Portal Orzeczeń Sądów Powszechnych

UZASADNIENIE

Powód S. M. domagał się zasądzenia od pozwanej M. M. kwoty 278.900 zł wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od dnia 9 grudnia 2019 r. do dnia zapłaty (k. 3-11).

W uzasadnieniu wskazał, że ze swojego majątku osobistego czynił nakłady finansowe na majątek pozwanej: na remont i wyposażenie domu stanowiącego jej własność, na wykonanie ogrodu przynależącego do nieruchomości pozwanej oraz na zakup samochodu oddanego w użytkowanie pozwanej. Miał także dokonać z własnych środków nakładów na zakup trzech pawilonów na targowiskach, z których korzystała pozwana i które znajdują się w jej posiadaniu. Podstawy prawnej swoich roszczeń powód upatrywał w przepisach o bezpodstawnym wzbogaceniu.

W odpowiedzi na pozew pozwana wniosła o oddalenie powództwa w całości (k. 76-78v).

Przyznała, że powód dokonywał pewnych nakładów na nieruchomości, ale następował to wyłącznie z jego inicjatywy, według własnych zachcianek. Powód nie przedstawił jej zdaniem żadnego sposobu wyliczenia żądanej kwoty. Część opisanych w pozwie nakładów miało być poczynionych przez strony z majątku wspólnego, przed zawarciem przez strony umowy wprowadzającej w ich małżeństwie ustrój rozdzielności majątkowej. Część rzeczy zostało zakupionych przez pozwaną z własnych oszczędności lub ze środków przekazanych jej przez powoda w formie darowizny. Podniosła też, że samochód dostała od powoda w darowiźnie jako prezent na Gwiazdkę.

Sąd ustalił, co następuje

S. M. i M. M. zawarli związek małżeński 12 września 2009 roku. Rok przed ślubem powód wprowadził się do domu będącego własnością pozwanej, położonego w T. przy ul. (...).

okoliczności bezsporne

Po ślubie strony pozostawały początkowo w ustroju wspólności majątkowej małżeńskiej. Nie zdecydowały się na rozszerzenie tej wspólności, np. o własność ww. nieruchomości.

okoliczności bezsporne

Powód prowadził i nadal prowadzi działalność gospodarczą – zakład poligraficzny. Po odliczeniu należnych zaliczek na podatek dochodowy uzyskiwał on następujące roczne dochody:



w 2012 roku: 332.564,24 zł;



w 2013 roku: 367.602,36 zł;



w 2014 roku: 394.312,88 zł;



w 2015 roku: 474.410,58 zł;



w 2016 roku: 417.681,35 zł;



w 2017 roku: 487.375,97 zł;



w 2018 roku: 101.406,80 zł;

dowód: zeznania podatkowe – k. 22-63; zeznania powoda – k. 230;

Jeszcze przed ślubem z powodem pozwana zajmowała się handlem na targowisku miejskim przy ul. (...) w T.. Miała tam swoje dwa pawilony handlowe, znajdujące się na gruntach dzierżawionych od miasta. Powód sfinansował jej budowę nowego pawilonu – budową zajmował się szwagier pozwanej, a powód zapłacił za materiały budowlane. Następnie pozwana zdecydowała się na sprzedaż posiadanych pawilonów i przeniesienie się ze swoją działalnością na targowisko (...) przy ul. (...). Po roku sprzedała ten pawilon. Nie zwracała powodowi żadnych pieniędzy z tego tytułu. Powód tego od niej nie oczekiwał. Powód zapłacił szwagrowi pozwanej za zakup materiału do budowy. Pozwana wróciła na targowisko przy ul. (...). Dysponuje jednym pawilonem. Sytuacja na targowisku jest obecnie taka, że wiele pawilonów stoi nieczynnych lub pustych. Często są oddawane za darmo osobom chętnym do handlowania w tym miejscu. Przez cały okres prowadzenia działalności handlowej pozwana osiągała dochody w granicach 2.000 zł miesięcznie.

dowód: częściowo zeznania powoda – k. 230v; częściowo zeznania pozwanej – k. 232v; zeznania świadka A. R. – k. 167; częściowo zeznania świadka M. K. – k. 168v-169; częściowo zeznania P. W. (1) – k. 170, 170v; zeznania świadka F. W. – k. 171v-172; częściowo zeznania świadka P. R. – k. 172v; zeznania świadka B. H. – k. 201;

W 2010 roku ze środków pochodzących z majątku wspólnego strony wykonały remont łazienki w domu pozwanej. W tym czasie wymienione zostały też drzwi do przedpokoju – zostały wykonane nowe drzwi „na wymiar”.

dowód: zeznania powoda – k. 229, 229v; zeznania pozwanej – k. 232; opinia biegłego z zakresu budownictwa mgr. inż. G. K. – k. 253;

