I C 1433/16 - wyrok z uzasadnieniem Sąd Okręgowy w Toruniu z 2021-01-04

Sygn. akt I C 1433/16

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Toruń, 4 stycznia 2021r.

Sąd Okręgowy w Toruniu I Wydział Cywilny

w składzie:

Przewodniczący: Sędzia Elżbieta Stępniewicz

po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym

sprawy z powództwa małoletniej J. S. (1) działającej przez matkę A. S.

przeciwko: (...) Spółce Akcyjnej w W. i Regionalnemu Szpitalowi (...) w G.

o zapłatę, rentę i ustalenie

I. zasądza na rzecz powódki małoletniej J. S. (1) in solidum od pozwanych (...) Spółki Akcyjnej w W. i Regionalnego Szpitala(...) w G. kwotę 1.000.000,00(milion) zł z ustawowymi odsetkami

- od kwoty 100.000,00zł od 26 lutego 2015r. do 9 kwietnia 2015r.,

- od kwoty 550.000,00 zł od 10 kwietnia 2015r. do 31 grudnia 2015r., a od 1 stycznia 2016r. z ustawowymi odsetkami za opóźnienie do 18 sierpnia 2016r.,

- od kwoty 800.000,00 zł od 19 sierpnia 2016r. do 5 stycznia 2021r. - z ustawowymi odsetkami za opóźnienie,

- od kwoty 1.000.000,00 zł od 5 stycznia 2021r. - z ustawowymi odsetkami za opóźnienie do dnia zapłaty

z tym zastrzeżeniem, że odpowiedzialność (...) Spółki Akcyjnej w W. z tytułu zapłaty należności wynikających z punktów od I do V niniejszego wyroku ogranicza się do kwoty maksymalnej 46 500 euro,

II. zasądza na rzecz powódki in solidum od pozwanych kwotę 312.320,00 (trzysta dwanaście tysięcy trzysta dwadzieścia) zł z ustawowymi odsetkami od kwoty:

1. 245.888,00(dwieście czterdzieści pięć tysięcy osiemset osiemdziesiąt osiem) zł od 18 sierpnia 2016r. z ustawowymi odsetkami za opóźnienie do dnia zapłaty,

2. 3.968,00 zł od 11 marca 2015r. do 31 grudnia 2015r., a od 1 stycznia 2016r. z ustawowymi odsetkami za opóźnienie do dnia zapłaty,

3. 3840,00 zł od 11 kwietnia 2015r. do 31 grudnia 2015r., a od 1 stycznia 2016r. z ustawowymi odsetkami za opóźnienie do dnia zapłaty,

4. 3.968,00 zł od 11 maja 2015r. do 31 grudnia 2015r., a od 1 stycznia 2016r. z ustawowymi odsetkami za opóźnienie do dnia zapłaty,

5. 3.840,00 zł od 11 czerwca 2015r. do 31 grudnia 2015r., a od 1 stycznia 2016r. z ustawowymi odsetkami za opóźnienie do dnia zapłaty,

6. 3.968,00 zł od 11 lipca 2015r. do 31 grudnia 2015r., a od 1 stycznia 2016r. z ustawowymi odsetkami za opóźnienie do dnia zapłaty,

7. 3.968,00 zł od 11 sierpnia 2015r. do 31 grudnia 2015r., a od 1 stycznia 2016r. z ustawowymi odsetkami za opóźnienie do dnia zapłaty,

8. 3.840,00 zł od 11 września 2015r. do 31 grudnia 2015r., a od 1 stycznia 2016r. z ustawowymi odsetkami za opóźnienie do dnia zapłaty,

9. 3.968,00 zł od 11 października 2015r. do 31 grudnia 2015r., a od 1 stycznia 2016r. z ustawowymi odsetkami za opóźnienie do dnia zapłaty,

10. 3.840,00 zł od 11 listopada 2015r. do 31 grudnia 2015r., a od 1 stycznia 2016r. z ustawowymi odsetkami za opóźnienie do dnia zapłaty,

11. 3.968,00 zł od 11 grudnia 2015r. do 31 grudnia 2015r., a od 1 stycznia 2016r. z ustawowymi odsetkami za opóźnienie do dnia zapłaty,

12. 3.968,00 zł od 11 stycznia 2016r. z ustawowymi odsetkami za opóźnienie do dnia zapłaty,

13. 3.712,00 zł od 11 lutego 2016r. z ustawowymi odsetkami za opóźnienie do dnia zapłaty,

14. 3.968,00 zł od 11 marca 2016r. z ustawowymi odsetkami za opóźnienie do dnia zapłaty,

15. 3.840,00 zł od 11 kwietnia 2016r. z ustawowymi odsetkami za opóźnienie do dnia zapłaty,

16. 3.968,00 zł od 11 maja 2016r. z ustawowymi odsetkami za opóźnienie do dnia zapłaty,

17. 3.840,00 zł od 11 czerwca 2016r. z ustawowymi odsetkami za opóźnienie do dnia zapłaty,

18. 3.968,00 zł od 11 lipca 2016r. z ustawowymi odsetkami za opóźnienie do dnia zapłaty,

z tym zastrzeżeniem, że odpowiedzialność (...) Spółki Akcyjnej w W. z tytułu zapłaty należności wynikających z punktów od I do V niniejszego wyroku ogranicza się do kwoty maksymalnej 46 500 euro,

III. zasądza na rzecz powódki in solidum od pozwanych miesięczną rentę w kwocie 5.540,00 (pięć tysięcy pięćset czterdzieści) zł oraz ustala, że renta płatna będzie do 10 każdego miesiąca poczynając od sierpnia 2016r. z ustawowymi odsetkami za opóźnienie w przypadku uchybienia terminowi płatności, z tym zastrzeżeniem, że odpowiedzialność (...) Spółki Akcyjnej w W. z tytułu zapłaty należności wynikających z punktów od I do V niniejszego wyroku ogranicza się do kwoty maksymalnej 46 500 euro,

IV. zasądza na rzecz powódki in solidum od pozwanych kwotę 3.472,00 (trzy tysiące czterysta siedemdziesiąt dwa) zł tytułem wyrównania renty za czerwiec i lipiec 2016r. z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od dni wydania wyroku do dnia zapłaty ,

V. ustala, że pozwani będą odpowiadać in solidum za skutki zdarzenia z 30 sierpnia 2009r. jakie mogą pojawić się u powódki w przyszłości z tym zastrzeżeniem, że odpowiedzialność (...) Spółki Akcyjnej w W. z tytułu zapłaty należności wynikających z punktów od I do V niniejszego wyroku ogranicza się do kwoty maksymalnej 46 500 euro,

VI. oddala powództwo w pozostałej części,

VII. zasądza na rzecz powódki in solidum od pozwanych kwotę 23.904,00 (dwadzieścia trzy tysiące dziewięćset cztery) zł tytułem zwrotu części kosztów procesu,

VIII. zasądza od powódki na rzecz pozwanego (...) Spółki Akcyjnej w W. kwotę 6.352,93 (sześć tysięcy trzysta pięćdziesiąt dwa złote dziewięćdziesiąt trzy grosze) zł tytułem zwrotu części kosztów procesu,

IX. zasądza od powódki na rzecz pozwanego Regionalnego Szpitala (...) w G. kwotę 2.620,89 (dwa tysiące sześćset dwadzieścia złotych osiemdziesiąt dziewięć groszy) zł tytułem zwrotu części kosztów procesu,

X. nie obciąża powódki nieuiszczonymi kosztami sądowymi,

XI. nakazuje pobrać od pozwanych in solidum kwotę 72.499,14 (siedemdziesiąt dwa tysiące czterysta dziewięćdziesiąt dziewięć złotych czternaście groszy) zł tytułem części nieuiszczonych kosztów sądowych.

Elżbieta Stępniewicz

I C 1433/16

UZASADNIENIE

Do Sądu Okręgowego w Toruniu 26 lipca 2016r.( data nadania przesyłki), wpłynął pozew małoletniej J. S. (1) reprezentowanej przez przedstawiciela ustawowego – matkę A. S. przeciwko (...) Spółce Akcyjnej w W. i Regionalnemu Szpitalowi (...) w G., w którym wniosła o:

- zasądzenie solidarnie od pozwanych na jej rzecz kwoty 800.000,00 zł tytułem zadośćuczynienia z ustawowymi odsetkami od 18 czerwca 2014r. do 31 grudnia 2015r. i od 1 stycznia 2016r. z ustawowymi odsetkami za opóźnienie do dnia zapłaty,

- zasądzenie solidarnie od pozwanych na jej rzecz kwoty 312.320,00 zł tytułem skapitalizowanej renty – zwrot kosztów opieki za okres od 30 sierpnia 2009r. do dnia wniesienia powództwa z ustawowymi odsetkami od 18 czerwca 2014r. do 31 grudnia 2015r. i od 1 stycznia 2016r. z ustawowymi odsetkami za opóźnienie do dnia zapłaty,

- zasądzenie od pozwanego na rzecz powódki renty na zwiększone potrzeby w kwocie 5740, 00zł miesięcznie od dnia wniesienia pozwu, płatnej do 10 każdego miesiąca z ustawowymi odsetkami w razie uchybienia terminowi płatności którejkolwiek z rat,

- ustalenie odpowiedzialności pozwanego za skutki błędu medycznego z 30 sierpnia 2009r. jakie mogą pojawić się u powódki w przyszłości,

- zasądzenie kosztów procesu.

W uzasadnieniu żądania powódka podała, że urodziła się siłami natury 30 sierpnia 2009r. w Regionalnym Szpitalu (...) w G.- na Oddziale (...) w B.. Ciąża matki powódki przebiegała prawidłowo, matka do 24 sierpnia 2009r. była pod stałą opieką i kontrolą lekarza ginekologa. W trakcie ciąży A. S. wykonywała wszelkie zlecone badania, a stan płodu był monitorowany w trakcie regularnie wykonywanych badań USG. Matka małoletniej powódki została przyjęta do szpitala 28 sierpnia 2009r. z uwagi na bóle brzucha i częste skurcze, szpital opuściła 31 sierpnia 2009r. W dniu przyjęcia matki powódki do szpitala zostało wykonane badanie trans waginalne i badanie USG oraz KTG, nie wykonano badania moczu. Na następny dzień o godzinie 8.30 wykonano kolejne badanie KTG. W karcie położniczej przy przyjęciu do szpitala wpisano, że stan zdrowia matki był prawidłowy. W późniejszym bliżej nie ustalonym czasie i okolicznościach zapis ten został przekreślony i wpisano, że A. S. cierpiała na infekcję dróg moczowych i przyjmowała U.. Dopiero 30 sierpnia 2009r. około godziny 9.30 A. S. podano kroplówkę rozkurczową i przyjęto ją na salę porodową. Około godziny 14.30 pękł pęcherz płodowy. W dokumentacji medycznej wskazano, że wody płodowe były zielonkawe, w bardzo małej ilości. O godzinie 19.00 urodziła się powódki, otrzymała 1 punkt w skali A.. W uzasadnieniu zgłoszonego żądania powódka wskazała także, że lekarz prowadzący ciążę matki powódki stwierdził, że posiadana przez niego dokumentacja medyczna przebiegu ciąży za okres od 11 stycznia 2009r. do 24 sierpnia 2009r. nie wskazuje na infekcję dróg moczowych.

W dokumentacji medycznej sporządzonej po porodzie do opisania powikłań poporodowych- zawarto opis- małowodzie. Wstępna diagnoza po porodzie brzmiała, że małoletnia J. S. (1) cierpi na wrodzone zapalenie płuc i zamartwicę okołoporodową. 30 sierpnia 2009r. około 21.45 powódka została przewieziona karetką pogotowia na Oddział(...) Wojewódzkiego Szpitala (...) w T., gdzie przebywała do 1 października 2009r. U powódki zaobserwowano następujące schorzenia: ciężka zamartwica, encefalopatia niedotleniowo- niedokrwienna, zapalenie płuc, niewydolność oddechowa, drgawki, niedokrwienność, podejrzenie choroby metabolicznej. Na podstawie badania płynu mózgowo-rdzeniowego wykluczono cechy infekcji w obrębie (...). Od momentu narodzi powódka była wielokrotnie hospitalizowana, pozostaje też nadal pod opieką poradni neurologicznej.

Pismem z 17 grudnia 2014r. pełnomocnik powódki wezwał pozwaną placówkę medyczną do zapłaty kwoty 100 tys. zł, pismem z 31 grudnia 2014r. pozwany Szpital wskazał, że posiada ubezpieczenie odpowiedzialności cywilnej, deliktowej i kontraktowej prowadzenia działalności w (...).

