Portal Orzeczeń Sądów Powszechnych

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 5 grudnia 2016 r.

Sąd Okręgowy w Toruniu Wydział I Cywilny

w składzie:

Przewodniczący: SSO Wojciech Modrzyński

Ławnicy : ------------

Protokolant: st. sekr. sądowy Monika Falkiewicz

po rozpoznaniu w dniu 5 grudnia 2016 r. w Toruniu

sprawy z powództwa J. B.

przeciwko T. K.

o zapłatę

1.  Oddala powództwo;

2.  kosztami postępowania w części od uiszczenia, których zwolniona była powódka obciąża Skarb Państwa;

3.  obciąża powódkę kosztami postępowania w pozostałym zakresie.

Wojciech Modrzyński

IC 1758/15

UZASADNIENIE

Do Sądu Okręgowego W Toruniu wpłynął pozew J. B. przeciwko T. K. o zapłatę kwoty 100.000 zł wraz z ustawowymi odsetkami od dnia wniesienia pozwu do dnia zapłaty tytułem zadośćuczynienia za doznaną krzywdę z powodu śmierci męża R. B. (1) w wypadku z dnia 11 sierpnia 2014 roku oraz o zasądzenie od pozwanego na rzecz powódki zwrotu kosztów postępowania.

W uzasadnieniu swego pozwu pełnomocnik powódki wskazał, iż w dniu 11 sierpnia 2014 roku około godz. 10 w miejscowości T. miał miejsce wypadek w gospodarstwie rolnym należącym do pozwanego w wyniku, którego śmierć poniósł R. B. (1). Praca R. B. (1) wykonywana w gospodarstwie tego dnia polegała na przewożeniu z pola uprawnego, ciągnikiem z dwoma przyczepami, zboża na kosz zsypowy suszarni. R. B. (1) podjechał do wagi obiema przyczepami ze zbożem o łącznej wadze 27 ton. Po zważeniu zboża wjechał do suszarni, aby je wysypać. Po ustawieniu ciągnika z przyczepami na zsypie suszarni wyłączył silnik i wysiadł z kabiny. Następnie zestaw pojazdów samoczynnie ruszył do tyłu, a ciągnik przygniótł go lewym tylnym kołem do dyszla przyczepy. W wyniku obrażeń poniesionych na skutek wypadku R. B. (1) zmarł. Jak wynika z opinii sądowo-lekarskiej sporządzonej podczas protokołu sekcyjnego przyczyną śmierci były liczne obrażenia wewnętrzne m.in. złamanie mostka, obustronne złamanie wszystkich żeber w licznych liniach z uszkodzeniami przez ich odłamy mięśni międzyżebrowych wraz z opłucną ścienną odmą podskórną w obrębie tułowia, moszny i uda prawego, z porozrywaniem miąższu obu płuc i całkowitym pęknięciem ściany aorty piersiowej, rozfragmentowanie wątroby, zwichnięcie kręgosłupa w odcinku piersiowym.

Pełnomocnik powódki wskazał, iż powódkę łączyły ze zmarłym mężem bardzo silne więzi emocjonalne. Przejawiało się to poprzez wspólne spędzanie czasu, rozmowy. Tragiczna śmierć R. B. (1) wstrząsnęła jego rodziną. Życie rodziny stało się ciągłą traumą, która do dnia dzisiejszego nie została złagodzona. Powódka w dalszym ciągu nie jest w stanie pogodzić się ze śmiercią swojego męża szczególnie, iż nastąpiła ona w tak dramatycznych warunkach.

Swoje roszczenia powódka wywiodła z art. 446 § 4 k.c. stanowiącego, iż Sąd może przyznać najbliższym członkom rodziny zmarłego odpowiednią sumę tytułem zadośćuczynienia pieniężnego za doznaną krzywdę. W ocenie pełnomocnika powódki celem zadośćuczynienia jest zrekompensowanie uszczerbków w dobrach osobistych w zakresie w jakim taka rekompensata ze względu na szczególny charakter naruszonych dóbr jest możliwa. Nie ulega wątpliwości, iż zadośćuczynienie pełni przede wszystkim funkcję kompensacyjną gdyż stanowi ekwiwalent za krzywdę doznaną przez osobę, która straciła członka rodziny.

