Portal Orzeczeń Sądów Powszechnych

UZASADNIENIE

Powód (...), reprezentowany przez pełnomocnika zawodowego, wniósł o zasądzenie od pozwanego (...) kwoty 65.000,00 złotych wraz z odsetkami ustawowymi liczonymi od kwoty 25.000,00 złotych od dnia 7 września 2023 roku do dnia zapłaty i od kwoty 40.000,00 złotych od dnia wniesienia pozwu do dnia zapłaty tytułem zadośćuczynienia, jak i również kwoty 22.573,79 złotych wraz z ustawowymi odsetkami za opóźnienie za okres od 7 września 2023 roku do dnia zapłaty tytułem zwrotu kosztów pochówku żony, kwoty 4.362,96 złotych tytułem skapitalizowanej renty za okres od 15 stycznia 2023 roku do dnia 30 listopada 2023 roku z ustawowymi odsetkami za opóźnienie liczonymi od dnia wniesienia powództwa do dnia zapłaty i kwoty po 411,60 złotych miesięcznie począwszy od 1 grudnia 2023 roku tytułem renty płatnej miesięcznie od 1 grudnia 2023 roku do dnia każdego 10-go dnia miesiąca z góry z ustawowymi odsetkami za opóźnienie w płatności każdej raty oraz o zasądzenie kosztów procesu według norm przepisanych.

W uzasadnieniu powód wskazał, iż w wypadku drogowym, który miał miejsce w dniu 14 stycznia 2023 roku w (...), śmierć poniosła jego żona (...). Sprawcą wypadku był pozwany (...), a jego sprawstwo wykazane zostało prawomocnym wyrokiem Sądu Rejonowego w Człuchowie z dnia 16 października 2023 roku w sprawie (...). Powód argumentował, że powołuje się na treść art. 11 k.p.c. a odpowiedzialność pozwanego za szkodę na osobie i mieniu jako samoistnego posiadacza samochodu marki (...), którym kierował w chwili wypadku wynika z treści art. 436 k.c.

Powód wywodził, że pozostawał w związku małżeńskim razem z śp. (...), prowadzili wspólnie gospodarstwo domowe. Twierdził, że jego małżeństwo było bardzo udane, bardzo się z żoną kochali i wzorcowo wypełniali swoje obowiązki wynikające z treści art. 27 k.r.o. Wskazywał również, że od wielu lat choruje, a od 2007 roku jest osobą o znacznym i trwałym stopniu niepełnosprawności, wymagającą zaopatrzenia w przedmioty ortopedyczne, korzystania z systemu środowiskowego wsparcia samodzielnej egzystencji oraz konieczności stałej opieki lub pomocy innej osoby. Rozpoznano u niego miażdżycę, miażdżycę tętnic kończyn, cukrzycę typu 2, przewlekłe owrzodzenie, blok przedsionkowo-komorowy II stopnia. Podkreślał, że ze względu na rodzaj choroby i jej zawansowanie wymagał na co dzień szerokiej pomocy drugiej osoby. Zgodnie ze stanowiskiem powoda, jego żona stanowiła nie tylko cenne i wartościowe oparcie w codziennej walce z niepełnosprawnością, ale również była realną pomocą. Jej śmierć spowodowała obarczenie wszystkimi czynnościami, które dotychczas wykonywała jego córkę (...). Powód przyznał, że decyzją Miejskiego Ośrodka Pomocy Społecznej w (...) (...)roku, w wyniku przeprowadzonego przez tę jednostkę postępowania ustalono, że pomoc mu, jako osobie niepełnosprawnej w zakresie: zaspakajania codziennych potrzeb życiowych, opieki higieniczno – sanitarnej, zapewnienia kontaktów z otoczeniem, następować miała w wymiarze 21-22 godzin miesięcznie, wyłączając soboty, niedziele i dni ustawowo wolne od pracy, płatne w wysokości 13,72 złotych za godzinę. Powyższym powód podkreślił, że przez wzgląd na okoliczność śmierci małżonki jego sytuacja bytowa, jak i materialna uległa znacznemu pogorszeniu. W pozwie wyjaśniono, że w związku ze śmiercią małżonki, która w ramach obowiązku alimentacyjnego wyznaczonego treścią art. 27 k.r.o. udzielała mu wsparcia, w okresie obowiązywania rzeczonej decyzji (21.04.2023 – 31.12.2023) zmuszony był i nadal jest do uiszczania z tego tytułu opłaty miesięcznej rzędu 300 zł. Jego zdaniem jest to namiastka pomocy, której w ramach opieki wymaga, a to z tej przyczyny, że w praktyce oznacza jej sprawowanie w ciągu 1 godziny dziennie, z wyłączeniem sobót, niedziel i dni ustawowo wolnych od pracy. Podkreślił, że oczywistym jest, że rzeczona pomoc musiała być udzielona także w okresie od dnia śmierci małżonki do dnia przyznania mu pomocy w wyniku wydania decyzji, a także jest ona konieczna każdego dnia. Zdaniem powoda rzeczywisty, rynkowy koszt 1 godzinnej pracy związanej z pielęgnacją znacznie przewyższa określoną w decyzji stawkę. Wyjaśnił, że domaga się zasądzenia od pozwanego skapitalizowanej renty za okres od 15 stycznia 2023 r. liczonej według zasad przyjętych w decyzji (...) (...), a zatem za: 15 dni stycznia 2023 r., 28 dni lutego 2023 r., 31 marca 2023 r., 30 dni kwietnia 2023 r., 31 maja 2023 roku, 30 dni czerwca 2023 r., 31 dni lipca 2023 r., 31 sierpnia 2023 r., 30 dni września 2023 r., 31 listopada 2023r. tj za 318 dni, po 1 godzinie dziennie, przy zastosowaniu stawki za roboczo/godzinę w wysokości 13,72 zł., a więc kwoty 4.362,96 zł. Ponadto za dalszy okres liczony od 1 grudnia 2023 r. domaga się przyznania renty w wysokości miesięcznej po 411,60 zł. zakładając, ze nadal będzie korzystał z pomocy socjalnej i utrzymana zostanie odpłatność. Powód wskazał również, że w soboty i niedziele oraz w dni ustawowo wolne od pracy opiekę nad nim sprawuje jego córka. Wymagalność tego roszczenia określił na dzień złożenia pozwu (zgłoszenia roszczenia).

Powód podkreślał, że jego małżeństwo było bardzo udane, a z żoną łączyły go silne więzi. Żona była dla niego osobą najbliższą na którą zawsze mógł liczyć, która wspierała go zarówno fizycznie jak i emocjonalnie, co było dla niego szczególnie ważne z uwagi na jego zły stan zdrowia. Jej śmierć stanowiła i nadal stanowi dla niego głęboką traumę psychiczną. Z upływem czasu coraz dotkliwiej odczuwa pustkę życiową i czuje się samotny i bezradny, świat się dla niego zawalił, a życie przestało go cieszyć. Powód argumentował, że w tej sytuacji domaganie się zadośćuczynienia w łącznej wysokości 80.000,00 złotych uznać należy za pozostające w zgodzie z użytym przez ustawodawcę pojęciem „sumy odpowiedniej” jako świadczenia kompensacyjnego, uwzględniającego dramatyzm jego doznań w wyniku straty osoby bliskiej, poczucie osamotnienia i pustki, jego cierpienia moralne i wstrząs psychiczny wywołany śmiercią żony, rodzaj i intensywność więzi łączącej pokrzywdzonego ze zmarłą, a także odpowiadający aktualnym warunkom gospodarki rynkowej i przeciętnej stopie życiowej społeczeństwa.

Powód nadmienił, że pozwany pismem z dnia 30 sierpnia 2023 roku, które otrzymał w dniu 6 września 2023 roku został wezwany do zapłaty kwoty 40.000 zł. tytułem zadośćuczynienia. Jednak uiścił on jedynie - w wykonaniu wyroku jaki zapadł w sprawie karnej - kwotę 15.000 zł tytułem częściowego naprawienia szkody w zakresie zadośćuczynienia. Wyjaśnił również, że wymagalność w zakresie kwoty 20.000 zł. określa na 7 września 2023 r. , natomiast w zakresie dalszej dochodzonej kwoty 45.000 zł. na dzień złożenia pozwu w niniejszej sprawie.

Nadto powód wskazywał, że w związku ze śmiercią żony poniósł znaczne koszty pogrzebu, których łączna kwota wyniosła 22.573,79 złotych. Na powyższą kwotę składały się koszty i wydatki obejmujące: zakup odzieży w tym koszt zakupu sukienki (260 zł.), bielizny (175,70 zł.) oraz obuwia (365,49 zł.), koszt pochówku wynoszący ponad kwotę zasiłku pogrzebowego 1907,60 zł., ofiary duszpasterskiej 1000 zł., zakup wieńca oraz kwiatów 765 zł, koszt stypy 3600 zł., koszt nagrobka 14500 zł. Wyjaśnił również, że dokumenty dotyczące ww. kosztów zostały wystawione na (...), jednak zostały one jej zwrócone.

