Portal Orzeczeń Sądów Powszechnych

POSTANOWIENIE

Dnia 8 listopada 2024 roku

Sąd Rejonowy w Człuchowie I Wydział Cywilny w składzie następującym:

Przewodniczący: Sędzia Sylwia Piasecka

po rozpoznaniu w dniu 8 listopada 2024 roku w Człuchowie na posiedzeniu niejawnym

sprawy

z powództwa (...) z siedzibą w W.

przeciwko A. Z.

o zapłatę

w przedmiocie wniosku o podjęcie zawieszonego postępowania i ustanowienie kuratora dla nieznanego z miejsca pobyty

postanawia:

1.  oddalić wniosek o podjęcie zawieszonego postępowania,

2.  odmówić ustanowienie kuratora dla osoby nieznanej z miejsca pobytu,

3.  umorzyć postępowanie w sprawie.

Sygn. akt I C 157/24 upr.

UZASADNIENIE

Powód – (...) z siedzibą w W., reprezentowany przez profesjonalnego pełnomocnika w osobie radcy prawnego, złożył pozew przeciwko A. Z. (1) o zapłatę kwoty 2.020,00 złotych wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od kwot szczegółowo wskazanych w pozwie oraz o zasądzenie od pozwanej na rzecz powoda kosztów procesu według norm przepisanych.

Zarządzeniem z dnia 26 lutego 2024 roku, wydanym w sprawie I Nc 70/24, Referendarz sądowy wezwał powoda przez pełnomocnika do uzupełnienia pozwu przez wskazanie dodatkowych informacji dotyczących pozwanej A. Z. (1) niezbędnych do ustalenia przez Sąd jej numeru PESEL lub numeru NIP, takich jak adres zamieszkania na pobyt stały, numer i seria dokumentu tożsamości, data urodzenia, imiona rodziców, wobec niemożności ustalenia tego numeru z urzędu przez Sąd w trybie art. 208 ^{( 1)} k.p.c., (w wyniku weryfikacji elektronicznej ustalono, że nazwisko, imię, dane adresowe pozwanej, podane w pozwie nie znajdują się w systemie PESEL – SAD), w terminie siedmiu dni pod rygorem skierowania sprawy do postępowania zwykłego i rozważenia zawieszenia postępowania sądowego na podstawie art. 177 § 1 pkt 6 k.p.c.

W przepisanym terminie powód sprostował oznaczenie strony pozwanej wskazując, że jest to A. Z..

Zarządzeniem z dnia 28 marca 2024 roku, wydanym w sprawie I Nc 70/24, Referendarz sądowy stwierdził brak podstaw do wydania nakazu zapłaty w postępowaniu upominawczym.

W dniu 3 kwietnia 2024 roku zarządzono doręczenie pozwanej – A. Z. odpis pozwu wraz z załącznikami i pouczeniem o treści art. 205 ¹§ 2 kpc na adres wskazany przez powoda w pozwie. Korespondencja nie została skutecznie doręczona pozwanej, dlatego też zarządzeniem z dnia 13 maja 2024 roku, doręczonym skutecznie w dniu 17 maja 2024 roku, co wynika z elektronicznego potwierdzenia odbioru, powód przez pełnomocnika został powiadomiony, że pozwany pomimo powtórnego zawiadomienia zgodnie z treścią art. 139 § 1 kpc, nie odebrał odpisu pozwu wraz z odpisem załącznikiem, pouczeniami kierowanymi pod adres wskazany w pozwie i został on zobowiązany do doręczenia pozwanemu korespondencji za pośrednictwem komornika, jak również poinformowany, że w terminie 2 miesięcy od dnia doręczenia zobowiązania ma obowiązek złożyć do akt potwierdzenie doręczenia za pośrednictwem komornika korespondencji kierowanej do pozwanego.

W związku z niewykonaniem powyższego zarządzenia postanowieniem z dnia 2 sierpnia 2024 roku, prawo0mocnym od dnia 17 września 2024 roku, Sąd Rejonowy w Człuchowie, w sprawie I C 157/24, zawiesił postępowanie w sprawie na mocy art. 177 § 1 pkt 6 kpc.