W odpowiedzi na pozew T. K. wyniósł do oddalenie powództwa w całości. W uzasadnieniu swego stanowiska wskazał, iż odpowiedzialność wynikająca z art. 446§4 k.c. jest podstawą do przyznania najbliższym członkom rodziny osób zmarłych wskutek czynu niedozwolonego zadośćuczynienia za doznaną krzywdę, a więc szkodę niemajątkową. Celem tego uregulowania jest zapewnienie możliwości zaspokojenia szkody obejmującej krzywdę osób bliskich zmarłego poprzez uzyskanie pieniężnego ekwiwalentów w wysokości rekompensującej ujemne doznania, przede wszystkim o charakterze psychicznym. Przyznanie zatem zadośćuczynienia osobom najbliższym zmarłego możliwe jest tylko wtedy, gdy doszło do popełnienia czynu niedozwolonego. W przedmiotowej sprawie pozwanemu nie można przypisać jakiejkolwiek winy, czy też działania lub zaniechania, któremu można byłoby zarzucić bezprawność. Okoliczności zdarzenia badała Prokuratura i policja, która w ramach prowadzonego postępowania przeprowadziła dowód z opinii biegłego oraz przesłuchała świadków i przeprowadziła badania techniczne pojazdu. W wyniku wszystkich powyższych czynności śledztwo zostało umorzone. W postanowieniu o umorzeniu wskazano, iż stan techniczny ciągnika i przyczep nie budził zastrzeżeń biegłego. Stan techniczny pojazdu w żaden sposób nie wpłynął na zaistnienie przedmiotowego zdarzenia. W ocenie pełnomocnika pozwanego do zdarzenia doszło na skutek działania samego pokrzywdzonego, który dokonał zatrzymania ciągnika i przyczepy na pochyłej rampie zsypu bez należytego zabezpieczenia. Zmarły wysiadł z ciągnika i wszedł między niego a przyczepę. Gdy zestaw samoczynnie ruszył został przygnieciony.

Ciągniki przyczepy były sprawne, posiadały załadunek zgodny z tonażem określonym dla tych pojazdów, co zostało wnikliwie zbadane przez policję i biegłego. Nie można zatem przypisać pozwanemu dokonania czynu niedozwolonego, co przekreśla jego odpowiedzialność na podstawie art. 446 § 4 k.c.

Pismem z dnia 19.02.2016 roku pełnomocnik powódki podtrzymał stanowisko w sprawie i wskazał, iż biegły dokonujący oględzin ciągnika zaznaczył niezbyt prawidłowo działający zasadniczy układ hamulcowy i zmniejszoną skuteczność hamulca postojowego. Podważa to twierdzenia strony pozwanej o sprawności maszyn i tym samym o braku winy pozwanego.

Na rozprawie strony podtrzymały swoje stanowiska.

Sąd ustalił, co następuje:

R. B. (1) był zatrudniony w gospodarstwie rolnym należącym do T. K. położonym w miejscowości T. jako pracownik fizyczny – traktorzysta. Przed podjęciem pracy R. B. (1) przeszedł odpowiednie szkolenia BHP. Ciągnik posiadał ważne badania techniczne i był sprawny. W dniu 11 sierpnia 2014 roku R. B. (1) ciągnikiem z dwoma przyczepami przewoził zebrane z pola zboże do suszarni. Przed wjazdem do suszarni zboże było ważone. Przywieziony przez niego zestaw przyczep ważył w sumie 27 t, co było zgodne z tonażem przewidzianym dla takiego zestawu. Następnie R. B. (1) wjechał całym zestawem na rampę zsypu zboża do suszarni. Rampa była zbyt krótka aby cały zestaw tj. ciągnik i przyczepy mogły znaleźć się na elemencie poziomym. Druga przyczepa stała kołami tylnej osi na ukośnym podjeździe.

Dowód: zeznania K. M. złożone 4.05.2016r., 00:43;40 k-93

zeznania K. K. (1) złożone 4.05.2016r., 00:57:08, k-94

dokumenty k- 99-189

Po wjechaniu pierwszą przyczepą na zsyp do suszarni kierowca ciągnika powinien wysiąść, zablokować koła przyczepy specjalnie do tego przeznaczonymi podporami (klinami) będącymi na wyposażeniu przyczepy, następnie otworzyć znajdujące się z boku rygle umożliwiające otwarcie burty i zsypanie zboża. Po zakończeniu rozładunku powinien przejechać około 1,5-2 metra i powtórzyć te czynności z drugą przyczepą.

