Portal Orzeczeń Sądów Powszechnych

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 27 lutego 2025 roku

Sąd Rejonowy w Człuchowie I Wydział Cywilny w składzie:

Przewodniczący:	Sędzia Marek Osowicki
Protokolant:	sekretarz sądowy Ilona Szczepańska

po rozpoznaniu w dniu 27 lutego 2025 roku w Człuchowie

na rozprawie

sprawy

z powództwa W..pl sp. z o.o. z siedzibą w W.

przeciwko M. L.

o zapłatę

1.  zasądza od pozwanego M. L. na rzecz powoda W..pl sp. z o.o. z siedzibą w W. kwotę 1.688,98 zł (tysiąc sześćset osiemdziesiąt osiem złotych dziewięćdziesiąt osiem groszy) wraz z dalszymi odsetkami umownymi w wysokości odsetek maksymalnych za opóźnienie liczonymi od dnia 29 lutego 2024 roku do dnia zapłaty,

2.  oddala powództwo w pozostałym zakresie,

3.  zasądza od powoda W..pl sp. z o.o. z siedzibą w W. na rzecz pozwanego M. L. kwotę 472,26 zł (słownie: czterysta siedemdziesiąt dwa złote dwadzieścia sześć groszy) tytułem zwrotu kosztów procesu wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od dnia uprawomocnienia się niniejszego orzeczenia do dnia zapłaty.

Sygn. akt I C 276/24

UZASADNIENIE

Powód – W..pl sp. z o.o. z siedzibą w W., reprezentowany przez profesjonalnego pełnomocnika w osobie radcy prawnego wniósł pozew przeciwko pozwanemu M. L. o zasądzenie kwoty 5057,56 złotych wraz z dalszymi odsetkami umownymi w wysokości odsetek maksymalnych za opóźnienie od dnia 29.02.2024 roku do dnia zapłaty od kwoty kapitału w wysokości 1688,98 złotych i opłat oraz prowizji w wysokości 2.704 złotych. Ponadto powód wniósł o zasądzenie od pozwanego kosztów procesu według norm przepisanych.

W uzasadnieniu wskazał, że strona pozwana oraz powód zawarli umowę ramową pożyczki nr (...), w sposób elektroniczny, za pośrednictwem indywidualnego konta, które strona pozwana założyła na stronie internetowej w. (...).

Powód podkreślił, że zobowiązał się do udzielenia stronie pozwanej pożyczki na cele konsumpcyjne niezwiązane z działalnością gospodarczą, natomiast strona pozwana zobowiązał się do spłaty pożyczki na warunkach określonych w treści umowy. Na mocy postanowień zawartej umowy ramowej oraz złożonego przez stronę pozwaną wniosku o pożyczkę, powód wypłacił pozwanemu środki w wysokości 3.200,00 złotych w dniu 12.10.2022 roku. Strona pozwana nie wywiązała się w terminie ze zobowiązania umownego pozostając w zwłoce przez okres, który zgodnie z umową uzasadniał naliczenie odsetek karnych wynoszących dwukrotność sumy aktualnej stopy referencyjnej NBP i 5,5 punktów procentowych od kwoty kapitału i prowizji. W następstwie braku wywiązywania się przez stronę pozwaną z dokonywania spłat we wskazanych w umowie terminach i warunkach, powód dokonał wypowiedzenia umowy z zachowaniem 30 – dniowego terminu wypowiedzenia. Wypowiedzenie skutkowało postawieniem w stan wymagalności pozostałej do spłaty kwoty pożyczki, której strona powodowa dochodzi niniejszym pozwem.

Powód zaznaczył, że na dochodzoną w niniejszej sprawie kwotę 5057,56 złotych, składa się kwota 1688,98 złotych tytułem niespłaconej do dnia złożenia pozwu kwoty kapitału, 2704 złotych tytułem niespłaconej do dnia złożenia pozwu kwoty opłat i prowizji, 381,79 złotych tytułem niespłaconej do dnia złożenia pozwu kwoty należnych odsetek karnych i 282,79 złotych tytułem niespłaconej do dnia złożenia pozwu kwoty należnych odsetek umownych.

W odpowiedzi na pozew pozwany, reprezentowany przez profesjonalnego pełnomocnika w osobie adwokata, wniósł o oddalenie powództwa w całości oraz o zasądzenie od powoda na rzecz pozwanego kosztów procesu w podwójnej wysokości, w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie. Pełnomocnik pozwanego, podniósł zarzuty niewykazania, iż strony zawarły umowę o treści na jaką powód powołuje się w treści pozwu i abuzywność postanowień umownych. Pełnomocnik pozwanego wskazał, iż powód nie wykazał zawarcia umowy ani przekazania jakichkolwiek kwot na rzecz pozwanego. Numer umowy na który powołuje się powód jest inny niż wskazany w tytule przelewu.

W ocenie pełnomocnika pozwanego prowizja, sposób jej ustalenia oraz wysokość, ma charakter abuzywny. Wysokość prowizji zostaje zakomunikowana dopiero w potwierdzeniu wypłaty. W samej treści wzorca umowy brak jest informacji o wysokości prowizji oraz sposobie jej ustalenia. Wysokość prowizji ustalona na poziomie 84 % jest ona rażąco zawyżona i nieekwiwalentna. Obowiązkiem powoda było przedstawienie wiarygodnego materiału pozwalającego na ocenę zasadności wygenerowania kosztów na takim poziomie i uzasadnienia jego naliczenia w takiej wysokości. Pełnomocnik pozwanego zakwestionował zasadność naliczania odsetek kapitałowych od prowizji a co najmniej brak dyferencjacji w zakresie ich wysokości. Powód zastrzegł sobie prawo pobierania odsetek, niczym od udzielonego rzeczywiście kapitału. Kwota prowizji nie została wypłacona do swobodnego użytku pozwanego.