Dnia 27 lutego 2012 r. strony zawarły umowę w formie aktu notarialnego przed notariusz A. W. (rep. A nr 473/2012), na mocy której ustanowiły w ich związku małżeńskim rozdzielność majątkową.

dowód: umowa majątkowa małżeńska – k. 13-13v;

Po ustanowieniu rozdzielności majątkowej były czynione dalsze nakłady na nieruchomość pozwanej. Wszystkie te nakłady były finansowane z majątku osobistego powoda.

okoliczność bezsporna, nadto dowód: zeznania powoda – k. 230; zeznania pozwanej – k. 233v;

Po 2011 roku wykonane zostały prace w sypialni. Podłoga została wyłożona panelami podłogowymi, wstawione zostały drzwi z ościeżnicą, a jedną ze ścian wyłożono sztucznym kamieniem. Ponadto powód zakupił dwie szafy Komandor – jedna o szerokości 1,2 m, a druga o szerokości 4,2 m – oraz dwa stoliki i łóżko małżeńskie. W sypialni pojawiło się nowe oświetlenie – lampa sufitowa, dwie lampki nocne.

dowód: zeznania powoda – k. 228v-229, 229v; częściowo zeznania pozwanej – k. 231v, 232v; zeznania świadka A. R. – k. 166v; zeznania świadka M. K. – k. 168v; zeznania świadka F. W. – k. 171v; zeznania świadka K. B. – k. 221;

Około 2014-2015 roku doszło do remontu i zakupu nowego wyposażenia do kuchni z salonem. Poczynione zostały m.in. następujące nakłady:



remont pomieszczenia;



zabudowa kuchenna na wymiar wraz z okapem kuchennym marki (...), sprzętem w zabudowie marki (...) (pralka, zmywarka, kawiarka, piekarnik, płyta indukcyjna);



blat wykonany z granitu;



wykonanie sufitu w wyprofilowaniem;



włoskie płytki podłogowe lapatto;



wykonanie ozdobnej kompozycji na ścianie;



wstawienie kompletnych okien (w tym jednego z parapetem)



wstawienie płyty granitowej ze spieków między szafkami dolnymi i górnymi;

Dodatkowo powód kupił nowe lampy kuchenne, lampę ścienną, włoski żyrandol marki (...) z zapasowymi kloszami, ozdobny zegar ścienny oraz trzy ławy. Na prośbę pozwanej powód wymienił też lodówkę na nową, dwudrzwiową. Pozwana z kolei zamówiła w 2017 roku skórzany komplet wypoczynkowy na wymiar – kanapę i dwa fotele – za które zapłaciła 20.500 zł.

dowód: zeznania powoda – k. 228v-229; zeznania pozwanej – k. 231v; zeznania świadka A. R. – k. 166v; zeznania świadka M. K. – k. 168v; zeznania świadka P. W. (1) – k. 169v; zeznania świadka F. W. – k. 171v; zeznania świadka P. R. – k. 172; zeznania świadka P. W. (2) – k. 199; zeznania świadka K. B. – k. 221; zeznania świadka W. S. – k. 222-222v; pokwitowanie – k. 88; umowa do zamówienia – k. 89;

Również w latach 2014-2015 powód zatrudnił ogrodnika. Był nim R. Z., prowadzący wówczas działalność gospodarczą związaną z ogrodnictwem. Powód zlecił mu prace obejmujące założenie automatycznego systemu nawadniającego z czujnikiem wykrywającym deszcz, położenie nowego trawnika z rolki, obłożenie sąsiadującej z ogrodem ściany innego domu płytkami ze sztucznego kamienia, zamontowanie punktowego oświetlenia ogrodu z czujnikiem zmierzchowym – 16 punktów oświetlających rośliny oraz 5 punktów oświetlających ścianę sąsiedniego domu.

R. Z. ze swoimi pracownikami wykonał też obrzeża z kostki granitowej, mające oddzielić trawnik od nasadzeń. Kostka została położona jeszcze w miejscu do wypoczynku, gdzie ustawiony był stół i miejsca do siedzenia. Powód zamówił fontannę – kamień w kształcie konaru drzewa, z kaskadą w obiegu zamkniętym i podświetleniem – która została następnie zamontowana przez ogrodnika. Wreszcie nasadzone zostały nowe rośliny, głównie zamawiane przez powoda z niemieckiej szkółki – azalie, rododendrony, pierisy, klony japońskie, para iglaków, sosna limba sformowana w bonsai, tuje po lewej stronie wejścia na posesję (przy bramie wjazdowej). Powód pokrył jedynie część kosztów robocizny. W części rozliczenie prac nastąpiło poprzez zamówienie w drukarni powoda katalogów i ulotek reklamowych firmyR. Z.. R. Z. jest jeszcze umówiony z powodem na wykonanie prac ogrodowych w innym miejscu. Za zgodą stron R. Z. nagrał też film reklamowy w ogrodzie pozwanej i umieścił go na profilu facebookowym. Nie ma to jednak wpływu na ich wzajemne rozliczenia.

