Portal Orzeczeń Sądów Powszechnych

WYROK ZAOCZNY

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 5 lutego 2025 roku

Sąd Rejonowy w Grudziądzu I Wydział Cywilny

w składzie następującym:

Przewodniczący:

sędzia Andrzej Antkiewicz

po rozpoznaniu w dniu 5 lutego 2025 roku w Grudziądzu w G.

na posiedzeniu niejawnym

sprawy z powództwa (...) z siedzibą w W.

przeciwko D. K.

o zapłatę

I.  zasądza od pozwanego D. K. na rzecz powoda (...)
w W. kwotę 3 891,44 zł (trzy tysiące osiemset dziewięćdziesiąt jeden złotych czterdzieści cztery grosze) wraz z odsetkami umownymi w wysokości odsetek maksymalnych za opóźnienie od dnia 4 czerwca 2024 roku do dnia zapłaty,

II.  oddala powództwo w pozostałym zakresie,

III.  zasądza od pozwanego na rzecz powoda kwotę (...) (jeden tysiąc trzysta dwadzieścia pięć złotych trzydzieści groszy) tytułem zwrotu kosztów procesu z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od dnia uprawomocnienia się wyroku do dnia zapłaty,

IV.  nadaje wyrokowi w punktach I i III rygor natychmiastowej wykonalności.

Sygn. akt I C 973/24

UZASADNIENIE

Powódka (...) z siedzibą w W. wniosła przeciwko pozwanemu D. K. pozew o zapłatę kwoty 6 715,60 zł z odsetkami umownymi
w wysokości odsetek maksymalnych za opóźnienie tj. dwukrotności odsetek ustawowych
za opóźnienie od dnia wniesienia pozwu do dnia zapłaty oraz o zasądzenie kosztów procesu według norm prawem przepisanych. W uzasadnieniu pozwu wskazano, że dochodzona wierzytelność wynika z umowy pożyczki zaciągniętej przez pozwanego w dniu 26 lutego 2022 roku z (...) z siedzibą w Ł.. Wierzytelność została scedowana
na powoda. W pozwie zaznaczono, że na dochodzoną kwotę składają się:

- 5 627,85 zł suma niespłaconego kapitału udzielonej pożyczki oraz prowizji,

- 120,28 zł suma niespłaconych odsetek kapitałowych,

- 967,47 zł suma skapitalizowanych odsetek za opóźnienie.

Pozwany nie złożył odpowiedzi na pozew ani wyjaśnień.

Sąd rozpoznał sprawę w postępowaniu uproszczonym (k. 1 akt).

Sąd ustalił, co następuje:

W dniu 26 lutego 2022 roku pozwany D. K. zawarł z (...)
w Ł. umowę pożyczki nr (...). Na mocy tej umowy pożyczkodawca wypłacił pozwanemu kwotę 5 500 zł. Pożyczka miała zostać spłacona w 52 ratach tygodniowych
w kwocie po 158 zł każda. Ostatnia rata przypadała na dzień 22 lutego 2023 roku. Zgodnie
z warunkami udzielenia pożyczki całkowita kwota oprocentowania wynosiła 230,80 zł, prowizja administracyjna określona została w wysokości 89,00 zł oraz prowizja za udzielenie pożyczki i zarządzanie w kwocie 2 346,20 zł. Całkowita kwota do zapłaty przez pożyczkobiorcę wynosiła 8 216 zł (art. 3 pkt 8A umowy).

Strony umowy przewidziały, że pożyczka jest oprocentowana według stałej rocznej stopy oprocentowania w okresie trwania umowy w wysokości 7,20 %
(art. 3 pkt 6A.1. umowy).

Kwoty prowizji zostały rozdzielone na raty pożyczki (art. 3 pkt 6 D).

Dowody : umowa pożyczki wraz z załącznikami - k. 16 – 17 akt

wniosek o pożyczkę wraz z załącznikiem – k. 18

Na podstawie umowy przelewu wierzytelności z dnia 7 czerwca 2023 roku (...) w Ł. zbyła wierzytelność dochodzoną niniejszym pozwem na rzecz (...) w W., o czym powiadomiono pozwanego pismem z 14 lipca 2023 roku.

Dowody: umowa przelewu wierzytelności – k. 13 – 15

zawiadomienie o cesji wierzytelności wraz z wezwaniem do zapłaty– k. 19

Sąd zważył, co następuje:

Przedstawiony stan faktyczny ustalony został w oparciu o dokumenty złożone przez powoda, które w ocenie Sądu nie budziły wątpliwości co do ich autentyczności
i prawdziwości, wobec czego mogły stanowić wiarygodną podstawę ustaleń faktycznych.

Pozwany nie złożył odpowiedzi na pozew. Zachodziły zatem przesłanki do wydania wyroku zaocznego na podstawie art. 339 § 1 k.p.c. W takim wypadku co do zasady przyjmuje się za prawdziwe twierdzenia powoda o faktach zawarte w pozwie lub pismach procesowych doręczonych pozwanemu przed posiedzeniem, chyba że budzą one uzasadnione wątpliwości albo zostały przytoczone w celu obejścia prawa.