Pozwany podkreślił także, iż wydruk umowy pożyczki wskazuje wartość opłaty za udzielenie pożyczki, nie wyjaśnia jednak według jakich kryteriów suma ta została obliczona czy ustalona. Natomiast konsument ma prawo wiedzieć jaka potrzeba stoi za wysokością opłaty za udzielenie pożyczki, zwłaszcza, że suma tej opłaty w relacji do sumy pożyczki nie jest niska. Bez znaczenia pozostaje w tym względzie fakt, iż art. 36a ustawy o kredycie konsumenckim określa sposób ustalenia owej sumy. Oznacza to bowiem tylko tyle, że sumy te nie mogą przekroczyć pewnej wysokości nominalnie. Jednakże nie pozbawia to konsumenta uprawnienia do poznania swojej sytuacji prawnej w sposób rzetelny i przejrzysty. Skoro jednak umowa tego nie określa, to jest to kolejny argument przemawiający za potrzebą, koniecznością wręcz, oceny prowizji jako nielegalnego warunku umowy. Te elementy umowy, które nie mogły być rozpoznawane pod katem ich abuzywności, podlegają ocenie w świetle art. 58 § 2 k.c. tj. niezgodności z zasadami współżycia społecznego, w tym w zakresie ekwiwalentności wzajemnych świadczeń.

Sąd ustalił następujący stan faktyczny:

Pozwany M. L. zawarł z pożyczkodawcą W..pl sp. z o.o. z siedzibą W., wykorzystując środki komunikacji elektronicznej strony internetowej www.wonga.com, ramową umowę pożyczki nr (...), która umożliwiała klientowi uzyskanie pożyczek gotówkowych, spłacanych jednorazowo bądź w miesięcznych ratach. Umowa zawierana była na czas nieokreślony z dniem udzielenia klientowi pierwszej pożyczki.

Z treści umowy pożyczki wynikało, że pożyczka obejmuje całkowitą kwotę pożyczki, czyli kwotę pożyczki bez kredytowanych kosztów oraz kwotę, która jest przeznaczona na spłatę prowizji związanej z udzieleniem pożyczki, jeżeli prowizja była kredytowana. W przypadku prowizji kredytowanej była ona płatna jednorazowo w dniu wypłaty prowizji z kwoty przeznaczonej na spłatę prowizji, przy czym pożyczkodawca pobierał prowizję w wysokości wskazanej w potwierdzeniu wypłaty.

W umowie określono również, że w przypadku gdy prowizja nie była kredytowana, to dla pożyczek spłacanych jednorazowo – prowizja była spłacana wraz z całkowitą kwotą pożyczki w terminie wskazanym w potwierdzeniu wypłaty, natomiast dla pożyczek spłacanych w miesięcznych ratach – kwota należna z tytułu prowizja była dzielona przez liczbę rat i spłacana w równych częściach w każdej racie zgodnie z harmonogramem udostępnionym w potwierdzeniu wypłaty.

Na podstawie powyższej umowy pożyczkobiorca – W..pl sp. z o.o. z siedzibą w W. udzielił pozwanemu M. L. pożyczki w wysokości 5904 złotych, która obejmowała kwotę kapitału wypłaconą klientowi na konto w wysokości 3.200,00 złotych oraz kwotę przeznaczoną na zapłatę prowizji w wysokości 2.704 złotych. Dzień wypłaty pożyczki ustalono na 12.10.2022 roku, zaś okres kredytowania wynosił 24 miesiące. Wysokość 23 miesięcznych rat kapitałowych opiewała na kwotę 301,93 złotych, zaś ostatnia rata na kwotę 298,38 złotych, plus raty odsetkowe. Dziesięć rat obejmowało raty prowizji płatnej począwszy od 11.12.2023 r.

Całkowita kwota do zapłaty wyniosła 7242,77 złotych i obejmowała sumę całkowitego kosztu pożyczki – 4042,77 złotych (prowizja z tytułu wypłaty pożyczki – 2.704 złotych, łączna kwota odsetek – 1338,77 złotych) oraz całkowitej kwoty pożyczki – 3.200,00 złotych. Rzeczywista roczna stopa oprocentowania wynosiła 150,23% .

W dniu 12.10.2022 roku na konto wskazane w potwierdzeniu wypłaty dla pożyczki spłacanej w ratach pożyczkodawca przelał pozwanego M. L. kwotę 3.200,00 złotych tytułem pożyczki z W..

(dowód: wydruk ramowej umowy pożyczki nr (...) k. 15 – 20v, potwierdzenie wypłaty pożyczki k.21, , formularz informacyjny dotyczący pożyczki konsumenckiej k. 22 – 26v, potwierdzenie operacji dyspozycji przelewu k. 27).

W związku z niedotrzymaniem przez pożyczkobiorcę M. L. warunków udzielenia wypłaty pożyczki i zadłużeniem wynoszącym na dzień 20.09.2022 roku kwotę 4653,73 złotych pożyczkodawca wypowiedział ramowa umowę pożyczki numer (...) zawartą 12 października 2022 roku. Jednocześnie powód wezwał pozwanego do uregulowania zadłużenia na wskazany w wypowiedzeniu ramowej umowy pożyczki rachunek bankowy do dnia 25.10.2023 roku.

(dowód: kserokopia wypowiedzenia ramowej umowy pożyczki z 20.09.2023 roku k. 28, wydruk z książki nadawczej k. 29).

Sąd zważył, co następuje:

Powództwo zasługiwało na uwzględnienie jedynie w części, mimo że strona pozwana reprezentowana przez profesjonalnego pełnomocnika, zakwestionowała zarówno zasadność, jak i wysokość dochodzonego roszczenia.

