Portal Orzeczeń Sądów Powszechnych

UZASADNIENIE

Wnioskodawca K. G. wniósł o uchylenie się od skutków prawnych niezłożenia w terminie oświadczenia spadkowego o odrzuceniu spadku i zatwierdzenie o świadczenia o odrzuceniu spadku wywodząc, iż nie odrzucił spadku po R. K., osobiście, ani przez przedstawiciela ustawowego, ponieważ całe życie zamieszkiwał z matką A. G. (1), a jego rodzice nie utrzymywali ze sobą kontaktów i nie zawarli związku małżeńskiego, nie znany mu był też stan majątku zmarłego ojca, z którym nie utrzymywał żadnych kontaktów. Nie miał też ani on, ani jego przedstawiciel ustawowy rzeczywistej możliwości ustalenia stanu majątkowego zmarłego R. K..

Jako uczestnika postępowania wskazał T. K..

Wnioskodawca złożył wniosek o zwolnienie go od kosztów sądowych.

Postanowieniem dnia 12.06.2015 r. Sąd zwolnił wnioskodawcę od kosztów sądowych w całości.

postanowieniem dnia 24.11.2015 r. Sąd wezwał do udziału w sprawie w charakterze uczestnika postępowania (...) sp. z o.o. z siedzibą w S..

Sąd ustalił, co następuje:

Wnioskodawca był synem R. K., ze związku pozamałżeńskiego. Wnioskodawca urodził się w dniu (...) Rodzice wnioskodawcy pomieszkiwali razem z przerwami, a rozstali się definitywnie w 2009 r., (wnioskodawca miał wtedy 12 lat) i od tej pory nie utrzymywali ze sobą kontaktów, nie zamieszkiwali wspólnie. Ojciec wnioskodawcy również nie szukał z nim kontaktu. Wnioskodawca ukończył 18 lat w dniu 4.01.2015 r.

dowód: k. 7a - odpis skrócony aktu urodzenia K. G., k. 53-54 - zeznania świadka A. G. (1), k. 54 - zeznania świadka Z. G.

Od spadkodawcy na rzecz wnioskodawcy zostały ustalone ugoda sądową w sprawie IV RC 974/01 alimenty w wysokości po 350 zł. miesięcznie. Alimenty te nie były płacone na bieżąco, a przeciwko spadkodawcy wpłynął akt oskarżenia o czyn z art. 209 § 1 kk., a za czyn ten R. K. został skazany prawomocnym wyrokiem. Na podstawie zapadłego sprawie karnej orzeczenia, spadkodawca był zobowiązany do łożenia na utrzymanie syna.

A. G. (1) wystąpiła z wnioskiem o pozbawienie władzy rodzicielskiej R. K., a wniosek ten został uwzględniony przez Sąd.

dowód: k. 8 - ugoda z dnia 8.02.2002 r. (oraz odpis postanowienia z 20.02.2002 r. i protokołu zawierającego ugodę ze sprawy IX Ns 1043/14), k. 9-11 - akt oskarżenia, k. 12 - pismo z 31.07.2002 r., k. 13 - wniosek, postanowienie z dnia 28.02.2012 r. w sprawie I. N. 651/11 wraz z zarz. o prawomocności (oraz k. 14), odpis wyroku ze sprawy XIV K 16/12 wraz z zarządzeniem wykonania wyroku i uzasadnieniem ze sprawy XIV K 16/12, k. 53-54 - zeznania świadka A. G. (1), k. 54 - zeznania świadka Z. G., k. 92-93 - zeznania wnioskodawcy, k. 93 - zeznania T. K.

R. K. zmarł 18.02.2013 r.

dowód: k. 7a - akt zgonu

Wnioskodawczyni był na pogrzebie ojca. Wnioskodawca nie utrzymywał kontaktów z matką swojego ojca, tj. swoją babką - T. K., która również nie była zainteresowana z utrzymywaniem dobrych stosunków z wnukiem. T. K. nie informowała swojego wnuka, ani jego matki o sytuacji materialnej i majątkowej R. K.. Wnioskodawca dowiedział się o tym, że spadkodawca posiadał zadłużenie z wezwanie do sprawy o stwierdzenie nabycia spadku z dnia 26.02.2015 r. Uczestniczka postępowania T. K. nie zamieszkiwała z synem R. K., nie wiedziała również, jaki jest jego stan majątkowy.

Dowód: k. 53-54 - zeznania świadka A. G. (1), k. 54 - zeznania świadka Z. G. k. 92-93 - zeznania wnioskodawcy, k. 93 - zeznania T. K.

Sprawę spadkową zainicjowała (...) spółka z o.o. z siedzibą w S.. Uzasadnieniem założenia sprawy spadkowej była wierzytelność wynikająca z tytułu wykonawczego wydanego przez SR w Gdańsku - północ z 8.07.2010 r. pod sygn.. AK I Nc 516/10.

Dowód: wniosek o stwierdzenie nabycia spadku (k. 4 akt IX Ns 1043/14).

Wnioskodawca na rozprawie w dniu 29.09.2015 r. złożył oświadczenie o odrzuceniu spadku oraz o uchyleniu się od skutków prawnych niezłożenia w terminie oświadczenia spadkowego po ojcu R. K., zm. w dniu 18.02.2013 r. w S., ostatnio stale zamieszkałym w S.. (k. 56)

Wnioskodawca jest uczniem klasy maturalnej IV LO w S..

dowód: k. 72 - zaświadczenie

Sąd zważył, co następuje:

Oświadczenie o przyjęciu lub odrzuceniu spadku jest jednostronną czynnością prawną, do której w zasadzie mają zastosowanie ogólne przepisy o wadach takiego oświadczenia woli, z wynikającymi z art. 1019 kc modyfikacjami w odniesieniu do błędu i groźby.