Dowód: zeznania K. M. złożone 4.05.2016r., 00:43;40 k-93

zeznania K. K. (1) złożone 4.05.2016r., 00:57:08, k-94

Po wjechaniu na rampę R. B. (1) wysiadł z traktora i wszedł pomiędzy ciągnik a przyczepę. R. B. (2) naruszył zasady BHP, wszedł bowiem pomiędzy traktor a przyczepę bez podłożenia pod koła przyczepy klinów. Zestaw niespodziewanie ruszył. Koło traktora przygniotło R. B. (2) do dyszla przyczepy. Wypadek zauważyli inni pracownicy gospodarstwa i próbowali uratować kolegę. R. B. (2) zmarł na skutek obrażeń odniesionych w wypadku.

Dowód: zeznania K. M. złożone 4.05.2016r., 00:43;40 k-93

zeznania K. K. (1) złożone 4.05.2016r., 00:57:08, k-94

dokumenty k- 99-189

Na miejsce wypadku wezwana została policja, która pod nadzorem Prokuratora wszczęła śledztwo. Ciągnik wraz z przyczepami został zatrzymany do dyspozycji Prokuratury i poddany szczegółowym oględzinom. Przesłuchano świadków zdarzenia, przeprowadzono oględziny miejsca wypadku. W toku prowadzonych czynności dopuszczono dowód z opinii biegłych, zbadano stan techniczny pojazdu. W wyniku przeprowadzonej sekcji zwłok stwierdzono, iż R. B. (1) zmarł na skutek licznych obrażeń wewnętrznych m.in. złamanie mostka, obustronne złamanie wszystkich żeber w licznych liniach z uszkodzeniami przez ich odłamy mięśni międzyżebrowych wraz z opłucną ścienną odmą podskórną w obrębie tułowia, moszny i uda prawego, z porozrywaniem miąższu obu płuc i całkowitym pęknięciem ściany aorty piersiowej, rozfragmentowanie wątroby, zwichnięcie kręgosłupa w odcinku piersiowym. R. B. (1) zmarł śmiercią gwałtowną, nagłą wskutek doznanych rozległych, ciężkich uszkodzeń ciała, zwłaszcza klatki piersiowej.

Postanowieniem z dnia 31 marca 2015 roku Prokurator umorzył postepowanie w sprawie nieumyślnego spowodowania śmierci R. B. (1) poprzez naruszenie przepisów BHP wobec braku danych dostatecznie uzasadniających popełnienie czynu. Postanowieniem z dnia 29 czerwca 2015 roku Sąd Rejonowy w K. nie uwzględnił zażalenia J. B. i utrzymał w mocy postanowienie z dnia 31 marca 2015 roku o umorzeniu śledztwa:

Dowód: dokumenty k-118-121

postanowienie prokuratora k - 179

postanowienie SR w K. k – 186

Po śmierci męża powódka załamała się i zaczęła nadużywać alkoholu. Koszty pogrzebu R. B. (1) sfinansował jego pracodawca T. K..

Dowód: zeznania K. M. złożone 4.05.2016r., 00:43;40 k-93

zeznania K. K. (1) złożone 4.05.2016r., 00:57:08, k-94

dokumenty k- 99-189

Sąd zważył, co następuje:

Powyższy stan faktyczny został ustalony w oparciu o zeznania świadków K. M. i K. K. (2) oraz na podstawie złożonych do akt dokumentów.

Sąd uznał za w pełni wiarygodne zeznania obu świadków. Zeznania te są spójne, logiczne, wzajemnie się uzupełniają i w pełni korespondują z dołączonymi do akt sprawy dokumentami. Świadkowie są pracownikami T. K., widzieli przedmiotowe zdarzenie i szczegółowo opisali jego okoliczności, a także zakres obowiązków zmarłego R. B. (1).

Sąd uznał za w pełni wiarygodne dokumenty złożone do akt sprawy, w szczególności odpisy z akt śledztwa w sprawie Ds. 2092/14. Żadna ze stron nie kwestionowała prawdziwości powyższych dokumentów, nie budziły one również wątpliwości Sądu.

Sąd uznał zeznania świadka J. H. za nieistotne dla sprawy. Świadek jest wnukiem powódki. Jego zeznania dotyczyły przede wszystkim więzi łączącej powódkę ze zmarłym mężem. Z uwagi na brak podstaw odpowiedzialności pozwanego okoliczności te były bezprzedmiotowe dla sprawy.

W przedmiotowej sprawie powódka domagała się przyznania jej od pozwanego zadośćuczynienia za śmierć osoby bliskiej. Kodeks cywilny przewiduje możliwość dochodzenia roszczeń za szkodę majątkową jak i niemajątkową związaną z uszkodzeniem ciała, wywołaniem rozstroju zdrowia i śmiercią poszkodowanego.

Zgodnie z art. 446 §1 k.c. jeżeli wskutek uszkodzenia ciała lub wywołania rozstroju zdrowia nastąpiła śmierć poszkodowanego, zobowiązany do naprawienia szkody powinien zwrócić koszty leczenia i pogrzebu temu, kto je poniósł. Zgodnie z § 4 powołanego przepisu Sąd może także przyznać najbliższym członkom rodziny zmarłego odpowiednią sumę tytułem zadośćuczynienia pieniężnego za doznaną krzywdę. Powyższy przepis stanowi rozwinięcie odpowiedzialności odszkodowawczej za szkodę majątkową związaną z uszkodzeniem ciała, wywołaniem rozstroju zdrowia czy spowodowanie śmierci człowieka zawartą w art. 444 k.c. Unormowanie zawarte w komentowanym przepisie stanowi jednak wyjątek od zasady, że roszczenia odszkodowawcze służą jedynie osobom, przeciwko którym był skierowany czyn niedozwolony – reguluje ono bowiem także zakres świadczeń, które przysługują osobom pośrednio poszkodowanym. Warunkiem wystąpienia z roszczeniem jest śmierć poszkodowanego na skutek doznanego uszkodzenia ciała lub rozstroju zdrowia, bez względu na to, kiedy nastąpiła śmierć poszkodowanego (por. G. Bieniek Komentarz do kodeku cywilnego, uwagi do art. 446 k.c.).

O odpowiedzialności na podstawie powyższych przepisów możemy mówić wyłącznie gdy za szkodę odpowiada osoba, której zawinione zachowanie jest źródłem powstania tej szkody. Zdarzeniem sprawczym może być zarówno działanie, jak i zaniechanie takiej osoby. Pierwsze polega na zachowaniu się aktywnym, drugie na zachowaniu się biernym. Zaniechanie może być uznane za „czyn" wówczas, gdy wiąże się z ciążącym na sprawcy obowiązkiem czynnego działania i niewykonania tego obowiązku.

Czyn sprawcy pociągający za sobą odpowiedzialność cywilną musi wykazywać pewne cechy (znamiona) odnoszące się do strony przedmiotowej i podmiotowej. Chodzi o znamiona niewłaściwości postępowania od strony przedmiotowej, co określa się mianem bezprawności czynu, i od strony podmiotowej, co określa się jako winę w znaczeniu subiektywnym.

Bezprawność - jako przedmiotowa cecha czynu sprawcy - tradycyjnie ujmowana jest jako sprzeczność z obowiązującym porządkiem prawnym. Pojęcie „porządek prawny" obejmuje nakazy i zakazy wynikające z normy prawnej, lecz także nakazy i zakazy wynikające z norm moralnych i obyczajowych, określanych jako „zasady współżycia społecznego" lub „dobre obyczaje" (np. wyrok SN z 10 lutego 2010 r., V CSK 287/2009, LexisNexis nr 3027445). Bezprawność jest kategorią obiektywną.

Wina jest pojęciem odnoszącym się do sfery zjawisk psychicznych sprawcy, dlatego określa się ją jako znamię podmiotowe czynu. Jak wskazano, dopiero czyn uznany za bezprawny może być rozważany w kategoriach winy. Przez winę rozumie się naganną decyzję człowieka, odnoszącą się do podjętego przez niego bezprawnego czynu (Tak. G. Bieniek, komentarz do kodeksu cywilnego, uwagi do art. 415 k.c., LexisNexis 2013).

Podsumowując, do przyjęcia odpowiedzialności odszkodowawczej określonego podmiotu konieczne jest łączne ziszczenie się następujących przesłanek: szkody, zawinionego, bezprawnego działania sprawcy i związku przyczynowego pomiędzy tym działaniem, a powstałą szkodą. Obowiązek wykazania powyższych przesłanek odpowiedzialności odszkodowawczej spoczywa na stronie powodowej.

Przenosząc powyższe rozważania na grunt omawianej sprawy wskazać należy, iż możliwość przyznania powódce zadośćuczynienia za śmierć osoby bliskiej jest uzależniona od wykazania winy pozwanego za tę śmierć. W tej sytuacji na powódce ciążył obowiązek wykazania, iż T. K. swoim zachowaniem bądź zaniechaniem doprowadził do zdarzenia, w wyniku którego śmierć poniósł R. B. (1).

W ocenie Sądu powódka nie sprostała temu obowiązkowi.

Zgodnie z ogólną regułą postępowania dowodowego na osobie twierdzącej spoczywa obowiązek udowodnienia swoich twierdzeń (art. 6 k.c. i 232 k.p.c.). Powyższe przepisy nakładają na powódkę ciężar udowodnienia, iż do śmierci R. B. (1) doszło na skutek zawinionego działania bądź zaniechania T. K.. Należy podkreślić, iż już w pozwie powódka skupiła się przede wszystkim na wykazaniu więzi emocjonalnej łączącej ją ze zmarłym mężem, pomijając kwestie odpowiedzialności pozwanego za następstwa wypadku, w którym zginął R. B. (1). W toku postępowania powódka złożyła wniosek o powołanie biegłego z zakresu ruchu drogowego i rekonstrukcji wypadków drogowych na okoliczność ustalenia przebiegu wypadku i jego przyczyn. Zgodnie z art. 1304§1 k.p.c. strona, która wnosi o podjęcie czynności połączonej z wydatkami, obowiązana jest uiścić zaliczkę na ich pokrycie w wysokości i terminie oznaczonym przez Sąd. W przedmiotowej sprawie Sąd wezwał pełnomocnika powódki na rozprawie w dniu 4 maja 2016 roku o uiszczenie zaliczki na koszty sporządzenia opinii. W odpowiedzi pełnomocnik powódki złożył wniosek o zwolnienie od kosztów sądowych. Postanowieniem z dnia 19 maja 2016 roku Sąd wniosek powódki oddalił. Postanowieniem z dnia 14 września 2016 roku Sąd Apelacyjny oddalił zażalenie pełnomocnika powódki na odmowę zwolnienia jej od kosztów. Pełnomocnik powódki nie uiścił żądanej zaliczki wobec powyższego Sąd stosownie do art. 1304§5 pominął dowód z opinii biegłego.

Złożony w dniu 5 grudnia 2016 roku do protokołu rozprawy kolejny wniosek powódki o zwolnienie od kosztów sądowych podlegał odrzucenia na podstawie art. 107 ust. 2 ustawy z dnia 28 lipca 2016 roku o kosztach sądowych w sprawach cywilnych (tekst jednolity Dz. U. z 2015 roku, poz. 623). Pełnomocnik powódki nie wskazała żadnych nowych okoliczności uzasadniających ponowny wniosek o zwolnienie od kosztów.

Należy również podkreślić, iż pełnomocnik powódki nie złożył zastrzeżenia do protokołu rozprawy w trybie art. 162 k.p.c. na postanowienie o pominięciu dowodu z opinii biegłego jak i w przedmiocie odrzucenia kolejnego wniosku o zwolnienie od kosztów sądowych.

W tej sytuacji Sąd oddalił powództwo wobec niewykazania przez powódkę podstaw odpowiedzialności odszkodowawczej pozwanego. W ocenie Sądu pozwanemu nie sposób przypisać jakiejkolwiek winy w zaistnieniu wypadku. Zebrany w sprawie materiał dowodowy wskazuje, iż do śmierci R. B. (1) doszło wskutek nieszczęśliwego wypadku, do którego przyczynił się sam poszkodowany. R. B. (1) w niewłaściwy sposób zabezpieczył zestaw ciągnika z przyczepami wjeżdżając na rampę rozładunkową, nie zaciągnął odpowiednio mocno hamulca ręcznego, nie podłożył pod koła przyczep klinów uniemożliwiających zjazd zestawu z rampy i z naruszeniem przepisów BHP wszedł pomiędzy ciągnik, a przyczepę.

Mając powyższe okoliczności na uwadze Sąd zgodnie z powołanymi wyżej przepisami orzekł jak w sentencji.

O kosztach orzeczono w myśl art. 98 k.p.c. z tym zastrzeżeniem, iż w zakresie w jakim od kosztów zwolniona była powódka Sąd obciążył nimi Skarb Państwa. Pełnomocnik pozwanego nie wniosła o zasądzenie na jej rzecz zwrotu kosztów zastępstwa procesowego.

SSO Wojciech Modrzyński