Do ogrodu powód dokupił również meble i inne sprzęty – dwa leżaki, grill, stół ogrodowy, cztery ławy drewniane – a także donice ozdobne, kamień naturalny, korę gnejsową, sześć białych otoczaków, kamień brązowy (...)

dowód: zeznania powoda – k. 229, 229v-230; zeznania pozwanej – k. 232, 233; zeznania świadka A. R. – k. 166v; zeznania świadka M. K. – k. 168v; zeznania świadka P. W. (1) – k. 169v; zeznania świadka F. W. – k. 171v; zeznania świadka J. K. – k. 200v; zeznania świadka K. B. – k. 221-221v; zeznania świadka R. Z. – 222v-224;

Po ustanowieniu rozdzielności majątkowej powód poniósł też koszt zakupu i montażu drzwi wejściowych do domu z ościeżnicą na wymiar.

dowód: zeznania powoda – k. 229v; zeznania pozwanej – k. 231v; zeznania świadka M. K. – k. 168; zeznania świadka P. W. (1) – k. 169v; zeznania świadka F. W. – k. 171v; zeznania świadka P. W. (2) – k. 199v;

W dniu 26 listopada 2015 roku powód przelał na rzecz PHU (...) J. M. kwotę 80.100 zł tytułem „zapłaty za samochód (...)”. Następnego dnia został wystawiona przez PHU (...) J. M. faktura, potwierdzająca zakup nowego samochodu marki H. (...), rok prod. 2015.

Zgodnie z fakturą cena do zapłaty wynosiła 77.900 zł i miała być płatna przelewem do 4 grudnia 2015 r. W rubryce (...) zostały natomiast wpisane dane osobowe pozwanej. To powód podał jej dane do faktury, ponieważ samochód ten był jego prezentem świątecznym dla pozwanej. W chwili nabycia samochodu i przekazania go pozwanej do codziennego użytku powód nie mówił jej, aby oddała mu za niego pieniądze. Wcześniej pozwana korzystała z innych samochodów – z O. (...) i S.-a, również zakupionych przez powoda.

W obu przypadkach powód zawierał z pozwaną pisemne umowy darowizn, które następnie zostały zgłoszone do Urzędu Skarbowego. Po zakupie H. pozwana darowała S.-a wnuczce powoda, córce jego córki A. R..

dowód: faktura nr (...) z 27 listopada 2015 r. – k. 14; potwierdzenie przelewu – k. 15; umowa darowizny – k. 81-81v; częściowo zeznania powoda – k. 230, 230v; zeznania pozwanej – k. 232-232v; zeznania świadka A. R. – k. 166v, 167; częściowo zeznania świadka M. K. – k. 169; zeznania świadka P. W. (1) – k. 170, 170v; zeznania świadka F. W. – k. 171v; zeznania świadka P. R. – k. 172-172v; zeznania świadka J. K. – k. 200v; zeznania świadka B. H. – k. 201v; zeznania świadka B. W. – k. 201v-202; częściowo zeznania świadka K. B. – k. 221v;

Od listopada 2017 r. strony nie mieszkają razem. Po jednej z domowych awantur powód został wyprowadzony przez Policję z domu pozwanej i nigdy już do niego nie wrócił.

Dnia 10 lutego 2018 r. odebrał od pozwanej rzeczy osobiste – odzież i obuwie sportowe, dwa aparaty fotograficzne, dwa dekodery telewizji satelitarnej, dwa rowery górskie, wieżę audio, telewizor z okablowaniem, odtwarzacz B.-ray, kolekcję płyt CD i DVD, sprzęt do obserwacji astronomicznych i tablet. Pokwitował odbiór i oświadczył, że są to wszystkie rzeczy pozostawione przez niego w domu pozwanej.

dowód: zeznania powoda – k. 228v; częściowo zeznania pozwanej – k. 233v; pokwitowanie odbioru rzeczy – k. 82;

Wyrokiem z dnia 29 czerwca 2018 r., sygn. akt I C 2423/17, Sąd Okręgowy w Toruniu rozwiązał małżeństwo stron przez rozwód.

dowód: odpis wyroku SO w Toruniu z 29 czerwca 2018 r., sygn. akt I C 2423/17 – k. 12;

Pozwana dnia 30 lipca 2018 r. sprzedała podarowany jej przez powoda samochód marki H. (...) za cenę 52.000 zł.

dowód: umowa kupna-sprzedaży samochodu – k. 95;

Wartość prac obejmujących roboty budowlane w sypialni, kuchni z salonem, drzwi wejściowe, usunięcie gruzu i odpadów budowlanych z parteru oraz ich wywóz i utylizację, a także roboty zewnętrzne w ogrodzie wynosiła łącznie 62.930,75 zł brutto. Po uwzględnieniu stopnia zużycia aktualna wartość tych nakładów wynosi 22.052,96 zł brutto.