Pismem z 25 stycznia 2015r. pełnomocnik powódki zgłosił (...) roszczenia z tytułu szkody osobowej i zażądał zapłaty kwoty 300.000,00 zł tytułem zadośćuczynienia oraz wypłacania miesięcznej renty z tytułu zwiększonych potrzeb w kwocie 4 tys. zł.

Pismem z 3 lutego 2015r. pełnomocnik powódki wniósł o wypłacenie kwoty 550.000,00 zł tytułem zadośćuczynienia, 50 tys. zł tytułem zwrotu kosztów leczenia i rehabilitacji oraz opieki nad poszkodowaną i miesięcznej renty z tytułu zwiększonych potrzeb w kwocie 4 tys. zł.

Pozwany ubezpieczyciel decyzją z 10 marca 2015r. odmówił przyjęcia odpowiedzialności za szkodę osobową w sprawie małoletniej powódki. Pomimo wniesienia przez powódkę skargi na decyzję, (...) w piśmie z 15 kwietnia 2015r. podtrzymało swoje dotychczasowe stanowisko.

Pełnomocnik powódki domagając się zasądzenia zadośćuczynienia powołał się na art. 445§ 1 kc, 444 §1 i 2 kc i popełniony w pozwanym Szpitalu błąd medyczny, polegający na wyborze niewłaściwej metody leczenia. Wskazał, że podstawą odpowiedzialności lekarzy jako pracowników pozwanego Szpitala jest art. 415 kc, art. 430 kc i 120 kp.

Domagając się zasądzenia skapitalizowanej renty od dnia narodzin powódki, jej pełnomocnik podał, że małoletnia J. S. (1) wymaga opieki w dzień i w nocy. Opiekę wykonuje ojciec, który w związku ze stanem zdrowia dziecka zwolnił się z pracy. Opieka sprawowana była przez 16 godzin dziennie, koszt godziny opieki wynosi 8 zł, a koszt miesięcznej opieki wynosi średnio 3840zł. Powódka wskazała, że zwiększone potrzeby wynikają też z konieczności ponoszenia; większych niż w przypadku zdrowego dziecka; wydatków na pielęgnację, leczenie, środki higieny oraz z konieczność poddawania jej stałym zabiegom rehabilitacyjnym i odbywania stałych wizyt w placówkach leczniczych poza miejscem zamieszkania.

Żądając zasądzenia renty z tytułu zwiększonych potrzeb pełnomocnik powódki podał, że na kwotę 5740 zł miesięcznie składają się następujące wydatki:

- 1000 zł koszty rehabilitacji ( co najmniej 1 do 2 godzin dziennie, koszt godziny = 60 zł),

- 200 zł koszt zakupu leków i urządzeń do rehabilitacji,

- 200 zł koszt zakupu pieluch,

- 300 zł koszt wizyt lekarskich,

- 200 zł koszt paliwa w związku z dojazdami do lekarzy,

- 3840 zł koszt całodobowej opieki sprawowanej przez rodziców.

W piśmie procesowym z 1 lipca 2020r. powódka rozszerzyła powództwo w ten sposób, że wniosła o zasądzenie solidarne od pozwanych łącznej kwoty 1.200.000,00 zł z ustawowymi odsetkami od kwoty 800.000,00 zł od 18 czerwca 2014r. do 31 grudnia 2015r. i z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od 1 stycznia 2016r. do dnia zapłaty. W uzasadnieniu pisma pełnomocnik powódki podał, że z uwagi na wnioski płynące z opinii i ustalony stopień trwałego uszczerbku na zdrowiu powódki dokonał korekty wysokości dochodzonych roszczeń.

Przed wniesieniem pozwu w niniejszej sprawie, postanowieniem wydanym w sprawie I Co 3/16 1 lutego 2016r. małoletnia powódka została zwolniona od kosztów sądowych w całości w sprawie o zapłatę zadośćuczynienia przeciwko(...) SA i Regionalnemu Szpitalowi (...) w G. (k.41), a postanowieniem z 5 sierpnia 2020r. Sąd zwolnił powódkę od opłaty od pozwu od rozszerzonego powództwa (k. 1204).

W odpowiedzi na pozew pozwany (...) Spółka Akcyjna w W. wniósł o:

- oddalenie powództwa,

- zasądzenie od powódki na rzecz pozwanego kosztów procesu .

W uzasadnieniu swego stanowiska pozwany ubezpieczyciel wskazał, że po przeanalizowaniu dokumentacji medycznej małoletniej powódki brak jest podstaw do przyjęcia odpowiedzialności cywilnej pozwanego Szpitala, gdyż najbardziej prawdopodobną przyczyną ciężkiego stanu urodzeniowego powódki i uszkodzenia (...) jest infekcja dróg moczowych matki dziecka. (...) wskazał też, że w myśl umowy ubezpieczenia jaka wiązała go z pozwanym Szpitalem w okresie od 1 stycznia 2009r. do 31 grudnia 2009r. przewidziana w umowie suma gwarancyjna wynosiła dla obowiązkowego ubezpieczenia OC 46 500 EURO na jedno zdarzenie w okresie ubezpieczenia i 275 000 EURO na wszystkie zdarzenia. Pozwany ubezpieczyciel wskazał, że do umowy jaka wiązała go z pozwanym Szpitalem zastosowanie mają przepisy rozporządzenia Ministra Finansów z 28 grudnia 2007r. w sprawie obowiązkowego ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej świadczeniodawcy udzielającego świadczeń opieki zdrowotnej oraz ogólne warunki ubezpieczenia OC lekarzy, przedstawicieli innych zawodów medycznych oraz zakładów opieki zdrowotnej, zatwierdzone uchwałą zarządu (...) SA z 28 czerwca 2007r. (...) w odpowiedzi na pozew podniosło również, że ewentualna odpowiedzialność ubezpieczyciela; razem z pozwanym Szpitalem; ma charakter odpowiedzialności in solidum i jest odpowiedzialnością gwarancyjną- na zasadach wynikających z umowy ubezpieczenia OC (k. 197-202).

W odpowiedzi na pozewpozwany Regionalny Szpital (...) w G. wniósł o oddalenie powództwa oraz zasądzenie kosztów postępowania według norm przepisanych.

Pozwany Szpital oświadczył, że zaprzecza wszystkim twierdzeniom powódki wskazanym w pozwie, poza faktem hospitalizacji matki powódki i urodzeniem się powódki; oraz nie uznaje roszczenia powódki co do zasady i co do wysokości. Pozwany Szpital podniósł między innymi, że obecny stan zdrowia powódki nie ma żadnego związku z czynnościami podejmowanymi w trakcie, a także bezpośrednio przed porodem małoletniej J. S. (1). Pozwany wskazał, że przyczyn stanu zdrowia powódki upatrywać należy w infekcji układu moczowego matki powódki, wrodzonym zapaleniem płuc, podejrzeniem choroby metabolicznej, podejrzeniem wewnątrzmacicznego zapalenia mózgu. Pozwany Szpital podniósł brak winy po swojej stronie i brak związku przyczynowego pomiędzy udzielonym świadczeniem, a stanem zdrowia powódki (k. 237-238v, 247-250v).

W piśmie z 8 grudnia 2020 r. strona powodowa ostatecznie doprecyzowała stanowisko i wskazała, że domaga się:

1.  zasądzenie solidarnie od pozwanych na rzecz powódki kwoty 1.200.000,00 zł tytułem zadośćuczynienia wraz z:

I.  co do kwoty 800.000,00 zł:

a)  z ustawowymi odsetkami od dnia 18 czerwca 2014 r. do dnia 31 grudnia 2015 r. włącznie;

b)  z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od dnia 01 stycznia 2016 r. do dnia zapłaty;

II.  co do kwoty 400.000,00 zł z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od dnia wyrokowania do dnia zapłaty;

2.  zasądzenie solidarnie od pozwanych na rzecz powódki kwoty 312.320,00 zł tytułem skapitalizowanej renty za okres od 30 sierpnia 2009 r. do dnia wniesienia powództwa z ustawowymi odsetkami od dnia 17 stycznia 2015 r. do dnia zapłaty;

3.  zasądzenie solidarnie (względnie in solidum) od pozwanych na rzecz powódki renty na zwiększone potrzeby w kwocie 5.740,00 zł miesięcznie od dnia wniesienia pozwu (po dniu wniesienia powództwa), płatnej w terminie do dnia 10-go każdego miesiąca z ustawowymi odsetkami za opóźnienie w razie uchybienia terminowi płatności którejkolwiek z rat liczonymi w następujący sposób:

od kwoty 5.740,00 zł od dnia 11 czerwca 2016 r. do dnia zapłaty;

od kwoty 5.740,00 zł od dnia 11 lipca 2016 r. do dnia zapłaty;

od kwoty 5.740,00 zł od dnia 11 sierpnia 2016 r. do dnia zapłaty;

od kwoty 5.740,00 zł od dnia 11 września 2016 r. do dnia zapłaty;

od kwoty 5.740,00 zł od dnia 11 października 2016 r. do dnia zapłaty;

od kwoty 5.740,00 zł od dnia 11 listopada 2016 r. do dnia zapłaty;

od kwoty 5.740,00 zł od dnia 11 grudnia 2016 r. do dnia zapłaty;

od kwoty 5.740,00 zł od dnia 11 stycznia 2017 r. do dnia zapłaty;

od kwoty 5.740,00 zł od dnia 11 lutego 2017 r. do dnia zapłaty;

od kwoty 5.740,00 zł od dnia 11 marca 2017 r. do dnia zapłaty;

od kwoty 5.740,00 zł od dnia 11 kwietnia 2017 r. do dnia zapłaty;

od kwoty 5.740,00 zł od dnia 11 maja 2017 r. do dnia zapłaty;

od kwoty 5.740,00 zł od dnia 11 czerwca 2017 r. do dnia zapłaty;

od kwoty 5.740,00 zł od dnia 11 lipca 2017 r. do dnia zapłaty;

od kwoty 5.740,00 zł od dnia 11 sierpnia 2017 r. do dnia zapłaty;

od kwoty 5.740,00 zł od dnia 11 września 2017 r. do dnia zapłaty;

od kwoty 5.740,00 zł od dnia 11 października 2017 r. do dnia zapłaty;

od kwoty 5.740,00 zł od dnia 11 listopada 2017 r. do dnia zapłaty;

od kwoty 5.740,00 zł od dnia 11 grudnia 2017 r. do dnia zapłaty;

od kwoty 5.740,00 zł od dnia 11 stycznia 2018 r. do dnia zapłaty;

od kwoty 5.740,00 zł od dnia 11 lutego 2018 r. do dnia zapłaty;

od kwoty 5.740,00 zł od dnia 11 marca 2018 r. do dnia zapłaty;

od kwoty 5.740,00 zł od dnia 11 kwietnia 2018 r. do dnia zapłaty;

od kwoty 5.740,00 zł od dnia 11 maja 2018 r. do dnia zapłaty;

od kwoty 5.740,00 zł od dnia 11 czerwca 2018 r. do dnia zapłaty;

od kwoty 5.740,00 zł od dnia 11 lipca 2018 r. do dnia zapłaty;

od kwoty 5.740,00 zł od dnia 11 sierpnia 2018 r. do dnia zapłaty;

od kwoty 5.740,00 zł od dnia 11 września 2018 r. do dnia zapłaty;

od kwoty 5.740,00 zł od dnia 11 października 2018 r. do dnia zapłaty;

od kwoty 5.740,00 zł od dnia 11 listopada 2018 r. do dnia zapłaty;

od kwoty 5.740,00 zł od dnia 11 grudnia 2018 r. do dnia zapłaty;

od kwoty 5.740,00 zł od dnia 11 stycznia 2019 r. do dnia zapłaty;

od kwoty 5.740,00 zł od dnia 11 lutego 2019 r. do dnia zapłaty;

od kwoty 5.740,00 zł od dnia 11 marca 2019 r. do dnia zapłaty;

od kwoty 5.740,00 zł od dnia 11 kwietnia 2019 r. do dnia zapłaty;

od kwoty 5.740,00 zł od dnia 11 maja 2019 r. do dnia zapłaty;

od kwoty 5.740,00 zł od dnia 11 czerwca 2019 r. do dnia zapłaty;

od kwoty 5.740,00 zł od dnia 11 lipca 2019 r. do dnia zapłaty;

od kwoty 5.740,00 zł od dnia 11 sierpnia 2019 r. do dnia zapłaty;

od kwoty 5.740,00 zł od dnia 11 września 2019 r. do dnia zapłaty;

od kwoty 5.740,00 zł od dnia 11 października 2019 r. do dnia zapłaty;

od kwoty 5.740,00 zł od dnia 11 listopada 2019 r. do dnia zapłaty;

od kwoty 5.740,00 zł od dnia 11 grudnia 2019 r. do dnia zapłaty;

od kwoty 5.740,00 zł od dnia 11 stycznia 2020 r. do dnia zapłaty;

od kwoty 5.740,00 zł od dnia 11 lutego 2020 r. do dnia zapłaty;

od kwoty 5.740,00 zł od dnia 11 marca 2020 r. do dnia zapłaty;

od kwoty 5.740,00 zł od dnia 11 kwietnia 2020 r. do dnia zapłaty;

od kwoty 5.740,00 zł od dnia 11 maja 2020 r. do dnia zapłaty;

od kwoty 5.740,00 zł od dnia 11 czerwca 2020 r. do dnia zapłaty;

od kwoty 5.740,00 zł od dnia 11 lipca 2020 r. do dnia zapłaty;

od kwoty 5.740,00 zł od dnia 11 sierpnia 2020 r. do dnia zapłaty;

od kwoty 5.740,00 zł od dnia 11 września 2020 r. do dnia zapłaty;

od kwoty 5.740,00 zł od dnia 11 października 2020 r. do dnia zapłaty;

od kwoty 5.740,00 zł od dnia 11 listopada 2020 r. do dnia zapłaty;

