Portal Orzeczeń Sądów Powszechnych

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 24 sierpnia 2022 roku

Sąd Rejonowy w Człuchowie I Wydział Cywilny w składzie:

Przewodniczący:	Sędzia Sylwia Piasecka
Protokolant:	p.o. protokolanta sądowego Ilona Szczepańska

po rozpoznaniu w dniu 24 sierpnia 2022 roku w Człuchowie

na rozprawie

sprawy

z powództwa M. G.

przeciwko (...) Spółka Akcyjna z siedzibą w S.

o zapłatę

oddala powództwo.

Sygn. akt I C 107/22 upr.

UZASADNIENIE

Powód - M. G. prowadzący działalność gospodarczą pod firmą P.H.U. M. G. wniósł o zasądzenie na swoją rzecz od pozwanego (...) Spółka Akcyjna z siedzibą w S. kwoty 991,25 złotych z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od dnia 2 lipca 2021 roku do dnia zapłaty tytułem odszkodowania, a także o zasądzenie kosztów procesu.

W uzasadnieniu wskazał, że w dniu 5 sierpnia 2021 roku w miejscowości O., na mocy umowy cesji wierzytelności, cedent (poszkodowana) M. R. (1) przeniosła na powoda – cesjonariusza – przysługujące jej względem strony pozwanej wierzytelności o wypłatę odszkodowania, wynikające ze szkody powstałej wskutek zdarzenia komunikacyjnego z dnia 21 maja 2021 roku, zarejestrowanego przez pozwanego pod numerem szkody (...). C. była właścicielką pojazdu marki F. (...) o numerze rejestracyjnym (...) i przekazała na rzecz powoda prawo do odszkodowania z tytułu najmu pojazdu zastępczego – celem bezgotówkowego rozliczenia szkody.

Powód zaznaczył, że sprawca wypadku z dnia 21 maja 2021 roku posiadał umowę ubezpieczenia zawartą z pozwanym, który uznał roszczenie powoda wynikające z powstania szkody w pojeździe poszkodowanego, a zatem odpowiedzialność ubezpieczyciela pozostaje bezsporna.

Poszkodowana zmuszona była do najęcia samochodu marki R. (...) o numerze rejestracyjnym (...), które powód dostarczył na miejsce zdarzenia bez naliczania dodatkowych kosztów, to jest chociażby kalkulacji. Zaznaczył jednocześnie, że pobiera jedynie opłaty ryczałtowe za podstawienie i odbiór samochodu. Samochód zastępczy posiadał pełen pakiet ubezpieczenia w związku z czym poszkodowana nie musiała opłacać dodatkowych ubezpieczeń.

Powód podkreślił, że potrzeba najęcia samochodu zastępczego przez poszkodowaną była spowodowana koniecznością dojeżdżania do miejsca pracy oraz innych czynności życia codziennego, jak również, że poszkodowana umocowała powoda do dokonania szeregu czynności faktycznych i prawnych związanych ze zwrotem od pozwanego kosztów najmu pojazdu w ramach jego odpowiedzialności. Dlatego też dnia 8 czerwca 2021 roku, po zdaniu pojazdu zastępczego, powód wystawił na rzecz poszkodowanej fakturę VAT nr (...) na kwotę 1.937,25 złotych brutto tytułem zapłaty za najem pojazdu zastępczego za okres od jego wydania do zwrotu, to jest 11 dni po stawce 125,00 złotych netto/doba (czyli 153,75 złotych brutto doba), doliczając kwotę 246,00 złotych brutto tytułem ryczałtu za podstawienie i odbiór pojazdu. Kluczowe bowiem jest to, że podstawienie pojazdu zastępczego miało miejsce w miejscowości K. (120 km w dwie strony od bazy powoda), a zadanie pojazdu nastąpiło w miejscowości B. (100 km w dwie strony od bazy powoda). Zatem okoliczności sprawy uzasadniały naliczenie w/w ryczałtowych, stosunkowo niewielkich opłat.

Powód zaznaczył nadto, że pozwany uznał roszczenie co do zasady, lecz na podstawie własnej kalkulacji, odbiegającej od kalkulacji powoda, ustalił odszkodowanie z tytułu kosztów najmu pojazdu zastępczego w ostatecznie łącznej kwocie 946,00 złotych. W decyzji z dnia 1 lipca 2021 roku oraz z dnia 16 lipca 2021 roku pozwany uznał za zasadny najem auta zastępczego przez 11 dniu po stawce 86,00 złotych brutto. W związku z tym powód odwołał się od tej decyzji, lecz ubezpieczyciel podtrzymał decyzję o nieuznaniu stawki powoda oraz nieuregulowaniu ryczałtu za podstawienie i odbiór pojazdu zastępczego. W związku z tym, skoro pozwany w toku postępowania likwidacyjnego wypłacił stornie powodowej kwotę 946,00 złotych, to pozwanemu pozostała do zapłaty niedopłata do faktury VAT w wysokości 991,25 złotych.

Powód zauważył bowiem, że stawka kwotowa za najem auta zastępczego oferowana przez powoda (klasa B), wynikająca z faktury wynosiła 125,00 złotych netto (153,75 brutto) i zawiera się w przedziale cenowym oferowanym na rynku lokalnym przez innych przedsiębiorców świadczących podobne usługi najmu samochodu zastępczego, wobec czego koszty z tytułu najmu zawarte w fakturze VAT należy uznać za uzasadnione.