Wartość nasadzeń – 12 tui, 4 rododendronów, 2 klonów japońskich, 2 pierisów, 2 iglaków oraz 100 m ² trawy – wynosiła 5.675,90 zł brutto.

Wartość sprzętu kupionego do kuchni (okap, piekarnik, kawiarka/ekspres, pralka, zmywarka, płyta indukcyjna, lodówka wynosiła 22.000 zł. Jest on obecnie zużyty w 90%. Jego aktualna wartość wynosi 2.220 zł brutto.

Łączna wartość nakładów dokonanych na nieruchomości przy ul. (...) w T., według ich stanu obecnego i według aktualnej wartości, wynosi 29.928,86 zł brutto.

dowód: opinia biegłego z zakresu budownictwa mgr. inż. G. K. – k. 248-275; pisemna opinia uzupełniająca – k. 311-321;

Powód, działając przez swojego pełnomocnika, skierował do pozwanej pismo z dnia 14 listopada 2019 r., w którym wezwał ją do zapłaty – w terminie 14 od daty odbioru tego pisma – kwoty 200.000 tytułem zwrotu nakładów, które powód miał ponieść ze swojego majątku odrębnego na stanowiącą własność pozwanej nieruchomość przy ul. (...) w T., oraz kwoty 78.900 zł stanowiącej cenę zakupu pojazdu marki H. (...), rok prod. 2015, która to miała zostać w całości zapłacona przez powoda. Pozwana otrzymała wezwanie dnia 22 listopada 2019 r.

dowód: wezwanie do zapłaty wraz z potwierdzeniem nadania i wydrukiem z serwisu (...) przesyłek – T.” Poczty Polskiej – k. 16-19;

Sąd zważył, co następuje:

Żaden przepis nie określa wprost w jaki sposób należy dokonać rozliczenia z tytułu wydatków i nakładów poczynionych z majątku osobistego jednego z małżonków na majątek osobisty drugiego z nich.

Nie ma tu zastosowania przepis art. 45 k.r.o. (kodeksu rodzinnego i opiekuńczego) i art. 567 § 1 k.p.c. (kodeksu postępowania cywilnego), gdyż uregulowane zostały tam zasady zwrotu wydatków i nakładów poczynionych z majątku wspólnego na majątek osobisty jednego z małżonków oraz poczynionych z majątku osobistego jednego z małżonków na majątek wspólny.

Powszechnie przyjmuje się, że w takim przypadku mają zastosowanie przepisy o bezpodstawnym wzbogaceniu – art. 405 i następne k.c. (kodeksu cywilnego). Trudność w tym przypadku polega jednak na tym, że bezpodstawne wzbogacenie polega na uszczupleniu majątku osoby zubożonej z jednoczesnym wzbogaceniem się innej osoby. Chodzi tu więc o przejście określonego składnika majątkowego, czy też kwoty pieniężnej z jednego majątku do drugiego. Gdy chodzi o relacje majątkowe między małżonkami mającymi rozdzielność majątkową, to małżonkowie prowadzą wspólne gospodarstwo domowe, dokonują wspólnych zakupów, inwestycji i zaciągają wspólne zobowiązania, chociaż formalnie ich stroną jest tylko jedna z nich.

Strony niniejszego postępowania były małżonkami. W okresie od 12 września 2009 r. do 26 lutego 2012 r. pozostawały w ustroju wspólności majątkowej małżeńskiej. Z dniem 27 lutego 2012 r. ustanowili na mocy umowy w formie aktu notarialnego rozdzielność majątkową. Należało zatem ustalić, które wydatki i nakłady zostały poczynione z majątku wspólnego, a które zostały poczynione przez powoda po ustanowieniu rozdzielności majątkowej.

W uzasadnieniu pozwu powód wskazał, że poniósł wydatki z majątku osobistego na remont i wyposażenie domu, w którym mieszkały strony, stanowiącego własność pozwanej, położonego przy ul. (...) w T.. Zdaniem powoda odnowione i wyposażone zostały sypialnia, łazienka i kuchnia z salonem. Powód miał też pokryć koszty zakupu i montażu drzwi do przedpokoju oraz drzwi wejściowych do domu, a także poczynić bardzo duże nakłady na wykonanie ogrodu przynależącego do nieruchomości pozwanej. Oszacował wartość powyższych nakładów i wydatków na kwotę 162.000 zł (30.000 zł za sypialnię, 20.000 zł za łazienkę, 60.000 zł za kuchnię z salonem, 7.000 zł za drzwi oraz 45.000 zł za ogród).