4.  ustalenie odpowiedzialności pozwanych solidarnie (względnie in solidum) za skutki błędu medycznego z 30 sierpnia 2009 r., jakie mogą wystąpić u powódki J. S. (1) w przyszłości;

5.  zasądzenie od pozwanych na rzecz powódki kosztów postępowania, w tym kosztów zastępstwa procesowego w wysokość trzykrotności stawki minimalnej na podstawie § 15 pkt. 3 rozporządzenia ministra sprawiedliwości z 22 października 2015 r. w sprawie opłat za czynności adwokackie.

Powódka wniosła też na podstawie art. 102 kpc, o nieobciążanie jej kosztami zastępstwa procesowego w niniejszej sprawie (k. 1234-1235v).

Pozwany (...) S.A. w piśmie z 18 grudnia 2020 r. wniósł o oddalenie powództwa w całości i zasądzenie od powódki na rzecz pozwanego kosztów procesu wedle norm przepisanych, w tym kosztów zastępstwa procesowego i opłaty skarbowej od pełnomocnictwa (k. 1242-1246).

Pozwany Szpital w piśmie z 21 grudnia 2020r. podtrzymał swoje dotychczasowe stanowisko w sprawie.

Sąd ustalił i zważył, co następuje:

Pozwany Regionalny Szpital (...) w G. zawarł z pozwanym (...) SA w W. umowę ubezpieczenia, która została potwierdzona polisą o nr (...). W umowie wskazano okres ubezpieczenia od 1 stycznia 2009r. do 31 grudnia 2009r. i miejsce ubezpieczenia- między innymi obiekt usytuowany w B. przy ul. (...). W umowie pozwani ustalili, że suma gwarancyjna z tytułu odpowiedzialności świadczeniodawcy udzielającego świadczeń opieki zdrowotnej wynosić będzie na jedno zdarzenie 46.500,00 EURO.

dowód : okoliczność bezsporna, nadto polisa (k. 219-233)

A. S. - matka powódki, w 2008 r. zaszła w ciążę. Była to jej pierwsza ciąża i przebiegała bez komplikacji. Wyniki przeprowadzonych badań w kierunku wad genetycznych prowadzone w instytucjach specjalistycznych nie wskazywały, iż małoletnia powódka była dotknięta wadą genetyczną. U matki małoletniej powódki w okresie ciąży nie występowały infekcje dróg moczowych, które wymagały podjęcia czynności diagnostycznych i terapeutycznych. Przebieg ciąży, zwłaszcza w ostatnim okresie przed porodem, nie wskazywał na żadne objawy infekcji wewnątrzmacicznej ani obecność czynników ryzyka zarażenia płodu.

A. S. 28 sierpnia 2009 r. o godz. 16:35 przyjęta została na Oddział (...)w B. z powodu pobolewań. W wywiadzie deklarowała, że: czuje ruchy płodu, ostatnią wizytę w poradni odbyła 24 sierpnia 2009 r., wody płodowe są zachowane, nie ma krwawienia i plamienia.

Badaniem przy przyjęciu do szpitala dokonano pomiarów miednicy, stwierdzono brak skurczów, wskazano, że część przodująca jest przyparta, wykonano KTG, określono tętno płodu- 140/min. Następnego dnia - 29 sierpnia 2009r. o godzinie 8.40 stwierdzono rozwarcie 1 cm, wykonano usg, określono położenie płodu: podłużne główkowe, wskazano inne parametry: (...) 6, (...)– 3000g, (...)

W dniu 30 sierpnia 2009 r. ustalono, że szyjka rozwarta na 2 cm, główka w osi. O godz. :

- 09:30 zlecono podłączenie kroplówki naskurczowej w składzie 50 ml 0,9% NaCl + 5 jednostek oksytocyny, określono, że pęcherz płodowy jest zachowany, tętno płodu wynosi +/- 149/min,

- 11:30 stwierdzono rozwarcie na 3 cm,

- 13:30 ustalono rozwarcie na 4cm, wskazano, że główka jest we wchodzie, pęcherz płodowy zachowany, tętno płodu +/- 140/min,

- 14:30 pękł pęcherz płodowy – wody zielonkawe,

- 16:30 – rozwarcie 7 cm, główka we wchodzie, tętno płodu +/- 140/min;

- 18:15 rozwarcie całkowite, główka ustalona we wchodzie, tętno płodu +/- 140/min, rodząca prze;

- 19:00 – poród po uprzednim nacięciu krocza, rodzi się twarzyczką pod spojeniem łonowym, córka żywa donoszona w 3200/54 w stanie ogólnym 1 pkt;

- 19:05 – mechanizm S. rodzi się popłód cały, nacięcie krocza zszyto w sposób typowy, utrata krwi ok. 250 ml.

I-szy okres porodu: początek 09:30, pęcherz płodowy przebito – 14:30 przy rozwarciu 5 cm, zielonkawe w małej ilości; II-gi okres porodu 18:15, tętno płodu +/- 120/min, poród dziecka 19:00. A.: 1 min. - 1 pkt, 3 min. – 3 pkt, 5 min. – 5 pkt, 10 min. – 5 pkt.

dowód : opinia sądowo lekarska z 24 lutego 2020 r. k. 1149-1149v, dokumentacja medyczna k. 42-44, 49-55, 65

Małoletnia powódka J. S. (2) przyjęta została na salę noworodkową 30 sierpnia 2009 r. w stanie ogólnym ciężkim, skóra blada, pokryta gęstym zielonkawym płynem, przedgłowie, liczne wybroczyny w ok. czołowej, serce czynność miarowa I 40/’, brak oddechu. Odessano w laryngoskopie, wejście do krtani czyste, z żołądka odessano dużą ilość gęstych wód płodowych, zastosowano oddech aparatem (...) 100% tlenem. Skóra zaróżowiła się, tętno 148/min, nadal wiotki, oddech pojedynczy z zaciąganiem przepony, słyszalne liczne trzeszczenia. Zaintonowano odessano z rurki intubacyjnej przeźroczystą treść, oddech (...) sat. 92%-95%, tętno 142/min.

W okresie od 30 sierpnia 2009 r. do 01 października 2009 r. małoletnia powódka przebywała w Oddziale(...)wraz z Zespołem (...) Wojewódzkiego Szpitala (...) w T. (dalej w skrócie (...)) z rozpoznaniem: ciężka zamartwica, encefalopatia niedotlenieniowo – niedokrwienna, zapalenie płuc, niewydolność oddechowa, drgawki, niedokrwistość, podejrzenie choroby metabolicznej.

W okresie od 24 listopada 2009 r. do 26 listopada 2009 r. i od 1 grudnia 2009r. do 7 grudnia 2009r. małoletnia przebywała w Oddziale (...)w T. z rozpoznaniem: wodogłowie wewnętrzne i zewnętrzne, encefalopatia niedokrwienno – niedotlenieniowa podejrzenie choroby metabolicznej, wada serca (...)/ (...), podejrzenie zaniku prostego nerwów wzrokowych.

W okresie od 10 czerwca 2010 r. do 15 czerwca 2010 r. oraz od 20 lipca 2010 r. do 22 lipca 2010 r. małoletnia przebywała w Oddziale (...)w B. z rozpoznaniem: mózgowe porażenie dziecięce pod postacią tetraparezy spastycznej, padaczka objawowa, małogłowie, znaczne opóźnienie psychoruchowe. W trakcie jednego z pobytów wykonano badanie (...) mózgowia stwierdzając, iż obraz odpowiada torbielowatej leukomalacji w przebiegu encefalopatii niedokrwienno – niedotlenieniowej.

Małoletnia powódka 10 października 2011r. przebywała w Regionalnym Szpitalu (...) w G. w Oddziale w B.z powodu gorączki i wysypki, a następnie została przekazana do szpitala w G. Podczas pobytu w szpitalu w G.; do 19 października 2011r. rozpoznano u powódki: obustronne zapalenie płuc, padaczkę lekooporną, (...) pod postacią niedowładu spastycznego czterokończynowego, małogłowie z parencefalią, zanik nerwów wzrokowych.

W okresie od 1 listopada 2011r. do 10 listopada 2014r. małoletnia powódka przebywała w Oddziale (...) w B. z rozpoznaniem między innymi zapalenie płuc.

dowód : opinia sądowo lekarska z 24 lutego 2020 r. k. 1149v-1150v, dokumentacja medyczna k. 69-7, 77-81, 88-92, 104-105, 113-116, 119-125, 128-129

Orzeczeniem z 24 lutego 2012r. Powiatowy Zespół (...) w B. zaliczył powódkę do osób niepełnosprawnych od urodzenia. Stwierdził, że w przypadku powódki zachodzi konieczność:

- stałej lub długotrwałej opieki lub pomocy innej osoby w związku ze znacznie ograniczoną możliwością samodzielnej egzystencji,

- stałego współudziału na co dzień opiekuna dziecka w procesie leczenia, rehabilitacji i edukacji dziecka.

Zalecił też korzystanie z systemu środowiskowego wsparcia w samodzielnej egzystencji- czyli korzystania z usług socjalnych, opiekuńczych, terapeutycznych, rehabilitacyjnych świadczonych przez instytucje pomocy społecznej, organizacje pozarządowe oraz inne placówki.

dowód : orzeczenie k. 126

Na dzień wniesienia pozwu koszt ćwiczeń biernych wykonywanych przez Centrum(...) Sp. z o.o. w B. wyniósł 30 zł, koszt ćwiczeń specjalnych 40 minutowych- 40 zł.

Koszt terapii w Niepublicznej (...) w B. na dzień wniesienia pozwu wynosił dla godzinnej terapii pedagogicznej czy psychologicznej- 60zł. Cena dwugodzinnego indywidualnego treningu terapeutycznego wynosiła 100zł.

dowód : cennik k. 140-141

Stan ogólny małoletniej powódki urodzonej z pkt. w skali A. w 1 i 3 minucie po urodzeniu oraz kwasica metaboliczna, którą następnie stwierdzono wynikały z niedotlenienia okołoporodowego. Rozpoznanie utraty dobrostanu płodu poprzez monitorowanie dobrostanu płodu w oparciu o ciągły zapis (...) w trakcie jego stymulacji oksytocyna dawało szansę na rozpoznanie jego utraty, a tym samym do podjęcia decyzji o operacyjnym zakończeniu ciąży . Encefalopatia niedokrwienno – niedotlenieniowa jest skutkiem niedotlenienia okołoporodowego, a sprowadza się w konsekwencji do rozlanego uszkodzenia mózgowia, tak jak obserwuje się to u małoletniej powódki.

Ultrasonograficznie ustalono prawidłową masę płodu, prawidłową wartość wskaźnika mózgowo łożyskowego. Wskaźnik (...) 6 wskazuje na zmniejszoną ilość płynu owodniowego, co w okresie okołoporodowym dawało merytoryczną podstawę do zakwalifikowania matki małoletniej powódki do indukcji porodu, czego nie wykonano, co było postępowaniem nieprawidłowym .