Powód podkreślił również, że zgłosił pozwanemu wynajem pojazdu zastępczego. Natomiast mając wiedzę, iż zazwyczaj wypożyczalnie samochodów posiadają dodatkowe koszty, na które nie wskazują proponując stawkę, zwrócił się z prośbą o akceptacje stawki za dobę najmu z informacją o możliwej indywidualnej negocjacji tej kwoty oraz o przesłanie umowy oraz regulaminów wypożyczalni, z która współpracuje Towarzystwo (...) celem przekazania poszkodowanym do zapoznania się. Pozwany lakonicznie wskazywał jedynie, że rzekomo najem za jego pośrednictwem jest bezkosztowy i nie udostępnił powodowi żadnych dokumentów w postaci regulaminów wypożyczalni czy też wzoru umowy. Zatem poszkodowana, bez otrzymania konkretnych informacji, potwierdzonych stosownymi dokumentami, nie miała możliwości zapoznania się z warunkami najmu żadnej z wypożyczalni współpracujących z ubezpieczycielem, jak również weryfikacji oferty pozwanego pod kątem minimalizacji szkody. Ponadto pozwany, przez cały proces likwidacji szkody nie wykazał, że miał realną możliwość wynajęcia pojazdu po wskazanej przez siebie stawce najmu. W tym zakresie nie jest bowiem wystarczające powołanie się na sama wysokość stawki, która może być zależna od innych czynników, takich jak okres najmu, kaucja, limit kilometrów) albowiem poszkodowaną wiąże nie treść otrzymanej telefonicznie czy mailowo informacji o stawkach, lecz podpisane z wypożyczalnią współpracującą z ubezpieczycielem umowa i regulaminy, które to zazwyczaj zawierają dodatkowe koszty, o których poszkodowani nie mają prawa dowiedzieć się do czasu wypowiedzenia warunków dotychczasowego najmu i wyrażenia zgody na zawarcie umowy z wypożyczalnią współpracującą z ubezpieczycielem.

Dlatego też, skoro pozwany nie przedstawił oferty wynajmu pojazdu zastępczego, to brak było podstaw do odmowy wypłaty na rzecz powoda odszkodowania za wynajem pojazdu poszkodowanej po stawce oferowanej przez powoda.

W odpowiedzi na pozew pozwany wniósł o oddalenie powództwa w całości oraz o zasądzenie od powoda na rzecz pozwanego kosztów procesu według norm przepisanych.

Pozwany nie kwestionował swojej odpowiedzialności co do zasady oraz okoliczności związanych z powstaniem szkody i osobą sprawy oraz poszkodowanego, jak również okresu najmu. Zakwestionował natomiast stawkę dobową za najem auta oraz koszty podstawienia i odbioru pojazdu zastępczego, wskazując, że warunki umowy najmu w zakresie stawki dobowej oraz czasu najmu pojazdu zastępczego nie stanowił nieuzasadnionego zwiększenia rozmiarów szkody przez osobę uprawniona. Zaznaczył, że przedstawione przez stronę powodową dowody mające uzasadniać czas i stawkę najmu pojazdu zastępczego przeczą zasadzie dążenia do minimalizacji szkody.

Pozwany podkreślił również, że nie widzi możliwości ugodowego zakończenia sporu, albowiem jego stanowisko w sprawie wynika z postępowania likwidacyjnego przeprowadzonego wskutek zgłoszenia przez poszkodowanego szkody i roszczeń. Zaznaczył, że postępowanie to zostało przeprowadzone w sposób rzetelny, a dokonana wnikliwa analiza całokształtu sprawy, skutkowała decyzją z dnia 1 lipca 2021 roku o wypłacie odszkodowania z tytułu najmu pojazdu zastępczego w wysokości 688,00 złotych brutto, uznając za zasadne 8 dni najmu według stawki proponowanej przez pozwaną 86,00 złotych brutto za dobę. Następnie w dniu 16 lipca 2021 roku pozwany dokonał dopłaty w wysokości 258,00 złotych uznając za zasadne dodatkowe 3 dniu najmu. Wskazał nadto, że stawka dobowa najmu została zweryfikowana z uwagi na przekazaną osobie zgłaszającej szkodę informacje o możliwości najmu pojazdu po wskazanych stawkach oraz o możliwości korzystania z najmu z innych źródeł przy uwzględnieniu przedstawionych stawek.

Pozwany podkreślił, że uznał okres korzystania z pojazdu zastępczego, ale nie może zgodzić się z wysokością stawki dobowej w wysokości 153,75 złotych brutto, albowiem prawo poszkodowanego do najmu pojazdu zastępczego nie ma charakteru absolutnego i rozpatrując roszczenia z tego tytułu zbadać należy szereg okoliczności w celu właściwego oszacowania ewentualnej szkody i jej rozmiaru. Zdaniem pozwanego niedopuszczalnym jest aby rozpoznawanie roszczeń związanych z najmem pojazdu zastępczego ograniczyć jedynie do wypłaty odszkodowania w wysokości wynikającej z przedstawionej faktury VAT, bez możliwości zbadania sprawy jako indywidualnego przypadku. Oceniając bowiem zasadność roszczeń dochodzonych przez powoda należy je rozpatrywać z punktu widzenia treści art. 354 § 2 kc oraz art. 362 kc. W świetle przedmiotowej regulacji to na wierzycielu tj. poszkodowanym ciążą określone obowiązki. Do przedmiotowych obowiązków należy podejmowanie kroków w celu zmniejszenia zakresu szkody i nie narażanie dłużnika na zbyt daleko idącą, co do zakresu, odpowiedzialność. Poza tym poszkodowany, winien postępować zgodnie z regułami należytej staranności oraz współpracować z dłużnikiem (pozwanym). Zdaniem pozwanego w świetle zaistniałych okoliczności nie sposób uznać by postępowanie poszkodowanego było adekwatne do zakresu dyspozycji wskazanych przepisów. Tym bardziej, że pozwany współpracuje z asystorami na terenie całego kraju i wychodząc naprzeciw oczekiwaniom swoich klientów, umożliwia im najem pojazdu zastępczego w dowolnej klasie oraz na korzystniejszych warunkach finansowych, niż mogliby uzyskać indywidualnie.