W przedmiotowej sprawie bezspornym jest, że powód wywodził swoje roszczenie z ramowej umowy pożyczki nr (...) zawartej w dniu 12.10.2022 roku.

Zgodnie z treścią przepisu art. 720 k.c. przez umowę pożyczki dający pożyczkę zobowiązuje się przenieść na własność biorącego określoną ilość pieniędzy albo rzeczy oznaczonych tylko co do gatunku, a biorący zobowiązuje się zwrócić tę samą ilość pieniędzy albo tę samą ilość rzeczy tego samego gatunku i tej samej jakości.

Zgodnie natomiast z przepisem art. 3 ust. 1 ustawy z dnia 12 maja 2011 roku o kredycie konsumenckim (tekst jednolity: Dz. U. z 2018 roku, poz. 993) przez umowę o kredyt konsumencki rozumie się umowę o kredyt w wysokości nie większej niż 255 550 złotych albo równowartość tej kwoty w walucie innej niż waluta polska, który kredytodawca w zakresie swojej działalności udziela lub daje przyrzeczenie udzielenia konsumentowi. Zgodnie z przepisem ust. 2 za umowę o kredyt konsumencki uważa się w szczególności umowę pożyczki.

Jedną z form umowy o kredyt konsumencki jest umowa zawierana na odległość. Jest to taka umowa, która spełnia warunki przewidziane w art. 2 pkt 1 ustawy o prawach konsumenta i zawierana jest przez kredytodawcę z konsumentem w ramach zorganizowanego systemu zawierania umów na odległość, bez jednoczesnej fizycznej obecności stron, z wyłącznym wykorzystaniem jednego lub większej liczby środków porozumiewania się na odległość do chwili zawarcia umowy włącznie. Przepis art. 29 ust. 1 ustawy o kredycie konsumenckim określa wymogi formalne umowy o kredyt konsumencki. Umowa taka powinna być zawarta w formie pisemnej, chyba że odrębne przepisy przewidują inną szczególną formę. Z kolei art. 10 ust. 1 dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady 2008/48/WE z 23 kwietnia 2008 roku w sprawie umów o kredyt konsumencki oraz uchylającej dyrektywę Rady 87/102/EWG, zastrzega dla umowy kredytu zwykłą formę pisemną lub posłużenie się innym trwałym nośnikiem.

Podkreślić przy tym należy, że art. 29 ust. 1 ustawy o kredycie konsumenckim ma charakter legi generali względem art. 720 § 2 k.c., który dla umowy pożyczki zastrzega formę dokumentową. Na gruncie zaś art. 77 ² k.c. do zachowania dokumentowej formy czynności prawnej wystarcza złożenie oświadczenia woli w postaci dokumentu, w sposób umożliwiający ustalenie osoby składającej oświadczenie.

Nie ma zatem podstaw do uznawania, by wobec braku zawarcia umowy w formie pisemnej, miałaby ona być dotknięta nieważnością. Tym bardziej, że treść art. 74 § 1 k.c. wprost wyłącza rygor nieważności czynności prawnej, sankcjonując niedochowanie formy jedynie na gruncie reguł postępowania dowodowego.

Przy umowie pożyczki, głównymi świadczeniami stron są, po stronie pożyczkodawcy udostępnienie określonych środków finansowych do korzystania na określony okres czasu, a ze strony pożyczkobiorcy, zwrot tych środków.

Z powyższego wynika zatem, że w procesie związanym z wykonaniem umowy pożyczki, powód jest zobowiązany udowodnić, że strony zawarły umowę tej kategorii, a także, że przeniósł na własność biorącego pożyczkę określoną w umowie ilości pieniędzy albo rzeczy oznaczonych co do gatunku. Biorący pożyczkę powinien zaś wykazać wykonanie swego świadczenia w postaci zwrotu tej samej ilości pieniędzy albo tej samej ilości rzeczy tego samego gatunku i tej samej jakości, przy czym obie strony są obowiązane wskazywać dowody dla stwierdzenia faktów, z których wywodzą skutki prawne.

Zgodnie bowiem z treścią art. 6 kc ciężar udowodnienia faktu spoczywa na osobie, która z faktu tego wywodzi określone dla siebie skutki prawne, tym bardziej, że ciężar dowodu pozostaje w ścisłym związku z problematyką procesową dowodów i spełnia przy tym dwie zasadnicze funkcje. Po pierwsze dynamizuje postępowanie dowodowe w systemie obowiązywania zasady sporności (kontradyktoryjności) w procesie, po drugie określa wynik merytoryczny sporu (sprawy) w sytuacji krytycznej, gdy strona nie udowodni faktów istotnych dla rozstrzygnięcia sprawy (por. K. Piasecki, Kodeks cywilny. Księga pierwsza. Część ogólna. Komentarz, Zakamycze, 2003 r.). Oznacza to zatem, że Sąd tylko wyjątkowo winien ingerować w przebieg postępowania dowodowego dopuszczając dowody z urzędu, które to uprawnienie wynika z treści przepisu art. 232 k.p.c. Ponadto, zgodnie z przyjętą linią orzecznictwa, obowiązek wskazania dowodów potrzebnych dla rozstrzygnięcia sprawy, obciąża przede wszystkim strony (por. wyrok Sądu Najwyższego z 24 października 1996 r., III CKN 6/96, OSNC 1997/3/29), ponieważ Sąd został wyposażony jedynie w uprawnienie, a nie obowiązek, dopuszczenia dalszych jeszcze, nie wskazanych przez żadną ze stron, dowodów, kierując się przy tym własną oceną, czy zebrany w sprawie materiał jest - czy też nie jest - dostateczny do jej rozstrzygnięcia (art. 316 § 1 in principio k.p.c.). Dlatego też Sąd powinien korzystać z przewidzianego w art. 232 zd. 2 k.p.c. uprawnienia powściągliwie i z umiarem, pamiętając, że taka inicjatywa należy przede wszystkim do samych stron i że cały rozpoznawany spór jest ich sprawą, a nie sądu. Podkreślić również należy, że zasada kontradyktoryjności winna być całkowicie zachowana zwłaszcza wówczas, gdy strony korzystają z pomocy profesjonalnych pełnomocników.