Strony ostatecznie były zgodne co do tego, że zakup rzeczy do łazienki, jak i sam jej remont, miały miejsce w 2010 roku, czyli w trakcie trwania wspólności majątkowej między stronami. Oznacza to, że te wydatki zostały poczynione z majątku wspólnego i nie podlegają rozliczeniu w ramach niniejszego postępowania. Dotyczy to także środków na zakup i montaż drzwi do przedpokoju – one też pochodziły z majątku wspólnego stron.

Kwestią sporną był moment poczynienia nakładów na sypialnię. Pozwana uważała, że remont sypialni został wykonany po roku od prac w łazience, czyli w 2011 roku, co oznaczałoby, że nastąpił przed ustanowieniem rozdzielności majątkowej małżeńskiej. Powód natomiast zeznał, że jego zdaniem większość nakładów na sypialnię była czyniona już po 2011 roku. Sąd ostatecznie przyjął za bardziej prawdopodobną wersję powoda. Znalazło to swój wyraz w zakreślonej przez Sąd tezie dowodowej dla biegłego, który w opinii dokonał wyceny nakładów poczynionych m.in. w sypialni. Co prawda, biegły przyjął w swojej opinii, że sypialnia była remontowana w 2011 roku. Godzi się jednak zauważyć, że strona pozwana nigdy nie zakwestionowała tezy dowodowej zakreślonej w postanowieniu o dopuszczeniu dowodu z opinii biegłego.

Co do pozostałych nakładów na nieruchomość pozwanej, tj. poczynionych w salonie z aneksem kuchennym, w ogrodzie oraz co do drzwi wejściowych do domu – pozwana przyznała, że były sfinansowane z środków finansowych powoda. Zeznała, że „wszystkie nakłady, oprócz tych, co były robione w czasie wspólności, to były robione z pieniędzy męża”. Zgodnie z twierdzeniami stron kuchnia z salonem była remontowana w 2014 lub 2015 roku. W podobnym okresie przeprowadzane były prace ogrodowe – pozwana nie kwestionowała zeznań powoda w tym zakresie. Drzwi wejściowe do domu zdaniem pozwanej „na pewno były robione już gdy była rozdzielność”.

Pozwana, uzasadniając swoje stanowisko w sprawie, argumentowała, że nakłady na salon z aneksem kuchennym oraz na ogród były czynione przez powoda na własne życzenie, w sposób władczy, narzucając swój gust, zakres prac i jakość kupowanych materiałów oraz dokonując zakupu rzeczy, które nie wymagały wymiany. Pozwana podnosiła również, że nakłady te nie były konieczne, a w ich wyniku pozwana utraciła dotychczasowe urządzenie domu.

Jak wskazano wcześniej, zastosowanie do rozliczenia tych nakładów mają przepisy o bezpodstawnym wzbogaceniu. Zgodnie z art. 405 k.c.: „Kto bez podstawy prawnej uzyskał korzyść majątkową kosztem innej osoby, obowiązany jest do wydania korzyści w naturze, a gdyby to nie było możliwe, do zwrotu jej wartości”. Skoro uzyskaną przez pozwaną korzyścią są nakłady na jej nieruchomość, to znaczenie ma jedynie to, czy nakłady zostały poczynione przez powoda i czy poprzez te nakłady pozwana wzbogaciła się kosztem majątku powoda. Irrelewantne pozostaje więc to, czy pozwana wyrażała zgodę na te nakłady, czy miała wpływ na to, jakie nakłady zostaną poczynione, a także czy były one konieczne. Powyższe zarzuty pozwanej nie mogły wobec tego zostać uwzględnione.

Uwzględnieniu nie podlegał także zarzut sprzeczności roszczenia powoda z zasadami współżycia społecznego. Strona powołująca się na naruszenie zasad współżycia społecznego powinna wskazać, jaka konkretnie zasada została naruszona przez stronę przeciwną. Pozwana nie wywiązała się z tego obowiązku. Nawet jednak pomijając tę okoliczność, stanowisko pozwanej nie zasługuje na uwzględnienie. Powód mieszkał na nieruchomości pozwanej nieodpłatnie jako współmałżonek. Absurdalna jest więc teza postawiona przez pozwaną, że powód mógł czynić oszczędności, które przeznaczał na nakłady na jej nieruchomość, ponieważ nie płacił czynszu z tytułu zamieszkiwania w jej domu. Nie jest też prawdą, że pozwana z uwagi na despotyczny charakter powoda nie podejmowała pracy w okresie, gdy była z nim w związku małżeńskim – prowadziła własną działalność gospodarczą.