Pozwany podkreślił także, że w dniu 27 maja 2021 roku na adres powoda przekazał propozycje najmu pojazdu zastępczego, która zawierała informację, iż pozwany na życzenie poszkodowanego zapewnia bezgotówkowy wynajem pojazdu zastępczego oraz o akceptowalnej przez niego stawce za najem auta. Przy czym wskazane kwoty najmu obejmowały stawki dobowe w kwotach brutto, a stawka dotycząca auta poszkodowanego wynosiła 86,00 złotych brutto (klasa pojazdu B). Zaznaczył nadto, że w dniu oględzin pojazdu, a mianowicie 1 czerwca 2021 roku, pozwana ponownie złożyła propozycję pojazdu zastępczego w formie bezgotówkowej. Została ona wyrażona w protokole szkody oraz raporcie szkody z informacją o warunkach najmu w ramach ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej (...), gdzie konkretnie wskazano klasy pojazdów, modele i obowiązujące stawki oraz zastrzeżono możliwość weryfikacji stawki w przypadku skorzystania z oferty innego podmiotu. Zatem poszkodowany miał czas na zapoznanie się z propozycja pozwanej, jej analizę oraz ewentualny kontakt z E. Hestia. Jednakże poszkodowany nie był zainteresowany najmem pojazdu zastępczego u pozwanego i podjął decyzję o najmie pojazdu w znacznie wyższej stawce. Oznacza to, że osoba uprawniona wynajęła pojazd zastępczy od powoda z pełną świadomością znacznego zwiększenia rozmiarów szkody.

Pozwany podkreślił również, że skoro pozwana proponowała najem pojazdu a poszkodowany propozycji nie przyjął to ciężar wykazania zasadności stawki został przerzucony na powoda. Wprawdzie poszkodowany nie miał obowiązku poszukiwania najtańszej oferty, jednak i nie był zmuszony do poszukiwania, skoro pozwana informowała w wiadomości potwierdzającej przyjęcie zgłoszenia oraz w protokole szkody o możliwości najmu za niższy czynsz, a proponowany przez pozwanego pojazd posiadał wszystkie cechy wynajętego pojazdu, czyli pakiet OC i AC, brak limitu kilometrów, brak kaucji, z podstawieniem i odbiorem pojazdu. Ponadto to na poszkodowanym ciążył obowiązek współdziałania w celu minimalizacji szkody, a ubezpieczyciel ponosi odpowiedzialność tylko za normalne następstwa szkody. Nie współdziałając natomiast z pozwanym, poszkodowany przyczynił się do zwiększenia rozmiaru szkody.

Pozwany podniósł, że regulamin wypożyczalni jest ogólnodostępny, a przedstawione przez ubezpieczyciela firmy nie pobierają żadnych dodatkowych opłat oraz oferują preferencyjne warunki najmu z uwagi na umowę o współpracy.

Odnosząc się natomiast do kosztów związanych z podstawieniem i odbiorem pojazdu, pozwany podkreślił, że wyrażał chęć bezgotówkowego, niezwłocznego zorganizowania pojazdu zastępczego bezkosztowo i proponując bezpłatne podstawienie i odbiór pojazdu, bez kaucji. Poszkodowany zrezygnował jednak z wynajmu zorganizowanego przez pozwanego, rezygnując tym samym z realizacji zasad nieprzyczyniania się poszkodowanego do wzrostu już wynikłej szkody.

W piśmie procesowym z dnia 29 kwietnia 2021 roku powód podtrzymał swoje dotychczasowe stanowisko w sprawie oraz zakwestionował twierdzenia pozwanego zawarte w odpowiedzi na pozew wskazując, że poszkodowany nie miał obowiązku skorzystania z oferty najmu pojazdu zastępczego proponowanej przez ubezpieczyciela, zwłaszcza ze względu na fakt, że pomimo próśb ze strony powodowej, ubezpieczyciela nie przedstawił umowy oraz innych dokumentów, do których podpisania zobowiązany byłby poszkodowany, w przypadku zawarcia umowy z wypożyczalnią współpracującą z pozwaną wskutek organizowania najmu przez ubezpieczyciela. Ponadto podniósł, że na etapie likwidacji ubezpieczyciel nie wyjaśnił nawet od jakiej wypożyczalni poszkodowany może nająć pojazd zastępczy, co uniemożliwiło poszkodowanemu porównanie ofert. Zatem pozwany nie złożył żadnej konkretnej oferty najmu poszkodowanemu albowiem za ofertę najmu na pewno nie można poczytać, między innymi, oświadczeń wskazanych i załączonych do odpowiedzi pozwanego na pozew. Nie przedstawiają one bowiem warunków najmu pojazdu zastępczego, opłat jakie należy ponieść, a jedynie zawierają ogólnikowe informacje w zakresie wynajmu pojazdu zastępczego.

Sąd ustalił następujący stan faktyczny:

W dniu 21 maja 2021 roku pojazd marki F. (...) o numerze rejestracyjnym (...), stanowiący własność M. R. (2), stał na parkingu w miejscowości K.. Podczas przejazdu ciągnika rolniczego obok zaparkowanego pojazdu, spod koło ciągnika wystrzelił kamień, który uderzył w tylną szybę samochodu poszkodowanej. Na skutek tego uderzenia tylna szyba samochodu uległa stłuczeniu.

Sprawca kolizji ubezpieczony był z tytułu odpowiedzialności cywilnej w (...) Spółce Akcyjnej z siedzibą w S..

bezsporne, nadto dowód: dowód rejestracyjny k. 18 – 19, zeznania świadka M. R. (2) 00:03:58 k. 99v, dowód z innych wniosków dowodowych: raport szkody z dnia 1 czerwca 2021 roku k. 55 - 57.

W dniu 25 maja 2021 roku M. R. (2) zawarła z powodem M. G. prowadzącym działalność gospodarczą pod firmą P.H.U. M. G. umowę najmu samochodu – jako pojazdu zastępczego – marki R. (...) o numerze rejestracyjnym (...). W treści umowy nie określono stawki za każdą rozpoczętą dobę wynajmu, wskazano jedynie, że udostępnienie auta zastępczego następuje odpłatnie wg cennika, z którym najemca zapoznał się, za każdą rozpoczętą dobę wynajmu.