W ocenie Sądu, strona powodowa wykazała zasadność dochodzonego roszczenia, a mianowicie, że pomiędzy stronami doszło do zawarcia ramowej umowy pożyczki. Wskazuje na to bowiem zamknięty łańcuch dowodów pośrednich, w szczególności formularz potwierdzenia wypłaty pożyczki i formularz informacyjny dotyczący pożyczki konsumenckiej, które zawierają szczegółowe dane dotyczące pozwanego, w tym dane wrażliwe w postaci adresu pozwanego, numer konta, czy też PESEL. Podkreślić przy tym należy, że pozwany nie wykazał w toku niniejszego procesu, jak również nie podnosił okoliczności, aby te dane zostały uzyskane przez powoda w sposób nieuprawniony. Ponadto powód przedłożył potwierdzenie wykonanej operacji, z którego w sposób nie budzący wątpliwości wynika, że na rzecz pozwanego M. L. został faktycznie wykonany przelew kwoty 3.200,00 złotych. Wprawdzie strona pozwana kwestionowała okoliczność aby otrzymała od powoda jakiekolwiek środki pieniężne z tytułu ramowej umowy pożyczki, jednakże nie zaprzeczyła aby numer konta, na które w dniu 12 października 2022 roku został dokonany przelew, a który widniał również w wyżej wymienionych formularzach, nie był jego numerem bankowym. Niewątpliwym natomiast jest, że wykazanie tej okoliczności spoczywało na stronie pozwanej, skoro z faktu tego wywodziła ona określone dla siebie skutki prawne. Dlatego też, w ocenie Sądu, podnoszona przez stronę pozwaną argumentacja, że wydruk potwierdzenia wypłaty kwoty nie stanowi dowodu aby pozwany otrzymał jakiekolwiek środki pieniężne z tytułu umowy pożyczki albowiem wydruk ten nie został przez nikogo podpisany i mógł zostać sporządzony w dowolnym czasie o dowolnej treści na potrzeby niniejszej sprawy, absolutnie nie zasługuje na uwzględnienie. Zaoferowany bowiem przez powoda materiał dowodowy jest spójny i koreluje ze sobą, albowiem z potwierdzenia wypłaty wynika nie tylko kwota, która wskazana została w umowie, ale również dane osobowe pozwanego oraz powoda i tytuł wypłaty. Podkreślić należy również, że pozwany – M. L. nie wykazał aby przed zawiśnięciem niniejszego sporu sądowego podejmował jakiekolwiek kroki, które miały na celu wyjaśnienie u pożyczkodawcy okoliczności związanych z otrzymaniem „niezamówionych” środków pieniężnych. Jest to o tyle istotne, że w zasadzie jedynym miarodajnym dowodem pozwalającym na weryfikację twierdzeń pozwanego, iż nie otrzymał kwoty 3.200,00 złotych jest historia rachunku bankowego, na który kwota ta została przelana. Poza pozwanym nikt nie jest jednak w stanie dostarczyć tego dowodu, nie może pozyskać go również Sąd z urzędu (por. art. 105 ust. 1 ustawy Prawo bankowe ). Natomiast pozwany nie przedstawiła takiego dowodu, co w ocenie Sądu, jest równoznaczne z przyznaniem, że rachunek bankowy wskazany w potwierdzeniu wykonanej operacji czy też formularzach jest prowadzony na rzecz pozwanego i że na ten rachunek wpłynęła kwota 3.200,00 złotych udzielonej mu pożyczki.

Reasumując zatem powyższe okoliczności, wespół z brakiem jakiegokolwiek racjonalnego uzasadnienia dokonania przelewu pozwanemu kwoty 3.200,00 złotych, gdyby nie doszło do zawnioskowania przez pozwanego o udzielenie pożyczki w tej wysokości, nakazują Sądowi przyjąć w trybie domniemania faktycznego, że pozwany M. L. zawarł drogą elektroniczną umowę pożyczki w dniu 12.10.2022 roku. Domniemanie to pozwany mógł obalić, jednak nie uczynił tego, poprzestając jedynie na gołosłownych zaprzeczeniach.

Owo domniemanie faktyczne obejmuje jednak jedynie fakt zawarcia umowy pożyczki na kwotę 3.200,00 złotych, nie dotyczy natomiast żadnych innych postanowień tej umowy.

W ocenie Sądu, powód nie wykazał bowiem zasadności udzielenia pozwanej pożyczki na warunkach określonych przez stronę powodową, a mianowicie z obowiązkiem zapłaty przez pozwanego obok kwoty 3.200,00 złotych, także prowizji. Nie dowodzi tego w szczególności wydruk ramowej umowy pożyczki, albowiem strona powodowa nie przedstawiła żadnych dowodów, że pozwana zawierając umowę pożyczki (wnioskując o udzielenie pożyczki) znała wysokość prowizji i odsetek i godziła się je zapłacić. Nie została przedstawiona w szczególności treść wniosku pozwanej o udzielenie pożyczki, stąd nie można ustalić jakie oświadczenia wiedzy i woli były tam zawarte (za wyjątkiem samego wniosku o udzielenie pożyczki w kwocie 3.200,00 złotych na co wskazuje wskazany wyżej łańcuch dowodów pośrednich). Nie został natomiast zaoferowany żaden dowód, z którego wynikałaby wola pozwanego zawarcia umowy pożyczki na warunkach określonych przez stronę powodową. Sam wydruk umowy pożyczki pochodzi od strony powodowej i nie może sam w sobie stanowić miarodajnego dowodu na okoliczność, że pozwany przed zawarciem umowy pożyczki znał treść postanowień tej umowy odnoszących się do prowizji lub odsetek. Nie jest również dowodem relewantnym w sprawie wydruk umowy ramowej pożyczki.