Pozwany (...), reprezentowany przez radcę prawnego, wniósł odpowiedź na pozew. Wnioskował przede wszystkim o zawiadomienie o toczącym się postępowaniu — w trybie art. 84 k.p.c. w związku z art. 20 ust. 2 ustawy o ubezpieczeniach obowiązkowych, Ubezpieczeniowym Funduszu Gwarancyjnym i Polskim Biurze Ubezpieczycieli Komunikacyjnych – (...) S.A. z siedzibą (...). Natomiast swoje stanowiska w zakresie zgłoszonego roszczenia uzależniał od aktywności tego ubezpieczyciela, albowiem wskazał, że uznaje powództwo w części dotyczącej żądania zapłaty z tytułu zadośćuczynienia i zwrotu kosztów pochówku żony do wysokości, która zostanie ewentualnie uznana przez (...) w przypadku przystąpienia do pozwanego w charakterze interwenienta ubocznego, a w pozostałym zakresie wnosił o oddalenie roszczeń powoda. Wnosił również o zasądzenie od powoda na swoją rzecz kosztów procesu według norm przepisanych.

Uzasadniając wniosek o zawiadomienie (...) w (...) pozwany wskazał, że przyczyną wezwania jest przysługiwanie pozwanemu roszczenia przeciwko osobie trzeciej, o której mowa w art. 84 k.p.c., wynikającego z umowy ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej zwartej z tym ubezpieczycielem na podstawie (...). Wywodził, że w przypadku odpowiedzialności cywilnej, mającej swe źródło w wypadku komunikacyjnym, spowodowanym przez sprawcę posiadającego zawartą umowę ubezpieczeniową, odpowiedzialność ubezpieczyciela i sprawcy kształtuje się na zasadzie in solidum. To oznacza, że każda z osób odpowiedzialnych może zrealizować swój obowiązek odszkodowawczy, z zachowaniem ewentualnego roszczenia regresowego do drugiej strony umowy.

Odnosząc się do roszczeń powoda pozwany oświadczył, że powództwo co do zasady zasługuje na uwzględnienie. Zaznaczał jednak, że ewentualny spór można było zażegnać już na etapie przedsądowym. Przyznał, że otrzymał pismo datowane na dzień 30 sierpnia 2023r., jednakże w ocenie pozwanego wnioski płynące z faktu wystosowania przedmiotowego pisma do pozwanego pozostają błędne i irrelewantne prawnie. Wywodził bowiem, że powód nie wykazał, że pełnomocnik występujący z pismem był umocowany do reprezentowania osób wymienionych w tymże piśmie (w tym powoda). Wskazywał, że w ramach sprawy karnej (...) udzieliła pełnomocnictwa, które obejmowało wyłącznie „udział w postępowaniu w charakterze oskarżyciela posiłkowego” i tylko w ramach tego postępowania pełnomocnik był umocowany i mógł skutecznie zgłaszać wnioski o naprawienie szkody. Podkreślał, że takie wnioski o naprawienie szkody w Wydziale Karnym pełnomocnik złożył w dniu 11 lipca 2023 roku. Jednak – zdaniem pozwanego - sygnatariusz pisma z 30 sierpnia 2023 roku nie był umocowany do formułowania bezpośrednio do (...) żądań zapłaty, w tym zapłaty renty, która ipso iure nie może być dochodzona w sprawie karnej. Dodatkowo pozwany wskazywał, że w piśmie tym nie został nawet wskazany termin spełnienia świadczenia. W dalszej części pozwany argumentował, że z dokumentacji załączonej do pozwu jednoznacznie wynika, iż umocowanie do reprezentowania powoda w sprawie o zadośćuczynienie nastąpiło dopiero w dniu 11 października 2023 roku, a więc po ponad miesiącu od wystosowania pisma z dnia 30 sierpnia 2023 roku - w konsekwencji czego czynność ta winna zostać uznana za niebyłą i niewywołującą skutków prawnych. Pozwany zaznaczył, że pełnomocnik powódki w piśmie z 30 sierpnia 2023 roku nawet nie powołał się na fakt udzielenia stosownego pełnomocnictwa, co - zdaniem pozwanego - wykluczało jakąkolwiek podstawę do zajmowania merytorycznego stanowiska przez pozwanego, w tym udzielania jakichkolwiek informacji osobie nieuprawnionej. Stąd to wezwanie do zapłaty, jako podstawa do wytoczenia powództwa, pozostaje bezskuteczne prawnie, tak samo jak żądanie zapłaty odsetek od dochodzonej pozwem kwoty.

Pozwany wskazywał również, że istotnym aspektem świadczącym o możliwości rozwiązania sporu na etapie przedsądowym pozostaje fakt posiadania już na początku postępowania karnego przez powoda i jego pełnomocnika danych ubezpieczyciela pozwanego, odpowiedzialnego na podstawie polisy OC. Podkreślał, że takie dane były wskazane już na pierwszej stronie akt postępowania przygotowawczego, a dodatkowo jeszcze, zgodnie z ustaleniami telefonicznymi, polisa została przesłana drogą mailową na adres pełnomocnika oskarżycielki posiłkowej. Wywodził, że wobec formułowanych przez pełnomocnika powoda oczekiwań, pozwany dodatkowo zgłosił sprawę ubezpieczycielowi (czyli (...)). Podkreślał, że (...) wystąpił do pełnomocnika powoda o udzielenie stosownych informacji mających na celu wszczęcie i przeprowadzenie postępowania likwidacyjnego, pełnomocnik odmówił współpracy z ubezpieczycielem, co unicestwiło możliwość uzyskania dochodzonych kwot na etapie przedsądowym. Zdaniem pozwanego, współdziałanie w tym zakresie, jeżeli nie w całości, to przynajmniej w części wpłynęłoby na ograniczenie lub niepowstanie kosztów sądowych wygenerowanych w niniejszej sprawie.

Pozwany argumentował, że co prawda powodowi przysługuje prawo wyboru podmiotu od którego domaga się zadośćuczynienia, natomiast konsekwencje wyborów powoda, w kontekście możliwości uzyskania dochodzonego pozwem świadczenia na etapie przedsądowym, winny podlegać stosownej ocenie sądu, zwłaszcza w kontekście rozstrzygnięcia o kosztach postępowania,

Nadto pozwany zaznaczył, że roszczenie z tytułu zadośćuczynienia jest świadczeniem pieniężnym nieterminowym, a zatem jego wymagalność — co do zasady — związana jest z wezwaniem zobowiązanego do zapłaty. Zaprezentował stanowisko, że o dacie początkowej świadczenia odsetkowego przy zasądzeniu zadośćuczynienia decyduje, na jaką datę ukształtował się stan faktyczny będący podstawą oceny wysokości przedmiotowego świadczenia. O ile stan taki został ukształtowany w dacie wezwania do zapłaty, a co za tym idzie - wysokość zadośćuczynienia jest oceniana z odwołaniem się do tych okoliczności faktycznych, to odsetki należą się od daty wezwania do zapłaty. O ile jednak podstawą oceny są także okoliczności faktyczne, które miały miejsce pomiędzy datą wezwania do zapłaty a datą wyrokowania, to odsetki należą się do daty ustalenia wysokości zadośćuczynienia przez sąd. Pozwany wywodził, że wszelkie okoliczności faktyczne mające znaczenie dla powstania i oceny wysokości należnego powodowi zadośćuczynienia istniały już w dacie poinformowania powoda o wszczęciu postępowania likwidacyjnego przez ubezpieczyciela pozwanego. Podkreślał, że ubezpieczyciel posiadał odpowiednie instrumenty, aby dokonać odpowiedniej weryfikacji podstaw ustalenia sumy zadośćuczynienia, co jednakże na skutek bierności powoda (bądź jego pełnomocnika) nie mogło nastąpić. Wywodził, że tylko i wyłącznie w przypadku odmowy wypłaty powodowi dochodzonych kwot zadośćuczynienia lub upływu terminu na wydanie decyzji w tym zakresie przez ubezpieczyciela materializuje się roszczenie o zapłatę ewentualnych odsetek. Pozwany poddawał pod wątpliwość zasadność kosztów wskazanych w pkt II pozwu, odnoszących się do m.in. kosztów pogrzebu, uznając je za przeszacowane. Nadto, w aspekcie przyznania renty powodowi uznał, że jest to przede wszystkim fakultatywne, poddając po rozwagę fakt, że w chwili śmierci zmarła (...) miała ukończone już 86 lat. Pozwany zarazem zaprzeczał, jakoby to głównie na zmarłej ciążył obowiązek alimentacyjny względem powoda.