Pojazd został odebrany przez wynajmującą w dniu 25 maja 2021 roku w miejscowości K., a odebrany przez najemcę po 11 dniach w miejscowości B..

dowód: umowa najmu z dnia 25 maja 2021 roku k. 16, protokół zdawczo-odbiorczy k. 17.

W dniu 26 maja 2021 roku, droga elektroniczną i na podstawie udzielonego pełnomocnictwa, powód zgłosił pozwanemu – E. Hestia szkodę, która została zarejestrowana pod numerem (...). Do zgłoszenia powód załączył udzielone mu przez poszkodowaną M. R. (2) pełnomocnictwo.

W piśmie z dnia 27 maja 2021 roku, przesłanym drogą elektroniczną powodowi, pozwany potwierdził przyjęcie zgłoszenia szkody oraz zawiadomił o możliwości zorganizowania przez pozwanego wynajmu pojazdu zastępczego i pokrycia wszelkich kosztów z tym związanych.

W treści wiadomości zawarte zostały informacje dotyczące zasad organizowania wynajmu oraz przykładowe oferty współpracujących z poznanym wypożyczalni. Informacja zawierała również zastrzeżenie, że w przypadku wynajmu z wypożyczalni niezależnej, pozwany zastrzega prawo do weryfikacji stawek do poziomu klasy wynajętego pojazdu, gwarantowanych przez pozwanego. Ponadto z informacji o warunkach najmu wynikało, że pozwany współpracuje z podmiotami świadczącymi usługi w zakresie najmu pojazdów na terenie całego kraju - w okresie poprzedzającym wynajęcia pojazdu zastępczego przez poszkodowaną od powoda oraz, że stawki wynegocjowane między tymi podmiotami a pozwanym w zakresie pojazdów określonych jako kategorią B wynosiły kwotę 86,00 złotych brutto za dobę najmu.

Pojazd poszkodowanej M. F. Fiesta, został zaliczony do segmentu B, w którym stawka brutto za dobę najmu wynosiła 86,00 złotych.

W odpowiedzi na informację o możliwości zorganizowania najmu pojazdu zastępczego dla poszkodowanego, powód poinformował pozwanego, że poszkodowana korzysta z auta zastępczego wynajętego z firmy powoda. Jednocześnie powód zwrócił się do pozwanego o przesłanie informacji odnośnie pojazdu zastępczego, a mianowicie wszystkich dokumentów jakie klient będzie musiał podpisać przed wynajmem auta zastępczego, takich jak umowa wynajmu, regulamin oraz pozostała dokumentacja dotycząca najmu pojazdu zastępczego.

Informacja o możliwości skorzystania z pojazdu zastępczego została ponowiona w raporcie szkody z dnia 1 czerwca 2021 roku, w którym wskazano, że wysokość stawki brutto za dobę wynajmu auta z segmentu B wynosi 86,00 złotych.

bezsporne, nadto dowód z innych wniosków dowodowych: wydruk widomości e-mail k. 22, 50 – 54, raport szkody z dnia 1 czerwca 2021 roku k. 55 - 57.

W dniu 8 czerwca 2021 roku powód wystawił fakturę nr (...) z tytułu wynajmu pojazdu zastępczego marki R. (...) nr (...), podstawienia i odbioru pojazdu, wskazując jako nabywcę M. R. (2). W treści faktury wskazano jednostkę korzystania z auta przez 11 dni oraz cenę brutto za każdą rozpoczętą dobę wynajmu – 153,75 złotych. Zatem wartość brutto do zapłaty z tytułu wynajmu pojazdu zastępczego określona została na kwotę 1.691,25 złotych. Natomiast z tytułu podstawienia i odbioru auta ustalono kwotę brutto po 123,00 złote.

dowód: faktura z dnia 8 czerwca 201 roku k. 23.

W zakresie kosztów wynajmu pojazdu zastępczego w postępowaniu likwidacyjnym pozwany pierwotnie uznał koszty najmu auta - na podstawie faktury VAT nr (...) - w wysokości 688,00 złotych. Jednocześnie poinformował, że dokonał weryfikacji okresu najmu z 11 do 8 dni wskazując że obejmuje on okres od dnia zgłoszenia szkody do zakładu ubezpieczeń do dnia oględzin pojazdu w wysokości 5 dni, 1 dzień na sprowadzenie części, technologiczny czas naprawy, ustalony w oparciu o technologię producenta pojazdu, przeliczony z jednostek czasowych kosztorysu naprawy w wysokości 1 – go dnia oraz okres organizacyjny w wymiarze 1 dnia. Pozwany zweryfikował również wysokość stawki dobowej najmu z kwoty 153,75 złotych do 86,00 złotych, albowiem taki koszt najmu powstałby gdyby poszkodowany skorzystał z oferty najmu ubezpieczyciela organizacji pojazdu zastępczego.

Następnie, po weryfikacji swojego pierwotnego stanowiska, pozwany dopłacił jeszcze kwotę 258,00 złotych w oparciu o fakturę VAT nr (...), uznając w całości okres najmu pojazdu zastępczego wynoszący 11 dni. Nie znalazł on natomiast podstaw do zmiany swojego stanowiska w pozostałym zakresie.

dowód: pismo z dnia 1 lipca 2021 roku k. 24 – 25, pismo z dnia 16 lipca 2021 roku k. 26 - 28.

W dniu 5 sierpnia 2021 roku powód zawarł z poszkodowaną umowę przelewu wierzytelności, na podstawie której cedent oświadczył, że przenosi na cesjonariusza swoja wierzytelność w stosunku do pozwanego – (...) S.A. z tytułu szkody powstałej w pojeździe marki F. o numerze rejestracyjnym (...), której elementem jest wynagrodzenie za wynajem auta zastępczego w wysokości 991,25 złotych.

dowód: umowy przelewu wierzytelności k. 12.