Poród stymulowano oksytocyną z monitorowaniem (...) bez ciągłego zapisu (...), co było postępowaniem nieprawidłowym i niezgodnym z wiedzą medyczną . Stan urodzeniowy małoletniej powódki wynika z ostrej zamartwicy płodu – brak ciągłego zapisu KTG przy porodzie stymulowanym oksytocyną nie daje możliwości pogłębienia diagnostyki dobrostanu płodu w okresie porodu. Zastosowanie ciągłego zapisu (...) dawało potencjalną możliwość zdiagnozowania ciężkiej zamartwicy okołoporodowej.

dowód : opinia sądowo lekarska z dnia 24 lutego 2020 r. k.1151v-1152

Obecność zielonych wód płodowych świadczy o wydaleniu smółki przez płód, a intensywność zabarwienia zależy od ilości smółki, obojętności płynu owodniowego oraz upływu czasu od momentu pasażu spółki do płynu owodniowego. Obecność smółki w płynie owodniowym jest traktowana jako potencjalny wykładnik procesu niedotlenienia i czynnik rozwoju u noworodka zespołu aspiracji smółki. W postępowaniu położniczym zwraca się uwagę na konieczność zapobiegania niedotlenieniu, przede wszystkim poprzez właściwy sposób monitorowania stanu płodu i podejmowanie interwencji przy nieprawidłowym wyniku badania kardiograficznego. Dokumentacja medyczna dotycząca porodu A. S. nie zawiera wyniku badania kardiotokograficznego z okresu po stwierdzeniu - o godz. 14:40 – zielonych wód płodowych, co oznaczać może że takie badanie nie zostało przeprowadzone. Niepodjęcie tych czynności należy uznać za istotny błąd diagnostyczny, który mógł zwiększać ryzyko niekorzystnego wyniku porodu, ograniczać szanse rozpoznania stanu zagrożenia życia płodu i podjęcia właściwej interwencji położniczej.

dowód : opinia sądowo lekarska z 08 grudnia 2017 r. k. 923-924, 931, 934

U małoletniej powódki stwierdza się porażenie czterokończynowe ze znacznymi przykurczami w stawach górnych i dolnych, napięciem wzmożonym spastycznie, wygórowanymi odruchami głębokimi, obecnością objawów patologicznych, wynikające ze znacznego rozlanego uszkodzenia układu nerwowego: kory mózgowej, dróg piramidowych i jąder podkorowych oraz padaczkę. Ponadto stwierdza się niepełnosprawność intelektualną w stopniu głębokim powodującą, iż małoletnia powódka do końca życia będzie wymagała całodobowej opieki związanej z czynnościami codziennymi takimi jak karmienie, zmiana pozycji ciała, przemieszczanie, przebieranie i utrzymywanie higieny.

Obserwowany stan zdrowia małoletniej powódki nie rokuje poprawy. Jej rozwój psychoruchowy kształtuje się na poziomie znacząco niższym niż wynika to z wieku metrykalnego (poziom kilkumiesięcznego dziecka). Niepełnosprawność ta ma charakter nieodwracalny, małoletnia powódka samodzielnie nie porusza się celowo, nie siedzi, nie mówi, nie manipuluje przedmiotami. Nie wykonuje żadnych czynności samoobsługowych, nie zaspokaja żadnych swoich potrzeb życiowych. Kontakt z nią jest znacząco ograniczony, nie nawiązuje kontaktu wzrokowego, nie reaguje na bodźce wzrokowe, nie sygnalizuje potrzeb. Stopień niepełnosprawności powódki nie pozwala na stawianie pozytywnych diagnoz, co do poprawy stanu zdrowia psychicznego i możliwości poznawczych. Funkcjonowanie pozwanej nie ulegnie znacznej poprawie, nigdy nie będzie przypominała zachowaniem i przeżywaniem osoby zdrowiej w swoim wieku. Badana nigdy nie będzie w stanie wypełniać wynikających z wieku ról społecznych i zawodowych. Nigdy nie nauczy się poruszać samodzielnie, mówić i nawiązywać prawidłowych relacji społecznych.

Małoletnia powódka wymaga opieki i pomocy we wszystkich czynnościach życiowych w wymiarze 24 godzin na dobę, co sprowadza się do standardu opieki instytucjonalnej.

Leczenie powódki polega na leczeniu padaczki objawowej, doraźnie występujących infekcji oraz na rehabilitacji mającej na celu zapobieganie pogarszaniu się stanu somatycznego, aby zapobiec obniżeniu dobrostanu przewlekle chorej. Małoletnia wymaga stosowania zabiegów rehabilitacyjnych z częstotliwością, którą na bieżąco oceniają lekarze sprawujący nad nią bezpośrednią opiekę. Powódka musi na stałe korzystać z pielucho majtek.

Trwały uszczerbek na zdrowiu powódki z powodu niedotlenienia okołoporodowego wynosi łącznie 300%: z powodu zaburzenia funkcji poznawczych na poziomie głębokiego niedorozwoju umysłowego uniemożliwiającego samodzielną egzystencję – 100%; porażenia spastycznego czterokończynowego uniemożliwiającego samodzielne stanie i poruszanie się – 100%; padaczki objawowej lekoopornej z licznymi napadami – 100%.

U powódki mogą pojawić się nowe problemy zdrowotne w związku ze stanem zdrowia stwierdzonym bezpośrednio po urodzeniu.

dowód : opinia sądowo lekarska z 24 lutego 2020 r. k. 1153-1154

A. S. – matka małoletniej powódki – od momentu urodzenia córki 24 godziny na dobę sprawuje opiekę nad nią opiekę i z tego powodu nie jest w stanie podjąć pracy zawodowej. Ojciec powódki prowadzi gospodarstwo rolne i sporadycznie pomaga żonie w opiece nad dzieckiem. Matka powódki uzyskuje świadczenie 500+ na małoletnią oraz zasiłek opiekuńczy w kwocie 1.790,00 zł miesięcznie. Rodzina korzysta z pomocy hospicjum domowego z O., skąd dwa razy w tygodniu przyjeżdża pielęgniarka.

Małoletnia powódka korzysta z pielucho majtek, podkładów i preparatów do pielęgnacji, co pozwala uniknąć odleżyn. Małoletnia ma 11 lat, jednak boryka się z problemem przedwczesnego dojrzewania, w związku z czym miesiączkuje. Konieczne jest w tedy podawanie leków przeciwbólowych i Nos-py, oraz częstsza wymiana podkładów higienicznych. Cierpi również na padaczkę i wymaga podawania leków przeciwpadaczkowych. Małoletnia korzysta z zabiegów rehabilitacyjnych w ramach NFZ, a nadto rehabilituje ją matka, jednak zabiegi te nie są wystarczające. Rehabilitant przyjeżdża dwa razy w tygodniu do powódki. Powódka jest coraz cięższa i coraz trudniej jest matce opiekować się dzieckiem. Matka powódki od chwili urodzin dziecka nie sypia normalnie, jest w stanie ciągłego czuwania. Gdy w nocy usłyszy (dzięki niani), że córka się poruszyła, idzie do jej sypialni. Niezbędne jest korzystanie z koncentratora tlenu wypożyczonego z hospicjum, ssaka oraz inhalatora. Okresowo i w miarę potrzeb powódka korzysta również z wizyt prywatnych, między innymi w W. i G..

dowód : zeznania świadka I. G. (k. 757, g. 02:14:43), zeznania przedstawicielki małoletniej A. S. (k. 1261v-1217, g. 00:07:01-00:31:51)

W piśmie z 17 grudnia 2014 r. strona powodowa zgłosiła wobec pozwanego Szpitala roszczenie z tytułu szkody osobowej doznanej przez J. S. (1) w wyniku zaniedbania ze strony personelu medycznego i wniosła o wypłacenie na jej rzecz zadośćuczynienia w kwocie 100.000,00 zł.

dowód : pismo k. 142-146

Pismem z 31 grudnia 2014 r. pozwany Szpital poinformował, iż posiada ubezpieczenie w pozwanym(...).

dowód : pismo k.148

W piśmie z 25 stycznia 2015 r. skierowanym do pozwanego ubezpieczyciela strona powodowa wniosła o wypłacenie na jej rzecz zadośćuczynienia w kwocie 300.000,00 zł.

dowód : pismo k. 156-157

W piśmie z 3 lutego 2015 r. skierowanym do pozwanego ubezpieczyciela strona powodowa wniosła o wypłacenie na jej rzecz zadośćuczynienia w łącznej kwocie 550.000,00 zł; o zwrot kosztów leczenia w wysokości 50.000,00 zł; oraz o płatność renty na zwiększone potrzeby w wysokości 4.000,00 zł miesięczne począwszy od stycznia 2015r.

dowód : pismo k. 154-155

W piśmie z 10 marca 2015 r. pozwany ubezpieczyciel odmówił uznania roszczenia powódki.

dowód : pismo k.158 – 159 i k.162

Powódka pismem z 26 marca 2015 r, zaskarżyła powyższą decyzję.

dowód : pismo k. 163- 166

Po ponownej analizie zgormadzonego materiału dowodowego, w piśmie z 15 kwietnia 2015 r., pozwany ubezpieczyciel podtrzymał dotychczasowe stanowisko, odmawiając uznania odpowiedzialności.

dowód : pismo k. 167-168

Pismem z 4 września 2015 r. powódka wezwała pozwany Szpital do pokrycia roszczenia z tytułu błędu medycznego.

dowód : pismo k. 177- 179

W odpowiedzi na powyższe, w piśmie z 14 września 2015 r., pozwany Szpital odmówił zapłaty.

dowód : pismo k. 180

Proces cywilny toczy się na podstawie materiału dowodowego przedstawionego przez strony. Na obu stronach ciąży obowiązek wykazania swojego stanowiska. Pełnomocnik małoletniej powódki jako podstawę faktyczną żądania wskazywał art. 415 kc, art. 430 kc i 120 kp.

Sąd ustalił stan faktyczny w sprawie w oparciu o: zgromadzoną dokumentację medyczną, zeznania świadka I. G. i przedstawiciela ustawowego małoletniej powódki, a także na podstawie dwóch sporządzonych do sprawy opinii sądowo - lekarskich. Kluczowe znaczenie dla rozstrzygnięcia niniejszej sprawy miały w ocenie Sądu opinie biegłych, w szczególności opinia wydana przez Uniwersytet (...) w K. ( dalej w skrócie (...)).

Zgromadzona do sprawy dokumentacja medyczna dotycząca przebiegu ciąży, porodu oraz stanu zdrowia małoletniej powódki J. S. (1) nie budziła wątpliwości co do jej wiarygodności. Dokumenty te nie były również kwestionowane przez żadną ze stron, jak również biegli specjaliści sporządzający na ich podstawie opinie nie zgłaszali w tym zakresie żadnych zastrzeżeń.

Za w pełni wiarygodne Sąd uznał zeznania przedstawicielki małoletniej powódki – A. S.. W swoich zeznaniach przedstawiła ona szczerze okoliczności dotyczące jej codziennego funkcjonowania oraz sprawowania opieki nad małoletnią J.. Opisała konieczność systematycznego przeprowadzania leczenia i rehabilitacji, podkreślając przy tym, że rehabilitacja w wymiarze zapewnianym przez NFZ jest niewystarczająca. W ocenie Sądu powyższe zeznania w pełni zasługiwały na uwzględnienie. Korespondują one w całej rozciągłości z zeznaniami świadka I. G., a nadto z wnioskami zawartymi w opinii (...).

Świadek I. G. zeznała, że jest lekarzem i w ramach poradni neurologicznej konsultowała małoletnią powódkę od 1 roku życia. Powódka znajduje się pod stałą opieką poradni. W swoich zeznaniach między innymi opisała stan zdrowia małoletniej, a także wskazała wymiar specjalistycznej pomocy, który konieczny jest dla jej codziennej egzystencji. W ocenie Sądu zeznania powyższego świadka były szczere, w pełni korespondowały z zeznaniami A. S. oraz treścią opinii (...).

Świadek A. B. zeznał, że jest lekarzem i przyjmował A. S. do szpitala. Świadek wskazał, że nie pamięta szczegółów hospitalizacji, odniósł się jedynie do zapisów poczynionych w dokumentacji medycznej, a nadto zeznał na okoliczność procedur związanych z przeprowadzaniem badań (...). W ocenie Sądu, głównie ze względu na zasłanianie się niepamięcią, zeznań powyższego świadka nie sposób ocenić posługując się kategoriami prawdy tudzież fałszu, niemniej jednak okoliczności w nich wskazane nie były istotne z punktu widzenia ustalenia stanu faktycznego.