Wprawdzie umowa pożyczki została ukształtowania w kodeksie cywilnym w taki sposób, że co do zasady może być zarówno umową odpłatną, jak i nieodpłatną. Jednakże w przypadku zawarcia przez strony odpłatnej umowy pożyczki, wynagrodzenie pożyczkodawcy winno być wyraźnie określone w umowie, tym bardziej, że co do zasady formę wynagrodzenia za korzystanie z cudzego kapitału stanowią odsetki, ewentualnie zapłata prowizji. Istotnym jest również, że umowa pożyczki, sformułowana zgodnie z zasadami uczciwego i rzetelnego obrotu na rynku kapitałowym, powinna jasno określać, które opłaty i prowizje stanowią zysk pożyczkodawcy, a które są pobierane na pokrycie konkretnych kosztów ponoszonych przez niego w związku z zawartą umową i jej obsługą. Dlatego też za niedozwolone klauzule umowne, w świetle art. 385 ¹ § 1 k.c., należy uznać te postanowienie umowne, które pod postacią opłaty pobieranej formalnie na poczet pokrycia kosztów konkretnych czynności, w rzeczywistości stanowią dla pożyczkodawcy źródło dodatkowego zysku, ukryte przed konsumentem, pozwalającego mu omijać przepisy dotyczące wysokość odsetek maksymalnych oraz niedopuszczalności kary umownej za niespełnienie świadczenia pieniężnego (art. 483 § 1 k.c.).

Zatem, skoro w procesie związanym z wykonaniem umowy pożyczki, na co sąd już zwracał uwagę powyżej, powód jest zobowiązany udowodnić, że przeniósł na własność biorącego pożyczkę określoną w umowie ilości pieniędzy albo rzeczy oznaczonych co do gatunku, to winien on już w pozwie przedstawić dowody wskazujące na zasadność i wysokość dochodzonej należności, umożliwiając stronie pozwanej ich weryfikację i odniesienie się do nich stosownie do stanu sprawy.

Ponadto, jeżeli w materiale dowodowym sprawy znajduje się dokument umowy konsumenckiej, to sąd ma obowiązek dokonać kontroli abuzywności postanowień umowy z urzędu (por. wyrok TSUE z 7 listopada 2019 roku w sprawie C-419/18 i C-483/18 (Profi Credit II), z 13 września 2018 roku, w sprawie C-176/17 (Profi Credit I) oraz z 18 listopada 2018 roku, w sprawie C-632/17 (PKO Bank Polski)), w tym artykułu 385 ^{( 1)} kc i to w kontekście poprawności jednoznacznie sformułowanych postanowień określających główne świadczenia stron oraz tych postanowień, na których treść konsument miał rzeczywisty wpływ, co musi zostać wykazane przez stronę, która się gotowymi formularzami umów posługuje, a także w kontekście artykułu 58 k.c., czyli zgodności postanowień umowy pożyczki z prawem - w tym również w kontekście zasad współżycia społecznego i społeczno-gospodarczego przeznaczenia prawa (por. uzasadnienie wyroku Sądu Okręgowego w Piotrkowie Trybunalskim z 3 lipca 2017 roku, II Ca 369/17). Umowy konsumenckie podlegają bowiem ocenie w świetle klauzuli generalnej z art. 385 ^{( 1)} § 1 k.c. z wyłączeniem jedynie jednoznacznie sformułowanych postanowień określających główne świadczenia stron oraz tych postanowień, na których treść konsument miał rzeczywisty wpływ, co musi zostać wykazane przez proferenta (por. wyrok Sądu Apelacyjnego w Warszawie z 15 czerwca 2007 r., VI Ca 228/07).

Obowiązek podjęcia działań z urzędu przez sąd ma także na celu ustalenia, czy postanowienia umowne zamieszczone w umowie konsumenckiej, która jest przedmiotem toczącego się przed nim sporu, są objęte zakresem stosowania dyrektywy 93/13/EWG, a jeżeli tak, to zobowiązany jest z urzędu zbadać, czy postanowienia te ewentualnie mają nieuczciwy charakter (por. wyroki z 9 listopada 2010 roku, VB Pénzügui Lizing, C-137/08, pkt 56, z 14 czerwca 2012 roku, Banco Espaňol de Crédito, C-618/10 44, z 21 lutego 2013 roku, Banif Plus Bank, C-472/11, pkt 24). Przy braku skutecznej kontroli potencjalnie nieuczciwego charakteru postanowień umowy nie można bowiem zagwarantować przestrzegania praw przyznanych dyrektywą 93/13/EWG z 5 kwietnia 1993 roku w sprawie nieuczciwych warunków w umowach konsumenckich (por. wyrok z dnia 13 września 2018 roku, Profi Credit Polska, C-176/17).