Pismem procesowym z dnia 28 października 2024 roku, nadanym w dniu 29 października 2024 roku, które wpłynęło do tutejszego Sądu w dniu 4 listopada 2024 roku, powód wniósł o podjęcie zawieszonego postępowania oraz o ustanowienie kuratora do zastępowania nieznanego z miejsca pobytu strony pozwanej oraz o zasądzenie na rzecz powoda od strony pozwanej kosztów postępowania nieegzekucyjnego.

W uzasadnieniu powód, reprezentowany przez profesjonalnego pełnomocnika w osobie radcy prawnego wskazał, że komornikowi sądowemu przy Sądzie rejonowym w Człuchowie P. J. nie udało się skutecznie doręczyć korespondencji pozwanej. Komornik podjął czynności zmierzające do ustalenia aktualnego adresu pozwanej i udało mu się ustalić adres (...)-(...) C., ul. (...). Jednakże pod tym adresem nie udało się skutecznie doręczyć korespondencji.

Sąd zważył, co następuje:

Zgodnie z treścią art. 182 § 1 pkt. 1 k.p.c. sąd umarza postępowanie zawieszone z przyczyn wskazanych w art. 177 § 1 pkt 5 i 6 kpc, jeżeli wniosek o podjęcie postępowania nie został zgłoszony w ciągu trzech miesięcy od daty postanowienia o zawieszeniu postępowania.

Początkowym momentem okresu, po upływie którego sąd umarza postępowanie, jest – zgodnie z treścią art. 182 § 1 kpc – data postanowienia o zawieszeniu postępowania, a nie dzień uprawomocnienia się tego postanowienia (por. postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 25 października 1974 roku, III PRN 45/74, OSNCP 1975, Nr 4, poz. 70). Dlatego też zgłoszenie wniosku o podjęcie postępowania po upływie ustawowo określonych terminów jest bezskuteczne, nawet jeżeli nie zostało jeszcze wydane postanowienie o umorzeniu postępowania. Oznacza to, że Sąd musi umorzyć postępowanie (S. Dmowski, K. Kołakowski, w: K. Piasecki (red.), Kodeks, t. I, s. 916).

W niniejszej sprawie podstawą zawieszenia postępowania, poprzedzającego jego umorzenie, były okoliczności określone w art. 177 §1 pkt. 6 k.p.c., a mianowicie niewskazanie przez powoda aktualnego adresu pozwanej, pomimo wezwania i poinformowaniu o skutkach tego zaniechania.

Zgodnie natomiast z treścią art. 139 ¹ § 1 k.p.c., jeżeli pozwany, pomimo powtórnego zawiadomienia zgodnie z art. 139 § 1 zdanie drugie, nie odebrał pozwu lub innego pisma procesowego wywołującego potrzebę podjęcia obrony jego praw, a w sprawie nie doręczono mu wcześniej żadnego pisma w sposób przewidziany w artykułach poprzedzających i nie ma zastosowania art. 139 § 2-3 ¹ k.p.c. lub inny przepis szczególny przewidujący skutek doręczenia, przewodniczący zawiadamia o tym powoda, przesyłając mu przy tym odpis pisma dla pozwanego i zobowiązując do doręczenia tego pisma pozwanemu za pośrednictwem komornika. Stosownie do § 2 tego przepisu, powód w terminie dwóch miesięcy od dnia doręczenia mu zobowiązania, o którym mowa w § 1, winien złożyć do akt potwierdzenie doręczenia pisma pozwanemu za pośrednictwem komornika albo zwrócić pismo i wskazać aktualny adres pozwanego lub dowód, że pozwany przebywa pod adresem wskazanym w pozwie.

