie zawierała sprzeczności. Biegły udzielił odpowiedzi na pytanie sformułowane w tezie dowodowej. Biegły posiada niezbędne kwalifikacje i doświadczenie do sporządzania tego typu opinii. Biegły swoje stanowisko w tym przedmiocie sformułował po zapoznaniu się ze zgromadzoną w aktach sprawy dokumentacją, w oparciu o obiektywny i rzetelnie zebrany materiał badawczy, który potwierdzał prawidłowość wyrażonych przez biegłego twierdzeń.

Warunki meteorologiczne panujące w dniu zdarzenia zostały ustalone w oparciu o informację (...), które były spójne z pozostałym materiałem dowodowym.

Sąd na podstawie art. 235 ^{( 2 )}§1 (...) pominął dowód z opinii biegłego z zakresu budownictwa. W związku z ustaleniem braku zawinienia, a więc braku podstaw odpowiedzialności pozwanych za szkodę, zbędne było ustalenie zakresu powstałej szkody w budynkach gospodarczych znajdujących się na działce powodów.

Należy zwrócić uwagę, że znaczna część okoliczności faktycznych nie była sporna, w tym przede wszystkim fakt przewrócenia drzewa z nieruchomości będącej w użytkowaniu wieczystym (...) na nieruchomość powodów, na skutek czego uszkodzeniu uległy budynki gospodarcze oraz fakt umowy ubezpieczenia (...) łączącej pozwanych. Spór sprowadzał się do oceny winy pozwanego (...) za zaistnienie zdarzenia i wysokości szkody.

Podstawę materialnoprawną odpowiedzialności pozwanej (...) stanowił art. 415 k.c, zgodnie z którym kto z winy swej wyrządził drugiemu szkodę, obowiązany jest do jej naprawienia.

Nie można zgodzić się ze stanowiskiem powodów, aby podstawę odpowiedzialności mógł stanowić art. 433 k.c. stosowany per analogiam. W myśl tego przepisu za szkodę wyrządzoną wyrzuceniem, wylaniem lub spadnięciem jakiegokolwiek przedmiotu z pomieszczenia jest odpowiedzialny ten, kto pomieszczenie zajmuje, chyba że szkoda nastąpiła wskutek siły wyższej albo wyłącznie z winy poszkodowanego lub osoby trzeciej, za którą zajmujący pomieszczenie nie ponosi odpowiedzialności i której działaniu nie mógł zapobiec. Przewrócenie się drzewa na nieruchomość sąsiednią nie jest objęte hipotezą tego przepisu.

Podstawę odpowiedzialności pozwanego towarzystwa ubezpieczeń stanowił art. (...)

Odpowiedzialność pozwanego opierała się na zasadzie winy, a nie ryzyka. Dla ustalenia odpowiedzialności pozwanego konieczne było wykazanie winy, adekwatnego związku przyczynowego między zawinionym zachowaniem lub zaniechaniem a powstałą szkodą oraz szkody. Ciężar wykazania tych okoliczności spoczywał na powodach.

Skoro zawinienie pozwanego miało polegać na zaniechaniu, konieczne było ustalenie, że ciążył na nim obowiązek zapobiegnięcia skutkowi. Zarzutem kierowanym przez powodów względem pozwanego było zaniechanie wycinki drzewa, które uległo przewróceniu. Zatem dla ustalenia odpowiedzialności pozwanego konieczne było ustalenie czy w świetle okoliczności faktycznych istniały podstawy do podjęcia działań zmierzających do usunięcia drzewa.

Podstawę odpowiedzialności pozwanej spółki mogły stanowić w tej sprawie ogólne reguły bezpiecznego i ostrożnego postępowania, wynikające z zasad współżycia społecznego oraz dobrych obyczajów, które są powszechnie akceptowane w społeczeństwie. Takie stanowisko można uznać za ugruntowane w doktrynie i orzecznictwie, które zgodnie przyjmują, że te reguły stanowią – obok przepisów obowiązującego prawa – podstawę odpowiedzialności odszkodowawczej z tytułu czynów niedozwolonych.

Do przyjęcia odpowiedzialności deliktowej za szkody wynikające z zaniedbania utrzymania drzew w bezpiecznym stanie, Sąd Najwyższy akceptuje oparcie odpowiedzialności pozwanych na podstawie naruszenia obowiązków, wynikających z zasad współżycia społecznego ((...)).

Z ustawy z dnia 16 kwietnia 2004 r. o ochronie przyrody ((...)) wynika obowiązek dbałości o przyrodę. Ustawa przewiduje możliwość usunięcia drzewa z terenu nieruchomości lub jej części po uzyskaniu zezwolenia wydanego na wniosek.

Ustalenia faktyczne dokonane w oparciu o wnioski płynące z opinii biegłego dendrologa nie pozostawiają wątpliwości, że pozwany nie ponosi winy za zaistniałe zdarzenie. Drzewo z zewnątrz wyglądało na zdrowe, nie istniały przesłanki to jego wycinki. Drzewo przewróciło się na skutek silnych porywów wiatru, co doprowadziło do zerwania korzeni. Wskazać należy, że wszelkie wady systemu korzeniowego drzewa, które zostały ujawnione po przewróceniu się drzewa, nie były wykrywalne wcześniej. Przyczyną przewrócenia drzewa była przyczyna zewnętrznie niedostrzegalna.

W sprawie nie wykazano, aby pozwana miała podstawy do podjęcia decyzji do wystąpienia z wnioskiem o zezwolenie na wycinkę drzewa, jako zagrażającemu bezpieczeństwu. Nie wykazano, aby przedmiotowe drzewo było chore. Wpływ na zaistnienie tego zdarzenia miała wichura. Skoro nie sposób uznać, aby pozwana spółka miała podstawy do podjęcia decyzji o wystąpienie z wnioskiem o wycinkę drzewa, to nie można jej czynić zarzutu niewycięcia tego drzewa.

Skoro upadek drzewa był spowodowany okolicznościami od właściciela gruntu niezależnymi, nie można ustalić adekwatnego związku przyczynowego między jego zawinionym zachowaniem, a powstaniem szkody w mieniu powodów. Drzewa podlegają ochronie, usunięcie wymaga zezwolenia i konkretnych powodów.

Mając na uwadze powyższe Sąd w (...) wyroku na podstawie (...) oddalił powództwo w całości.

Podstawę rozstrzygnięcia o kosztach procesu w (...) sentencji wyroku stanowił art. (...). Ze względu na specyfikę sporu, którego rozstrzygnięcie wymagało zasięgnięcia wiadomości specjalnych z zakresu dendrologii Sąd zdecydował o nieobciążaniu powodów kosztami procesu. Subiektywne przekonanie powodów o słuszności powództwa wobec braku wiedzy specjalnej z zakresu dendrologii było uzasadnione. Dopiero opinia biegłego pozwoliła na ocenę winy pozwanego mającej postać zaniechania.