Zgodnie z treścią art. 2 w zw. z art. 3 dyrektywy Rady 93/13/EWG z 5 kwietnia 1993 roku w sprawie nieuczciwych warunków w umowach konsumenckich przez nieuczciwe warunki należy rozumieć warunki umowy, które nie były indywidualnie negocjowane, jeśli stoją one w sprzeczności z wymogami dobrej wiary, powodują znacząca nierównowagę wynikających z umowy praw i obowiązków stron ze szkodą dla konsumenta. Przy czym warunki umowy zawsze zostaną uznane za niewynegocjowane indywidualnie jeżeli zostały sporządzone wcześniej i konsument nie miał w związku z tym wpływu na ich treść, zwłaszcza jeśli zostały przedstawione konsumentowi w formie uprzednio sformułowanej umowy standardowej. Fakt, że niektóre aspekty warunku lub jeden szczególny warunek były negocjowane indywidualnie, nie wyłącza stosowania niniejszego artykułu do pozostałej części umowy, jeżeli ogólna ocena umowy wskazuje na to, że została ona sporządzona w formie uprzednio sformułowanej umowy standardowej. Dlatego też jeśli sprzedawca lub dostawca twierdzi, że standardowe warunki umowne zostały wynegocjowane indywidualnie, ciężar dowodu w tym zakresie spoczywa na nim.

Istotnym jest również, że analogiczne wnioski dotyczą konieczności kontroli przez sąd, czy przy zawarciu umowy z konsumentem przedsiębiorca prawidłowo wykonał ciążące na nim obowiązki informacyjne. W tym zakresie kontrola powinna również nastąpić z urzędu, czyli sąd ma obowiązek dokonać jej niezależnie od ewentualnych przeszkód w krajowym prawie i orzecznictwie.

W przedmiotowej sprawie bezspornym jest, że podstawą wierzytelności dochodzonej przez powoda jest ramowa umowa pożyczki zawarta w dniu 12.10.2022 roku, która jest również umową o kredyt konsumencki. Istotnym jest przy tym, że przedłożona przez powoda umowa pożyczki miała formę standardowego formularza, dlatego też Sąd z urzędu był zobowiązany, w toku niniejszego procesu, do podjęcia działań mających na celu kontrolę treści stosunku podstawowego – umowy pożyczki – zarówno pod kątem abuzywności postanowień umowy konsumenckiej, tym bardziej, że pozwana podniosła, że w treści umowy znajdują się klauzule niedozwolone zastrzegające opłaty niezależne i rażąco wygórowane w zakresie prowizji.

Analiza powyższych okoliczności nie stoi bowiem w sprzeczności z zasadą dyspozytywności postępowania cywilnego i nie oznacza wyrokowania przez sąd ponad zakres żądania (art. 321 § 1 kpc), a nadto obowiązek ten nie oznacza rozszerzenia przedmiotu sprawy o nowy element (ochronę praw konsumenta wynikających z abuzywności), lecz jedynie badanie podstawy roszczeń, które zostały zgłoszone przez stronę postępowania. Badanie tych okoliczności ma również istotne znaczenie z uwagi na treść art. 6 ust. 1 Dyrektywy Rady 93/13/EWG z dnia 5 kwietnia 1993 roku w sprawie nieuczciwych warunków w umowach konsumenckich, który stanowi, że na mocy prawa krajowego nieuczciwe warunki w umowach zawieranych przez sprzedawców lub dostawców z konsumentami nie będą wiążące dla konsumenta, a umowa w pozostałej części będzie nadal obowiązywała strony, jeżeli jest to możliwe po wyłączeniu z niej nieuczciwych warunków, jak również treści art. 385 ¹ k.c. według, którego postanowienia umowy zawieranej z konsumentem nieuzgodnione indywidualnie nie wiążą go, jeżeli kształtują jego prawa i obowiązki w sposób sprzeczny z dobrymi obyczajami, rażąco naruszając jego interesy (niedozwolone postanowienia umowne). Przepis ten reguluje zatem kwestie związane z niedozwolonymi postanowieniami umownymi (które w literaturze przedmiotu zwane są także " klauzulami abuzywnymi", " postanowieniami nieuczciwymi", " postanowieniami niegodziwymi") oraz skutki wprowadzenia ich do umowy z udziałem konsumentów. Zatem ratio legis przepisu art. 385 ¹ k.c. jest ochrona konsumenta jako słabszego uczestnika obrotu w relacjach z przedsiębiorcą - profesjonalistą w danej dziedzinie.

W judykaturze uznaje się, iż pod pojęciem działania wbrew dobrym obyczajom - przy kształtowaniu treści stosunku zobowiązaniowego - kryje się wprowadzanie do umowy klauzul, które godzą w równowagę kontraktową stron takiego stosunku, natomiast przez rażące naruszenie interesów konsumenta rozumie się nieusprawiedliwioną dysproporcję - na niekorzyść konsumenta - praw i obowiązków stron, wynikających z umowy (por. wyroki Sądu Najwyższego: z 13 lipca 2005 roku, I CK 832/04, Biul. SN 2005, Nr 11, poz. 13 oraz z 3 lutego 2006 roku, I CK 297/05, Biul. SN 2006, nr 5-6, poz. 12, z 27 października 2006 roku, I CSK 173/06,Lex nr 395247). Dlatego też dokonując oceny rzetelności określonego postanowienia umowy konsumenckiej należy zawsze rozważyć indywidualnie rozkład obciążeń, kosztów i ryzyka, jaki wiąże się z przyjętymi rozwiązaniami oraz zbadać jak wyglądałyby prawa lub obowiązki konsumenta w sytuacji, w której postanowienie to nie zostałoby zastrzeżone, pamiętając jednocześnie podczas dokonywania kontroli o tym, że każdorazowo istotny jest charakter stosunku prawnego regulowanego umową, który w konkretnej sytuacji może usprawiedliwiać zastosowaną konstrukcję i odejście do typowych reguł wyznaczonych przepisami dyspozytywnymi.