Sąd zważył, co następuje:

Powyższy stan faktyczny Sąd ustalił na podstawie bezspornych faktów wynikających z niespornych stanowiska stron oraz dowodów z dokumentów. Oceniając natomiast zebrany w niniejszej sprawie materiał dowodowy, Sąd nie dopatrzył się żadnych podstaw do kwestionowania autentyczności i wiarygodności przedłożonych dokumentów, tym bardziej, że żadna ze stron nie kwestionowała autentyczności dokumentów, ani też nie kwestionowała treści oświadczeń zawartych w tych dokumentach. Ponadto przedłożone dokumenty nie budziły wątpliwości sądu, albowiem nie nosiły żadnych śladów przerobienia, podrobienia czy innej ingerencji.

Ustalony jednak w niniejszej sprawie stan faktyczny nie uzasadniał jednak uwzględnienia roszczenia powoda.

Zgodnie z treścią art. 822 k.c. zakład ubezpieczeń zobowiązuje się do zapłacenia odszkodowania za szkody wyrządzone osobom trzecim, względem których odpowiedzialność za te szkody ponosi ubezpieczający albo osoba, na rzecz której zawarta została umowa ubezpieczenia. Zgodnie z utrwalonym w orzecznictwie Sądu Najwyższego stanowiskiem, które Sąd w niniejszym składzie w pełni podziela, dla ustalenia pojęcia szkody ubezpieczeniowej należy sięgać do odpowiednich regulacji zawartych w kodeksie cywilnym, albowiem nie ma różnicy w pojęciu szkody w rozumieniu przepisów prawa cywilnego i prawa ubezpieczeniowego. W obu przypadkach chodzi bowiem o utratę lub zmniejszenie aktywów bądź powstanie lub zwiększenie pasywów osoby poszkodowanej (por. uchwała z dnia 18 marca 1994r. w sprawie III CZP 25/94 i z dnia 15 listopada 2001r.w sprawie III CZP 68/01).

Pojęcie szkody rozumianej jako uszczerbek majątkowy może mieć dwojaką postać – szkody rzeczywistej oraz utraty korzyści. W doktrynie i orzecznictwie nie budzi wątpliwości, że koszty i wydatki poniesione w związku ze zdarzeniem wyrządzającym szkodę wchodzą w skład takiej szkody. Podkreślenia przy tym wymaga fakt, iż pojęcie szkody ubezpieczeniowej, gdy podstawą odpowiedzialności zakładu ubezpieczeń jest umowa odpowiedzialności cywilnej, jest tożsame z pojęciem szkody zawartym w art. 361 k.c. Przepis ten stanowi, iż zobowiązany do odszkodowania ponosi odpowiedzialność tylko za normalne następstwa działania lub zaniechania, z którego szkoda wynikła (§ 1). W powyższych granicach, w braku odmiennego przepisu ustawy lub postanowienia umowy, naprawienie szkody obejmuje straty, które poszkodowany poniósł, oraz korzyści, które mógłby osiągnąć, gdyby mu szkody nie wyrządzono (§ 2). Zgodnie zaś z treścią art. 363 § 1 k.c. naprawienie szkody winno nastąpić - według wyboru poszkodowanego - bądź przez przywrócenie stanu poprzedniego, bądź przez zapłatę odpowiedniej sumy pieniężnej. Jednakże gdyby przywrócenie stanu poprzedniego było niemożliwe albo gdyby pociągało za sobą dla zobowiązanego nadmierne trudności lub koszty, roszczenie poszkodowanego ogranicza się do świadczenia w pieniądzu.

Istotnym jest, że przepis art. 822 § 1 k.c. modyfikuje normę wynikającą z treści art. 363 § 1 k.c. jedynie w ten sposób, że roszczenie o przywrócenie stanu poprzedniego przekształca w roszczenie o zapłatę kosztów restytucji. W istocie jednak naprawienie szkody przez ubezpieczyciela polega na zapłaceniu kwoty pieniężnej koniecznej do przywrócenia samochodu do stanu poprzedniego. Pod względem ekonomicznym (wartości świadczenia) występuje w takiej sytuacji ekwiwalentność obu postaci świadczeń odszkodowawczych przewidzianych w art. 363 § 1 k.c. Można zatem przyjąć, że poszkodowanemu przysługuje roszczenie o przywrócenie stanu poprzedniego także wobec ubezpieczyciela, ale ze względu na charakter świadczenia ubezpieczeniowego roszczenie to przybiera postać żądania restytucji pieniężnej umożliwiającej definitywne przywrócenie stanu poprzedniego.

Na gruncie prawa cywilnego reprezentatywne jest stanowisko w przedmiocie ustalania szkody zgodnie z zasadą, że szkodę stanowi różnica między stanem majątku poszkodowanego, który powstał po nastąpieniu zdarzenia sprawczego, a stanem, który by istniał bez tego zdarzenia. Zasadę te zastosować należy również na gruncie roszczeń związanych z najmem pojazdu zastępczego. Zagadnienie to było przedmiotem uchwały składu siedmiu sędziów Sądu Najwyższego z dnia 17 listopada 2011 r. w sprawie III CZP 5/11, którą Sąd w niniejszym składzie w pełni podziela. Sąd Najwyższy wskazał, że dochodzenie odszkodowania w zakresie tej szkody możliwe jest w sytuacji , w której doszło już do poniesienia przez poszkodowanego wydatków na uzyskanie pojazdu zastępczego w okresie remontu uszkodzonego pojazdu albo przez okres niezbędny do nabycia nowego pojazdu. Sąd Najwyższy wskazał nadto, że są to wydatki poniesione w następstwie zdarzenia szkodzącego, które nie powstałyby bez tego zdarzenia, prowadzące do powypadkowego zmniejszenia majątku poszkodowanego, czyli straty (art. 361 § 2 k.c.).