W replice na odpowiedź na pozew powód uznał za niezrozumiałe i nieuprawnione stanowisko pozwanego. Odnosząc się do twierdzeń nieprawidłowego umocowania pełnomocnika, wskazał, że udzielone pełnomocnictwo wcześniej nie było kwestionowane, a wniosek o naprawienie szkody został częściowo przez Sąd uwzględniony w wyroku z dnia 16 podzielnika 2023 roku w sprawie (...). Według powoda udzielone przez niego pełnomocnictwo upoważniające do działania w jego imieniu jako pokrzywdzonego, a wiec osoby uprawnionej domagania się naprawienia szkody nie wygasło z chwilą zakończenia procesu karnego, ale także stanowi umocowanie do podejmowania dalszych czynności zmierzających do całkowitego zaspokojenia. Podkreślił, że wniosek o naprawienie szkody złożony w postępowaniu karnym jest tożsamy z wezwaniem do zapłaty i stanowi o wymagalności roszczeń w nim zgłoszonych (art. 455 k.c.). W przypadku braku wymagalności roszczenia powoda nie było by możliwe zasądzenie przez Sąd zadośćuczynienia. Nadto powód zaprzeczył, jakoby w obowiązującym porządku prawnym znajdowały się unormowania nakazujące mu podjęcie współpracy z ubezpieczycielem pozwanego. Wskazał, że nie został o tę współpracę poproszony. Pomimo zarzutów pozwanego, podtrzymał roszczenie w zakresie kosztów pogrzebu i renty.

Pismem z dnia 4 grudnia 2024 r. (...) SA z siedzibą w (...) zgłosił interwencję uboczną po stronie pozwanego i wnosił o oddalenie powództwa w całości i zasądzenie kosztów procesu według norm przepisanych. W piśmie przyznał, że z pozwanym łączyła go umowa ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej posiadaczy pojazdów mechanicznych, w związku z czym ma interes prawny w przystąpieniu do toczącego się procesu. Podkreślił, że oszacowanie odpowiedniej kwoty zadośćuczynienia jest sprawą trudną oraz wymagającą dogłębnej i wszechstronnej oceny doznanych negatywnych przeżyć psychicznych i fizycznych poszkodowanego, podkreślił, że krzywda wynagradzana zadośćuczynieniem pieniężnym jest szkodą niemajątkową. Przyznanego poszkodowanemu zadośćuczynienia nie można traktować na zasadzie ekwiwalentności. Odpowiedniość kwoty zadośćuczynienia ma służyć złagodzeniu doznanej krzywdy, powinna być utrzymana w rozsądnych granicach, odpowiadających aktualnym warunkom i przeciętnej stopie życiowej społeczeństwa, a jednocześnie nie powinna być nadmierna, nie może prowadzić do wzbogacenia poszkodowanego. Według interwenienta żądana przez powoda kwota jest zbyt duża i nie odpowiada dzisiejszym realiom. Jego zdaniem przyznana wysokość zadośćuczynienia na rzecz powoda odpowiada wielkości krzywdy, ma charakter kompensacyjny i stanowi odczuwalną dla uprawnionego wartość majątkową. Odnośnie roszczenia o wypłatę odszkodowania, to interwenient uboczny wniósł o oddalenie żądania, albowiem z rachunków i faktur wynika, że zostały wystawione na córkę zmarłej - (...). Ponadto wskazał, że osobie, która pokryła koszty pogrzebu przysługuje zasiłek pogrzebowy wypłacany przez ZUS w wysokości 4000 zł. Ustosunkowując się do roszczenia w zakresie zapłaty renty wskazał, że również to roszczenie jest bezzasadne, gdyż na żonie nie ciąży ustawowy obowiązek alimentacyjny wobec męża. Jego zdaniem nie można przyjmować, że małżonek mieści się w kręgu podmiotów wskazanych w art. 446§ 2 k.c. Podkreślił, że jego zdaniem na córce ciąży obowiązek alimentacyjny wobec ojca i zaopiekowania się nim po śmierci matki. Nie zgodził się również w zakresie żądania w zakresie odsetek określonych w pozwie. Powołując się na orzecznictwo wskazał, ze wymagalność roszczenia o zadośćuczynienie za krzywdę, a tym samym i początkowy termin naliczania odsetek za opóźnienie w zapłacie należnego zadośćuczynienia, może się kształtować w zależności od okoliczności sprawy. Podkreślił również, ze przyznanie zadośćuczynienia pieniężnego ma charakter fakultatywny i oznacza przyznanie temu, którego dobro osobiste zostało naruszone, odpowiedniej sumy pienieżnej, a wysokość tego zadośćuczynienia określana jest – w razie sporu – przez sąd z uwzględnieniem wszystkich okoliczności, ocenianych zgodnie z regułą zawartą w art. 316 k.p.c. według stanu rzeczy istniejącego w chwili zamknięcia rozprawy. Wyjaśnił, że wysokość zadośćuczynienia (odszkodowania pieniężnego za szkodę niemajątkową) zostanie ustalona przez Sąd dopiero w wyroku, w tej dacie Sąd dokona ewentualnych ustaleń co do kwoty zadośćuczynienia, przy uwzględnieniu stosunków majątkowych panujących w społeczeństwie. W konsekwencji zadośćuczynienie, należne powodowi za naruszenie dób osobistych stanie się wymagalne z datą wyroku i dopiero od tej daty zobowiązany do zapłaty zadośćuczynienia będzie pozostawał w opóźnieniu.

Sąd ustalił następujący stan faktyczny:

W dniu 14 stycznia 2023 r. na (...) w (...), pozwany (...) prowadząc samochód marki (...) (...) nieumyślnie naruszył zasady bezpieczeństwa w ruchu lądowym w ten sposób, że nie zachował szczególnej ostrożności zbliżając się do oznakowanego przejścia dla pieszych i niedostatecznie obserwował jezdnię przed pojazdem, w wyniku czego nie zauważył prawidłowo poruszającej się po pasach pieszej, powodując w ten sposób nieumyślnie wypadek, na skutek którego potrącona przez ten samochód piesza (...) poniosła śmierć. Wyrokiem Sądu Rejonowego w Człuchowie z dnia 16 października 2023 roku w sprawie (...) pozwany został uznany winnym popełnienia przedmiotowego czynu i na podstawie art. 177 § 2 k.k. skazany na karę pozbawienia wolności z warunkowym zwieszeniem jej wykonania.

bezsporne

W chwili śmierci poszkodowana (...) miała 86 lat. Mieszkała w (...) z mężem (...), wymagającym opieki z uwagi na stan zdrowia (w tym również problem z poruszaniem się), i wykonywała codzienne czynności z tym związane, w tym podawanie leków, pomoc przy czynnościach związanych z utrzymywaniem higieny osobistej i pielęgnacji odnawiającej się rany cukrzycowej, systematycznego umawiania wizyt lekarskich. Sama nie wymagała takiej pomocy, w szczególności sama dbała o przyjmowanie leków oraz organizowania wizyt lekarskich dla siebie. Chodziła regularnie do lekarza i regularnie brała leki na stałe. Była osobą bardzo kontaktową wesołą, była pełna życia, miało w sobie dużo energii. Prowadziła w domu wszystkie codzienne czynności, prace związane z prowadzeniem ich gospodarstwa domowego, w tym przygotowywaniem i podawaniem posiłku, robieniem codziennych zakupów, związane z opłatami, rachunkami, porządkami w domu, brała udział w przygotowaniach do świąt, które odbywały się w ostatnich latach u córki. Pilnowała aby powód miał odpowiednią dietę, nie palił papierosów, a on się podporządkowywał żonie. Między małżonkami były bardzo dobre relacje, chodzili razem na spacer, wspólnie uczestniczyli w uroczystościach rodzinnych. Żyli ze sobą we dwoje, powód nie miał kolegów. W zakresie prac, których sama nie była w stanie wykonywać – większe zakupy, przejazd do lekarzy, okresowych cięższych prac porządkowych czy organizowania zakupu opału - pomoc świadczyła jej córka (...). Syn poszkodowanej wraz z rodziną zamieszkał poza granicami kraju i odwiedzał rodziców w czasie urlopu.

dowód: dokumentacja medyczna k. 98-132, zeznania świadka (...) z dnia 29 stycznia 2025, 00:11:04, 00:16:21, 00:19:25, (...) z dnia 29 stycznia 2025; 00:28:20, 00:30::22, 00:36:57, 00:38:44, (...) z dnia 29 stycznia 2025 00:54:08, 00:58:25, 01:00:18, 01:11:20, (...) z dnia 29 stycznia 2025 01:28:29, 01:31:55, 01:36:36