Świadek G. H. zeznał, że jest lekarzem i kojarzy przypadek powódki jako szczególny, jednak nie pamięta wielu szczegółów. Świadek w swoich zeznaniach odniósł się zasadniczo jedynie do treści dokumentacji medycznej. Wskazał również, że w jego ocenie A. S. po godz. 14:30 była monitorowana za pomocą (...). W ocenie Sądu świadka nie zasługiwały na uwzględnienie. W przeważającym zakresie zasłaniał się on niepamięcią, co biorąc pod uwagę upływ czasu jest uzasadnione. Odnośnie zaś fragmentu, w którym świadek wskazuje, iż jego zdaniem A. S. była podpięta pod aparat (...), zeznania jawiły się jako niewiarygodne, szczególnie w kontekście tego, iż wydruk, który dokumentowałby to badanie nie został pomimo zobowiązania ( patrz k. 757) przedłożony przez pozwany Szpital.

Świadkowie M. T. oraz M. K. zeznały, że są położnymi, pracowały na Oddziale (...) pozwanego Szpitala i asystowały przy porodzie A. S.. W swoich zeznaniach w przeważającej mierze odniosły się do treści dokumentacji medycznej oraz obowiązujących w szpitalu procedur dotyczących porodu. W ocenie Sądu powyższe zeznania były wiarygodne, jednakże okoliczności w nich wskazane nie były istotne w kontekście ustalania stanu faktycznego.

Świadek A. D. zeznała, że jest pediatrą i była wezwana na salę porodową. W zeznaniach odniosła się do dokumentacji medycznej, a nadto opisała stan zdrowia małoletniej powódki po narodzinach. Zeznania złożone przez powyższego świadka w ocenie Sądu były wiarygodne, jednakże dotyczyły okoliczności w zasadzie niespornych i nieistotnych w kontekście ustalenia stanu faktycznego.

W pełni na uwzględnienie zasługiwała zdaniem Sądu sporządzona do niniejszej sprawy opinia dr nauk med. J. P. z 8 grudnia 2017 r., wyjaśniona dodatkowo na rozprawie 27 marca 2018 r. Biegły, dokonawszy analizy zgromadzonej dokumentacji medycznej, odniósł się do istotnych dla sprawy okoliczności i wskazał, że nieprzeprowadzenie badania kardiotokograficznego w okresie po stwierdzeniu zielonych wód płodowych, uznać należy za istotny błąd diagnostyczny, który mógł zwiększać ryzyko niekorzystnego wyniku porodu. Istotnym uchybieniem diagnostycznym w czasie porodu, w którym obecne były czynniki ryzyka niepomyślnego wyniku okołoporodowego (małowodzie, farmakologiczna stymulacja aktywności skurczowej macicy, zielone wody płodowe) był nieadekwatny do sytuacji położniczej sposób nadzoru stanu płodu. Zastosowane monitorowanie stanu polegające na okresowym lub ciągłym osłuchiwaniu czynności serca płodu mogło być niewystarczające do właściwej oceny stanu płodu. Optymalnym sposobem nadzoru płodu podczas takiego porodu powinno być ciągłe monitorowanie kardiotokograficzne z przynajmniej okresową rejestracją zapisu (...). Wykonanie badania (...) było natomiast konieczne w chwili zdiagnozowania obecności smółki w płynie owodniowym (zielone wody płodowe). Opinia dla Sądu jawiła się jako w pełni profesjonalna, a wnioski w niej zawarte jako logiczne i spójne.

Sąd ustalając stan faktyczny oparł się również na opinii sporządzonej przez Instytut Naukowy (...) w K. z 24 lutego 2020 r. Biegli przeprowadzili wywiad, badanie neurologiczne, badanie psychologiczne oraz dokonali analizy obszernej dokumentacji medycznej zgromadzonej w sprawie, dotyczącej małoletniej powódki. Biegli wskazali, że żaden z przedłożonych dokumentów dotyczących ciąży matki małoletniej powódki nie sugerował i nie czynił prawdopodobnym obciążenia dziecka wadą rozwojową. Także przedstawiona im dokumentacja obejmująca wyniki badań w kierunku wad genetycznych nie upoważnia do twierdzeń, iż małoletnia powódka była dotknięta wada genetyczną. Biegli ustalili, że wskaźnik (...) 6 wskazujący na zmniejszoną ilość płynu owodniowego w okresie okołoporodowym dawał merytoryczną podstawę do zakwalifikowania matki małoletniej powódki do indukcji porodu, czego nie wykonano, co było postępowaniem nieprawidłowym. Nadto postępowaniem nieprawidłowym było stymulowanie porodu oksytocyną z monitorowaniem (...) bez ciągłego zapisu (...). Zastosowanie ciągłego zapisu (...) dawało potencjalną możliwość zdiagnozowania ciężkiej zamartwicy okołoporodowej. Następstwem powyższych nieprawidłowości położniczych jest występujące u powódki porażenie czterokończynowe (ze znacznymi przykurczami w stawach kończyn górnych i dolnych, napięciem wzmożonym spastycznie, wygórowanymi odruchami głębokimi, obecnością objawów patologicznych, wynikających ze znacznego rozlanego uszkodzenia układu nerwowego: kory mózgowej, dróg piramidowych i jąder podkorowych) oraz padaczka. Nadto rozpoznaje się u niej niepełnosprawność intelektualną w stopniu głębokim powodującą, iż małoletnia powódka do końca życia wymagała będzie ciągłej opieki we wszystkich dziedzinach życia. Zdaniem biegłych niepełnosprawność powódki jest nieodwracalna, nie rokuje poprawy i skutkuje trwałym uszczerbkiem na zdrowiu w wysokości 300%.

Małoletnia powódka powinna być poddawana rehabilitacji celem zapobiegania pogarszaniu się stanu somatycznego, który mogłyby spowodować obniżenie dobrostanu dziecka i doprowadziłby do poważnych konsekwencji zdrowotnych oraz cierpień.

W ocenie Sądu powyższa opinia była szczegółowa, profesjonalna i w sposób wyczerpują odpowiadała na wszystkie istotne w kontekście niniejszej sprawy pytania. Co wymaga podkreślenia - nie była również kwestionowana przez żadną ze stron. Zważyć też należy, że ugruntowany jest w orzecznictwie pogląd, według którego Sąd w sprawie, do rozstrzygnięcia której wymagane są wiadomości specjalistyczne, nie może wydać orzeczenia wbrew wnioskom wypływającym z opinii uznanej przez tenże Sąd za fachową i rzetelną (z ob. wyrok z 26.10.2006r. I CSK 166/06 – publ. Lex nr 209297 lub II UK 277/04 OSNP 2006/5-6/97).

Przed przystąpieniem do zasadniczych rozważań należało w ocenie Sądu odnieść się do charakteru odpowiedzialności pozwanego(...). Strona powodowa domagała się bowiem zasądzenia na jej rzecz od pozwanego Szpitala i (...): zadośćuczynienia oraz skapitalizowanej renty – solidarnie i renty na zwiększone potrzeby oraz ustalenia odpowiedzialności na przyszłość solidarnie (względnie in solidum).

Zgodnie z art. 369 kc, zobowiązanie jest solidarne, jeżeli to wynika z ustawy lub z czynności prawnej. W myśl omawianego przepisu przyjęcie konstrukcji solidarności (zarówno biernej, jak i czynnej) uwarunkowane jest istnieniem podstawy prawnej w tym względzie. Jeżeli podstawa ta istnieje, przypisanie zobowiązaniu charakteru solidarnego następuje niezależnie od innych okoliczności, w szczególności od cech, jakie wykazuje dane zobowiązanie, czy też od rodzaju świadczenia będącego przedmiotem danego zobowiązania.

W praktyce występują sytuacje, w których kilka podmiotów na podstawie odrębnych stosunków prawnych jest zobowiązanych wobec jednego wierzyciela do spełnienia świadczeń zmierzających do zaspokojenia tego samego interesu prawnego, przy czym na każdym z dłużników ciąży obowiązek spełnienia świadczenia w całości, a spełnienie przez któregokolwiek powoduje wygaśnięcie obowiązku świadczenia pozostałych (in solidum). Nawet liberalna wykładnia art. 369 kc, nie pozwala objąć tych przypadków konstrukcją solidarności.

Odpowiedzialność in solidum obejmuje również przypadki, w których między sytuacją prawną poszczególnych dłużników występuje pewien związek, będący w szczególności następstwem akcesoryjności długu czy też subsydiarnego charakteru świadczenia jednego z dłużników. Powiązanie takie występuje w szczególności przy ubezpieczeniu odpowiedzialności cywilnej. Z art. 822 § 1 kc powszechnie wyprowadza się zasadę akcesoryjnego charakteru odpowiedzialności ubezpieczyciela, zgodnie z którą obowiązek i rozmiar świadczenia ubezpieczyciela wobec osoby trzeciej uprawnionej do odszkodowania jest zależny od istnienia i rozmiaru obowiązku świadczenia ubezpieczonego względem tej osoby, z uwzględnieniem treści umowy ubezpieczenia. Powiązanie między świadczeniami dłużników in solidum potęguje jeszcze okoliczność, iż uprawnienie poszkodowanego do uzyskania od ubezpieczyciela świadczenia odszkodowawczego jest zależne od istnienia stosunku wynikającego z umowy ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej oraz treści tego stosunku. Uwzględniając naturę stosunku prawnego wynikającego z umowy ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej oraz szczególny związek, jaki istnieje między roszczeniem poszkodowanego wobec dłużnika odpowiadającego na zasadach ogólnych, a roszczeniem przysługującym mu wobec ubezpieczyciela, przyjąć więc należy, iż w odniesieniu do tego przypadku brak podstaw do stosowania w drodze analogii przepisów o solidarności.

Mając na uwadze powyższe rozważania prawne oraz ustalony stan faktyczny nie ulega wątpliwości, iż pomiędzy pozwanymi- Regionalnym Szpitalem (...) w G. i (...)S.A. w W., zachodzi odpowiedzialność in solidum, a nie zaś, jak wskazywała strona powodowa, odpowiedzialność solidarna.

Przechodząc do zasadniczych rozważań prawnych, strona powodowa w pkt. 1 sprecyzowanego żądania domagała się zasądzenia solidarnie od pozwanych na rzecz powódki kwoty 1.200.000,00 zł tytułem zadośćuczynienia w tym

co do kwoty 800.000,00 zł z ustawowymi odsetkami od dnia 18 czerwca 2014 r. do dnia 31 grudnia 2015 r. włącznie i z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od 01 stycznia 2016 r. do dnia zapłaty;

co do kwoty 400.000,00 zł z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od dnia wyrokowania do dnia zapłaty.

Powyższe żądanie w ocenie Sądu w przeważającym zakresie zasługiwało na uwzględnienie.

Od strony prawnej należało postawić pytanie, czy na gruncie niniejszej sprawy istnieją podstawy do przypisania pozwanemu Szpitalowi odpowiedzialności na podstawie art. 430 kc ? Dla przyjęcia tejże odpowiedzialności konieczne było również ustalenie, czy działania lekarzy i personelu pozwanego szpitala były zawinione i czy skutkowały powstaniem szkody w rozumieniu art. 415 kc.

Przesłanki odpowiedzialności placówki medycznej na podstawie art. 430 kc w zw. z art. 415 kc, które musiała wykazać strona powodowa to: wyrządzenie szkody przez personel medyczny, zawinione działanie lub zaniechanie tego personelu, normalny związek przyczynowy pomiędzy tym działaniem lub zaniechaniem a wyrządzoną szkodą oraz wyrządzenie szkody przy wykonywaniu powierzonej czynności, przy czym do przypisania odpowiedzialności odszkodowawczej wystarczy choćby najmniejszy stopień winy. Przepis art. 430 kc reguluje odpowiedzialność z tytułu czynu niedozwolonego za szkody wyrządzone osobie trzeciej przez podwładnego z jego winy. Zaznaczenia wymaga, że sama placówka medyczna ponosi odpowiedzialność w przypadku winy podwładnego, rozumianej zgodnie z treścią art. 415 kc i nie jest wymagane wykazanie przez poszkodowanego winy po stronie placówki medycznej, gdyż odpowiada ona za zasadzie ryzyka w sposób bezwzględny, wyłączający możliwość ekskulpacji.