Zgodnie z art. 720 § 1 k.c. przez umowę pożyczki dający pożyczkę zobowiązuje się przenieść na własność biorącego określoną ilość pieniędzy albo rzeczy oznaczonych tylko co do gatunku, a biorący zobowiązuje się zwrócić tę samą ilość pieniędzy albo tę samą ilość rzeczy tego samego gatunku i tej samej jakości. Z tytułu udzielenia pożyczki pożyczkodawca może żądać wynagrodzenia w formie odsetek albo prowizji za korzystanie przez pożyczkobiorcę z jego środków finansowych.

W ocenie Sądu nie budziła wątpliwości kwestia ponoszenia odpowiedzialności przez pozwanego z tytułu niewywiązania się z umowy pożyczki z dnia 26 lutego 2022 roku.
Na pełną akceptację zasługiwało żądanie powoda dotyczące zwrotu kapitału udzielonej
i niezwróconej pożyczki, podobnie jak żądanie zapłaty sumy niespłaconych odsetek kapitałowych.

Sąd zakwestionował natomiast prawo pożyczkodawcy do naliczenia i pobrania wygórowanej prowizji za udzielenie pożyczki i zarządzanie w wysokości 2 346,20 zł.
W umowie nie wyjaśniono, za jakie konkretnie czynności została naliczona opłata prowizyjna. Zaznaczyć należy, że za udostępnienie pozwanemu środków pieniężnych pożyczkodawca naliczył i pobrał od pozwanego odsetki umowne, a ponadto prowizję administracyjną w kwocie 89,00 zł. Brak było podstaw do pobierania dodatkowego wynagrodzenia za to samo. Wynagrodzeniem pożyczkodawcy za udostępnienie pożyczkobiorcy środków pieniężnych są albo odsetki umowne albo wynagrodzenie prowizyjne. Nie można pobierać jednego i drugiego, gdyż wówczas pożyczkodawca otrzymałby dwa razy wynagrodzenie za to samo.

W wielu podobnych sprawach toczących się przed tut. Sądem z powództwa innych pożyczkodawców o zwrot pożyczki zakwestionowano praktykę pobierania na podstawie umów pożyczek dodatkowego wynagrodzenia prowizyjnego w bardzo wysokich kwotach, żądanego często obok odsetek umownych za udostępnienie środków pieniężnych, doliczonych do każdej raty. Zapis o tej prowizji uznano za zmierzający do obejścia przepisów o ochronie praw konsumentów oraz o odsetkach maksymalnych (ukryta lichwa). Stwierdzono, że takie działanie nie zasługuje na ochronę prawną, albowiem jest sprzeczne
z dobrymi obyczajami i rażąco narusza interesy konsumentów, dlatego jest nieważne
(art. 58 § 1 i 2 k.c.). Tak było m.in. w sprawach o następujących sygnaturach akt: (...)

Kwestią obciążania przez pożyczkodawców pożyczkobiorców zbyt wysokimi opłatami prowizyjnymi za udostepnienie na określony czas środków pieniężnych zajmował się też Sąd Okręgowy w Toruniu w sprawach (...) i (...), który
w wyrokach z 28 sierpnia 2017 r. i 15 listopada 2017 r. podzielił stanowisko tut. Sądu
o sprzeczności umów w zakresie wynagrodzenia prowizyjnego z dobrymi obyczajami, zasadami współżycia społecznego i przepisami regulującymi kwestie odsetek maksymalnych. Sąd Okręgowy, odwołując się do wyroku Sądu Okręgowego w Warszawie – Sądu Ochrony Konkurencji i Konsumentów z dnia 27 kwietnia 2012 r. w sprawie (...) ((...) (...)), stwierdził, że niezależnie od uregulowań ustawy o kredycie konsumenckim dotyczących maksymalnej wysokości kosztów pozaodsetkowych, koszty
te nie mogą stanowić dodatkowego źródła zysku przedsiębiorcy, powinny zatem być kształtowane w sposób zgodny z rzeczywistym kosztem dokonywanych czynności,
w związku z którymi pozostają. W obu przywołanych sprawach Sąd Okręgowy w Toruniu stwierdził również, że omawiana opłata pozostaje oderwana od faktycznych kosztów poniesionych przez powódkę, w istocie nie stanowi więc ,,kosztu okołoodsetkowego”,
te bowiem powinny być związane – zgodnie z zasadą ekwiwalentności świadczeń –
z określonymi kosztami poniesionymi przez pożyczkodawcę w związku z udzieleniem pożyczki bądź usługami świadczonymi na rzecz pożyczkobiorcy. Sąd Rejonowy
w G. oraz Sąd Okręgowy w Toruniu wyraziły w przywołanych sprawach także pogląd, że wynagrodzenie prowizyjne to ukryta forma odsetek od pożyczonego kapitału,
co prowadzi do obejścia przepisów regulujących instytucje odsetek maksymalnych.