W dniu wypadku (...) powód w związku ze stanem zdrowia po jego upadku został odwieziony do Szpitala w C.. Po potrąceniu (...) została również przewieziona do tego szpitala. (...) zmarła w wyniku doznanych obrażeń kilka godzin po wypadku.

bezsporne, ponadto dowód: odpis aktu zgonu k. 11,

Opiekę nad (...) wówczas przejęła córka (...). Powód może liczyć na jej codzienne wsparcie, albowiem córka odwiedza go w celu przywiezienia lub przygotowania obiadu, przekazania mu codziennych zakupów, kontrolowania przyjmowania leków oraz wykonania w razie potrzeby dodatkowych prac porządkowych. Umawia i wozi ojca na wszystkie wizyty lekarskie. Początkowo wykonywała również wszystkie prace porządkowe, następnie jednak zatrudniony został pracownik socjalny, wykonujący te prace w tygodniu codziennie przez godzinę za wynagrodzeniem. Powód korzysta też w ramach zadań paliatywnych z opieki pielęgniarki, która w zależności od potrzeby dwa lub trzy razy w tygodniu przychodzi w celu zaopatrzenia jego ran (wcześniej wizyty pielęgniarki nie były systematyczne – odbywały się tylko po zgłoszeniu zaostrzenia stanu rany). Powód załamał się po stracie żony, stał się smutny zrezygnowany, zwierza się córce, że nie ma już po co żyć. Zrezygnowany siedzi sam całe dnie przed telewizorem. Czasami wychodzi z domu do ogrodu, na tarasik gdzie ma krzesło, zdarza mu się próbować grabić ogród, którym wcześniej zajmował się z żoną. Rodzina ma z nim utrudniony kontakt, często wspomina zmarłą, narzeka na samotność.

dowód: (...) z dnia 29 stycznia 2025 00:54:08, 01:03:12, (...) z dnia 29 stycznia (...):28:29; 01:31:55, zeznania świadka (...) z dnia 29 stycznia 2025, 00:11:04, 00:16:21, 00:19:25, (...) z dnia 29 stycznia 2025; 00:28:20, 00:30::22, 00:36:57, 00:38:44

Miejski Ośrodek Pomocy Społecznej w (...) po przeprowadzeniu postępowania ustalił, że powodowi jako osobie niepełnosprawnej należy się pomoc w formie usług opiekuńczych w zakresie: zaspakajania codziennych potrzeb życiowych, opieki higieniczno – sanitarnej, zapewnienia kontaktów z otoczeniem. W związku z powyższym w dniu 21 kwietnia 2023 roku wydał decyzję, o przyznaniu powodowi ww. pomocy w wymiarze 21-22 godzin miesięcznie, wyłączając soboty, niedziele i dni ustawowo wolne od pracy, płatne w wysokości 13,72 złotych za godzinę. Decyzją z dnia 19 marca 2024 r. zmieniono ww. decyzje i ustalono odpłatność za świadczone usługi opiekuńcze od 1 kwietnia 2024r. do 31 grudnia 2024 r. w wysokości 15,20 zł. za godzinę. W dniu 2 stycznia 2025 r. wydano kolejną decyzję w której przyznano powodowi pomoc w formie usług opiekuńczych w zakresie: zaspakajania codziennych potrzeb życiowych, przygotowania posiłków, utrzymywania porządku w mieszkaniu w wymiarze od 21 do 23 godzin miesięcznie, wyłączając soboty, niedziele i dni ustawowo wolne od pracy w okresie od dnia 2 stycznia 2025 r. do dnia 31 grudnia 2025 r. płatne w wysokości 11,71 złotych za godzinę.

bezsporna, ponadto dowód: decyzja k. 12 -14, k. 160

Pozwany w krótkim czasie po wypadku odwiedził powoda i jego córkę w mieszkaniu w celu przeproszenia. Zaproponował wówczas również pomoc w opiece nad nim, zaproponował, że może opłacać opiekunkę. Ojciec powódki zdenerwował się wizytą pozwanego. Zarówno powód jak i jego córka odmówili przyjęcia pomocy od pozwanego.

bezsporne, ponadto dowód: zeznania świadka (...) z dnia 29 stycznia 2025, 00:44:30, 00:48:32

W ramach toczącego się przeciwko pozwanemu postępowania karnego powód występował jako oskarżyciel posiłkowy. W związku z tym powód udzielili pełnomocnictwa do reprezentowania go w tym postępowaniu adwokatowi (...) - określając w pełnomocnictwie z dnia 5 lipca 2023 r. zakres umocowania jako „udział w postępowaniu zawisłym przed Sądem Rejonowym w Człuchowie w sprawie II K 132/23 w charakterze pokrzywdzonego i oskarżyciela posiłkowego”. W dniu 11 lipca 2023 roku w postępowaniu tym, występujący w imieniu powoda adwokat (...) złożył wniosek o naprawienie szkody poprzez zapłatę na jego rzecz kwoty 40.000 zł tytułem zadośćuczynienia oraz kwoty 20.573,79 zł. tytułem częściowego odszkodowania.

bezsporne, ponadto dowód; pismo k. 139 -140 akt II K 132/23 oraz pełnomocnictwo k. 141 akt II K 132/23

Odpowiedzialność cywilna pozwanego jako posiadacza pojazdu mechanicznego ubezpieczona była w okresie w którym miał miejsce wypadek w (...) S.A.

Powód nie zgłosił swoich roszczeń dotyczących zapłaty zadośćuczynienia do ubezpieczyciela odpowiedzialności cywilnej pozwanego ani nie podjął kontaktu z tym ubezpieczycielem w innej formie.

bezsporne, ponadto dowód: polisa k. 35-39

Pozwany zawiadomił (...) o zdarzeniu, w szczególności że w dniu 14 stycznia 2023 roku miało miejsce zdarzenie objęte jego odpowiedzialnością, w wyniku którego śmierć poniosła (...) oraz, że w związku z tym powód (...) wysuwa wobec niego roszczenia o zadośćuczynienie. W dniu 22 sierpnia 2023 roku (...) zawiadomił pozwanego w formie wiadomości mailowej o przyjęciu zgłoszenia, zobowiązując do przesłania pisma zawierającego roszczenie (...). W dniu 8 września 2023 roku pozwany przesłał do (...). S.A. drogą mailową otrzymane w sprawie żądania zadośćuczynienia dwa pisma.

dowód :e-mail k. 41-47

Adwokat (...) w piśmie z dnia 30 sierpnia 2023 roku kierowanym do pozwanego w imieniu pokrzywdzonych wypadkiem - męża (...) oraz jej córki (...) wezwał pozwanego do naprawienia szkody związanej ze śmiercią (...). W zakresie zadośćuczynienia na rzecz powoda wzywał do zapłaty kwoty 40.000 zł., kwoty 22.573,79 zł. tytułem częściowego odszkodowania obejmującego koszty pogrzebu oraz odszkodowania obejmującego rentę w wysokości 300 zł. miesięcznie.

Uzasadniając roszczenie wskazał, iż podstawą żądania zadośćuczynienia jest art. 446§4 k.c. Pismo to doręczone zostało pozwanemu w dniu 6 września 2023 roku.

dowód: pismo k. 16-17, potwierdzenie nadania k. 18, śledzenie przesyłek k. 19

W wyroku z dnia 16 października 2023 roku w sprawie II K 132/23 Sąd Rejonowy Wydział Karny w (...) w zakresie żądania naprawienia szkody zgłoszonego przez pokrzywdzonego (...) na mocy art. 46 § 1 k.k. przy zastosowaniu art. 4 § 1 k.k. orzekł wobec pozwanego obowiązek zapłaty na rzecz powoda kwoty 15.000 zł tytułem częściowego zadośćuczynienie za doznaną krzywdę. Zasądził też na rzecz powoda kwotę 840 zł tytułem kosztów postępowania.

bezsporne

W dniu 11 października 2023 roku (...) udzielił adwokatowi (...) pełnomocnictwa do zastępowania w postępowaniu przeciwko (...) o zapłatę.

bezsporne, ponadto dowód: pełnomocnictwo k. 9

W dniu 27 października 2023 roku pozwany wypłacił na rzecz powoda w formie przelewu bankowego min. kwotę 15.000 zł tytułem częściowego zadośćuczynienia za doznaną krzywdę.