Co do zasady nie budzi wątpliwości możliwość refundacji wydatków za najem pojazdu zastępczego poniesionych zarówno przez podmiot prowadzący dzielność gospodarczą jak i przez osobę fizyczną nieprowadzącą takiej działalności. Zaznaczyć jednak należy – jak wskazał Sąd Najwyższy - w powołanej uchwale z dnia 17 listopada 2011 roku - że zwrotowi mogą podlegać tylko wydatki rzeczywiście poniesione na taki najem - strata majątkowa z tego tytułu powstaje dopiero z chwilą poniesienia kosztów najmu pojazdu zstępczego. Nie oznacza to jednak, że wszystkie tak poniesione koszty podlegają zwrotowi. Jak wskazał bowiem Sąd Najwyższy - nie wszystkie wydatki pozostające w związku przyczynowym z wypadkiem komunikacyjnym mogą być refundowane, istnieje bowiem obowiązek wierzyciela zapobiegania szkodzie i zmniejszania jej rozmiarów (art. 354 § 2, art. 362 i 826 § 1 k.c.). Zatem na dłużniku ciąży obowiązek zwrotu wydatków celowych i ekonomicznie uzasadnionych, pozwalających na wyeliminowanie negatywnych dla poszkodowanego następstw, niedających się wyeliminować w inny sposób, z zachowaniem rozsądnej proporcji między korzyścią wierzyciela a obciążeniem dłużnika.

Zgodnie bowiem z przyjętą i ugruntowaną linią orzecznictwa za szkodę można uznać tylko koszty niezbędne, rzeczywiście poniesione przez poszkodowanego, którego obciąża ciężar dowodu wysokości szkody (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 8 września 2004 roku w sprawie IV CK 672/03). I chociaż rozstrzygniecie to dotyczy podmiotów prowadzących działalność gospodarcza, niewątpliwie zasada ta odnosi się również do sytuacji, gdy szkoda z tego tytułu dochodzona jest bez związku z prowadzeniem działalności gospodarczej (por. uchwała Sądu Najwyższego z dnia 17 listopada 2011 roku).

W ocenie Sądu, powód w niniejszej sprawie, nie wykazał w taki sposób swojego roszczenia.

Pozwany nie kwestionował zasady przyznania odszkodowania z tytułu najmu samochodu zastępczego. W toku postępowania likwidacyjnego wypłacił bowiem już z tego tytułu świadczenie. Świadczenie to jednak – zdaniem powoda - nie zrekompensowało całej szkody powstałej w majątku poszkodowanych z tego tytułu i tego dotyczył spór w niniejszej sprawie. Strony bowiem różnie określały zakres kosztów zwianych z wynajmem pojazdu zastępczego, podlegających uwzględnieniu przy ustaleniu odszkodowania.

Powód powoływał się na wystawioną fakturę w zakresie wysokości szkody wskazując, że należność taką faktycznie poniósł poszkodowany i w związku tym pozwany winien zwrócić ją w całości jako rzeczywiście poniesione koszty. Natomiast pozwany powoływał się na zasady ograniczenie tych ciężarów jedynie do celowych i ekonomicznie uzasadnionych.

W ocenie Sądu należy zgodzić się ze stanowiskiem pozwanego w zakresie ograniczeń refundacji szkody związanej z najmem pojazdu zastępczego do kosztów celowych i ekonomicznie uzasadnionych. Za takim stanowiskiem przemawia również kolejna uchwalą Sądu Najwyższego z dnia 24 sierpnia 2017 roku, III CZP 20/17, którą Sąd w niniejszy składzie również w pełni podziela. Odwołując się do tezy i uzasadniania uchwały z dnia 17 listopada 2011 roku Sąd Najwyższy zauważył, że od początku wskazywano na potrzebę utrzymania ochrony interesów poszkodowanego w rozsądnych granicach. Jak wskazywał bowiem Sąd Najwyższy „nie mogą być uznane za celowe i ekonomicznie uzasadnione wydatki, które nie są konieczne do wyeliminowania negatywnego następstwa majątkowego w postaci utraty możliwości korzystania z uszkodzonego (zniszczonego) pojazdu, gdyż następstwo to może być wyeliminowane - bez uszczerbku dla godnych ochrony interesów poszkodowanego - w inny, mniej uciążliwy dla dłużnika sposób. Jeżeli zatem ubezpieczyciel proponuje poszkodowanemu - we współpracy z przedsiębiorcą trudniącym się wynajmem pojazdów - skorzystanie z pojazdu zastępczego równorzędnego pod istotnymi względami pojazdowi uszkodzonemu albo zniszczonemu (zwłaszcza co do klasy i stanu pojazdu), zapewniając pełne pokrycie kosztów jego udostępnienia, a mimo to poszkodowany decyduje się na poniesienie wyższych kosztów najmu innego pojazdu, koszty te - w zakresie nadwyżki - będą podlegały indemnizacji tylko wtedy, gdy wykaże szczególne racje, przemawiające za uznaniem ich za celowe i ekonomicznie uzasadnione. W tym kontekście istotne znaczenie ma nie tylko równorzędność samego pojazdu, ale także dodatkowych warunków umowy, takich jak, np. czas i miejsce udostępnienia oraz zwrotu pojazdu zastępczego czy też obowiązek wpłaty kaucji. Jeżeli zaś istotne warunki wynajmu proponowanego przez ubezpieczyciela (we współpracy z przedsiębiorcą wynajmującym pojazdy) czynią zadość potrzebie ochrony uzasadnionych potrzeb poszkodowanego, nie ma podstaw, by obciążać osoby zobowiązane do naprawienia szkody wyższymi kosztami związanymi ze skorzystaniem przez poszkodowanego z droższej oferty. Odstępstwa od tej reguły nie uzasadniają również drobne niedogodności o charakterze niemajątkowym, które mogą wiązać się, np. z koniecznością nieznacznie dłuższego oczekiwania na podstawienie pojazdu zastępczego proponowanego przez ubezpieczyciela”.