Odpowiedzialność jednostki medycznej za zdarzenie, którym jest błąd w sztuce lekarskiej ma miejsce wówczas, gdy lekarz za to zdarzenie odpowiada na zasadzie winy, którą można mu przypisać tylko w wypadku wystąpienia elementu obiektywnej i subiektywnej niewłaściwości postępowania. Element obiektywny występuje w przypadku naruszenia zasad wiedzy medycznej, doświadczenia i deontologii, zaś element subiektywny wiąże się z zachowaniem przez lekarza staranności, ocenianej przy przyjęciu kryterium wysokiego poziomu przeciętnej staranności zawodowej (por. wyrok Sądu Najwyższego z 18 stycznia 2013 r. IV CSK 431/12). Wysokie wymagania stawiane lekarzom nie oznaczają ich odpowiedzialności za wynik (rezultat) leczenia, ani odpowiedzialności na zasadzie ryzyka. Odpowiedzialność lekarza powstanie zatem w wypadku błędu w sztuce medycznej, czyli przeprowadzenia zabiegu niezgodnie z zasadami wiedzy medycznej, jeżeli był to błąd zawiniony, polegający na zachowaniu odbiegającym od ustalonego wzorca.

Przyjęcie odpowiedzialności podmiotu leczniczego na art. 430 kc wymaga więc uprzedniego stwierdzenia, iż jego pracownik wyrządził szkodę w sposób zawiniony i odpowiada z tego tytułu na zasadach ogólnych (por. wyrok Sądu Najwyższego z 26 stycznia 2011 r., sygn. akt IV CSK 308/10, OSNC z 2011 r. Nr 10, poz. 116). Podwładnym w rozumieniu art. 430 kc jest członek personelu medycznego jednostki, w tym także lekarz, który mimo dalece posuniętej samodzielności w zakresie wyboru sposobów leczenia pacjenta jest podmiotem podlegającym kierownictwu organizacyjnemu zakładu opieki zdrowotnej, a także ma obowiązek stosowania się do jego wskazówek w zakresie organizacji pracy. Wina podwładnego jest natomiast przesłanką odpowiedzialności pozwanego na podstawie art. 430 kc, przy czym ustawa nie uzależnia tej odpowiedzialności od konkretnego stopnia winy lub jej przypisania poszczególnym członkom personelu pozwanego (wina bezimienna). Wystarczy wykazanie, choćby na podstawie domniemania faktycznego, że miało miejsce zawinione naruszenie zasad i standardów postępowania z pacjentem przy udzielaniu świadczeń zdrowotnych, aby uznać, że zakład opieki zdrowotnej (obecnie podmiot leczniczy) ponosi odpowiedzialność za szkody doznane przez pacjenta (por. wyrok Sądu Apelacyjnego w Łodzi z 18 marca 2013 r., sygn. akt I A Ca 852/12, LEX nr 1313338). Placówka lecznicza ponosi więc odpowiedzialność za szkodę wyrządzoną przez jej personel, którego zachowanie musi być obiektywnie bezprawne i subiektywnie zawinione, gdyż obowiązkiem całego personelu jest dołożenie należytej staranności w leczeniu każdego pacjenta (por. wyrok Sądu Najwyższego z 10 lutego 2010 r., sygn. akt V CSK 287/09, nie publ., wyrok Sądu Najwyższego z 18 stycznia 2013 r., sygn. akt IV CSK 431/12 nie publ.).

Jak wskazuje się w piśmiennictwie- wina zakładu opieki zdrowotnej polega na niewypełnianiu obowiązków obciążających go z uwagi na charakter i cel jego działalności. Naruszenie tego typu obowiązków poczytywane jest za winę własną zakładu, bez potrzeby ustalania kto i w jakim zakresie do stanu nieprawidłowego doprowadził. Ocena winy ma zatem charakter zobiektywizowany i w dużej mierze polega na stwierdzeniu stanu rzeczy pozostającego w sprzeczności z tym, który powinien być zapewniony.

Lekarz ponosi winę za powstanie szkody, jeżeli nie zastosował właściwych środków w należyty sposób. Przez "zastosowanie właściwych środków" rozumie się fachowe postępowanie, które w danej sytuacji było wskazane z medycznego punktu widzenia. Postępowanie odmienne określane zazwyczaj jest jako błąd w sztuce lekarskiej. Z kolei błąd diagnostyczny charakteryzuje się tym, że zostaje postawione nieprawidłowe rozpoznanie (wadliwa diagnoza) stanu zdrowia pacjenta. Polega on na nietrafnym ustaleniu, że pacjent cierpi na określone schorzenie w momencie, gdy faktycznie jest zdrowy (tzw. błąd pozytywny) bądź też odwrotnie, u pacjenta nie stwierdza się żadnej choroby, twierdząc, że jest zdrowy, a w rzeczywistości jest inaczej (błąd negatywny). Trzecim rodzajem błędu diagnostycznego spotykanym najczęściej w praktyce jest błąd mieszany, polegający na tym, że lekarz, co prawda rozpoznaje chorobę, ale jest to choroba inna niż ta, na którą faktycznie cierpi pacjent (zob. wyr. SN z 1.4.2008 r., IV KK 381/07, OSNKW 2008, Nr 7, poz. 56).

Do źródeł błędu diagnostycznego zalicza się powierzchowne, niedbałe zbadanie pacjenta, niewykonanie specjalistycznych badań, pomocnych do zastosowania właściwej terapii, błędna analiza wyników badań czy wreszcie zaniechanie przeprowadzenia dobrego wywiadu.

Błąd w sztuce medycznej jest obiektywnym elementem winy lekarza wykonującego czynności medyczne, stanowi bowiem czynność lub zaniechanie lekarza, niezgodne z nauką medycyny w zakresie dla lekarza dostępnym. Pojęcie „ błędu w sztuce lekarskiej odnosi się zatem nie tylko do błędu terapeutycznego (błędu w leczeniu), ale również do błędu diagnostycznego (błąd rozpoznania).”- tak SA w Łodzi w wyroku z 22.12.2014r. IACa 903/14 LEX nr 1659104.

Przenosząc treść przytoczonych przepisów i przywołane stanowiska judykatury na grunt niniejszej sprawy, w ocenie Sądu nie ulega wątpliwości, że krzywda doznana przez małoletnią powódkę J. S. (1) pozostaje w związku przyczynowo - skutkowym z zaniechaniami pracowników pozwanego Szpitala. Ze sporządzonych w oparciu o zgromadzoną dokumentację medyczną opinii biegłych specjalistów jednoznacznie wynika, że pomimo istnienia w okresie okołoporodowym przesłanek do zakwalifikowania matki małoletniej powódki do indukcji porodu - do indukcji porodu jej nie zakwalifikowano, co było postępowaniem nieprawidłowym. Poród stymulowano oksytocyną z monitorowaniem (...) bez ciągłego zapisu (...) , co również było postępowaniem nieprawidłowy. Występujące u powódki porażenie czterokończynowe ze znacznymi przykurczami w stawach kończyn górnych i dolnych, napięciem wzmożonym spastycznie, wygórowanymi odruchami głębokimi, obecnością objawów patologicznych, wynikające ze znacznego rozlanego uszkodzenia układu nerwowego: kory mózgowej, dróg piramidowych i jąder podkorowych, padaczka, a nadto niepełnosprawność intelektualna w stopniu głębokim są zaś następstwem wskazanych wyżej nieprawidłowości położniczych. Zdaniem Sądu pracownicy (lekarze), pozwanego Szpitala popełnili błąd w sztuce medycznej polegający na zaniechaniu czynności medycznych związanych z indukcją porodu. Brak ciągłego zapisu (...) stanowi także zaniechanie lekarzy lub położnych pozwanego Szpitala ( bądź jednych i drugich w zależności od podziału czynności pomiędzy lekarzami, a personelem pielęgniarskim).

Zgodnie z art. 444 § 1 kc, w razie uszkodzenia ciała lub wywołania rozstroju zdrowia naprawienie szkody obejmuje wszelkie wynikłe z tego powodu koszty. Na żądanie poszkodowanego zobowiązany do naprawienia szkody powinien wyłożyć z góry sumę potrzebną na koszty leczenia, a jeżeli poszkodowany stał się inwalidą, także sumę potrzebną na koszty przygotowania do innego zawodu. W myśl zaś art. 445 § 1 kc, w wypadkach przewidzianych w artykule poprzedzającym sąd może przyznać poszkodowanemu odpowiednią sumę tytułem zadośćuczynienia pieniężnego za doznaną krzywdę.

Zadośćuczynienie na podstawie art. 445 kc może zostać przyznane w przypadku naruszenia jednego z chronionych przez ten przepis dóbr osobistych działaniem lub zaniechaniem kwalifikowanym przez przepisy kodeksu cywilnego lub innej ustawy jako czyn niedozwolony (delikt). Nie jest istotne, na jakiej zasadzie oparta jest odpowiedzialność sprawcy (zasada winy, bezprawności, ryzyka, słuszności) – por. A. M., Zadośćuczynienie, s. 246; A. O., w: K., Komentarz, 2014, t. III, cz. 1, s. 564, Nb 11; A. C., W. D., w: G., M., Komentarz, 2016, s. 902, Nb 1; K. M., w: G., Komentarz, t. I, s. 1845, Nb 3). Przesłankami zasądzenia zadośćuczynienia na podstawie art. 445 kc jest wyrządzenie krzywdy w postaci: uszkodzenia ciała czy wywołania rozstroju zdrowia czynem niedozwolonym. Krzywda może mieć charakter cierpień fizycznych lub moralnych (wyr. SN z 4.7.1969 r., I PR 178/69, OSNCP 1970, Nr 4, poz. 71; wyr. SN z 3.2.2000 r., I CKN 969/98, Legalis). Komentowany przepis nie stanowi odstępstwa od ogólnych zasad określania związku przyczynowego (art. 361 kc), co oznacza, że pokrzywdzony może żądać tylko zadośćuczynienia za krzywdę, która stanowi normalne (adekwatne) następstwo oddziaływania czynnika sprawczego.

Zadośćuczynienie z art. 445 kc ma charakter kompensacyjny, a tym samym powinno reprezentować ekonomicznie odczuwalną wartość.

Jak słusznie wskazuje judykatura, kryteria, jakimi należy się kierować przy ustalaniu wysokości zadośćuczynienia, to: wiek poszkodowanego, rodzaj i rozmiar doznanych obrażeń; stopień i rodzaj cierpień fizycznych i psychicznych; intensywność (natężenie, nasilenie) i czas trwania tych cierpień, ewentualnie stopień kalectwa; nieodwracalność następstw uszkodzenia ciała lub wywołania rozstroju zdrowia, skutki uszczerbku w zdrowiu na przyszłość, szanse na przyszłość, konieczność korzystania ze wsparcia innych, w tym najbliższych, przy prostych czynnościach życia codziennego - oraz szereg innych czynników podobnej natury do wyżej wskazanych; rodzaj i stopień winy sprawcy, aktualne warunki oraz stopa życiowa społeczeństwa kraju, w którym mieszka poszkodowany. Najbliższym punktem odniesienia powinien być poziom życia osoby, której przysługuje zadośćuczynienie, gdyż jej stopa życiowa rzutować będzie na rodzaj wydatków konsumpcyjnych mogących zrównoważyć doznane cierpienie. Kwota zadośćuczynienia winna przedstawiać odczuwalną wartość ekonomiczną, przynoszącą poszkodowanemu równowagę emocjonalną, naruszoną przez doznane cierpienia psychiczne, nie będącej jednakże wartością nadmierną w stosunku do doznanej krzywdy, co wynika z kompensacyjnego charakteru zadośćuczynienia. Ustalając kwotę należnego poszkodowanemu zadośćuczynienia sąd powinien też uwzględnić- trwałość kalectwa, powodującego cierpienia fizyczne oraz ograniczenie ruchów i wykonywanie czynności życia codziennego ( patrz Wyrok Sądu Apelacyjnego w Lublinie - I Wydział Cywilny z 24 lipca 2013 r., sygn. akt I ACa 338/13).

Stan małoletniej powódki, zarówno w aspekcie neurologicznym i psychologicznym, nie rokuje poprawy. Niepełnosprawność ma charakter nieodwracalny. Małoletnia powódka nie porusza się celowo, nie siedzi, nie mówi, nie manipuluje przedmiotami. Nie wykonuje żadnych czynności samoobsługowych, nie zaspokaja żądnych swoich potrzeb życiowych i wymaga opieki w wymiarze 24 godzin na dobę. Łączny trwały uszczerbek na zdrowiu małoletniej powódki wynosi 300 %, przy czym w związku ze stanem zdrowia stwierdzonym bezpośrednio po urodzeniu, a będącym następstwem nieprawidłowości położniczych, w przyszłości mogą pojawić się u niej nowe problemy zdrowotne.