bezsporne, ponadto dowód potwierdzenie k. 15,

W związku ze śmiercią żony powód poniósł koszty jej pogrzebu, których łączna kwota wyniosła 22.573,79 złotych. Została zakupiona odzież: sukienka - 260 zł., bielizna 175,70 zł. obuwie 365,49 zł. Zapłacił również na rzecz (...) w (...) za pochówek 1907,60 zł., pozostała część kosztów z tym związanych została pokryta z zasiłku pogrzebowego. Poniósł również koszty ofiary duszpasterskiej w wysokości 1000 zł., zakup wieńca oraz kwiatów 765 zł, koszt stypy w Restauracji (...) 3600 zł., koszt nagrobka jednosobowego 14500 zł. Pierwotnie rachunki zostały opłacone przez córkę powoda (...), jednak później zwrócił jej należności z tym związane.

dowód: potwierdzenie wpłaty k. 46, paragony fiskalne k. 46, faktura k. 46v, 47, 47v, (...) z dnia 29 stycznia 2025; 01:20:08, (...) z dnia 29 stycznia 2025 01:33:00, 01:36:36, zdjęcie k. 165

Sąd zważył co następuje:

Powyższy stan faktyczny sąd ustalił na podstawie bezspornych faktów wynikających ze stanowiska stron, a także dowodów, w tym z dokumentów – złożonych w formie oryginałów, odpisów poświadczonych za zgodność przez pełnomocników zawodowych reprezentujących strony, wydruków z systemu - oraz zeznań świadków: córki powoda (...), zięcia powoda (...), M. L., (...), (...). W szczególności Sąd nie znalazł podstaw do kwestionowania złożonych dokumentów – nie noszą one śladów ingerowania w ich treść i formę, są spójne, wzajemnie się uzupełniają oraz o z pozostałym materiałem dowodowym. Brak również dowodów, które by podważały ich treść.

Podstawą odpowiedzialności pozwanego stanowi jego czyn niedozwolony ustalony w prawomocnym wyroku skazującym za popełnienie przestępstwa z art. 177 k.k., a ustalenia zawarte w tym wyroku co do popełnienia przestępstwa przez pozwanego wiążą sąd w postpowaniu cywilnym z mocy art. 11 k.p.c. Zasada odpowiedzialności określona została w art. 436 k.c.

W przedmiotowej sprawie, w której powód dochodził zadośćuczynienia za ból i cierpienie po utracie osoby najbliższej, nie jest sporna podstawa odpowiedzialności pozwanego.

Dochodzone w niniejszej sprawie należności obejmowały roszczenia powoda o zadośćuczynienie za doznaną krzywdę, odszkodowanie z tytułu poniesionych kosztów pogrzebu oraz roszczenia z tytułu reny. Pozwany jak i interwenient uboczny kwestionowali wysokość dochodzonego zadośćuczynienia oraz co do zasady roszczenia związane z kosztami pogrzebu oraz rentą.

W niniejszej sprawie Sąd orzekł na podstawie art. 446 § 4 k.c. k.c., zgodnie z którym sąd może przyznać najbliższym członkom rodziny zmarłego odpowiednią sumę tytułem zadośćuczynienia pieniężnego za doznaną krzywdę, na podstawie art. 446 § 1 k.c. na mocy którego Sąd może przyznać stronie odszkodowanie z tytułu poniesionych kosztów pogrzebu oraz 446 § 2 k.c. na mocy którego może przyznać rentę.

Wskazać należy, że użyte w ww. przepisie pojęcie „suma odpowiednia” nie zostało w żaden sposób określone w przepisach kodeksu cywilnego. W doktrynie i orzecznictwie Sądu Najwyższego jak i sądów apelacyjnych wskazane zostały kryteria, które należy uwzględnić przy ustaleniu wysokości zadośćuczynienia. Zadośćuczynienie ma mieć charakter przede wszystkim kompensacyjny, dlatego jego wysokość nie może ograniczać się do zapłaty sumy symbolicznej, a stanowić powinno odczuwalną wartość ekonomiczną. W każdym przypadku należy rozpatrywać sprawę indywidualnie, uwzględniając doznaną krzywdę pokrzywdzonego, na którą składa się cierpienie fizyczne w postaci bólu i innych dolegliwości oraz cierpienia psychiczne, polegające na ujemnych uczuciach przeżywanych w związku z cierpieniem po utracie bliskiej osoby. W związku z powyższym w danej kategorii spraw nie można posługiwać się szablonami czy sztywnym schematem. Ustalając wysokość zadośćuczynienia należy uwzględnić wszystkie okoliczności odzwierciedlające doznaną krzywdę, a w szczególności nasilenie cierpień. Jednak suma odpowiednia musi być również w tym znaczeniu, że winna być utrzymana w rozsądnych granicach odpowiadającym aktualnym normom i przeciętnej stopie życiowej społeczeństwa ( por. wyrok SN z 22 kwietnia 1985; II CR 94/85, nie publikowany, wyrok SN z 9 stycznia 1978; OSNC 1978/11/210, wyrok S.A. w Białymstoku z 9 kwietnia 1991r. OSAiSN 1992/5/50, wyrok S.A. w Katowicach z 3 listopada 1994r. OSA 1995/5/41).

Zadośćuczynienie pieniężne za doznaną krzywdę zmierza do zaspokojenia szkody niematerialnej. Uprawnionym do uzyskania tego świadczenia jest wyłącznie najbliższy członek rodziny. Aby ustalić, czy występujący o zadośćuczynienie jest najbliższym członkiem rodziny nieżyjącego, należy stwierdzić, czy istniała silna i pozytywna więź emocjonalna pomiędzy dochodzącym tego roszczenia a zmarłym.

Na rozmiar krzywdy mają przede wszystkim wpływ: dramatyzm doznań osoby bliskiej, poczucie osamotnienia i pustki, cierpienia moralne i wstrząs psychiczny wywołane śmiercią osoby najbliższej, rodzaj i intensywność więzi łączącej pokrzywdzonego ze zmarłym, wystąpienie zaburzeń będących skutkiem jego odejścia (np. nerwicy, depresji), roli pełnionej w rodzinie przez osobę zmarłą, stopnia, w jakim pokrzywdzony będzie umiał odnaleźć się w nowej rzeczywistości i zdolności jej zaakceptowania, leczenie doznanej traumy, wiek pokrzywdzonego (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 3 czerwca 2011 roku, III CZP CSK 279/2010). Rozstrzygając w przedmiocie zadośćuczynienia sąd musi rozważyć więc całokształt okoliczności sprawy, należy więc brać pod uwagę zarówno obiektywne okoliczności świadczące o rozmiarze krzywdy, tak jak stopień pokrewieństwa, wiek zmarłego, indywidualne stosunki między zmarłym z członkiem rodziny, ale także okoliczności, które mogą mieć wpływ na indywidualne cechy pokrzywdzonego jak np. stopień nasilenia cierpień emocjonalnych, ich charakter i czas trwania. Zadośćuczynienie ma bowiem za zadania wynagrodzić doznaną krzywdę, a zatem jej wysokość nie może być oderwana od tych okoliczności, nie chodzi tu bowiem o wynagrodzenie samej przedwczesnej śmierci członka rodziny, ale o zadośćuczynienie doznanej krzywdy.

Pozwany nie kwestionował swojej odpowiedzialności co do zasady. Wypłacił powodowi kwotę 15.000 zł zasądzoną na jego rzecz w wyroku karnym.

W ocenie Sądu nie budzi wątpliwości okoliczność, że powód należy do osób bliskich poszkodowanej. Ustalone w niniejszej sprawie okoliczności, zarówno te obiektywne jak i dotyczące indywidualnych odczuć zdaniem Sądu uzasadniają świadczenie z tytułu zadośćuczynienia na podstawie art. 446 § 4 k.c. na rzecz powoda w łącznej kwocie 80.000 zł (65.000zł. zasądzonej przez Sąd i 15.000 zł. wpłaconej przez pozwanego).

Z poczynionych ustaleń faktycznych wynika, że powoda łączyły ze zmarłą żoną silne, bliskie więzi emocjonalne. Z zeznań (...) wynika, że jej rodzice byli razem ponad 60 lat i jej zdaniem nie mogli bez siebie żyć. Jej ociec był domatorem, który pozostawał w domu z jej matką, nie miał własnych kolegów. Żona miała na niego bardzo duży wpływ, albowiem to ona organizowała mu życie rodzinne, pilnowała wszystkich jego obowiązków (posiłków, odpowiedniej diety, wizyt lekarskich, leków, aby nie wrócił do palenia papierosów). (...) stwierdziła wprost, że wszystko zawsze organizowała mama, tata nie pilnował żadnych terminów, ponieważ wszystko przegapiał ( dowód:, zeznania świadka (...) z dnia 29 stycznia 2025 01:00:18, 01:05:35, 01:08:54). W ocenie Sądu zeznania świadka są wiarygodne, albowiem były szczere, spójne, tworzyły logiczną całość, a przede wszystkim zostały potwierdzone przez zebrany w sprawie materiał dowodowy, zwłaszcza zeznania świadków: (...), (...), (...). Wszyscy zgodnie stwierdzili, że to (...) mimo zaawansowanego wieku była tą osobą, która prowadziła dom, odpowiedzialna była za organizowanie posiłków, porządek, zakupy, opłacenie rachunków, dawkowanie leków, umawiania i pilnowania wizyt lekarskich ( zeznania świadka (...) z dnia 29 stycznia 2025, 00:11:04, 00:16:21, 00:19:25, (...) z dnia 29 stycznia 2025; 00:28:20, 00:30::22, 00:36:57, 00:38:44, (...) z dnia 29 stycznia 2025 01:28:29, 01:31:55, 01:36:36).