W dalszej kolejności należało ocenić, jakie konkretnie nakłady na nieruchomość mogą podlegać rozliczeniu na podstawie przepisów o bezpodstawnym wzbogaceniu. W tym zakresie Sąd podziela stanowisko pozwanej, że wszystkie ruchomości znajdujące się w domu pozwanej, które zostały nabyte przez powoda z jego majątku osobistego, nie stanowią części składowej nieruchomości pozwanej, a osobne rzeczy. Nie mogą więc zostać potraktowane jako nakłady na nieruchomość takie elementy wyposażenia domu i ogrodu jak: lampy, łóżko, żyrandol, klosze, zegar ścienny, stoły, ławy, meble i sprzęty AGD, które nie znajdują się w zabudowie, komplet wypoczynkowy ze skóry, leżaki, grill, donice, kamienie, otoczaki, czy kora. Powód nie domagał się wydania tych przedmiotów, a zatem w tym zakresie powództwo zostało oddalone.

Zakres nakładów poczynionych na nieruchomość pozwanej został odtworzony na podstawie zeznań świadków oraz przesłuchania stron. Sąd ustalił, że powód z majątku osobistego poczynił w okresie po ustanowieniu rozdzielności majątkowej małżeńskiej następujące nakłady na nieruchomość pozwanej podlegające rozliczeniu:

1)  w sypialni:

a)  dwie szafy Komandor o szerokości 1,2 metra i 4,2 metra,

b)  panele podłogowe,

c)  wstawienie drzwi z ościeżnicą,

d)  ściana wyłożona sztucznym kamieniem,

2)  w salonie z aneksem kuchennym:

a)  remont pomieszczenia (odświeżenie),

b)  zabudowa kuchenna wykonana na wymiar wraz z okapem kuchennym i sprzętem w zabudowie marki S.: pralką, zmywarką, kawiarką, piekarnikiem oraz płytą indukcyjną,

c)  blat granitowy,

d)  wykonanie sufitu z wyprofilowaniem,

e)  położenie płytek na podłogę (włoskie płytki lapatto),

f)  kompozycja ścienna ozdobna,

g)  wstawienie kompletnych okien – w tym jedno z parapetem,

h)  płytka granitowa ze spieków między szafkami dolnymi i górnymi,

3)  drzwi wejściowe do domu z ościeżnicą robione na wymiar,

4)  w ogrodzie:

a)  21 punktów oświetlających ogród z czujnikami zmierzchowymi,

b)  automatyczny system nawadniania z czujnikiem wykrywającym deszcz,

c)  sztuczny kamień wyłożony na ścianę i podświetlony,

d)  kostka granitowa na obrzeżach rabat i kostka na stanowisku do wypoczynku,

e)  rośliny – tuje po lewej stronie wejścia na posesję, azalie, pierisy rododendrony i iglaki (w tym część formowana na bonsai) oraz klony japońskie,

f)  trawnik położony z rolki,

g)  sztuczny konar drzewa z kaskadą w obiegu zamkniętym z podświetleniem.

Tak ustalony zakres prac i zakupów nie był kwestionowany przez pozwaną. Sporna była wartość dokonanych przez powoda wydatków i nakładów. Powód w celu wykazania ich wartości wniósł o przeprowadzenie dowodu z opinii biegłego rzeczoznawcy majątkowego. Domagał się przy tym ustalenia wartości nakładów według stanu z ich dokonania, ale Sąd w tym zakresie nie uwzględnił wniosku powoda, podzielając stanowisko wyrażane w orzecznictwie, że w przypadku bezpodstawnego wzbogacenia wartość wzbogacenia i zubożenia należy oceniać na dzień wyrokowania (tak m.in. Sąd Najwyższy w wyroku z 12 marca 1998 r., I CKN 522/97, OSNC 1998, nr 11, poz. 176 i w wyroku z 9 listopada 2018 r., V CSK 607/17, Legalis nr 1847088).

Biegły z zakresu budownictwa mgr inż. G. K. ustalił wartość ww. nakładów na kwotę 29.928,86 zł. Jego opinia została sporządzona na podstawie oględzin nieruchomości. Biegły szczegółowo wyjaśnił przyjętą metodę wyceny nakładów, uwzględniającą koszty zakupu materiałów, pracę sprzętu oraz robociznę, a także stopień zużycia nakładów. Strona pozwana zgłosiła do opinii zastrzeżenia, na które biegły odpowiedział w opinii uzupełniającej. Biegły przyznał rację pozwanej co do zawyżenia wartości paneli podłogowych w sypialni oraz płytek podłogowych w kuchni. Przyznał także, że błędnie określił w kosztorysie, że okładzina z kamienia na ścianach w sypialni była wykonana z kamienia naturalnego, gdy w rzeczywistości ścianę wyłożono kamieniem sztucznym. Wobec powyższego biegły dokonał ponownego przeliczenia tych nakładów. Pozostałe zarzuty do opinii zostały ocenione przez biegłego za bezzasadne – ocena ta została wsparta wyczerpującym i przekonującym uzasadnieniem. Po wydaniu opinii uzupełniającej strony nie kwestionowały już tej opinii, nie zgłaszały do niej dalszych zastrzeżeń, ani nie wnosiły o dopuszczenie kolejnej. Sąd także nie miał do niej uwag i w pełni dał jej wiarę.