Zawarte w cytowanym art. 139 ¹ § 1 i 2 k.p.c. nieścisłości redakcyjne, dla właściwej wykładni zmuszają do uzupełnienia treścią zawartą w art. 3a ustawy z 22 marca 2018 roku o komornikach sądowych, (t.j. Dz. U. z 2020 r. poz. 121 z późn. zm.), z którego to przepisu, z jego ust. 2 wynika, że jeżeli adresata nie zastano przy próbie doręczenia, komornik ustala, czy adresat zamieszkuje pod wskazanym adresem. W tym celu komornik może żądać niezbędnych informacji od podmiotów wymienionych w art. 761 § 1 ¹ pkt 13 k.p.c. pod rygorem przewidzianym w art. 762 k.p.c. Treść dokonanych ustaleń komornik wciąga do protokołu, do którego przepis art. 809 k.p.c. stosuje się odpowiednio, przy czym wymogi tego przepisu zakładają, że nie tylko końcowy wynik ustaleń winien być wciągnięty do protokołu, ale też zakres i sposób dokonywanego rozpytania wśród sąsiadów. W ustępie 3 tego przepisu wskazano, że jeżeli próba doręczenia okaże się bezskuteczna, a zgodnie z ustaleniami komornika adresat zamieszkuje pod podanym adresem, w oddawczej skrzynce pocztowej adresata umieszcza się zawiadomienie o podjętej próbie doręczenia wraz z informacją o możliwości odbioru pisma w kancelarii komornika oraz pouczeniem, że należy je odebrać w terminie 14 dni od dnia umieszczenia zawiadomienia. Jeżeli pod wskazanym adresem zastano dorosłego domownika adresata, o możliwości odbioru pisma poucza się dodatkowo tego domownika. W przypadku bezskutecznego upływu terminu do odbioru pisma, pismo uważa się za doręczone w ostatnim dniu tego terminu, a komornik zwraca pismo podmiotowi zlecającemu doręczenie informując go o dokonanych ustaleniach oraz o dacie doręczenia.

W niniejszej sprawie powód nie wywiązał się z nałożonego na niego zobowiązania, albowiem jak wynika z przedłożonych przez powoda dokumentów, w toku prowadzonych czynności komornik nie doręczył korespondencji pozwanej, a z uzyskanych informacji wynikało, że pozwana nie zamieszkuje pod adresem wskazanym w pozwie. Z treści wniosku wynikało nadto, że wprawdzie organ egzekucyjny ustalił nowy adres pozwanej, a mianowicie (...)-(...) C., ul. (...), jednakże w treści wniosku powód wskazał, że komornikowi sądowemu również pod ten ustalony adres nie udało się skutecznie doręczyć korespondencji.

W związku z powyższym, że powód nie posiada wiedzy odnośnie aktualnego miejsca zamieszkania pozwanej, złożył wniosek o ustanowienie kuratora dla osoby nieznanej z miejsca pobytu wskazując, że miejsce pobytu pozwanej nie jest znane, albowiem nie zamieszkuje ona pod adresem wskazanym w pozwie oraz nie udało się jej skutecznie doręczyć korespondencji pod adres ustalony przez organ egzekucyjny w toku czynności doręczenia korespondencji. Powód dołączył do wniosku pisma postanowienie komornika w przedmiocie kosztów postępowania i zakończenia postępowania z dnia 10 października 2024 roku oraz protokół doręczenia z dnia 15 lipca 2024 roku.

Zgodnie z treścią art. 143 k.p.c., jeżeli stronie, której miejsce pobytu nie jest znane, ma być doręczony pozew lub inne pismo procesowe wywołujące potrzebę podjęcia obrony jej praw, doręczenie może do chwili zgłoszenia się strony albo jej przedstawiciela lub pełnomocnika nastąpić tylko do rąk kuratora ustanowionego na wniosek osoby zainteresowanej przez sąd orzekający. Przesłanką ustanowienia kuratora jest – poza stwierdzeniem potrzeby doręczenia stronie pozwu lub innego pisma procesowego wymagającego podjęcia obrony jej praw – uprawdopodobnienie, że miejsce pobytu strony nie jest znane. Obowiązek uprawdopodobnienia, że miejsce pobytu strony nie jest znane, spoczywa – w myśl art. 144 § 1 zdanie pierwsze k.p.c. – na osobie zainteresowanej ustanowieniem kuratora na podstawie art. 143 k.p.c. (por. postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 14 lutego 2006 r., II CSK 86/05).

Uprawdopodobnienie, jako instytucja kodeksowa, odnosi się do sytuacji, w których ustawa procesowa nie wymaga ustalenia twierdzeń o faktach przy pomocy dowodów, lecz zadowala się mniejszym stopniem pewności – uprawdopodobnieniem tych twierdzeń. Uprawdopodobnienie może być przeprowadzone przez sąd przy użyciu środków, które uzna on za właściwe, nie wyłączając środków dowodowych. Przy uprawdopodobnieniu nie jest jednak konieczne zachowanie szczególnych przepisów o postępowaniu dowodowym (art. 243 k.p.c.). Uprawdopodobnienie w odróżnieniu od dowodu nie daje zatem pewności co do prawdziwości twierdzenia o istnieniu konkretnego roszczenia, lecz sprawia, że twierdzenie to staje się prawdopodobne (M. Iżykowski, Charakterystyka prawna uprawdopodobnienia w postępowaniu cywilnym, s. 71 i n.).