Dobry stan zdrowia (...) wynika również z dokumentacji medycznej (k. 98-132), gdzie podczas wizyt lekarskich, przy wywiadzie lekarz wpisywał jej samopoczucie jako dobre. W związku z powyższym w ocenie Sądu nie budzi wątpliwości fakt, ze to (...) opiekowała się powodem, który był schorowany, miał problemy z poruszaniem, na którym nie spoczywały żadne obowiązki domowe.

Sąd nie miał również żadnych wątpliwości, że śmierci żony bardzo wpłynęła na życie powoda. Zważywszy na fakt, iż powód jest osobą niepełnosprawną, a jego żona dopełniała wszystkie obowiązki zarówno higieniczne, organizacyjne a przede wszystkim służyła dobrym słowem i wsparciem w chorobie, jej rolę względem powoda musiała przejąć córka zmarłej i powoda (...), która starała się zapewnić swojemu ojcu należytą opiekę. Pomimo niewątpliwego zaangażowania i oddania córki (...), nie jest ona w stanie zapełnić pustki po śmierci żony. zeznania świadka (...) z dnia 29 stycznia 2025, 00:11:04, 00:16:21, 00:19:25, (...) z dnia 29 stycznia 2025; 00:28:20, 00:30::22, 00:36:57, 00:38:44, (...) z dnia 29 stycznia 2025 01:28:29, 01:31:55, 01:36:36

W ocenie Sądu wyjaśnienia powoda i zeznania świadków były bardzo wiarygodne, szczere, logiczne, wzajemnie się uzupełniały. Drobne rozbieżności nie dyskwalifikuję poszczególnych zeznań. Bez wątpienia nie było żadnych dowodów przeciwnych, które kwestionowałyby więź powoda z żoną i jego stan po jej śmierci. Bez wątpienia została on pozbawiony wsparcia najbliższej jej osoby, na którą zawsze mógł liczyć, która mu pomagała.

Podkreślić jednak należy, że ocena kryteriów decydujących o wysokości zadośćuczynienia zależy od okoliczności konkretnej sprawy. Dlatego konfrontacja danego przypadku z innymi może dać Sądowi jedynie orientacyjne wskazówki, co do poziomu odpowiedniego zadośćuczynienia. W każdej sprawie występują szczególne, właściwe tylko dla niej, okoliczności faktyczne. Natężenie doznanych krzywd zależy od indywidualnych cech poszkodowanego, dlatego okoliczności wpływające na wysokość zadośćuczynienia, podobnie jak kryteria ich oceny, powinny być rozważane indywidualnie wobec konkretnej osoby pokrzywdzonego, bez względu na wysokość zadośćuczynienia zasądzonego w innej sprawie. Nie da się bowiem w wymierny sposób ocenić, czy doznana przez osobę krzywda, nawet przy podobnych doznaniach i sytuacji osobistej, jest większa, czy mniejsza niż krzywda doznana przez inną osobę na rzecz, której w innej sprawie zasądzono odpowiednie świadczenie. Nadto skromny poziom życia danego środowiska czy danej rodziny nie może mieć znaczenia podczas ustalania wysokości zadośćuczynienia za cierpienia spowodowane śmiercią bliskiej osoby (vide: wyrok Sądu Najwyższego z dnia 3 czerwca 2011r., III CSK 279/2010).

Powód niewątpliwie doznał poczucie bólu, krzywdy, przeżył tę śmierć. Z materiału dowodowego wynika, że nie pogodził się z nią, stracił sens życia. Zarówno z jego wyjaśnień jak i zeznań świadków wynika, że jego relacje z żoną były bardzo bliskie. Okoliczność ta – jak powyżej wskazano - nie budzi wątpliwości Sądu . Bezsprzecznie nagła śmierć żony była dla niego przeżyciem, powodującym ogromne, długotrwałe przygnębienie i pustkę, które wpływa nadal na jego życie.

Powyższe okoliczności – charakter więzi łączących powoda ze zmarłą (...), intensywność i długotrwałość okresu negatywnych przeżyć - oraz wpływ na jego sytuację życiową w związku z zaistniałą tragedią uzasadnia ocenę, że jego odczuwanie straty oraz przeżywanie żałoby ocenić należy jako szczególnie intensywne. Zważywszy na powyższe Sąd uznał, że doznana z tego powodu krzywda uzasadnia materialną rekompensatę w kwocie 80.000 zł., uwzględniając nawet postawę pozwanego po zaistniałym zdarzeniu (jego dążenie do pojednania się z rodziną zmarłej i oferowana pomoc) oraz zawansowany wiek (...) w chwili śmierci.

Przystępując do oceny kolejnych roszczeń powoda należy wskazać, że podmiotem obowiązanym do spełnienia świadczeń wskazanych w art. 446 KC (renta, odszkodowanie) będzie podmiot ponoszący cywilną odpowiedzialność odszkodowawczą za śmierć bezpośrednio poszkodowanego. Podmiotem tym może być sprawca zdarzenia szkodzącego lub osoba, której przypisana jest odpowiedzialność. Roszczenia z art. 446 KC mogą być dochodzone bez względu na to, na jakiej zasadzie opiera się odpowiedzialność (zasada winy, ryzyka, słuszności). Prawo do żądania zwrotu kosztów leczenia i pogrzebu poszkodowanego przysługuje osobie, która te koszty faktycznie poniosła. Nie jest istotne, czy tę osobę łączył ze zmarłym stosunek pokrewieństwa ani czy osoba ta jest spadkobiercą zmarłego ( A. Cisek, W. Dubis, w: Gniewek, Machnikowski, Komentarz, 2016, s. 907, Nb 2). Nie ma też znaczenia, czy osoba ponosząca koszty czyniła to ze względu na obowiązek ustawowy, czy ze względu na związek emocjonalny ze zmarłym.