Istotą dobrych obyczajów jest bowiem szeroko rozumiany szacunek dla drugiego człowieka i stosunkach z konsumentami powinien wyrażać się on w informowaniu o wynikających z umowy uprawnieniach, niewykorzystywaniem uprzywilejowanej pozycji profesjonalisty przy zawieraniu umowy i jej realizacji, rzetelnym traktowaniem konsumenta jako równorzędnego partnera umowy. Zatem za sprzeczne z dobrymi obyczajami można uznać takie działania, które zmierzają do niedoinformowania, dezorientacji, wywoływania błędnego przekonania u konsumenta, wykorzystywania jego niewiedzy lub naiwności. Działania te potocznie określa się jako nieuczciwe, nierzetelne, odbiegającego in minus od przyjętych standardów postępowania (por. wyroki Sądu Apelacyjnego w Warszawie z 23 sierpnia 2011 roku, sygn. akt VI ACa 262/11).

Istotnym jest również, że zgodnie z przyjętą linią orzecznictwa, którą sąd w niniejszym składzie w pełni podziela, oceny nieuczciwego charakteru postanowienia wzorca umownego w ramach kontroli abstrakcyjnej, pod kątem przesłanek określonych w art. 385 ¹ § 1 kc, dokonać można za pomocą tzw. testu przyzwoitości (por. orzeczenia Sądu Najwyższego z 19 marca 2007 roku, III SK 21/06, z 29 sierpnia 2013 r., I CSK 660/12). Polega to na zbadaniu, czy oceniane postanowienie wzorca jest sprzeczne z ogólnym wzorcem zachowań przedsiębiorców wobec konsumentów, jaki należy zrekonstruować w warunkach gospodarki wolnorynkowej oraz jak wyglądałyby prawa lub obowiązki konsumenta w braku takiej klauzuli. Jeżeli konsument, na podstawie ogólnych przepisów byłby w lepszej sytuacji, gdyby konkretnego postanowienia wzorca nie było, przyjmuje się, że ma ono charakter nieuczciwy. Ponadto umowa jest sprzeczna z dobrymi obyczajami, jeśli wykracza przeciw uznanym w społeczeństwie zasadom moralnym lub przyjętej w obrocie uczciwości, natomiast przedsiębiorca będzie działać nieuczciwie, tj. wbrew dobrym obyczajom, gdy sporządzone przez niego klauzule umowne będą godzić w równowagę stosunku prawnego (por. wyrok Sądu Apelacyjnego w Warszawie z 26 kwietnia 2013 roku, VI ACa 1571/12 LEX nr 1339417).

W ocenie Sądu powód nie wykazał, w toku niniejszego procesu, aby pozwany M. L. miał jakikolwiek wpływ na treść postanowień umowy, w szczególności w zakresie postanowień dotyczących dodatkowych kosztów związanych z zawarciem umowy, jak również aby powód dopełnił obowiązku informacyjnego co do sposobu ustalenia wysokości tych dodatkowych kosztów w postaci opłaty prowizyjnej.

Z analizy postanowień umowy pożyczki z 12.10.2022 roku oraz potwierdzenia wykonania operacji bezsprzecznie wynika bowiem, że 12.10.2022 roku pozwany M. L. otrzymał do dyspozycji kwotę 3.200,00 złotych i był zobowiązany do spłaty kwoty 7242,77 złotych, która obejmowała oprócz kapitału udostępnionego pozwanemu również odsetki naliczane za cały okres kredytowania w wysokości 1338,77 złotych i opłatę prowizyjną w wysokości 2704 złotych.

W ocenie sądu, postanowienie w zakresie opłaty prowizyjnej stanowi klauzulę niedozwoloną – abuzywną w rozumieniu art. 385 ¹ k.c. - albowiem ewidentnie narusza ona interesy konsumenta oraz godzi w równowagę kontraktową tego stosunku, a nadto kształtuje jego prawa w sposób sprzeczny z dobrymi obyczajami, z uwagi na wysokość tej opłaty w stosunku do faktycznie udzielonej pozwanej do dyspozycji kwoty tytułem pożyczki.

Z istotą pożyczki sprzeczne jest natomiast „przeniesienie” na rzecz pożyczkobiorcy sum pieniężnych, których w rzeczywistości nigdy on nie otrzymuje, a które automatycznie zostają zaliczone na poczet związanych z pożyczką kosztów i opłat lub umów dodatkowych. W wyniku tego pożyczkobiorca jest bowiem zobowiązany do spłaty znacznego zobowiązania, nie otrzymując przy tym na własność żadnych środków pieniężnych. Taką konstrukcję umowy pożyczki należy uznać za sprzeczną z zasadą swobody umów wyrażoną w treści art. 353 ¹ k.c., zgodnie z którą strony zawierające umowę mogą ułożyć stosunek prawny według swego uznania, byleby jego treść lub cel nie sprzeciwiały się właściwości (naturze) stosunku, ustawie ani zasadom współżycia społecznego. Ponadto zgodnie z treścią art. 385 ¹ § 1-2 k.c. postanowienia umowy zawieranej z konsumentem nie uzgodnione indywidualnie nie wiążą go, jeżeli kształtują jego prawa i obowiązki w sposób sprzeczny z dobrymi obyczajami, rażąco naruszając jego interesy (niedozwolone postanowienia umowne). Nie dotyczy to postanowień określających główne świadczenia stron, w tym cenę lub wynagrodzenie, jeżeli zostały sformułowane w sposób jednoznaczny. Jeżeli postanowienie umowy nie wiąże konsumenta, strony są związane umową w pozostałym zakresie. Zatem przytoczony przepis art. 385 ¹ k.c. reguluje materię niedozwolonych postanowień umownych, które w literaturze przedmiotu zwane są także klauzulami abuzywnymi, postanowieniami nieuczciwymi, postanowieniami niegodziwymi, a tym samym skutki wprowadzenia ich do umowy z udziałem konsumentów. Ratio legis powoływanego przepisu jest zatem ochrona konsumenta jako słabszego uczestnika obrotu w relacjach z przedsiębiorcą - profesjonalistą w danej dziedzinie.

W przedmiotowej sprawie niewątpliwym jest, że umowa pożyczki z 12.10.2022 roku nie zawierała uzasadnienia naliczenia prowizji we wskazanej wysokości – 2704 złotych. Wprawdzie prowizja może stanowić wynagrodzenie pożyczkodawcy za możliwość korzystania z kapitału pożyczki przez pożyczkodawcę, jednakże w ocenie sądu, tak wysoka prowizja jest sprzeczna z dobrymi obyczajami, zasadą ekwiwalentności świadczeń stron, rzetelnością kupiecką i normalnym zyskiem uczciwie prowadzącego interes przedsiębiorcy. Stanowi ona bowiem 84,5% faktycznie udostępnionej pozwanej do dyspozycji kwoty.

W ocenie Sądu, wysokość powyższej prowizji nie uzasadnia nie tylko ryzyko prowadzonej działalności gospodarczej powoda, ale również brak jest logicznego uzasadnienia i powiązania ekonomicznego z poniesionymi rzeczywiście kosztami przez powoda z tytułu zawarcia z pozwaną umowy pożyczki (...).10.2022 roku. Ponadto zastrzeżenie prowizji w takiej wysokości zmierza do obejścia przepisów o odsetkach maksymalnych, co jest niedopuszczalne, albowiem nie ma odzwierciedlenia w faktycznych kosztach udzielenia pożyczki i nie uzasadnia zarobku pożyczkodawcy w kwocie stanowiącej znaczny procent otrzymanej przez pożyczkobiorcę pożyczki.

Wobec powyższego, w ocenie sądu, strona powodowa nadmiernie zawyżyła prowizję traktując ją jako dodatkowe źródło łatwego zarobkowania. Niewątpliwym natomiast jest, że nie jest rolą Sądu ustalanie, w jakiej wysokości pożyczkodawca był uprawniony naliczyć prowizję. To powód winien wykazać kryteria, jakimi kierował się ustalając przedmiotową opłatę i właściwie uzasadnić konieczność naliczenia wynagrodzenia w tej właśnie wysokości, której to powinności powód nie sprostał. Tym bardziej, że zakwestionowane przez pozwaną postanowienie umowy nie zostało z nią uzgodnione indywidualnie. Zatem logicznym jest wniosek, że w rzeczywistości konsument (w tym wypadku pozwana) nie miała wpływu na wysokość prowizji, albowiem elementy te zostały jej narzucone przez przedsiębiorcę.

Biorąc zatem pod uwagę powyższe rozważania należy stwierdzić, że zawarta z pozwaną umowa pożyczki w części dotyczącej wysokości prowizji, była sprzeczna z ustawą, dobrymi obyczajami, między innymi rzetelnością kupiecką i normalnym zyskiem uczciwie prowadzącego interes przedsiębiorcy. Dlatego też ta niedozwolona klauzula umowna, jako nieważna, nie wiązała stron umowy pożyczki z 12.10.2022 roku.

W konsekwencji, skoro zdaniem Sądu, postanowienia umowy pożyczki z 12.10.2022 roku wiązały strony zobowiązania w części, a mianowicie w zakresie kwoty pożyczki faktycznie wypłaconej pozwanemu do dyspozycji – 3.200,00 złotych oraz kwoty odsetek w wysokości 1338,77 złotych, to sąd nie uwzględnił roszczenia strony powodowej w zakresie niespłaconej do dnia złożenia pozwu kwoty opłat i prowizji w wysokości 2704 złotych oraz niespłaconej do dnia złożenia pozwu kwoty należnych odsetek karnych w wysokości 381,79 złotych i odsetek umownych w wysokości 282,79 zł, albowiem kwota odsetek karnych i umownych została ustalona od kwoty kapitału i prowizji, czyli od postanowienia uznanego przez sąd za niedozwolone.

W konsekwencji Sąd uznał roszczenie strony powodowej jedynie w zakresie kwoty (...),98 tytułem niespłaconej do dnia złożenia pozwu kwoty kapitału.

O odsetkach sąd orzekł na mocy art. 481 § 1 i 2 k.c.

Wobec powyższego Sąd orzekł jak w punkcie 1 i 2 sentencji wyroku.

O kosztach procesu Sąd orzekł na mocy art. 98 § 1 i 1 ¹ k.p.c.

Na koszty procesu po stronie powodowej składa się opłata o pozwu 400 zł , opłata skarbowa w wysokości 17,00 złotych oraz wynagrodzenie profesjonalnego pełnomocnika w wysokości 1800 złotych zgodnie z treścią § 2 pkt 4 Rozporządzenie Ministra Sprawiedliwości w sprawie opłat za czynności radców prawnych z 22 października 2015 roku (Dz.U. z 2015 r. poz. 1804), tj. z 3 stycznia 2018 roku (Dz.U. z 2018 r. poz. 265), łącznie 2217 zł z czego należało odjąć 66,71 % w jakim przegrywa powództwo, co stanowi 738,04 zł .

Koszty procesu po stronie pozwanej to wynagrodzenie pełnomocnika pozwanego 1800 zł i opłata skarbowa 17 zł, łącznie 1817 zł z czego należało odjąć 33,39 % w jakim przegrywa powództwo, co stanowi 1210,30 zł .

Po wzajemnym zbilansowaniu kosztów pozwanego 1210,30 zł i powoda 738,04 zł różnica należna stronie pozwanej wyniosła 472,26 zł .

Dlatego też sąd orzekł jak w punkcie 3 sentencji wyroku.

Z.

1. odnotować

2. odpis wyroku z uzasadnieniem doręczyć pełnomocnikom stron za pośrednictwem portalu

informacyjnego

3. przedłożyć z apelacją, najdalej za 21 dni od wykonania.

Człuchów, 17 kwietnia 2025 r.