Nie można zatem uznawać za uprawdopodobnienie samego twierdzenia strony, że nie posiada aktualnego miejsca zamieszkania (pobytu) strony przeciwnej. W literaturze przedmiotu i w orzecznictwie podnosi się, że – wobec praktycznie nieograniczonej możliwości wyjazdów i okresowych pobytów za granicą – należy zaostrzyć kryteria oceny, czy doszło do uprawdopodobnienia, że miejsce pobytu strony nie jest znane. W miarę potrzeby i dla zapobieżenia ewentualnym nadużyciom, należałoby przesłuchać na tę okoliczność przeciwnika strony, dla której ma być ustanowiony kurator, domowników, sąsiadów lub administratora domu itp. ( por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 30 czerwca 1997 r., II CKU 71/97). Konieczne jest poza tym wykazanie, że nie tylko żądający ustanowienia kuratora, lecz także inne osoby, które mogą mieć informacje o miejscu pobytu strony, a w szczególności krewni, powinowaci, i inne osoby bliskie, nie mają wiadomości potrzebnych do doręczenia stronie pisma procesowego lub zawiadomienia o posiedzeniu sądu ( por. postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 26 kwietnia 1979 r., II CZ 44/79). Ustanowienie kuratora bez należytego uprawdopodobnienia, że miejsce pobytu strony nie jest znane, powoduje nieważność postępowania toczącego się z jego udziałem ( por. orzeczenia Sądu Najwyższego: z dnia 16 sierpnia 1960 r. i z dnia 28 listopada 1969 r., III CRN 418/69).

W niniejszej sprawie, powód celem uprawdopodobnienia okoliczności, że miejsce pobytu pozwanej nie jest znane, przedłożył jedynie orzeczenie Komornika Sądowego przy Sądzie Rejonowym w Człuchowie P. J. z dnia 10 października 2024 roku, sporządzone w sprawie Kmn 136/24, oraz protokół doręczenia z dnia 15 lipca 2024 roku, z których wynika, między innymi, że komornik nie doręczył pozwanej korespondencji pod adresem wskazanym przez powoda i że udało mu się ustalić z informacji US i ZUS nowy adres pozwanej. Jednakże z uzasadnienia wniosku wynika, że również pod tym nowym adresem nie doręczono skutecznie korespondencji pozwanej.

Poza tym orzeczeniem powód, reprezentowany przez pełnomocnika zawodowego, nie przedłożył żadnych środków niekoniecznie o charakterze dowodowym w celu uprawdopodobnienia, że miejsce pobytu pozwanego jest nieznane.

Niewątpliwym natomiast jest, że samo twierdzenie powoda nie może stanowić podstawy do uwzględnienia wniosku. Powód nie uprawdopodobnił bowiem, aby podjął jakiekolwiek inne czynności mające na celu ustalenie adresu miejsca pobytu pozwanej. W szczególności nie wskazał, że miejsce pobytu pozwanej nie jest znane członkom jego rodziny.

Podkreślić przy tym należy, że po złożeniu wniosku przez powoda, Komornik właściwy miejscowo nie może odmówić dokonania doręczenia za jego pośrednictwem. Ponadto jeżeli komornik adresata nie zastanie pod wskazanym we wniosku adresem, to może żądać udzielenia niezbędnych informacji od podmiotów wskazanych w art. 761 § 11 pkt 13 k.p.c. (np. sąsiadów, obecnych domowników, obecnych lokatorów). W sytuacji gdy komornikowi pomimo podjęcia wymaganych czynności nie uda się ustalić, czy adresat zamieszkuje pod wskazanym adresem, powód może wystąpić do komornika z wnioskiem o ustalenie aktualnego adresu zamieszkania. Poprzez podjęcie czynności zmierzających do ustalenia aktualnego adresu zamieszkania adresata, komornik może żądać niezbędnych informacji od podmiotów wymienionych w art. 761 § 11 pkt 3-6 k.p.c. (np. urząd skarbowy, ZUS, Urząd Miasta czy różnego rodzaju instytucje finansowe).