Podstawą żądania zwrotu kosztów jest sam fakt ich poniesienia. Odnosząc się do kwestii zasądzonego zwrotu kosztów pogrzebu na rzecz powoda (...), zdaniem Sądu fakty przez niego przedstawione oraz dowody uwiarygadniające wysokość poniesionych kosztów pochówku zasługiwały na uwzględnienie. W związku z powyższym Sąd również uwzględnił roszczenie powoda co do kwoty 22.208,30 zł. z tytułu poniesionych kosztów pogrzebu. Roszczenie powoda oparte jest o art. 446 § 1 k.c. Osoba odpowiedzialna za śmierć poszkodowanego zobowiązana jest do zwrotu kosztów pogrzebu osobie, która je poniosła w granicach kosztów przyjętych w grupie społecznej, do której należał zmarły. Koszty pogrzebu obejmują nie tylko koszty samej ceremonii, ale zwrot kosztów bezpośrednio z pogrzebem związanych jak koszty zakupu odzieży żałobnej, przedmiotów zakupionych w związku ze śmiercią . Zasadność roszczenia o zwrot kosztów leczenia bezpośrednio poszkodowanego oceniana jest z perspektywy uzasadnionych jego potrzeb. Z kolei granice obowiązku obejmującego zwrot kosztów pogrzebu, w tym także kosztów wystawienia nagrobka, wyznaczają zwyczaje przyjęte w danym środowisku. Pojęcie tych zwyczajów należy rozumieć jako zwykle, przeciętnie ponoszone w danym środowisku koszty związane z pochówkiem (nabycie trumny, przewóz zwłok, koszty ceremonii pogrzebowej, zakup miejsca na cmentarzu, kwiaty i wieńce, zwyczajowo przyjęty poczęstunek dla bliskich zmarłego, koszt wystawienia nagrobka itp.). Określając zwyczaje panujące w danym środowisku, należy posługiwać się kryteriami obiektywnymi, odniesionymi do pewnego kręgu podmiotów. Stąd też nie można utożsamiać tych wydatków z wydatkami poniesionymi przez konkretną osobę w konkretnym przypadku. Zatem w zakresie kosztów wystawienia nagrobka koszty te podlegają zwrotowi w granicach przeciętnych, tj. takich, jakie zwykle są ponoszone w danym środowisku ( wyr. SN z 9.3.2007 r., V CSK 459/06, L. ). Brak było podstaw do kwestionowania przedstawionych faktur i paragonów. W ocenie Sądu brak było również podstaw aby kwestionować, że powód poniósł koszty związane z opłatą duszpasterską w kwocie 1000 zł. Wskazać należy, że nie była kwestionowana przez stronę pozwaną okoliczność, że poszkodowana była członkiem kościoła rzymskokatolickiego i jej pogrzeb odbywał się według obowiązującego w tym kościele obrządku z udziałem księdza. Nie był również kwestionowany fakt, że zwyczajowo przyjęte jest że udział księdza wiąże się z wydatkiem określanym jako ofiara duszpasterska. Powszechnie wiadomo też, że księża nie wystawiają faktur za przyjętą ofiarę duszpasterską, w związku z czym powód pozbawiony został możliwości przedłożenia faktury potwierdzającej ten wydatek. Okoliczność tę potwierdza jednak jego córka (...), której zeznania Sąd uznał za wiarygodne, albowiem brak było jakichkolwiek dowodów je podważających (dowód: zeznania (...) z dnia 29 stycznia 2025; 01:20:08. W ocenie Sądu kwota 1000 zł. nie jest kwotą wygórowaną i mieści się w granicach przyjmowanych opłat na rzecz kościoła. Brak jest również jakichkolwiek podstaw aby nie uznać w całości kosztów związanych z postawieniem nagrobka, albowiem – wbrew twierdzeniom pozwanego – nagrobek ten jest jednoosobowy wystawiony dla (...). Powyższe wynika zarówno z zeznań świadków (dowód: zeznania (...) z dnia 29 stycznia 2025; 01:20:08, i (...) z dnia 29 stycznia 2025 01:33:00, 01:36:36) jak i zdjęcia dołączonego do akt (dowód: zdjęcie k. 165). Brak jest jakichkolwiek dowodów przeciwnych. Sąd nie miał żadnych wątpliwości, że roszczenie co do zwrotu kosztów pogrzebu było zasadne pomimo, że faktury zostały wystawione na nazwisko córki powoda. Jak wynika z materiału dowodowego powód nie dokonuje żadnych czynności w tym zakupów, a tym samym nie był w stanie z uwagi na swój stan zdrowia zorganizować pochówku żony. Obowiązek ten przejęła córka, która sprawuje nad nim stała opiekę. Powyższe wynika również z zeznań (...), która przyznała, ze ojciec zwrócił jej wszystkie poniesione przez nią koszty pogrzebu (dowód: zeznania (...) z dnia 29 stycznia 2025; 01:20:08, i (...) z dnia 29 stycznia 2025 01:33:00, 01:36:36). Podkreślić należy, że nie domagała się ona od pozwanego zwrotu tych kosztów w sprawie z jej powództwa przeciwko pozwanemu o zadośćuczynienie (bezsporne). Sąd oddalił jednak roszczenie w zakresie zwrotu zakupu obuwia, albowiem powód nie przedłożył żadnego dowodu, który by ten zakup potwierdzał.

W związku z powyższym Sąd do kosztów pogrzebu zaliczył należności poniesione przez powoda: zakupu sukienki - 260 zł., bielizny 175,70 zł., koszt poniesiony na rzecz (...) w (...) za pochówek 1907,60 zł., koszt ofiary duszpasterskiej w wysokości 1000 zł., koszt zakupu wieńca oraz kwiatów 765 zł, koszt stypy w Restauracji (...) 3600 zł., koszt nagrobka jednosobowego 14.500 zł. ( dowód: potwierdzenie wpłaty k. 46, paragony fiskalne k. 46, faktura k. 46v, 47, 47v, k. 146-149 akt II K 132/23, zeznania (...) z dnia 29 stycznia 2025; 01:20:08, (...) z dnia 29 stycznia 2025 01:33:00, 01:36:36, zdjęcie k. 165). W związku z powyższym zasądził kwotę 22.573,79 złotych

Kolejnym roszczeniem dochodzonym przez powoda było prawo do renty. W judykaturze, pojęcie renta jest świadczeniem okresowym, którego celem jest zapewnienie uprawnionemu środków utrzymania. Renta przyznawana na podstawie przepisu art. 446 k.c. ma charakter odszkodowawczy, nie alimentacyjny, co oznacza, że zasadniczym czynnikiem decydującym o jej wysokości jest szkoda, choć ustawodawca nakazuje uwzględnić także inne czynniki (potrzeby poszkodowanego). Regulacje dotyczące prawa do renty są w dużej mierze anachroniczne (np. uzależnienie przyznania renty od "zasad współżycia społecznego") i odzwierciedlają założenia poprzedniego ustroju gospodarczego (alimentacyjny charakter renty).

Prawo do renty i jej wysokość ustalane są indywidualnie dla każdego uprawnionego. Renta nie może być zasądzona "łącznie" dla wszystkich uprawnionych ( tak trafnie SN w wyr. z 2.5.1975 r., I CR 103/75, Legalis; A. Cisek, W. Dubis, w: Gniewek, Machnikowski, Komentarz, 2016, s. 909, Nb 5). Jednak ponieważ renta zasądzana od osoby zobowiązanej do naprawienia szkody ma stanowić ekwiwalent świadczeń otrzymywanych bezpośrednio od poszkodowanego, wartość rent nie może przekroczyć dochodów, jakie osiągałby bezpośrednio poszkodowany. Prawo do renty odszkodowawczej przyznanej na podstawie art. 446 KC jest ściśle związane z osobą uprawnionego i gaśnie z jego śmiercią (nie wchodzi do spadku) ( por. wyr. SN z 31.10.1966 r., II CR 361/66, L. oraz wyr. z 28.12.1966 r., I PR 536/66, OSNCP 1967, Nr 6, poz. 115). Według art. 446 § 2 KC, prawo do renty przysługuje dwóm kategoriom podmiotów: osobom, względem których na zmarłym ciążył ustawowy obowiązek alimentacyjny oraz osobom bliskim zmarłemu, którym zmarły dobrowolnie i stale dostarczał środków utrzymania.

W świetle regulacji k.r.o. obowiązek alimentacyjny obciąża krewnych w linii prostej (zstępnych przed wstępnymi) oraz rodzeństwo (art. 128 KRO), małżonka (art. 130 KRO), przysposabiającego i przysposobionego (art. 131 KRO) oraz powinowatych (art. 144 KRO). Żądanie zasądzenia renty jest usprawiedliwione, jeśli żądający mógłby skutecznie żądać renty od zmarłego ( Komentarz do art. 446 KC pod red. serii Osajda/red. tomu Borysiak 2024, wyd. 33/Przemysław Sobolewski – Legalis).

Sąd nie miał wątpliwości co do zasadności roszczenia w którym powód dochodził renty. Sąd uwzględnił olbrzymią zmianę w położeniu powoda, zarówno w aspekcie codziennej egzystencji i jego stanu psychicznego, oraz zależności funkcjonowania od wsparcia osoby trzeciej. Okoliczność, ze powód wymaga wsparcia osoby trzeciej wynika nie tylko z zeznań świadków, ale także z decyzji Miejskiego Ośrodka Pomocy Społecznej w (...), który po przeprowadzeniu postępowania ustalił, że powodowi jako osobie niepełnosprawnej należy się pomoc w formie usług opiekuńczych w zakresie: zaspakajania codziennych potrzeb życiowych, opieki higieniczno – sanitarnej, zapewnienia kontaktów z otoczeniem Z decyzji wynika okres na jaki została mu przyznana pomoc jak również koszt wynagrodzenia za jedną godzinę pomocy ( okoliczność bezsporna, ponadto dowód: decyzja k. 12 -14, k. 160). Biorąc powyższe pod uwagę Sąd uznał zasadność zasądzenia renty na rzecz powoda, jednakże w zakresie skapitalizowanej renty za okres od dnia 21 kwietnia 2023 r. do dnia 30 listopada 2023 r., tak jak wynika to z decyzji, w związku z czym uznał jego roszczenie za zasadne co do kwoty 2.112,88 zł., w pozostałym zakresie podlegało oddaleniu. Co do renty od dnia 1 grudnia 2023 r. Sąd uznał za zasadne przyznanie renty w wysokości 300 zł. Sąd uwzględnił stawki wykazane przez powoda w decyzjach MOPS. Z decyzji z dnia 19 grudnia 2024 r. wynika stawka 15,20 a z decyzji z dnia 2 stycznia 2025 r. wynika stawka 11,71 zł. W związku z powyższym z ww. orzeczeń wynika, że te stawki są zmienne i oscylują miesięcznie w granicach kwoty ok.300 zł. Powyższe wynika również z twierdzeń powoda zawartych w pozwie, z których wynika, ze powód zmuszony jest do uiszczania z tego tytułu opłaty miesięcznie rzędu 300 zł. W związku z powyższym Sąd przyznał powodowi rentę w wysokości 300 zł. od dnia 1 grudnia 2023 r., a w pozostałym zakresie jego roszczenie oddalił.