Uchwałą ta zawiera również odniesienie do wywodzonych w niniejszej sprawie przez powoda argumentów dotyczących swobodnego decydowania przez pokrzywdzonego co do wyboru podmiotu świadczącego usługi w zakresie wynajmu pojazdów, a co za tym idzie – stosowanych przez ten podmiot stawek z wynajem. Sąd Najwyższy wskazał mianowicie, że „z uwagi na ciążący na ubezpieczycielu obowiązek szczególnej, podwyższonej staranności nie można przypisać decydującego znaczenia czynnikowi w postaci szczególnego zaufania, jakie poszkodowany ma do kontrahenta, z którego usług chciałby skorzystać. Poniesienia wyższych kosztów nie uzasadnia również sama przez się prostota skorzystania z oferty najmu złożonej przez przedsiębiorcę prowadzącego warsztat naprawczy, w którym uszkodzony pojazd ma być naprawiany. Konieczność dodatkowego kontaktu z ubezpieczycielem - w praktyce zwykle telefonicznego - nie może być uznana za niedogodność, która uzasadnia poniesienie wyższych kosztów najmu. Co więcej, należy uznać, że w ramach ciążącego na poszkodowanym obowiązku minimalizacji szkody i współdziałania z dłużnikiem (ubezpieczycielem) mieści się obowiązek niezwłocznego zasięgnięcia informacji co do tego, czy ubezpieczyciel może zaproponować poszkodowanemu pojazd zastępczy równorzędny uszkodzonemu (zniszczonemu). Nie ma to nic wspólnego z koniecznością poszukiwania przez poszkodowanego najtańszej oferty rynkowej najmu, nie jest bowiem istotne to, czy propozycja ubezpieczyciela jest najtańsza, lecz to, że jest przez niego akceptowana. Należy też podkreślić, że proponowana wykładnia nie eliminuje ani nie ogranicza przysługującej poszkodowanemu swobody wyboru kontrahenta, od którego najmie pojazd. Sprawia jedynie, ze względu na obowiązek zapobiegania zwiększeniu rozmiarów szkody, że zawierając umowę na mniej korzystnych warunkach od proponowanych przez ubezpieczyciela, poszkodowany będzie zmuszony ponieść część związanych z tym kosztów. Przeciwko przedstawionemu stanowisku nie przemawia wystarczająco silnie przyjmowany w orzecznictwie Sądu Najwyższego pogląd, że odpowiedzialnością ubezpieczyciela odpowiedzialności cywilnej objęte są - jako "niezbędne i ekonomicznie uzasadnione" - koszty naprawy pojazdu ustalone według cen, którymi posługuje się swobodnie wybrany przez poszkodowanego warsztat naprawczy dokonujący naprawy samochodu, choćby odbiegały (były wyższe) od cen przeciętnych, jeżeli tylko odpowiadają cenom stosowanym przez usługodawców na lokalnym rynku (por. zwłaszcza uchwała Sądu Najwyższego z dnia 13 czerwca 2003 r., III CZP 32/03, i postanowienie składu siedmiu sędziów Sądu Najwyższego z dnia 24 lutego 2006 r., III CZP 91/05, nie publ.). Należy również zwrócić uwagę, że w przypadku kosztów naprawy pojazdu służących bezpośrednio wyeliminowaniu już istniejącej szkody majątkowej interes poszkodowanego podlega intensywniejszej ochronie niż w przypadku wydatków na najem pojazdu zastępczego, które nie służą wyrównaniu szkody - utrata możliwości korzystania z rzeczy nie jest szkodą lecz jedynie wyeliminowaniu negatywnych następstw majątkowych doznanych przez poszkodowanego w wyniku uszkodzenia (zniszczenia) pojazdu (por. uchwała składu siedmiu sędziów z dnia 17 listopada 2011 r., III CZP 5/11). W konsekwencji wymagania dotyczące pokrycia obu kategorii kosztów różnią się. O ile celowość i ekonomiczność wydatków służących bezpośrednio restytucji (naprawie pojazdu) jest kontrolowana co do zasady tylko w wąskich granicach określonych w art. 363 § 1 zd. 2 k.c., o tyle w przypadku kosztów służących wyeliminowaniu negatywnych następstw majątkowych - jest samoistną, podstawową przesłanką warunkującą zakwalifikowanie tych wydatków jako szkodę. Znaczenie tej różnicy uwidacznia się także w tym, że zgodnie z uchwałą składu siedmiu sędziów z dnia 17 listopada 2011 roku (III CZP 5/11) kompensacie podlegają jedynie rzeczywiście poniesione wydatki na najem pojazdu zastępczego, podczas gdy koszty naprawy pojazdu mogą być - zgodnie z utrwalonym orzecznictwem - dochodzone jeszcze przed ich poniesieniem.

Powyższa argumentacja, w pełni podzielana przez Sąd w niniejszym składzie, w sposób jednoznaczny wskazuje zatem na brak podstaw do uwzględnienie stanowiska powoda dotyczącego ustalania wysokości odszkodowania przy przyjęciu swobody w wyborze podmiotu wynajmującego oraz stosowanych przez niego stawek, czyli wypłaty odszkodowania w wysokości odpowiadającej pełnej kwocie należności ustalonej za najem pojazdu zastępczego od takiego podmiotu bez możliwości jej weryfikacji.

W przedmiotowej sprawie, nawet po przedstawieniu przez pozwanego argumentacji dotyczącej należnego odszkodowania - jedynie w zakresie kosztów celowych i ekonomicznie uzasadnianych – powód nie powołał, a tym bardzie na wykazał okoliczności, które w niniejszej sprawie uzasadnić miałyby dochodzone roszczenia.