Mając zatem na uwadze powyższe, w ocenie Sądu, powód nie podjął wszelkich możliwych czynności mających na celu ustalenie aktualnego adresu miejsca zamieszkania pozwanego. Skoro bowiem organowi egzekucyjnemu nie udało się doręczyć skutecznie korespondencji na adres wskazany przez ZUS i US, to powód winien podjąć dalsze czynności mające na celu ustalenie aktualnego miejsca pobytu lub zamieszkania pozwanej. Niewątpliwym bowiem jest, iż samo twierdzenie powoda, że miejsce pobytu pozwanego nie jest mu znane nie stanowi przesłanki ustanowienia kuratora. Tym bardziej, że regulacja dotycząca ustanowienia kuratora dla osoby nieznanej z miejsca pobytu nie może służyć za instrument mający na celu przyspieszenie postępowania, w przypadku, gdy doręczenie stronie pism jest utrudnione.

Dlatego też Sąd oddalił wniosek o ustanowienie kuratora dla nieznanego z miejsca pobytu pozwanej A. Z., o czym orzekł jak w punkcie 2 postanowienia.

Należy pamiętać, że w przedmiotowej sprawie przyczyną zawieszenia postępowania był brak prawidłowego adresu pozwanej, a w konsekwencji niemożność nadania sprawie biegu lub kontynuowania postępowania.

Brak tego adresu - adresu zamieszkania lub siedziby ( por. uzasadnienie uchwały Sądu Najwyższego z dnia 17 lipca 2014 r., III CZP 43/14) - uniemożliwia doręczenie odpisu pozwu oraz innych pism lub zawiadomień, odbywania posiedzeń jawnych, wydawania orzeczeń etc. Jest zatem oczywiste, że dopóki powód nie wskaże prawidłowego adresu pozwanego - a jest to jeden z jego podstawowych obowiązków procesowych (por. art. 187 § 1 w związku z art. 126 § 2 pkt 1 k.p.c.) - dopóty postępowanie nie może się toczyć ( por. uchwała Sądu Najwyższego z dnia 18 listopada 2015 r., III CZP 74/15).

Skoro, w niniejszej sprawie, powód nie wskazał aktualnego miejsca pobytu lub adresu pozwanej i nie złożył skutecznego wniosku o ustanowienie kuratora dla nieznanego z miejsca pobytu pozwanej, to brak było podstaw do podjęcia zawieszonego postępowania.

Dlatego tez Sąd oddalił wniosek o podjęcie zawieszonego postępowania, o czym orzekł jak w punkcie 1 postanowienia.

Natomiast jeżeli wniosek o podjęcie zawieszonego postępowania nie zostanie zgłoszony skutecznie w ciągu trzech miesięcy od daty postanowienia o zawieszeniu postępowania, z przyczyn wskazanych w art. 177 § 1 pkt 5 i 6 k.p.c., to Sąd na mocy art. 182 § 1 pkt 1 k.p.c., umarza zawieszone postępowanie.

Nadmienić przy tym należy, że samo złożenie wniosku o podjęcie zawieszonego postępowania – bezzasadnego – jest procesowo jałowe i wniosek taki podlega oddaleniu, gdyż przyczyna zawieszenia postępowania, udaremniająca jego dalszy bieg, nie zostaje usunięta, w związku z czym postępowanie wciąż nie może się toczyć. Podjęcie zawieszonego postępowania następuje zawsze wtedy, gdy przyczyna zawieszenia postępowania ustała i może ono toczyć się dalej ( por. uchwała Sądu Najwyższego z dnia 18 listopada 2015 r., III CZP 74/15). Przy czym początkowym terminem 3 miesięcznego okresu, po upływie którego sąd umarza postępowanie, jest data postanowienia o zawieszeniu postępowania, a nie dzień uprawomocnienia się tego postanowienia postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 25 października 1974 r. w sprawie III PRN 45/74 i z dnia 16 stycznia 2018 r w sprawie III UK 18/17).

W przedmiotowej sprawie powód, w terminie 3 miesięcy od daty postanowienia o zawieszeniu postępowania, nie złożył skutecznie wniosku o podjęcie zawieszonego postępowania, nie wskazał aktualnego adresu i miejsca zamieszkania pozwanej, dlatego też na mocy art. 182 § 1 pkt 1 k.p.c., Sąd umorzył postępowanie, o czym orzekł jak w punkcie 3 sentencji postanowienia.