Uwagi te mają w pełni odniesienie do prowizji w kwocie 2 346,20 zł, o której mowa w art. 3 pkt. 6D przedmiotowej umowy pożyczki.

Wskazać też należy, że w decyzji nr (...) z dnia 3 czerwca 2015 r. (...) w K. uznał za praktykę naruszającą zbiorowe interesy konsumentów działania pożyczkodawcy polegające
na stosowaniu opłaty, której wysokość nie odpowiada wartości świadczeń realizowanych
w ramach tej opłaty. W uzasadnieniu tej decyzji stwierdzono, że sprzeczne z dobrym obyczajem jest naruszenie ekwiwalentności świadczeń przy stosowaniu wobec konsumentów opłaty, której wysokość nie odpowiada wartości świadczeń realizowanych w ramach tej opłaty, co godziło w ich słuszny interes.

Z przedstawionych przez powódkę dokumentów nie wynika, aby pobranie prowizji wiązało się z jakimikolwiek kosztami po stronie pożyczkodawcy. W szczególności
nie precyzuje tego treść umowy. W tej sytuacji Sąd uznał, że prowizja została przewidziana za sam fakt udzielenia pożyczki. Tego rodzaju zapis Sąd uznał za był sprzeczny z dobrymi obyczajami, zasadami współżycia społecznego i przepisami regulującymi kwestie odsetek maksymalnych. Koszty pozaodsetkowe powinny być kształtowane w sposób zgodny
z rzeczywistym kosztem czynności dokonywanych bądź zlecanych przez pożyczkodawcę.
W przedmiotowej sprawie zaś nie można stwierdzić, że prowizja odpowiadała faktycznym kosztom związanym z udzieleniem pożyczki. Poza prowizją w umowie przewidziano odsetki umowne od udzielonej pożyczki oraz opłata administracyjna w kwocie 89 zł. Wynagrodzeniem pożyczkodawcy za udzielenie pożyczki są odsetki kapitałowe.
Tego rodzaju odsetki zostały przewidziane w przedmiotowej umowie. Prowizja za fakt udzielenia pożyczki nie znajdowała więc uzasadnienia. Stanowiła ona niedozwoloną klauzulę umowną, naruszała dobre obyczaje i rażąco naruszała interes konsumenta. Umowa
we wskazanym zakresie była więc nieważna (art. 58 § 1 i 2 k.c.).

Reasumując, pozwany nie był zobowiązany do zapłaty prowizji w kwocie 2 346,20 zł, a zatem powództwo w tym zakresie nie zasługiwało na uwzględnienie. W rezultacie, również żądanie zasądzenia odsetek skapitalizowanych od tej kwoty podlegało oddaleniu,
gdyż nie mogły one zostać naliczone od świadczenia, które nie było należne. Zasądzenie odsetek od kwoty, której pozwany nie był obowiązany zapłacić, prowadziłoby
do nieuzasadnionego uprzywilejowania powoda i naruszenia zasad prawa zobowiązań.

W konsekwencji Sąd uznał roszczenie powódki za uzasadnione jedynie w wysokości 3 891,44 zł, na którą składa się niespłacony kapitał pożyczki w kwocie 3 281,65 zł, niespłacone odsetki kapitałowe w wysokości 120,28 zł oraz skapitalizowane odsetki za opóźnienie od niespłaconego kapitału pożyczki w kwocie 489,51 zł.

W pkt II wyroku Sąd oddalił powództwo w części - co do kwoty 2 346,20 zł (nienależnej prowizji) i skapitalizowanych odsetek żądanych od tej kwoty.

Skutkiem częściowego oddalenia powództwa było również jedynie częściowe uwzględnienie kosztów procesu poniesionych przez powódkę. Sąd orzekł o nich w punkcie III sentencji wyroku na podstawie art. 98 § 1 i 3 k.p.c. w zw. z art. 99 k.p.c. zgodnie z zasadą odpowiedzialności za wynik procesu. Powódka wygrała sprawę w (...) ponosząc koszty w kwocie 2 286,98 zł (400 zł tytułem opłaty od pozwu, 1 800 zł tytułem wynagrodzenia pełnomocnika procesowego, (...) tytułem opłaty skarbowej od pełnomocnictwa procesowego, 69,98 zł tytułem kosztów związanych z doręczeniem komorniczym).
W tej sytuacji należał jej się zwrot kwoty (...) (...) x (...)). Wysokość stawki występującego w sprawie pełnomocnika określono na podstawie § 2 pkt 5 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 roku w sprawie opłat za czynności radców prawnych (t.j. (...), poz. (...)).

O odsetkach za opóźnienie od kosztów procesu orzeczono na mocy art. 98 § 1 ¹ k.p.c.

O rygorze natychmiastowej wykonalności orzeczono na podstawie art. 333 § 1 pkt 3 k.p.c.