Osobnego wyjaśnienia wymaga jeszcze kwestia wliczenia kosztów robocizny do poniesionych przez powoda nakładów na przydomowy ogród. Zdaniem pozwanej powód nie poniósł żadnych kosztów urządzenia ogrodu, ponieważ ogrodnik wykonujący pracę miał nagrać film z wykorzystaniem ogrodu pozwanej dla celów reklamowych. Istotnie, zarówno powód, jak i zeznający w charakterze świadka R. Z. potwierdzili, że taki film reklamowy powstał. Zgodnie jednak przyznali, że nie miało to żadnego wpływu na kwestię rozliczeń między nimi za wykonanie prac w ogrodzie. Obaj także zeznali, że R. Z. zamawiał w drukarni powoda druk katalogów reklamowych, co miało stanowić częściową zapłatę za robociznę. Poza tym R. Z. miał jeszcze wykonać inne zlecenia na rzecz powoda. Wartość robocizny została oszacowana przez R. Z. na kwotę około 10.000 zł. Powód wycenił prace ogrodnika na 5.000-6.000 zł. Ostatecznie biegły w swojej opinii określił koszt robocizny w tym zakresie na 2.157,77 zł (k. 257, pozycja 2). W ocenie Sądu powód już samym drukiem folderów reklamowych mógł rozliczyć się z ogrodnikiem za wykonane prace na posesji pozwanej.

Podsumowując, powodowi należy się zwrot poczynionych nakładów na nieruchomość pozwanej w kwocie 29.928,86 zł. Została ona zasądzona w punkcie I wyroku. O odsetkach Sąd orzekł na podstawie art. 481 § 1 i 2 k.c. Roszczenie o zwrot bezpodstawnego wzbogacenia jest roszczeniem bezterminowym. Zgodnie z art. 455 k.c. jeżeli termin spełnienia świadczenia nie jest oznaczony ani nie wynika z właściwości zobowiązania, świadczenie powinno być spełnione niezwłocznie po wezwaniu dłużnika do wykonania. W realiach niniejszej sprawy powinno ono więc nastąpić stosownie do treści wystosowanego przez pełnomocnika powoda wezwania do zapłaty z dnia 14 listopada 2019 r. Został w nim wyznaczony termin 14 dni od daty odbioru pisma (k. 19). Przesyłka zawierające powyższe wezwanie została doręczona pozwanej dnia 22 listopada 2019 r. (k. 17). Wyznaczony termin upłynął więc z dniem 6 grudnia 2019 r. Dochodzenie odsetek za opóźnienie od dnia 9 grudnia 2019 r. było więc uzasadnione.

Powód w ramach niniejszego postępowania domagał się od pozwanej także innych nakładów na majątek osobisty pozwanej – kwoty 77.900 zł stanowiącej cenę, za jaką miał kupić samochód osobowy marki H. (...) będący w posiadaniu pozwanej, a także kwot 9.000 zł, 12.000 zł i 18.000 zł, za jakie powód miał kupić trzy pawilony na targowiskach, z których pozwana korzystała w ramach prowadzonej przez siebie działalności gospodarczej.

Odnośnie samochodu, powód przedłożył dowody w postaci potwierdzenia przelewu (k. 15) oraz faktury VAT potwierdzającej zakup pojazdu (k. 14). Z pierwszego dokumentu wynikało, że istotnie to powód zapłacił za samochód. Na fakturze jako nabywca została jednak wskazana pozwana. Powód przekonywał, że co prawda podał do faktury dane osobowe żony, ale samochód nie był jej podarowany, a jedynie przekazany w użytkowanie. Twierdził, że w małżeństwie stron była już tak zła sytuacja, że nie zdecydował się na darowiznę (taką wersję słyszał też świadek M. K.). Powód twierdził ponadto, że gdy kupował wcześniej inne samochody (S., O.), którymi dysponowała pozwana, to zawierał z nią pisemne umowy darowizn, a darowizny były zgłaszane do urzędu skarbowego. W przypadku H. takiej umowy nie było, co zdaniem powoda ma przemawiać za tym, że jego wolą nie było podarowanie żonie tego pojazdu.

W pierwszej kolejności należy wskazać, że brak formy pisemnej nie musi oznaczać, że do umowy darowizny nie doszło. Jak stanowi przepis art. 890 k.c. „Oświadczenie darczyńcy powinno być złożone w formie aktu notarialnego. Jednakże umowa darowizny zawarta bez zachowania tej formy staje się ważna, jeżeli przyrzeczone świadczenie zostało spełnione”. Powód przyznał, że wręczył pozwanej samochód i nie domagał się od niej zwrotu pieniędzy. Poza tym, nie można pominąć zeznań świadka A. R. – córki powoda. Stwierdziła, że ojciec wspominał jej, że to na pewno nie była darowizna, po czym na pytanie Sądu odpowiedziała, że powód „po prostu podarował jej (pozwanej) ten samochód”, że „tata kupił auto pozwanej”, a „darowizna to jest (wtedy), jak (ktoś) coś komuś kupuje”. W końcu A. R. powiedziała, że „nie ma pojęcia, jak to tam było”. W tym zakresie zeznania A. R. podważyły wiarygodność wersji przedstawianej przez powoda i świadka M. K..