Powód, reprezentowany przez profesjonalnego pełnomocnika w osobie adwokata, swoje stanowisko argumentował jedynie tym, że pozwany po zgłoszeniu szkody i zaoferowaniu możliwości skorzystania przez poszkodowana z auta zastępczego, pomimo monitów nie przedstawił żadnych umów oraz regulaminów świadczenia tych usług, co uniemożliwiło zapoznania się z tymi umowami i regulaminami. Niewątpliwym natomiast jest, co wynika z korespondencji elektronicznej prowadzonej pomiędzy powodem i pozwanym, że pozwany nie tylko poinformował o możliwości skorzystania z pojazdu zastępczego, ale również wskazał segment pojazdu i przykładowy model oraz stawkę brutto za dobę najmu oraz zaproponował poszkodowanej zorganizowanie i pokrycie w całości kosztów związanym z wynajmem pojazdu u podmiotów prowadzących taką działalność i współpracujących z pozwanym. Przedstawiona informacja zawierała również warunki najmu u podmiotów współpracujących z pozwanym oraz zastrzeżenie, że ewentualne odszkodowania z tytułu korzystania z pojazdu zastępczego – w razie nieskorzystania z propozycji pozwanego ustalone zostanie w oparciu o te stawki.

Wobec powyższego, zdaniem Sądu, pozwany dopełnił swojego obowiązku.

Natomiast brak przedstawienia przez pozwanego umów czy też regulaminów, na które wskazuje powód, w ocenie Sądu, absolutnie nie może być okolicznością uzasadniającą nieskorzystanie z proponowanej oferty najmu auta. Tym bardziej, że z treści umowy najmu pojazdu zastępczego, przedstawionej przez powoda również nie wynika wysokość i zasady skorzystania z tego pojazdu. W treści umowy z dnia 25 maja 2021 roku znajduje się jedynie lakoniczne sformułowanie, że udostępnienie auta zastępczego następuje odpłatnie wg cennika za każda rozpoczętą dobę wynajmu. Powód nie przedstawił natomiast tego cennika.

Zatem, skoro powód twierdził, że stawka kwotowa za najem samochodu zastępczego oferowana przez niego (klasa B), wynikająca z faktury wynosiła 125,00 złotych netto (153,75 złotych brutto) i mieściła się w przedziale cenowym oferowanym na rynku lokalnym przez innych przedsiębiorców świadczących podobne usługi najmu samochodu zastępczego, to zgodnie z treścią art. 6 kc, winien wykazać tę okoliczność w toku niniejszego procesu, skoro z faktu tego wywodzi określone dla siebie skutki prawne. Natomiast powód nie zaoferował w tym zakresie żadnego materiału dowodowego. Powoływał się on jedynie na wystawioną przez siebie fakturę VAT wskazując, że w takiej wysokości ustalone zostały koszty najmu pojazdu zastępczego dla poszkodowanego. Istotnym jest przy tym, że wystawiona przez powoda faktura nie zawierała akceptującego podpisu poszkodowanej – M. R. (2).

Zatem, Sąd powziął wątpliwości czy poszkodowana M. R. (2) wogóle posiadała wiedzę za jaką stawkę dobową korzysta z pojazdu zastępczego od powoda, skoro zarówno z treści umowy najmu nie wynikała ta okoliczność, jak również brak jest akceptacji poszkodowanej na fakturze, która została na nią wystawiona.

Powód nie wykazał również, w toku niniejszego procesu, aby zaistniały jakiekolwiek okoliczności, które uzasadniłyby skorzystanie przez poszkodowaną z pojazdu zastępczego udostępnianego właśnie przez powoda, a nie proponowanego przez pozwanego.

Powód w sprawie wywodził swoją legitymacja procesową powołując się na umowę cesji zawartą z poszkodowanym. Legitymacja procesowa to uprawnienie wypływające z prawa materialnego do występowania z konkretnym roszczeniem przeciwko innemu konkretnemu podmiotowi. Zgodnie z treścią art. 509 k.c. przelew wierzytelności to umowa, na podstawie której dotychczasowy wierzyciel (cedent) przenosi wierzytelność ze swojego majątku do majątku osoby trzeciej (cesjonariusza). Przedmiotem przelewu może być co do zasady wierzytelność istniejąca, którą cedent może swobodnie rozporządzać. Wierzytelność, która ma stanowić przedmiot rozporządzenia, powinna być - dla oceny jej skuteczności - w dostateczny sposób oznaczona (zindywidualizowana). Dotyczy to przede wszystkim wyraźnego określenia stosunku zobowiązaniowego, którego elementem jest zbywana wierzytelność ( tak: Sąd Najwyższy w wyroku z 11 maja 1999 roku, III CKN 423/98), a zatem oznaczenie stron tego stosunku, świadczenia oraz przedmiotu świadczenia. Strony stosunku, świadczenie oraz przedmiot świadczenia muszą być oznaczone bądź przynajmniej możliwe do oznaczenia (oznaczalne) w momencie zawierania umowy przenoszącej wierzytelność. Przelew wierzytelności z art. 509 k.c. w relacji dłużnik cedowanej wierzytelności, a jej cesjonariusz, powoduje zmianę podmiotu, któremu dłużnik powinien spełnić świadczenie. Z chwilą dokonania cesji nabywca wierzytelności uzyskuje status wierzyciela. Przy czym nie można pomijać, że cesjonariusz nabywa w drodze przelewu tylko tyle praw, ile przysługiwało jego poprzednikowi prawnemu - cedentowi.

Aby dochodzić skutecznie od pozwanego roszczenie wynikającego z nabycia go od pierwotnego wierzyciela powód winien był więc wykazać, że roszczenie takie pokrzywdzonemu przysługiwało.

W ocenie Sądu powód nie sprostał temu obowiązkowi.

Wobec powyższego powództwo należało oddalić.