Sąd zgodził się ze stanowiskiem strony pozwanej, że brak jest podstaw aby przyznać odsetki od kwoty 25.000 zł. od dnia 7 września 2023 r. Brak możliwości dochodzenia ww. odsetek pozwany łączył z brakiem wymagalności roszczenia, albowiem jego zdaniem wezwanie do zapłaty nie zostało skutecznie dokonane, a tym samym powództwo nie było wymagalne. Sąd podzielił stanowisko pozwanego, że w dniu sporządzenia pisma z dnia 30 sierpnia 2023 r. pełnomocnik powoda nie był umocowany do formułowania bezpośrednio do pozwanego żądań zapłaty, w tym do zapłaty renty. Dopiero w dniu 11 października 2023 roku (...) udzielił adwokatowi (...) pełnomocnictwa do zastępowania w postępowaniu przeciwko (...) o zapłatę ( bezsporne, ponadto dowód: pełnomocnictwo k. 9). Przed sporządzeniem ww. pisma pełnomocnik dysponował jedynie pełnomocnictwem, które posiadał w ramach toczącego się przeciwko pozwanemu postępowania karnego, w którym powód występował jako oskarżyciel posiłkowy. W tym postępowaniu udzielił pełnomocnictwa do reprezentowania adwokatowi (...) - określając w pełnomocnictwie z dnia 5 lipca 2023 r. zakres umocowania jako „udział w postępowaniu zawisłym przed Sądem Rejonowym w Człuchowie w sprawie II K 132/23 w charakterze pokrzywdzonego i oskarżyciela posiłkowego” ( bezsporne , ponadto dowód; pełnomocnictwo k. 141 akt II K 132/23). W związku z powyższym nie budzi wątpliwości, że w dniu sporządzenia wezwania do zapłaty z dnia 30 sierpnia 2023 r. nie mógł w imieniu powoda wzywać bezpośrednio pozwanego do zapłaty zadośćuczynienia i odszkodowania, albowiem nie miał do tego umocowania.

Podkreślić należy, ze o dacie początkowej świadczenia odsetkowego przy zasądzeniu zadośćuczynienia decyduje data na jaką ukształtował się stan faktyczny będący podstawą oceny wysokości przedmiotowego świadczenia. Zadośćuczynienie musi zostać określone przez uprawnionego co do wysokości oraz w zakresie terminu jego spełnienia, aby można było ustalić opóźnienie w spełnieniu świadczenia i przyznać z tego tytułu odsetki. Zgodnie z art. 481 § 1 k.c., odsetki ustawowe przysługują uprawnionemu za samo opóźnienie w spełnieniu świadczenia, niezależnie od tego, czy wierzyciel poniósł szkodę i choćby opóźnienie było następstwem okoliczności, za które dłużnik nie ponosi odpowiedzialności. Mają one na celu wyrównanie uszczerbku majątkowego stanowiącego konsekwencję braku możliwości korzystania przez wierzyciela z należnego mu świadczenia pieniężnego od daty, w której dłużnik powinien spełnić to świadczenie stosownie do art. 455 k.c. lub przepisów szczególnych. Zgodnie z art. 455 k.c. opóźnienie w spełnieniu świadczenie zachodzi, gdy dłużnik nie spełnia świadczenia w terminie, a jeżeli termin nie jest oznaczony, gdy nie spełnia świadczenia niezwłocznie po wezwaniu przez wierzyciela.

W orzecznictwie zwraca się także uwagę na to, że konstrukcja prawa do żądania przez wierzyciela odsetek ustawowych od dłużnika za czas opóźnienia jest dostosowana do świadczeń typowo pieniężnych i zakłada, że dłużnik wiedział nie tylko o obowiązku świadczenia na rzecz wierzyciela, ale także znał wysokość świadczenia, które ma spełnić ( wyrok Sądu Najwyższego z dnia 17 czerwca 2010 r. w sprawie III CSK 308/09). Z uwagi na ocenny charakter wysokości zadośćuczynienia dla ustalenia terminu jego wymagalności istotne jest więc, czy dłużnik znał wysokość żądania uprawnionego, a nadto, czy znał lub powinien znać okoliczności decydujące o rozmiarze należnego od niego zadośćuczynienia. O terminie, od którego należy naliczać odsetki ustawowe decyduje także kryterium oczywistości żądania zadośćuczynienia. Jeżeli bowiem w danym przypadku występowanie krzywdy oraz jej rozmiar są ewidentne i nie budzą większych wątpliwości, uzasadnione jest przyjęcie, że odsetki ustawowe powinny być naliczane od dnia wezwania dłużnika do zapłaty takiego zadośćuczynienia, jakie było wówczas uzasadnione okolicznościami konkretnego przypadku. Nie można bowiem usprawiedliwiać opóźnienia w zapłacie pieniężnego zadośćuczynienia przez podmiot do tego zobowiązany w sytuacji, gdy wysokość pieniężnego zadośćuczynienia - ze względu na występujące typowe okoliczności - nie budzi większych wątpliwości w świetle ukształtowanej praktyki orzeczniczej w podobnych sprawach. Nie ma także znaczenia, że ostateczne określenie wysokości zadośćuczynienia leży, w razie sporu między uprawnionym i zobowiązanym, w kompetencji sądu, albowiem możliwość przyznania pokrzywdzonemu odpowiedniej sumy tytułem zadośćuczynienia za krzywdę (art. 445 § 1 i art. 448 k.c.) nie zakłada dowolności ocen sądu, lecz stanowi konsekwencję niewymiernego charakteru okoliczności decydujących o doznaniu krzywdy i jej zakresie. Mimo więc pewnej swobody sądu przy orzekaniu o zadośćuczynieniu, wyrok zasądzający zadośćuczynienie nie ma charakteru konstytutywnego, lecz deklaratywny (wyroki Sądu Najwyższego: z dnia 30 stycznia 2004 r. w sprawie I CK 131/03, z dnia 17 listopada 2006 r. w sprawie V CSK 266/06, z dnia 26 listopada 2009 r. w sprawie III CSK 62/09, z dnia 24 lipca 2014 r. w sprawie II CSK 595/13, z dnia 18 października 2018 roku w sprawie IV CSK 348/17). Poglądu tego nie podważa także to, że do zadośćuczynienia ma zastosowanie art. 363 § 2 k.c. (wyrok Sądu Najwyższego z dnia 22 maja 1990 r. w sprawie II CR 225/90), stosownie do którego jeżeli naprawienie szkody ma nastąpić w pieniądzu, wysokość odszkodowania powinna być ustalona według cen z daty ustalenia odszkodowania, chyba że szczególne okoliczności wymagają przyjęcia za podstawę cen istniejących w innej chwili.

Roszczenie zgłoszone wobec pozwanego dochodzone w niniejszej sprawie właśnie ze względu na występujące typowe okoliczności nie może być oceniane jako budzące większe wątpliwości w świetle wskazanych zasad, tym bardziej że sytuacja powoda była znana pozwanemu już w okresie zgłoszonych roszczeń. W związku z czym Sąd zasądził odsetki od dnia wniesienia pozwu, w którym to strona powodowa dookreśliła swoje żądania.

W zakresie zarzutów dotyczących niedochodzenia przez powoda roszczeń z tytułu zadośćuczynienia od ubezpieczyciela odpowiedzialności cywilnej pozwanego wskazać należy, że dochodzenie tego roszczenia bezpośrednio od ubezpieczyciela jest jedynie uprawnieniem powoda. Nie ogranicza to jednak jego prawa do dochodzenia należności z tego tytułu bezpośrednio od sprawcy szkody, a w niniejszym postępowaniu - wobec wyboru powoda – Sąd oceniał obowiązek świadczenia przez pozwanego.

W tej sytuacji Sąd uznał, że zaistniały okoliczności uzasadniające obciążenie pozwanego kosztami procesu poniesionych przez powoda jako koszty celowego dochodzenie prawa (art. 98 k.p.c.) w łącznej wysokości 10.261,00 zł, przy czym orzeczono o odsetkach ustawowych za opóźnienie w spełnieniu świadczenia z tytułu kosztów procesu na podstawie art. 98 § 1 ¹ k.p.c.