Konstrukcja uchylenia się od skutków prawnych złożonego pod wpływem błędu oświadczenia o przyjęciu lub odrzuceniu spadku (art. 1019 §1 kc) została rozciągnięta na sytuacje, w których pod wpływem błędu spadkobierca nie złożył żadnego oświadczenia w terminie (art. 1019 § 2 kc), a więc takie, w których w istocie spadkobierca uchyla się nie od skutków prawnych swego oświadczenia, lecz od skutków biernego zachowania się (niezłożenia oświadczenia). W tych wypadkach skuteczne uchylenie się od skutków niezłożenia oświadczenia w terminie powoduje wyłączenie działania fikcji prostego przyjęcia spadku, wynikającej z art. 1015 § 2 zdanie pierwsze kc lub, w konkretnych okolicznościach, z dobrodziejstwem inwentarza (art. 1015 § 2 zdanie drugie kc).

Wnioskodawca odrzucił spadek przed Sądem i wniósł o zatwierdzenie tego odrzucenia z uwagi na błąd w postaci braku wiedzy o rzeczywistym stanie majątku spadkodawcy.

Stosownie do treści art. 1019 § 1 kc jeżeli oświadczenie o przyjęciu lub odrzuceniu spadku zostało złożone pod wpływem błędu lub groźby, stosuje się przepisy o wadach oświadczenia woli z następującymi zmianami:

1) uchylenie się od skutków prawnych oświadczenia powinno nastąpić przed sądem,

2) spadkobierca powinien jednocześnie oświadczyć czy i jak spadek przyjmuje, czy też go odrzuca.

Natomiast zgodnie z § 2 art. 1019 kc spadkobierca, który pod wpływem błędu lub groźby nie złożył żadnego oświadczenia w terminie, może w powyższy sposób uchylić się od skutków prawnych niezachowania terminu.

Podstawą prawną uchylenia się przez spadkobiercę od skutków prawnych niezłożenia w terminie oświadczenia o przyjęciu lub odrzuceniu spadku może stanowić błąd prawnie doniosły (art. 1019 § 2 w zw. z art. 84 § 1 zdanie pierwsze i § 2 kc). Błędem takim nie jest nieznajomość przedmiotu spadku pozostająca w związku przyczynowym z niedołożeniem przez spadkobiercę należytej staranności w ustalaniu rzeczywistego stanu majątku spadkowego (tak również Sąd Najwyższy w postanowieniu z dnia 30.06.2005r., IV CK 799/04, OSNC 2006/5/94).

Zdaniem Sądu wnioskodawca i jego przedstawiciel ustawowy - A. G. (1), pozostawali w istotnym błędzie co do stanu masy spadkowej, jak również zachowali należytą staranność w celu ustalenia długów spadkowych.

Wnioskodawca i jego matka od 2009 r. nie prowadzili wspólnego gospodarstwa domowego ze spadkodawcą. Nie utrzymywali żadnych kontaktów, ani z R. K., ani z jego matką T. K..

Spadkodawca, ani jego matka nie informowali wnioskodawcy i jego matki o długach.

Również uczestnik postępowania (...) Sp. z o.o., nie poinformowała niezwłocznie wnioskodawcy i jego matki o długach spadkodawcy (w czasie śmierci R. K., wnioskodawca był osobą małoletnią).

W świetle powyższego nie sposób zarzucić wnioskodawcy, ani jego przedstawicielowi ustawowemu - matce, że nie dołożyli oni starań w celu ustalenia faktycznego stanu majątku spadkowego, zwłaszcza iż matka spadkodawcy nie udzieliła im takich informacji, a innych możliwości sprawdzenia stanu majątkowego nie mieli - z uwagi na oddzielne wieloletnie zamieszkiwanie.

Dopiero w trakcie sprawy spadkowej, wnioskodawca dowiedział się o istniejącej wierzytelności - z wniosku o stwierdzenie nabycia spadku.

Wnioskodawca niezwłocznie (bo w dniu 16.04.2015 r.) po dowiedzeniu się o istnieniu zadłużenia (marzec/kwiecień 2015 - dwie zpo przed k. 57 w aktach IX Ns 1043/14) wystąpił do sądu o zatwierdzenie oświadczenia o uchyleniu się od skutków niezłożenia oświadczenia o odrzuceniu spadku.

Działania wnioskodawcy nie uchybiły terminowi przewidzianemu w art. 88§2 kc.

W świetle powyższych okoliczności Sąd dał wiarę wnioskodawcy oraz zeznaniom przesłuchanych w sprawie świadków (matce i babce wnioskodawcy oraz drugiej babce), iż wnioskodawca nie mógł powziąć żadnej informacji na temat stanu majątkowego ojca, gdyż w tym czasie był małoletni, a uwagi na to, iż rodzice nie zawarli związku małżeńskiego, żadna instytucja nie udzieliłaby takiej informacji osobie postronnej, jaką była A. G. (2), która nie należała do kręgu spadkobierców ustawowych po zmarłym R. K..

W tym stanie rzeczy z mocy wskazanych powyżej przepisów postanowiono jak w pkt 1 sentencji postanowienia.

O kosztach postępowania postanowiono zgodnie z art. 520 § 1 kpc.