W ocenie Sądu kwotą, która zrekompensuje doznawane przez małoletnią powódkę cierpienia psychiczne i fizyczne jest kwota 1.000.000,00 zł. Ustalając kwotę zadośćuczynienia Sąd wziął pod uwagę szczególnie: młody wiek poszkodowanej; rodzaj, stopień i intensywność doznawanych przez nią cierpień; nieodwracalność doznanego uszczerbku i jego skutki na przyszłość, w tym absolutną niemożność funkcjonowania bez pomocy innych osób. Małoletnia od urodzenia nie rozwija się prawidłowo i przez cały ten okres doświadcza i w dalszym ciągu będzie doświadczała cierpienia związanego ze schorzeniami na które cierpi. Stan powódki nie rokuje poprawy, a doznany przez nią uszczerbek skutkuje tym, iż wymaga ona stałej i ciągłej opieki. Sąd miał również na względzie to, iż zasądzona tytułem zadośćuczynienia kwota musi przedstawiać odczuwalną wartość ekonomiczną. Jedynie bowiem taka kwota pozwoli na przywrócenie równowagi zakłóconej skutkami zaistniałego czynu niedozwolonego (podobnie Wyrok SA w Krakowie z 13.05.2015 r., I ACa 279/15, LEX nr 1745556).

O odsetkach należnych powódce Sąd orzekł w myśl art. 481 kc.

Ponieważ powódka początkowo wnosiła o zasądzenie jedynie kwoty 100 tys. zł tytułem zadośćuczynienia od tej kwoty należało zasądzić odsetki od 28.01.2015r.( patrz k. 152). Strona powodowa nie przedstawiła dowodu doręczenia pozwanym pisma z 17 grudnia 2014r., pismo takie dotarło do (...) do 27.01.2015r., gdyż w piśmie z 27.01.2015r. (...) powołuje się na zgłoszenie szkody. W tej sytuacji po doliczeniu 30 dni wynikających z art. 817§1 kc, odsetki należało zasądzić od 26.02.2015r. do 9 kwietnia 2015r. Zakreślenie takiej daty końcowej naliczania odsetek wiąże się z tym, że powódka nie przedstawiła dowodu doręczenia pozwanym pism z 3.02.2015r. i 25.01.2015r., w których rozszerzyła żądanie zasądzenia zadośćuczynienia ( przed wniesieniem sprawy do sądu) - w piśmie z 25 stycznia 2015 r. do kwoty 300.000,00 zł, a w piśmie z 3 lutego 2015 r. do kwoty 550.000,00 zł. Ponieważ jednak (...) w piśmie z 18 marca 2015r. na k. 162 akt powołuje się na odmowę z 10.03.2015r., po doliczeniu kolejnych 30 dni w oparciu o art. 817§1 kc, należało uznać, że od kwoty 550 tys. zł odsetki należało zasądzić od 10 kwietnia 2015r. Ponieważ dopiero wnosząc powództwo w sprawie powódka zażądała od pozwanych zapłaty kwoty 800 tys. zł, przepis art. 817§1 kc nie miał już zdaniem Sądu zastosowania. Dlatego od kwoty 800tys. zł Sąd zasądził odsetki od dnia następnego po dniu doręczenia odpisu pozwu (patrz k. 196). Sąd błędnie ustalił datę do której zasadził odsetki od kwoty 800 tys. zł powinien to być dzień wyrokowania czyli 4 stycznia 2021r., a nie 5 stycznia 2021r., podobnie jeśli chodzi o odsetki od kwoty 1 mln zł ( patrz pismo pełnomocnika powódki z 8.12.2020r. precyzujące, że od kwoty 400 tys. zł dochodzi odsetek od dnia wyrokowania k. 1234v).

Przechodząc dalej, strona powodowa w pkt. 2 pisma z 8.12.2020r. k. 1234v wniosła o zasądzenie solidarnie od pozwanych na rzecz powódki kwoty 312.320,00 zł tytułem skapitalizowanej renty za okres od 30 sierpnia 2009 r. do dnia wniesienia powództwa (26 lipca 2016r.) z ustawowymi odsetkami od 17 stycznia 2015 r. do dnia zapłaty. Dla uzasadnienia powyższego żądania przedstawiono szczegółowe wyliczenie za okres od sierpnia 2009 r. do lipca 2016 r., uwzględniając konieczny czas opieki nad małoletnią powódką w wymiarze 16 godzin dziennie, stawkę godzinową za opiekę w wysokości 8 zł oraz czas spędzony przez małoletnią powódkę w szpitalu - kiedy to opieka bliskich nie była wymagana. W ocenie Sądu wyliczenie przedstawione przez powódkę obejmujące szacunkową ilość godzin przy przyjęciu stawki 8 zł za godzinę – za okres od urodzin dziecka do sierpnia 2016r. było rzetelne, uwzględniało realny czas jaki matka małoletniej powódki poświęcała na opiekę nad dzieckiem.

Powódka przed wniesieniem sprawy do Sądu nie żądała od pozwanych zapłaty renty w wysokości wskazanej w pozwie, dopiero w pozwie wskazała, że żąda zasądzenia renty w kwocie po 5740 zł miesięcznie płatnej do 10 każdego miesiąca tytułem renty na zwiększone potrzeby od dnia wniesienia pozwu. W pkt. 3 pisma z 8.12.2020r. k. 1234v powódka ostatecznie wniosła o zasądzenie solidarnie (względnie in solidum) od pozwanych na jej rzecz renty na zwiększone potrzeby w kwocie 5.740,00 zł miesięcznie od dnia wniesienia pozwu (po dniu wniesienia powództwa), płatnej w terminie do dnia 10-go każdego miesiąca z ustawowymi odsetkami za opóźnienie w razie uchybienia terminowi płatności którejkolwiek z rat liczonymi w następujący sposób: od kwoty 5.740,00 zł od 11 czerwca 2016 r. do dnia zapłaty; od kwoty 5.740,00 zł od 11 lipca 2016 r. do dnia zapłaty; od kwoty 5.740,00 zł od 11 sierpnia 2016 r. do dnia zapłaty; od kwoty 5.740,00 zł od 11 września 2016 r. do dnia zapłaty; od kwoty 5.740,00 zł od 11 października 2016 r. do dnia zapłaty; od kwoty 5.740,00 zł od 11 listopada 2016 r. do dnia zapłaty; od kwoty 5.740,00 zł od 11 grudnia 2016 r. do dnia zapłaty; od kwoty 5.740,00 zł od 11 stycznia 2017 r. do dnia zapłaty; od kwoty 5.740,00 zł od 11 lutego 2017 r. do dnia zapłaty; od kwoty 5.740,00 zł od 11 marca 2017 r. do dnia zapłaty; od kwoty 5.740,00 zł od 11 kwietnia 2017 r. do dnia zapłaty; od kwoty 5.740,00 zł od 11 maja 2017 r. do dnia zapłaty; od kwoty 5.740,00 zł od 11 czerwca 2017 r. do dnia zapłaty; od kwoty 5.740,00 zł od 11 lipca 2017 r. do dnia zapłaty; od kwoty 5.740,00 zł od 11 sierpnia 2017 r. do dnia zapłaty; od kwoty 5.740,00 zł od 11 września 2017 r. do dnia zapłaty; od kwoty 5.740,00 zł od 11 października 2017 r. do dnia zapłaty; od kwoty 5.740,00 zł od 11 listopada 2017 r. do dnia zapłaty; od kwoty 5.740,00 zł od 11 grudnia 2017 r. do dnia zapłaty; od kwoty 5.740,00 zł od 11 stycznia 2018 r. do dnia zapłaty; od kwoty 5.740,00 zł od 11 lutego 2018 r. do dnia zapłaty; od kwoty 5.740,00 zł od 11 marca 2018 r. do dnia zapłaty; od kwoty 5.740,00 zł od 11 kwietnia 2018 r. do dnia zapłaty; od kwoty 5.740,00 zł od 11 maja 2018 r. do dnia zapłaty; od kwoty 5.740,00 zł od 11 czerwca 2018 r. do dnia zapłaty; od kwoty 5.740,00 zł od 11 lipca 2018 r. do dnia zapłaty; od kwoty 5.740,00 zł od 11 sierpnia 2018 r. do dnia zapłaty; od kwoty 5.740,00 zł od 11 września 2018 r. do dnia zapłaty; od kwoty 5.740,00 zł od 11 października 2018 r. do dnia zapłaty; od kwoty 5.740,00 zł od 11 listopada 2018 r. do dnia zapłaty; od kwoty 5.740,00 zł od 11 grudnia 2018 r. do dnia zapłaty; od kwoty 5.740,00 zł od 11 stycznia 2019 r. do dnia zapłaty; od kwoty 5.740,00 zł od 11 lutego 2019 r. do dnia zapłaty; od kwoty 5.740,00 zł od 11 marca 2019 r. do dnia zapłaty; od kwoty 5.740,00 zł od 11 kwietnia 2019 r. do dnia zapłaty; od kwoty 5.740,00 zł od 11 maja 2019 r. do dnia zapłaty; od kwoty 5.740,00 zł od 11 czerwca 2019 r. do dnia zapłaty; od kwoty 5.740,00 zł od 11 lipca 2019 r. do dnia zapłaty; od kwoty 5.740,00 zł od 11 sierpnia 2019 r. do dnia zapłaty; od kwoty 5.740,00 zł od 11 września 2019 r. do dnia zapłaty; od kwoty 5.740,00 zł od 11 października 2019 r. do dnia zapłaty; od kwoty 5.740,00 zł od 11 listopada 2019 r. do dnia zapłaty; od kwoty 5.740,00 zł od 11 grudnia 2019 r. do dnia zapłaty; od kwoty 5.740,00 zł od 11 stycznia 2020 r. do dnia zapłaty; od kwoty 5.740,00 zł od 11 lutego 2020 r. do dnia zapłaty; od kwoty 5.740,00 zł od 11 marca 2020 r. do dnia zapłaty; od kwoty 5.740,00 zł od 11 kwietnia 2020 r. do dnia zapłaty; od kwoty 5.740,00 zł od 11 maja 2020 r. do dnia zapłaty; od kwoty 5.740,00 zł od 11 czerwca 2020 r. do dnia zapłaty; od kwoty 5.740,00 zł od 11 lipca 2020 r. do dnia zapłaty; od kwoty 5.740,00 zł od 11 sierpnia 2020 r. do dnia zapłaty; od kwoty 5.740,00 zł od 11 września 2020 r. do dnia zapłaty; od kwoty 5.740,00 zł od 11 października 2020 r. do dnia zapłaty; od kwoty 5.740,00 zł od 11 listopada 2020 r. do dnia zapłaty.

W przeważającym zakresie, jedynie z niewielkimi modyfikacjami, na uwzględnienie zasługiwało również żądanie zasądzenia renty na zwiększone potrzeby w kwocie 5.740,00 zł. Strona powodowa przedstawiła szczegółowy wykaz wydatków ponoszonych co miesiąc w związku ze zwiększonymi potrzebami małoletniej J. S. (1), wskazując na koszty w postaci: rehabilitacji - 1.000,00 zł; koszt zakupu pieluch - 200,00 zł; koszt paliwa związany z dojazdem na wizyty lekarskie - 200,00 zł; koszt całodobowej opieki sprawowanej przez rodziców w wymiarze - 16 godzin dziennie, przez 30 dni, przy założeniu stawki godzinowej w wysokości 8 zł – 3.840,00 zł. Deklarowane wyżej kwoty jako oscylujące w rozsądnych granicach, w pełni zasługiwały na uwzględnienie. Sąd, bazując na zeznaniach przedstawicielki małoletniej A. S., dokonał jedynie niewielkiej modyfikacji w zakresie kosztu zakupu leków i urządzeń do rehabilitacji – racjonalna kwota wynosi w tym przypadku 100,00 zł miesięcznie, oraz w przypadku kosztu wizyt lekarskich – 200,00 zł miesięcznie, w miejsce deklarowanej kwoty 300,00 zł. Dlatego zasądzona przez Sąd w punkcie III wyroku kwota renty została ustalona na 5540 zł.