Pozwana i zawnioskowani przez nią świadkowie (P. W. (1), F. W., P. R., J. K., B. H. i B. W.) w bardziej przekonywujący i spójny sposób przedstawili okoliczności związane z zakupem H.. Należało dać im wiarę, że samochód był prezentem świątecznym od powoda. Świadczyć może o tym m.in. to, że do zakupu H. doszło pod koniec listopada 2015 r., czy na miesiąc przed Bożym Narodzeniem. Po drugie, po zakupie H. powódka podarowała samochód marki S. wnuczce powoda – obie strony to potwierdziły. Kierując się więc zasadami logiki i doświadczenia życiowego – jeżeli pozwana w zamian za otrzymanie od powoda samochodu wyzbyła się składnika swojego majątku osobistego (innego samochodu) na rzecz osoby bliskiej powodowi (jego wnuczki), w dodatku pod tytułem darmym (na skutek darowizny), to należy przypuszczać, że nie zrobiła tego tylko po to, by stracić własny pojazd i zyskać jedynie prawo do używania samochodu powoda. W ocenie Sądu powyższe okoliczności dają podstawy, by uznać, że pozwana dostała od powoda samochód marki H. na własność, w drodze darowizny. Dlatego też powództwo w zakresie zwrotu kosztu pojazdu zostało oddalone.

Oddaleniu podlegało także roszczenie o zwrot dokonanych nakładów w formie zakupu trzech pawilonów na targowiskach. Powód nie wykazał w sposób dostateczny poniesienia tych wydatków – nie przedłożył żadnych dokumentów, które by to potwierdzały. Wątpliwości budziło też to, czy powód sfinansował wszystkie trzy pawilony, czy było ich mniej. Żaden ze zgłoszonych przez niego świadków nie miał dużej wiedzy na temat. A. R. była przekonana, że pozwana miała zawsze tylko jeden pawilon handlowy, za który miał płacić powód. M. K. był pewny jedynie tego, że powód kupił pozwanej jeden pawilon na targowisku przy ul. (...). K. B. natomiast nie wiedziała, czy powód finansował jakikolwiek pawilon dla pozwanej. Z zeznań pozwanej wynikało, że powód miał brać udział w sfinansowaniu tylko jednego pawilonu – konkretnie miał zapłacić szwagrowi za materiały i budowę pawilonu przy ul. (...). Powód twierdził, że przeznaczył na ten cel kwotę 9.000 zł, a pozwana uważa, że mógł za to zapłacić jedynie 4.000 zł. Trzeba jednak ponownie zwrócić uwagę na to, że wartość wzbogacenia musi być oceniana na dzień wyrokowania. Przyjmując, że od budowy tego pawilonu minęło około 10 lat, a także mając na uwadze pogarszającą się z roku na rok opłacalność handlu na targowiskach – w tym zakresie za wiarygodne należało uznać zeznania pozwanej i świadka B. H. – Sąd doszedł do przekonania, że pawilon ten nie prezentuje już obecnie jakiejkolwiek znaczącej wartości.

Orzekając o kosztach procesu Sąd zastosował zasadę określoną w art. 100 k.p.c. Powód domagał się w sumie 278.900 zł, a wygrał sprawę w zakresie 29.928,86 zł, czyli w około 11 %. Poniósł następujące koszty: opłatę sądową od pozwu – 13.945 zł, wynagrodzenie pełnomocnika będącego adwokatem – 10.800 zł, opłata skarbowa od pełnomocnictwa – 17 zł, zaliczki na poczet opinii biegłego – 5.000 zł i 411,05 zł. Łącznie jest to kwota 30.173,05 zł., jej 11 % to po zaokrągleniu 3.319 zł. Pozwana poniosła koszty: wynagrodzenie pełnomocnika – 10.800 zł, opłata skarbowa od pełnomocnictwa 17 zł – razem 10.817 zł. Należy jej się zwrot tych kosztów w 89 %, czyli po zaokrągleniu 9.627 zł. Różnica między kwotami należnymi obu stronom wynosi 6.308 zł na korzyść pozwanej i dlatego też Sąd zasądził na jej rzecz zwrot tejże kwoty od powoda. O odsetkach od kwoty zasądzonej tytułem zwrotu kosztów procesu Sąd orzekł na podstawie art. 98 § 1 ¹ k.p.c.