Sąd w niniejszej sprawie nie podziela poglądu Sądu Najwyższego wyrażonego w uchwale z 22.07.2020r. (III CZP 31/19), z której wynika, że podstawą domagania się przez poszkodowanego zwrotu kosztów opieki sprawowanej nieodpłatnie przez osoby bliskie jest przepis art. 444§1 kc. Sytuacja życiowa i zdrowotna małoletniej powódki wymagać będzie do końca jej życia korzystania z opieki, którą sprawować będzie matka małoletniej, dlatego Sąd zgodnie z wcześniejszym orzecznictwem SN ( wyrok z 4.03.1969r. I PR 28/69 OSNCP 1969 nr 12 poz. 23; wyrok z 28.11.1972r. I CR 534/72 nie publ., wyrok z 11.03.1976r. IV CR 50/76 OSNC 1977 nr 1 poz. 11, wyrok z 26.07.1977r. I CR 143/77 nie publ., wyrok z 22.06.2005r. III CK 392/04 nie publ., wyrok z 8.02.2012r. V CSK 57/11 nie publ.) uznał, że małoletnia powódka może w oparciu o art. 444§2 kc skutecznie dochodzić w ramach renty z tytułu zwiększonych potrzeb – zwrotu kosztów związanych ze sprawowaniem nieodpłatnej opieki przez osobę bliską. Odmienna kwalifikacja prawna doprowadziłaby do sytuacji, w której małoletnia powódka, tak długo jak będzie żyć, ponosiłaby szkodę każdego dnia i była zmuszona do wnoszenia w przyszłości setek czy tysięcy pozwów z żądaniem zasądzenia na jej rzecz poniesionych szkód z tytułu sprawowania nad nią przez osobę najbliższą opieki.

Zgodnie z art. 444 § 1 kc, w razie uszkodzenia ciała lub wywołania rozstroju zdrowia naprawienie szkody obejmuje wszelkie wynikłe z tego powodu koszty. Na żądanie poszkodowanego zobowiązany do naprawienia szkody powinien wyłożyć z góry sumę potrzebną na koszty leczenia, a jeżeli poszkodowany stał się inwalidą, także sumę potrzebną na koszty przygotowania do innego zawodu. W myśl § 2 cytowanego przepisu, jeżeli poszkodowany utracił całkowicie lub częściowo zdolność do pracy zarobkowej albo jeżeli zwiększyły się jego potrzeby lub zmniejszyły widoki powodzenia na przyszłość, może on żądać od zobowiązanego do naprawienia szkody odpowiedniej renty.

Renta z tytułu zwiększonych potrzeb ma na celu wynagrodzenie szkody polegającej na konieczności ponoszenia stałych wydatków. Wydatkami uzasadniającymi przyznanie renty z tytułu zwiększonych potrzeb są ponoszone stałe koszty leczenia (koszty leków), specjalnej opieki lekarskiej, konieczność ponoszenia kosztów stałych zabiegów rehabilitacyjnych, specjalnego odżywiania, koszty innej opieki i pomocy, konieczność dojazdów do placówek medycznych itp. Sąd nie jest zobowiązany do zachowania drobiazgowej dokładności przy ustalaniu renty z tego tytułu i winien skorzystać w takich sytuacjach z przepisu art. 322 kpc (por. A. S. w: Odszkodowanie za szkodę majątkową. Szkoda na mieniu i osobie : Oficyna(...) , B.1998 s. 152 , a także J. M. w: Szkoda na osobie - uwagi na tle art. 444 § 2 kc , Monitor Prawniczy z 2004r. nr 10 str. 462 ).

Odnośnie żądania zasądzenia na rzecz powódki skapitalizowanej renty z tytułu zwiększonych potrzeb, w ocenie Sądu w pełni zasługiwało ono na uwzględnienie, jedynie z zastrzeżeniem odnośnie roszczenia odsetkowego. Ze sporządzonych do sprawy opinii w sposób jednoznaczny wynika, iż małoletnia powódka od urodzenia wymagała i nadal wymaga pełnej 24 godzinnej opieki i pomocy we wszystkich czynnościach, co w praktyce sprowadza się do opieki instytucjonalnej. Sposób wyliczenia przez powódkę skapitalizowanej renty, zdaniem Sądu, nie budził wątpliwości, a przyjętych przez stronę powodową wartości, tj. czas opieki – 16 godzin dziennie oraz stawka godzinowa za opiekę - 8 godzin, w żadnym wypadku nie sposób uznać za wygórowane i odbiegające od panujących realiów. W tym miejscu należy wskazać, że wyniki kontroli NIK-u (Nr ewid. (...)) na temat usług opiekuńczych świadczonych osobom starszym w miejscu zamieszkania wskazują, że w okresie od 2014r. do 2016r. stawka godzinowa wynosząca 8 zł była najniższa, a najwyższa wynosiła ponad 20zł (patrz strona 74 raportu na stronie (...) W tej sytuacji przyjęta stawka 8 zł za godzinę za cały okres objęty żądaniem pozwu nie wydaje się być zdaniem Sądu wygórowana.

Na kwotę zasądzonej w pkt II wyroku skapitalizowanej renty składają się następujące kwoty za lata:

8320 zł za 2009r.,

45568 zł za 2010r.,

45440 zł za 2011r.,

46848zł za 2012r.,

46720 zł za 2013r.,

45440zł za 2014r.,

46720zł za 2015r.,

27264zł za 2016r. ( za okres od stycznia do lipca włącznie w tym za czerwiec 2016r.-3840 zł, a za lipiec 2016r. 3.968 zł)

Od kwoty 245.888,00 zł ( na którą składają się następujące kwoty za poszczególne lata 8320 zł za 2009r., 45568 zł za 2010r., 45440 zł za 2011r., 46848zł za 2012r.,46720 zł za 2013r., 45440zł za 2014r. i za styczeń oraz luty 2015r. 3968 zł + 3584zł) Sąd zasądził odsetki od 18 sierpnia 2016r., a nie od 17 stycznia 2015r. jak chciała powódka, gdyż wystosowane przedsądowe wezwanie do zapłaty nie dotyczyło skapitalizowanej renty, odsetki zostały zasądzone od dnia następnego po doręczeniu odpisu pozwu. Dopiero od kwot rent za poszczególne miesiące poczynając od marca 2015r. Sąd zasądził odsetki ustawowe z uwagi na to, że powódka wystosowała wezwanie do zapłaty bieżącej renty po 4 tys. zł miesięcznie ( patrz pismo z 3.02.2015r.- pismo k. 154-155, które dotarło do pozwanego (...) przed 10.03.2015r.- patrz k.158 – 159 i k.162).

Sąd błędnie zasądził w punkcie IV wyroku wyrównanie za lipiec i czerwiec 2016r. w kwocie 3.472 zł. Pełnomocnik powódki wprawdzie w piśmie z 8.12.2020r. żądał zasądzenia od kwoty 5740 zł odsetek od czerwca 2016r., ale w treści żądania nigdy nie wniósł o zasądzenie wyższej renty wcześniej niż od dnia wniesienia pozwu. Dlatego wyrównanie powinno dotyczyć jedynie 5 dni lipca 2016r. ( pozew wpłynął 26.07.2016r.) a nie również czerwca 2016r. Oprócz kwoty 3968 zł za lipiec 2016r. zasądzonej w punkcie II wyroku powinna być zasądzona w punkcie IV wyroku jedynie kwota 254 zł ( 5540 zł- 3968 zł= 1572 zł : 31 dni lipca x 5 dni od 26.07.2016r. do 31.07.2016r.= 254 zł )

Strona powodowa domagała się również ustalenia odpowiedzialności pozwanych za skutku błędu medycznego z 30 sierpnia 2009 r., jakie mogą wystąpić u powódki J. S. (1) w przyszłości. Sąd podziela pogląd wyrażony w uchwale składu siedmiu sędziów Sądu Najwyższego z 17 kwietnia 1970 r., III PZP 34/69, wpisanej do księgi zasad prawnych, zgodnie z którym w sprawie o naprawienie szkody wynikającej z uszkodzenia ciała lub wywołania rozstroju zdrowia zasądzenie określonego świadczenia nie wyłącza jednoczesnego ustalenia w sentencji wyroku odpowiedzialności pozwanego za szkody mogące powstać w przyszłości z tego samego zdarzenia. (OSNCP 1970 z. 12, poz. 217) / por. tezy do postanowienia SN z dn. 28.10. 1999 w spr. II UKN 176/99 publ. OSNP 2001/3/80/.

Jak wynika z opinii biegłych stan zdrowia powódki jest nieodwracalny, poza tym w przyszłości mogą pojawić się nowe problemy zdrowotne w związku ze stanem zdrowia stwierdzonym u powódki bezpośrednio po urodzeniu. Powódka zdaniem Sądu ma interes prawny w ustaleniu odpowiedzialności pozwanych względem niej za szkody mogące ujawnić się w przyszłości, pozostające w związku przyczynowym ze zdarzeniem – błędem medycznym z 30 sierpnia 2009 r. Z tego względu Sąd, działając na podstawie art. 189 kpc, orzekł jak w pkt. V sentencji wyroku.

W pkt. VI ze względów wcześniej wskazanych Sąd oddalił powództwo w pozostałym zakresie.

W związku z tym, że pozwany Regionalny Szpital (...) w G. zawarł z pozwanym (...) SA w W. umowę ubezpieczenia obejmująca okres od 1 stycznia 2009r. do 31 grudnia 2009r., a w umowie pozwani ustalili, że suma gwarancyjna z tytułu odpowiedzialności świadczeniodawcy udzielającego świadczeń opieki zdrowotnej wynosić będzie na jedno zdarzenie 46.500,00 EURO, wszystkie zasądzone w wyroku należności w punktach od I do V od pozwanego (...) należało ograniczyć do sumy gwarancyjnej ustalonej w umowie.

O kosztach procesu w punkcie VII wyroku Sąd orzekł zgodnie z art. 100 kpc, dokonując ich stosunkowego rozdziału.

Na koszty poniesione przez powódkę złożyło się wynagrodzenie pełnomocnika w kwocie 28800zł- dwukrotnie zwiększone z uwagi na czas trwania procesu, obszerny i skomplikowany charakter sprawy, a także nakład pracy pełnomocnika.

Koszty poniesione przez (...) zamknęły się w kwocie 14400 zł wynagrodzenie pełnomocnika, 22953,20 zaliczka, 17 zł opłata skarbowa od pełnomocnictwa i wyniosły łącznie 37.370,20 zł.

Koszty procesu poniesione przez pozwany Szpital wyniosły łącznie 15.417 zł i objęły: wynagrodzenie pełnomocnika 14.400zł, 17 zł opłata skarbowa od pełnomocnictwa i zaliczkę w kwocie 1000zł.

Powódka wygrała sprawę w 83 %, dlatego pozwani winni są jej oddać 23.904 zł, o czym sąd orzekł w punkcie VII wyroku.

Sąd oddzielnie rozliczył koszty należne każdemu z pozwanych równe 17 % poniesionych kosztów i zasądził od powódki na rzecz pozwanego (...) 6352,93 zł (pkt VIII wyroku), a na rzecz pozwanego Szpitala 2620,89 zł (pkt IX) wyroku.

O kosztach sądowych w punkcie X i XI wyroku Sąd orzekł na podstawie art. 113 ustawy o kosztach sądowych w sprawach cywilnych. Nieuiszczone koszty sądowe wynosiły: 50 tys. zł opłata od pozwu o zapłatę 1 mln zł, 15616 zł opłata od kwoty skapitalizowanej renty 312.320 zł, 3324 zł opłata od renty ustalonej w pkt III wyroku- łącznie 68.940 zł z tytułu nieuiszczonych opłat sądowych nie obciążających powódki. Poniesione przez Skarb Państwa, a dotychczas nie uiszczone koszty związane z wydatkami zamknęły się w kwocie 3559,14 zł. Sąd błędnie doliczył całość tej kwoty do nieuiszczonych opłat, powinien doliczyć jedynie 83 % tej kwoty i w punkcie XI wyroku pobrać od pozwanych 71.894,09 zł, a nie 72.499,14 zł. Sąd uznał, że sytuacja zdrowotna i życiowa małoletniej powódki uzasadnia nie obciążenie jej częścią nieuiszczonych kosztów sądowych i w tym zakresie kosztami tymi obciążył Skarb Państwa ( patrz pkt X wyroku).

Z.

1.  odpisy wyroku z uzasadnieniem doręczyć pełnomocnikom pozwanych

2.  za 21 dni od wykonania lub z apelacją

T. 11.02.2021r.

Dodano:  ,  Opublikował(a):  Mariola Kraińska
Podmiot udostępniający informację: Sąd Okręgowy w Toruniu
Osoba, która wytworzyła informację:  Sędzia Elżbieta Stępniewicz
Data wytworzenia informacji: