Portal Orzeczeń Sądów Powszechnych

UZASADNIENIE

Wnioskodawca T. W. wniósł o dokonanie podziału majątku wspólnego wnioskodawcy i uczestniczki A. S.. Wniósł o ustalenie że w skład majątku wspólnego wnioskodawcy i uczestniczki postępowania wchodzą:

-środki finansowe zdeponowane na koncie bankowym uczestniczki postępowania pochodzące ze sprzedaży domu położonego w L. przy ul. (...), który został sprzedany przez uczestniczkę postępowania przed datą ustania małżeństwa stron za kwotę 560.000 z. oraz środki finansowe zdeponowane na koncie uczestniczki postępowania w kwocie 3000 zł., a pochodzące ze wspólnego konta byłych małżonków,

- samochód osobowy marki R. (...) o nr rej. (...) o wartości szacunkowej około 10.000 zł.,

- wełna mineralna do ocieplenia dachu pozostała ze sprzedaży domu o wartości szacunkowej 4.000 zł.,

- drewno kominkowe pozostałe po sprzedaży domu o wartości szacunkowej 2.000 zł.

Wnioskodawca wniósł o ustalenie, że udziały w majątku wspólnym stron są równe, dokonanie podziału majątku wspólnego stron przez przyznanie przedmiotów wymienionych powyżej na własność uczestniczki postępowania z obowiązkiem spłaty połowy ich wartości na rzecz wnioskodawcy. Wnioskodawca wniósł o zasądzenie od uczestniczki postępowania na jego rzecz kwoty 213.355 zł. tytułem wyrównania wartości udziału w majątku wspólnym w terminie miesiąca od daty uprawomocnienia się orzeczenia w niniejszej sprawie wraz z odsetkami w razie zwłoki w płatności oraz zasądzenie od uczestniczki postępowania kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych.

W uzasadnieniu wnioskodawca wskazał, iż małżeństwo stron zostało rozwiązane przez rozwód wyrokiem Sądu Okręgowego w Gdańsku z dnia 27 stycznia 2015 r. Małżonkowie wspólnie wybudowali dom w miejscowości L. na nieruchomości stanowiącej odrębną własność uczestniczki postępowania A. S.. Strony wspólnie zaciągnęły kredyt na budowę domu, który następnie wspólnie spłacały. Wnioskodawca osobiście pracował przy budowie domu. Strony wskazały, iż chcą polubownie dokonać podziału majątku wspólnego w tren sposób, że podzielą między siebie pieniądze uzyskane po sprzedaży domu po połowie po odliczeniu wartości działki. Uczestniczka samodzielnie zbyła nieruchomość za cenę 560.000 zł. i odmówiła spłaty wartości wnioskodawcy w majątku dorobkowym małżonków. Wnioskodawca wielokrotnie wzywał uczestniczkę do dobrowolnego rozliczenia się z wnioskodawcą.

Wnioskodawca wyliczył spłatę na kwotę 213.355 zł., na którą składa się suma uzyskana ze sprzedaży domu, wartość nakładu pracy osobistej wnioskodawcy przy budowie domu, wartość samochodu, wartość zlikwidowanej książeczki mieszkaniowej wnioskodawcy, darowizna finansowa rodziców, wnioskodawcy oraz wartość niespożytkowanej przez sprzedażą domu wełny mineralnej i drewna kominkowego. Wnioskodawca wskazał, iż wartość spłaty na jego rzecz sumy uzyskanej ze sprzedaży domu przez uczestniczkę postępowania na kwotę 145.855 zł., którą wyliczył w ten sposób, że od kwoty uzyskanej ze sprzedaży domu 560.000 zł. odjął kwotę spłaty wspólnie zaciągniętego kredytu w kwocie 174.850 zł. i wartości gruntu w kwocie 93.440 zł. Wnioskodawca dla wyliczenia wartości gruntu przyjął cenę 80 zł. za metr kwadratowy.

Wnioskodawca wniósł o zwrot darowizny uczynionej przez rodziców wnioskodawcy do majątku osobistego wnioskodawcy w kwocie 18.000 zł. przeznaczonej na budowę domu w L.. Nadto wniósł o rozliczenie nakładu jego pracy osobistej przy budowie domu, którą wycenił na kwotę 30.000 zł. Kwotę tę ustalił w oparciu o cenę roboczogodziny stosując stawkę minimalną 8 zł. za jedną roboczogodzinę pracy.

Wnioskodawca podnosił także, iż domaga się rozliczenia wartości książeczki mieszkaniowej w (...) w kwocie około 10.000 zł., która stanowiła majątek osobisty wnioskodawcy a suma po jej likwidacji została poznaczona na budowę wspólnego domu byłych małżonków.

W odpowiedzi na wniosek uczestniczka postępowania wskazała, iż wnosi o ustalenie, że w skład majątku wspólnego małżonków wchodzi samochód osobowy marki R. (...) rok prod. 2002 o nr rej. (...) o wartości 10.000 zł. Nadto wniosła o oddalenie wniosku o ustalenie, iż w skład majątku wchodzą środki finansowe zdeponowane na koncie bankowym uczestniczki postępowania pochodzące ze sprzedaży domu położonego w L. przy ul. (...) w kwocie 560.000 z. oraz środki finansowe zdeponowane na koncie uczestniczki postępowania w kwocie 3.000 zł., a pochodzące ze wspólnego konta byłych małżonków, wełna mineralna o wartości 4.000 zł. i drewno kominkowe o wartości szacunkowej 2.000 zł. Ustalenie, że udziały stron postępowania w majątku wspólnym są równe. Uczestniczka wniosła o ustalenie, że w czasie trwania małżeństwa strony dokonały wspólnie nakładów na majątek osobisty wnioskodawczyni w postaci:

- spłat kredytu hipotecznego wraz z odsetkami zaciągniętego w 2005 r. w Banku (...) S.A. na podstawie umowy o numerze (...) w łącznej kwocie 18.347,11 zł.,

- spłat części kredytu hipotecznego wraz z odsetkami udzielonego w dniu 11 grudnia 2007 r. w wysokości 63.526,63 CHF przez Banku (...) S.A. w ramach umowy kredytowej o numerze (...) w łącznej kwocie 65.163,03 zł. i uznanie ich za rozliczone pomiędzy stronami w związku z wpłatą uczestniczki kwoty 41.755,07 zł. Ustalenie, że uczestniczka poniosła nakład z majątku osobistego na majątek wspólny w postaci opłat i napraw na samochód osobowy opisany w pkt. 1 wniosku i zasądzenie od wnioskodawcy na rzecz uczestniczki postępowania ½ poniesionych wydatków. Uczestniczka wnosiła o ustalenie, że wnioskodawcą dokonał nakładu na majątek osobisty uczestniczki tytułem prac pomocniczych na budowie domu w kwocie 10.000 zł. oraz oddalenie wniosku o ustalenie, że wnioskodawca dokonał nakładu z majątku osobistego tytułem zlikwidowanej książeczki mieszkaniowej na majątek osobisty uczestniczki w kwocie 10.361,78 zł.

Uczestniczka wniosła o dokonanie podziału majątku wspólnego poprzez zniesienie współwłasności i przyznanie samochodu opisanego we wniosku na wyłączną własność wnioskodawcy, zasądzenie od uczestniczki postępowania na rzecz wnioskodawcy kwoty 4.071,33 zł. tytułem rozliczenia pomiędzy stronami, zasądzenie od wnioskodawcy na rzecz uczestniczki postępowania kwoty 393 zł., która tak jak kwota 3.000 zł. stanowiła resztę ceny ze sprzedaży którą to kwotę wnioskodawca wypłacił sam bez porozumienia z uczestniczką i przeznaczył na własne potrzeby. Uczestniczka wniosła o obciążenie obu stron kosztami postępowania.

W piśmie z dnia 21 marca 2016 r. wnioskodawca wskazał, iż podtrzymuje dotychczasowe stanowisko w sprawie i wniósł o uwzględnienie wniosku stron o ustalenie, że w skład majątku wspólnego stron wchodzi samochód osobowy R. (...) rok prod. 2002 o nr rej. (...) o wartości 10.000 zł. oraz o nieuwzględnienie wniosku uczestniczki o ustalenie, że poniosła nakłady na wspólny majątek stron – samochód osobowy i zasądzenia ½ tych nakładów od wnioskodawcy. Wnioskodawca wniósł także o oddalenie wniosku uczestniczki o ustalenie, że wnioskodawca dokonał nakładów na majątek osobisty uczestniczki w kwocie 10.000 zł., bowiem nakład pracy własnej wnioskodawcy wynosił 30.000 zł. Jednocześnie wnioskodawca wnosił o uwzględnienie nakładu z jego majątku osobistego na majątek osobisty uczestniczki w kwocie 10.361,78 zł. z tytułu zlikwidowanej książeczki mieszkaniowej.

W piśmie z dnia 8 lutego 2016 r. wnioskodawca wniósł o ustalenie równych udziałów stron, ustalenie że w skład majątku wspólnego stron wchodzą środki zdeponowane na koncie uczestniczki, a pochodzące ze sprzedaży domu oraz kwota 3.000 zł. zdeponowana na koncie uczestniczki, pochodząca ze wspólnego kontra stron. Wnioskodawca wniósł nadto o ustalenie, że w skład majątku wspólnego stron wchodzi: samochód osobowy R. (...) rok prod. 2002 o nr rej. (...) o wartości równej cenie uzyskanej z jego sprzedaży, wełna mineralna o wartości 4.000 zł., drewno kominkowe pozostałe po sprzedaży domu o wartości 2.000 zł. Wnioskodawca wnosił o ustalenie, że dokonał nakładu na majątek uczestniczki w postaci pracy własnej przy budowie domu na kwotę 30.000 zł., kwoty 10.000 zł. ze zlikwidowanej książeczki mieszkaniowej oraz kwoty 18.000 zł. z tytułu darowizny poczynionej do majątku osobistego wnioskodawcy przez jego rodziców. Wnioskodawca żądał zasądzenia od uczestniczki na jego rzecz kwoty 213.355 zł. tytułem jego spłaty w majątku wspólnym stron oraz zasądzenia kosztów procesu od uczestniczki na rzecz wnioskodawcy.

Uczestniczka postępowania wniosła o wydanie przez Sąd postanowienia wstępnego określającego zasadę ustalenia wartości nakładów z majątku wspólnego stron na majątek osobisty uczestniczki w postaci środków finansowych przeznaczonych na spłatę kredytu zaciągniętego w związku z budową na nieruchomości stanowiącej własność uczestniczki postępowania. Ustalenia, że udziały stron postępowania w majątku wspólnym są równe. Uczestniczka wniosła o ustalenie, że w czasie trwania małżeństwa strony dokonały wspólnie nakładów na majątek osobisty wnioskodawczyni w postaci:

- spłat kredytu hipotecznego wraz z odsetkami zaciągniętego w 2005 r. w Banku (...) S.A. na podstawie umowy o numerze (...) w łącznej kwocie 18.347,11 zł.,

- spłat części kredytu hipotecznego wraz z odsetkami udzielonego w dniu 11 grudnia 2007 r. w wysokości 63.526,63 CHF przez Banku (...) S.A. w ramach umowy kredytowej o numerze (...) w łącznej kwocie 65.163,03 zł. i uznanie ich za rozliczone pomiędzy stronami w związku z wpłatą uczestniczki kwoty 41.755,07 zł.

Uczestniczka wskazała, że nie kwestionuje faktu wykonania przez wnioskodawcę prac na budowie domu oraz zakresu wykonanych prac, jednakże wskazała, iż domagając się podziału majątku wspólnego poprzez spłatę odnosząca się do wartości domu, a nie fizycznie uiszczonych na poczet spłaty kredytu środków pieniężnych przy jednoczesnym rozliczeniu nakładów wnioskodawcy we wskazanych kwotach wnioskodawca dwukrotnie rozlicza swoją pracę. Cena uzyskana z nieruchomości związana jest ze stanem domu i nieruchomości chwili sprzedaży i pracami w nim wykonanymi. Uczestniczka postępowania zakwestionowała przeznaczenie środków pochodzących z darowizny rodziców i książeczki mieszkaniowej na budowę domu, jednocześnie wskazała, że darowizna nastąpiła do majątku wspólnego. W ocenie uczestniczki aktualna wartość działki stanowiącej majątek osobisty uczestniczki wynosi 128.480 zł. Uczestniczka kwestionowała, że na datę ustania wspólności majątkowej małżeńskiej do majątku wspólnego wchodziły wełna mineralna i drewno kominkowe. Uczestniczka domagała się rozliczenia nakładów koniecznych na samochód osobowy.

Na rozprawie w dniu 10 marca 2017 r. uczestniczka wskazała, iż zmieniła stanowisko, co do roszczenia rozliczenia pracy własnej wnioskodawcy, chęć rozliczenia wynikała z gotowości i dobrej woli, jednakże uczestniczka nie znajduje uzasadnienia dla rozliczenia tego typu nakładów, które są osobistymi świadczeniami. Każdy z małżonków na gruncie prawa rodzinnego ma określone obowiązki. Uczestniczka zakwestionowała takie nakłady zarówno, co do zasady jak i co do wysokości.

Na rozprawie w dniu 7 kwietnia 2017 r. (k. 260 -260v) strony zgodnie wskazały, że wartość domu z czasu jego budowy i wartość poczynionych nakładów stanowi kwota 560.000 zł. pomniejszona o wartość działki. W ocenie stron taką wartość domu należy przyjąć na czas orzekania, bowiem wartości nieruchomości nie uległy znacznej zmianie.

Postanowieniem z dnia 27 września 2016 r. Sąd Rejonowy w Tczewie odrzucił wniosek uczestniczki postępowania o wydanie postanowienia wstępnego.

Postanowieniem z dnia 26 maja 2017 r. Sąd dopuścił dowód z opinii biegłego sądowego do spraw wyceny nieruchomości na okoliczność ustalenia wartości rynkowej nieruchomości położonej w L. przy ul. (...) stanowiącej działkę nr (...) obszaru 0,1168 ha dla której Sąd Rejonowy w Tczewie prowadzi księgę wieczystą Kw nr (...) według aktualnych cen rynkowych, przy przyjęciu założenia, że działka ta nie jest zabudowana, nie jest uzbrojona i stanowi działkę budowlaną.

Postanowieniem z dnia 4 października 2017 r. Sąd dopuścił dowód z opinii biegłego sądowego do spraw budownictwa – kosztorysowania robót budowlanych na okoliczność ustalenia wartości prac wymienionych przez wnioskodawcę w wykazie prac (k. 10 – 11 akt) przy założeniu, że prace te wykonywał samodzielnie (jako wykonawca robót) oraz przy założeniu, że prace te wykonywał jedynie jako pomocnik (osoba wykonująca polecenia rzeczywistego wykonawcy).

S ąd ustalił następujący stan faktyczny:

W dniu 21 lipca 2000 r. A. S. nabyła nieruchomość położoną w L., obejmującą działkę (...) obszaru 0,1168 ha.

/dow ód: akt notarialny Rep. A nr (...)/.

Wnioskodawca T. W. posiadał książeczkę mieszkaniową, która została zlikwidowana w 2003r., wnioskodawcy wypłacono z tego tytułu kwotę 10.361,78 zł. Środki z książeczki mieszkaniowej zostały wydatkowane na bieżące wydatki.

/dowód: zaświadczenie i bankowa nota obciążeniowa – k. 72 akt; zeznania świadka O. W. – k. 84- 84v – 01:04:27 – 01:25:31;/.

Strony rozpoczęły budowę domu na gruncie będącym własnością uczestniczki w roku 2002. Na budowę domu strony przeznaczyły część kwoty otrzymanej jako prezent weselny w kwocie 11.000 zł. Dom był budowany metodą gospodarczą przy pomocy kilku wyspecjalizowanych firm. Strony uczestniczyły w budowie i wykończeniu domu. Wnioskodawca wykonywał wiele prac wspólnie z ojcem uczestniczki oraz innymi osobami, między innymi swoim kuzynem. Wnioskodawca zajmował się rozładunkiem materiałów budowlanych, kopał pod ławy fundamentowe, zazbrajał posadzkę w dwóch – trzech pokojach, robił ściankę pod więźbę, deskował i papował dach, rozstawiał rusztowanie, dokonywał nasadzeń, pielęgnował i sadził rośliny. Stawiał wiatę na drewno wraz z ojcem uczestniczki. Z ojcem uczestniczki wnioskodawca rozkładał instalację grzewczą. Wnioskodawca wykonał podkład pod elewację, wykonał czapę na komin. Wnioskodawca wykonał projekt wsadu kominkowego i jego część wykonał osobiście, wykonał obudowę kominka ze stelażu oraz płyty gipsowej, a także wmontował wkład kominkowy. Wnioskodawca otynkował tynkiem ozdobnym wiatrołap, a nadto tynk ozdobny położył na opasce dookoła domu. Wnioskodawca wykonał ogrodzenie – częściowo wykonał wykopy, wmurował słupki oraz zamocował siatkę. Wnioskodawca wykonał drenaż wokół fundamentów, wykonał z pomocą ojca i innej osoby kostkę wokół domu. Wnioskodawca z pomocą pracownika ocieplił dom styropianem i zagruntował go, przed tynkowaniem domu zabezpieczył drzwi, okna, rozłożył rusztowanie. Wnioskodawca wymienił kilka kafli na schodach budynku i dwie na tarasie, przygotował miejsce parkingowe, w tym celu wykonał wykop, wysypał go żwirem oraz położył warstwę suchego betonu. Malował dwukrotnie posadzkę betonową na strychu.

Wiele prac wnioskodawca wykonywał samodzielnie w szczególności prace wykończeniowe, wymagające mniejszej znajomości technik budowlanych takich jak choćby malowanie ścian, położenie paneli. Przy położeniu paneli pomagał wnioskodawcy ojciec uczestniczki, listwy przypodłogowe wnioskodawca wykonał samodzielnie. Wnioskodawca cekolował sufit, ściany łazienki i pomieszczenie gospodarcze. Nadto wyrównał teren działki. Z pomocą ojca uczestniczki wybudował wiatę. Cześć prac wykończeniowych wykonał z pomocą uczestniczki postępowania, jak choćby tapetowanie.

Strony otrzymały od rodziców wnioskodawcy kwotę 18.000 zł. na budowę domu. Pieniądze zostały wykorzystane przez strony między innymi na bieżące wydatki i częściowo na zakup materiałów budowalnych. Strony korzystały z pomocy rodziców obojga stron, rodzice wnioskodawcy opiekowali się wnukiem, w okresie, kiedy wnioskodawca nie posiadał zatrudnienia, zapraszali syna i synową na obiady. W trakcie budowy domu strony przez okres ponad dwóch lat zamieszkiwały w mieszkaniu w domu rodziców uczestniczki postępowania, z tego tytułu strony nie ponosiły kosztów najmu. Rodzice uczestniczki postępowania wspierali strony finansowo darując różne kwoty w trakcie trwania budowy domu. Ojciec uczestniczki pomagał w budowie domu, organizował pracę, nadzorował ją.

/dow ód: zeznania wnioskodawcy w charakterze strony – k. 82- 83- 00:05:54- 00:37:00, 219- 221 – 00:01:53 – 01:24:06; zeznania uczestniczki w charakterze strony –k. 83- 84 – 00:37:03 – 01:01: (...)-242 - 00:05:36 – 00:57:30; zeznania świadka O. W. – k. 84- 84v – 01:04:27 – 01:25:31; zeznania świadka K. W. –k. 157v-158; zeznania świadka F. R. – k. 157v – 158; zeznania świadka Ł. W. – k. 158- 158v/.

Od dnia 1 kwietnia 2001 r. do dnia 30 czerwca 2001 r. wnioskodawca T. W. był zatrudniony w wymiarze 10/18 godz. tyg. w Centrum (...) w T.. W okresie od dnia 2 kwietnia 2001 r. do dnia 22 czerwca 2001 r. wnioskodawca był zatrudniony w pełnym wymiarze godzin w Zespole Szkół Zawodowych w T.. W okresie od dnia 18 kwietnia 2002 r. do dnia 17 lipca 2002 r. wnioskodawca był zatrudniony w (...) sp. z o.o. z siedzibą w P. w wymiarze ½ etatu. Dalszy okres zatrudnienia u tego pracodawcy w wymiarze ½ etatu miał miejsce w dniach 18 lipca 2002 r. do dnia 24 stycznia 2003 r. W okresie od dnia 10 września 2002 r. do dnia 31 sierpnia 2004 r. wnioskodawca był zatrudniony w pełnym wymiarze etatu w Gimnazjum Publicznym w M..

W 2005 r. wnioskodawca T. W. ukończył trzy semestralne studia podyplomowe w zakresie nauczania (...) społecznej i resocjalizacji. W 2006 r. wnioskodawca T. W. ukończył trzy semestralne studia podyplomowe w zakresie nauczania biologii w gimnazjach i szkołach ponadgimnazjalnych.

/dow ód: świadectwo pracy – k. 125, 126, 128, 129, 130, świadectwo ukończenia studiów – k. 131, 132/.

W dniu 18 kwietnia 2005 r. uruchomiony został kredyt nr 203- (...). Z tytułu zaciągniętego kredytu strony dokonały spłat w kwocie 18.347,11 zł.

Strony w okresie od 1 stycznia 2012 r. do dnia 21 maja 2014 r. dokonały spłat z tytułu kredytu zaciągniętego w dniu 11 grudnia 2007 r. w Banku (...) w łącznej kwocie 65.163,03 zł. Do dnia ustania wspólności majątkowej małżeńskiej strony wspólnie dokonywały spłat rat kredytu.

/dow ód: wyciąg –k. 39- 71; zaświadczenie z dnia 27 maja 2014 r. – k. 30, 33 akt, wyciągi karta 31-32, 34-36; pismo k. 249; historia operacji – k. 250 - 257/.

Wyrokiem z dnia 27 stycznia 2015 r. Sąd Okręgowy w Gdańsku rozwiązał przez rozwód z wyłącznej winy powoda T. W. związek małżeński zawarty w dniu 5 stycznia 2001 r. zapisany w Urzędzie S.. Orzeczenie uprawomocniło się z dniem 17 marca 2015 r.

/dow ód: odpis wyroku S ądu Okręgowego w G. z dnia 27 stycznia 2015 r. – k. 227- 227v/.

Uczestniczka A. S. zawarła umowę ubezpieczenia OC pojazdu R. (...) o nr rej. (...) za okres od dnia 1 września 2015 r. do dnia 1 września 2016 r. Z tego tytułu uczestnika poniosła koszt ubezpieczenia w kwocie 480,84 zł. Uczestniczka w dniu 4 września 2015 r. poniosła koszty przeglądu technicznego pojazdu w kwocie 98 zł. Uczestniczka poniosła koszty naprawy pojazdu w kwocie łącznej 1.334 zł.

/dow ód: potwierdzenie zawarcia umowy ubezpieczenia –k. 73; paragon –k. 74; zaświadczenie o przeprowadzeniu badania technicznego – k. 75; paragon – k. 76; faktura VAT nr (...) -k. 77; faktura VAT nr (...) – k. 78/.

Dnia 25 sierpnia 2014 r. wnioskodawca dokonał wypłaty z rachunku w Banku (...) kwoty 393,19 zł.

/dow ód: potwierdzenie wykonania operacji – k. 79/.

Wnioskodawca wyprowadził się z domu we wrześniu 2013 r. Uczestniczka dokonała sprzedaży wełny mineralnej pozostałej po budowie domu za kwotę 200 zł. i przeznaczyła ją na utrzymanie domu, nadto po wyprowadzce wnioskodawcy uczestniczka postępowania ogrzewała dom drewnem kominkowym.

/dow ód: zeznania uczestniczki w charakterze strony –k. 83- 84 – 00:37:03 – 01:01: (...)-242 - 00:05:36 – 00:57:30/.

Dnia 16 maja 2014 r. uczestniczka postępowania dokonała sprzedaży domu za kwotę 560.000 zł. Z części uzyskanej kwoty uczestniczka dokonała spłaty kredytu w kwocie 174.850 zł. W maju 2016 r. wnioskodawca otrzymał w ramach wzajemnych rozliczeń majątkowo - małżeńskich od uczestniczki kwotę 41.755,05 zł. Z pozostałej na koncie kwoty 3.393,19 zł. uczestniczka postpowania dokonała wypłaty kwoty 3.000 zł., którą uczestniczka wydatkowała na cele mieszkaniowe swoje i syna.

/okoliczno ści niesporne, dowód: akt notarialny Rep. A nr (...) - k. 98 – 102; zeznania uczestniczki w charakterze strony –k. 83- 84 – 00:37:03 – 01:01: (...)-242 - 00:05:36 – 00:57:30/.

Pismem z dnia z dnia 23 lutego 2015r. wnioskodawca wezwał uczestniczkę do rozliczenia i zapłaty na jego rzecz kwoty 152.355 zł.

/dow ód: pismo z dnia 23 lutego 2015 r. – k. 9 akt/.

Wartość rynkowa nieruchomości położonej w L. przy ul. (...) stanowiącej działkę nr (...) obszaru 0.1168 ha dla której Sąd Rejonowy w Tczewie prowadzi księgę wieczystą Kw nr (...) według aktualnych cen rynkowych przy przyjęciu założenia, że działka ta nie jest zabudowana, nie jest uzbrojona i stanowi działkę budowlaną stanowi 111.000 zł.

/dow ód: opinia biegłej sądowej M. C. z dnia 24 lipca 2017 r. – k. 287 – 298/.

Wartość prac wykonanych przez wnioskodawcę przy założeniu, że prace wykonywał samodzielnie wynosi kwotę 19.197,60 zł., przy założeniu że prace te wykonywał wspólnie z drugą osobą kwotę 9.598,80 zł.

/dow ód: opinia biegłego sądowego T. R. – k. 324-337; uzupełniająca ustna opinia biegłego sądowego T. R. – k. 384-385/.

W dniu 2 stycznia 2017 r. strony dokonały sprzedaży samochodu R. (...) rok prod. 2002 o nr rej. (...) za kwotę 4.900 zł. Nabywca uiścił cenę po ½ części dla każdej ze stron.

/dow ód: umowa sprzedaży samochodu –k. 246 akt, oświadczenie stron – k. 260 akt/.

S ąd zważył, co następuje:

Powyższy stan faktyczny Sąd ustalił na podstawie kserokopii dokumentów zgromadzonych w aktach sprawy, które to Sąd uznał za wiarygodne bowiem strony nie kwestionowały ich prawdziwości.

Sąd I instancji uznał za wiarygodne w całości zeznania świadków R. S., K. W., F. R., Ł. W. zeznania te zasługiwały na wiarę bowiem były one spójne, logiczne, znajdowały potwierdzenie w zgromadzonym materiale dowodowym, korelowały ze sobą. Uczestniczka postępowania nie przeczyła, że wnioskodawca wykonywał określone prace przy budowie domu, świadkowie zgodnie wskazali, jak wyglądała budowa domu stron. Potwierdzono, iż budowę prowadzono w systemie gospodarczym, jedynie częściowo korzystając z usług firm.

Sąd nie odmówił także wiarygodności zeznaniom uczestniczki postępowania złożonym w charakterze strony, zeznania te znajdowały potwierdzenie w pozostałym materiale dowodowym, przedłożonych dokumentach oraz zeznaniach świadków.

Sąd jedynie częściowo dał wiarę zeznaniom świadka O. W., w zakresie, w jakim świadek wskazał, iż darowizna została uczyniona do majątku osobistego wnioskodawcy. Świadek wskazał, iż darowizny dokonano w mieszkaniu – w domu teściów wnioskodawcy, świadek przekazał pieniądze na ręce syna. Jednakże należy mieć na uwadze kontekst sytuacyjny, w jakim pieniądze te zostały przekazane, pieniądze przekazano w domu rodziców uczestniczki, jak wskazał świadek z przeznaczeniem na budowę domu, w obecności samej uczestniczki. Doświadczenie życiowe nakazuje przyjąć, że pieniądze zostały przekazane obu małżonkom, skoro oboje mieli określone plany budowy domu, co potwierdziły zeznania świadka R. S. i uczestniczki. Nie sposób uznać, że rodzice dokonując darowizny z przeznaczeniem na konkretny cel wspólną budowę domu stron wskazali, iż darują te pieniądze do majątku osobistego wnioskodawcy. Z tych przyczyn, w tym zakresie – dotyczącym udzielenia darowizny Sąd nie dał wiary zeznaniom wnioskodawcy złożonym w charakterze strony. Sąd nie dał również wiary zeznaniom wnioskodawcy złożonym w charakterze strony, a dotyczącym przeznaczenia sumy, pochodzącej ze zlikwidowanej książeczki mieszkaniowej, która w całości miała zostać przeznaczona na budowę domu. Wskazać należy, iż wnioskodawca sam nie potrafił wskazać, jakie materiały budowlane zostały zakupione z tej kwoty, na poparcie swoich twierdzeń nie zaproponował żadnych obiektywnych dowodów poza własnymi twierdzeniami.

Ustaleń stanu faktycznego Sąd dokonał także w oparciu o sporządzoną przez biegłego sądowego do spraw szacowania nieruchomości M. C. opinię pisemną z dnia 24 lipca 2017 r. Wskazać należy, iż opinia ta nie była kwestionowana przez żadną ze stron.

Sąd uznał także za wiarygodną opinię biegłego z zakresu budownictwa i robót budowlanych T. R.. Podkreślenia wymaga, że opinia biegłego podlega – jak inne dowody – ocenie według art. 233 § 1 k.p.c. lecz co odróżnia ją pod tym względem, to szczególne dla tego dowodu kryteria oceny, które stanowią: poziom wiedzy biegłego, podstawy teoretyczne opinii, sposób motywowania sformułowanego w niej stanowiska oraz stopień stanowczości wyrażonych w niej ocen, a także zgodność z zasadami logiki i wiedzy powszechnej (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 15 listopada 2002 r. , sygn. akt V CKN 1354/00, LEX 77046). Szczególne znaczenie dla tej oceny ma kryterium wiedzy biegłego. Sporządzoną przez biegłego opinię Sąd uznał za wiarygodną, została ona bowiem sporządzona przez specjalistę w swojej dziedzinie, a także w sposób logiczny i wyczerpujący realizuje postawione jej autorowi tezy dowodowe oraz zawiera należycie uzasadnione wnioski. Wymaga podkreślenia, iż wszelkie wątpliwości biegły szczegółowo omówił w opinii uzupełniającej, biegły odniósł się do zarzutów podnoszonych przez strony. Biegły wskazał, iż zastosował stawkę 8 zł, bowiem taką stawkę zastosował wnioskodawca we wniosku. W ocenie Sądu takie założenie przy wykonaniu opinii było prawidłowe, skoro sam wnioskodawca taką kwotę wskazał we wniosku. Biegły sprawdził charakter prac na podstawie projektu budowalnego, znał dokładne wymiary domu, z tych przyczyn dla wykonania opinii w ocenie biegłego nie było konieczne dokonanie oględzin nieruchomości. Dom na chwilę wykonania opinii nie jest tożsamy z tym, który był na datę ustania wspólności majątkowej małżeńskiej, stąd dokonanie jego oględzin dla wydania opinii nie było potrzebne. Biegły odniósł się także do określonych pozycji kwestionowanych przez strony i wskazał, iż obliczenie kosztów tych prac odbyło się za pomocą specjalistycznego programu, w którym biegły wyszukał określone pozycje, wskazał określone parametry wielkościowe i ilościowe i uzyskał w ten sposób koszt robocizny danej pozycji. Biegły w sposób szczegółowy odniósł się do zarzutów stron, wobec czego Sąd uznał jego opinię za wiarygodną, choć miała ona drugorzędne znaczenie dla rozstrzygnięcia sprawy, o czym będzie mowa poniżej.

Zgodnie z art. 567 § 1 k.p.c. w postępowaniu o podział majątku wspólnego po ustaniu wspólności majątkowej między małżonkami sąd rozstrzyga także o żądaniu ustalenia nierównych udziałów małżonków w majątku wspólnym oraz o tym, jakie wydatki, nakłady i inne świadczenia z majątku wspólnego na rzecz majątku osobistego lub odwrotnie podlegają zwrotowi. W razie sporu co do ustalenia nierównych udziałów w majątku wspólnym sąd może w tym przedmiocie orzec postanowieniem wstępnym (§ 2). Do postępowania o podział majątku wspólnego po ustaniu wspólności majątkowej między małżonkami, a zwłaszcza do odrębnego postępowania w sprawach wymienionych w paragrafie pierwszym stosuje się odpowiednio przepisy o dziale spadku (§ 3). W myśl art. 684 k.p.c. w zw. z art. 567 § 3 k.p.c. skład i wartość majątku podlegającego podziałowi ustala Sąd.

W tym miejscu należy wskazać, iż Sąd odrzucił wniosek uczestniczki postępowania o wydanie postanowienia wstępnego określającego zasadę ustalenia wartości nakładów z majątku wspólnego stron na majątek osobisty uczestniczki w postaci środków finansowych przeznaczonych na spłatę kredytu zaciągniętego w związku z budową na nieruchomości stanowiącej własność uczestniczki postępowania.

Postanowienia wstępne może wydać Sąd w razie sporu co do ustalenia nierównych udziałów w majątku wspólnym (art. 567 § 2 k.p.c.), dotyczące sporu o prawo własności (art. 618 k.p.c.), tego czy dany przedmiot wchodzi w skład majątku wspólnego (art. 685 k.p.c.). Orzeczenie te rozstrzygają samodzielnie zagadnienia sporne, mające prejudycjalne znaczenie dla sprawy głównej, bez odsyłania stron na drogę procesu. W ocenie Sądu charakteru takiego nie miałoby orzeczenie określającego zasadę ustalenia wartości nakładów z majątku wspólnego stron na majątek osobisty uczestniczki, stąd tez wydanie orzeczenia w tej kwestii nie było dopuszczalne.

W niniejszej sprawie znajdowały zastosowanie przepisy Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego dotyczące składu majątku wspólnego i majątku osobistego Zgodnie z art.31 § 1 k.r.o. z chwilą zawarcia małżeństwa powstaje między małżonkami z mocy ustawy wspólność majątkowa (wspólność ustawowa) obejmująca przedmioty majątkowe nabyte w czasie jej trwania przez oboje małżonków lub przez jednego z nich (majątek wspólny). Przedmioty majątkowe nieobjęte wspólnością ustawową należą do majątku osobistego każdego z małżonków. W świetle § 2 art.31 k.r.o. , do majątku wspólnego należą w szczególności: pobrane wynagrodzenie za pracę i dochody z innej działalności zarobkowej każdego z małżonków, dochody z majątku wspólnego, jak również z majątku osobistego każdego z małżonków, środki zgromadzone na rachunku otwartego lub pracowniczego funduszu emerytalnego każdego z małżonków, kwoty składek zewidencjonowanych na subkoncie, o którym mowa w art. 40a ustawy z dnia 13 października 1998 roku o systemie ubezpieczeń społecznych . Natomiast, jak wynika z art. 33 k.r.o. , do majątku osobistego każdego z małżonków należą przedmioty i prawa enumeratywnie w nim wymienione. Rozwiązanie małżeństwa przez rozwód, zawarcie umowy o rozdzielności majątkowej małżeńskiej skutkuje ustaniem wspólności majątkowej. Od tej chwili do majątku, który był objęty wspólnością ustawową, zgodnie z art.46 k.r.o. , stanowiącym, że w sprawach nieunormowanych w artykułach poprzedzających od chwili ustania wspólności ustawowej do majątku, który był nią objęty, jak również do podziału tego majątku, stosuje się odpowiednio przepisy o wspólności majątku spadkowego i o dziale spadku.

Stosownie do treści art. 43 k.r.o. oboje małżonkowie mają równe udziały w majątku wspólnym, strony nie kwestionowały tego, że ich udziały w majątku wspólnym są równe.

Jak wynika z powołanych powyżej przepisów normujących postępowanie o podział majątku wspólnego, w postępowaniu tym Sąd w pierwszej kolejności ustala skład i wartość majątku wspólnego. W tym zakresie, Sąd zobligowany jest do działania z urzędu. Zgodnie z ogólnie przyjętą zasadą Sąd ustalił skład i stan majątku wspólnego na dzień ustania wspólności ustawowej małżeńskiej, zaś według cen obowiązujących w chwili orzekania (por. uchwała pełnego składu Izby Cywilnej Sądu Najwyższego z dnia 15 grudnia 1969 roku, III CZP 12/69, OSNCP 1970, poz.39). Wartość przedmiotu zniesienia współwłasności ustala się na poziomie cen rynkowych (por. orzeczenie Sądu Najwyższego z dnia 30 grudnia 1975 roku, III CRN 349/75). Dopuszczalne jest przy tym oparcie się na zgodnych oświadczeniach uczestników w zakresie wartości składników majątku, jeśli nie budzą one wątpliwości co zgodności z rzeczywistym stanem rzeczy (zob. postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 29 listopada 2001 roku, V CKN 482/00, opubl. Lex 52640).

W doktrynie i orzecznictwie ugruntowany jest pogląd, który Sąd Rejonowy podziela, zgodnie z którym art.31 § 1 k.r.o. , wprowadza domniemanie przynależności do majątku dorobkowego przedmiotów majątkowych nabytych w czasie trwania wspólności ustawowej małżonków przez jedno lub oboje z nich (tak między innymi Sąd Najwyższy w postanowieniu z dnia 18 stycznia 2008 roku, V CSK 355/07, opubl. Lex 371389; Krystyna Skiepko „Komentarz do spraw o podział majątku wspólnego małżonków.” Warszawa 2015 rok).

W konsekwencji, przynależność przedmiotów nabytych w czasie trwania wspólności ustawowej do majątku osobistego obowiązany jest udowodnić zainteresowany tym małżonek (tak między innymi Sąd Najwyższy: w wyroku z dnia 11 września 1998 roku, I CKN 830/97, opubl. Lex 1225069, w wyroku z dnia 29 czerwca 2004 roku, II CKN 1409/00, OSNC 2004 rok, nr 7-8, poz.113, z dnia 30 czerwca 2004 roku, IV CK 513/03, Lex 183715, Sąd Najwyższy w postanowieniu z dnia 6 lutego 2003 roku, IV CKN 1721/00, opubl. Lex 78276; Krystyna Skiepko „Komentarz do spraw o podział majątku wspólnego małżonków.” Warszawa 2015 rok).

W pierwszej kolejności wskazać należy, iż strony były zgodne jedynie co do tego, że na dzień ustania wspólności majątkowej małżeńskiej, czyli dzień 17 marca 2015 r. w skład majątku wspólnego wchodził samochód marki R. (...). Wnioskodawca wywodził, iż w skład majątku wspólnego małżonków wchodzą środki finansowe zdeponowane na koncie bankowym uczestniczki postępowania pochodzące ze sprzedaży domu – czyli kwota 560.000 z. oraz środki finansowe zdeponowane na koncie uczestniczki postępowania w kwocie 3000 zł., a pochodzące ze wspólnego konta byłych małżonków, wełna mineralna do ocieplenia dachu pozostała ze sprzedaży domu o wartości szacunkowej 4.000 zł. oraz drewno kominkowe pozostałe po sprzedaży domu o wartości szacunkowej 2.000 zł.

Sąd na podstawie przeprowadzonego postępowania dowodowego ustalił, iż w skład majątku wspólnego byłych małżonków nie wchodziła kwota 560.000 zł. pochodząca ze sprzedaży domu. Z przeprowadzonego postępowania dowodowego wynika, iż nieruchomość, położona w L. przy ul. (...) stanowiąca niezabudowaną działkę nr (...) obszaru 0.1168 ha dla której Sąd Rejonowy w Tczewie prowadzi księgę wieczystą Kw nr (...) była własnością uczestniczki postępowania. Zgodnie z art. 33 pkt. 1 krio nieruchomość ta jako nabyta przed powstaniem wspólności ustawowej nie wchodziła do majątku wspólnego małżonków, ale stanowiła majątek osobisty uczestniczki postępowania. Zgodnie z art. 46 § 1 k.c. nieruchomościami są części powierzchni ziemskiej stanowiące odrębny przedmiot własności (grunty), jak również budynki trwale z gruntem związane lub części takich budynków, jeżeli na mocy przepisów szczególnych stanowią odrębny od gruntu przedmiot własności. Zgodnie z zasadą superficies solo cedit, budynki i inne urządzenia trwale związane z gruntem stanowią części składowe gruntu (art. 48 k.c.). Nie mogą więc one być odrębnym od gruntu przedmiotem własności i innych praw rzeczowych (art. 47 § 1 k.c.). Sytuacja, w której budynek stanowi przedmiot własności odrębnej od własności gruntu stanowi wyjątek od tej zasady. Nie może zatem zaistnieć sytuacja, w której działka będzie własnością uczestniczki, a budynek na niej postawiony współwłasnością obojga byłych małżonków. Budynek bowiem stanowi część składową gruntu. W nn sprawie nie było sporu, co do tego, że działka gruntu, na której posadowiono budynek stanowiła składnik majątku osobistego uczestniczki postępowania, a co za tym idzie także budynek zabudowany przez oboje małżonków na tej nieruchomości wchodził w skład majątku osobistego uczestniczki. Zupełnie bezzasadnie zatem przyjmował wnioskodawca, że również on musiał być stroną umowy sprzedaży tej nieruchomości. Skoro bowiem uczestniczka była jedynym właścicielem zabudowanej nieruchomości, mogła ona dokonać zbycia tej rzeczy bez uzyskania zgody i akceptacji wnioskodawcy i czynność taka wbrew odczuciom wnioskodawcy, nie była w żaden sposób wymierzona przeciwko niemu, czy nie miała na celu jego pokrzywdzenia. Bez uzasadnienia pozostaje zatem twierdzenie wnioskodawcy, co do tego, że kwota uzyskana ze sprzedaży nieruchomości mogła wejść do majątku wspólnego stron. Kwota uzyskana ze sprzedaży nieruchomości stanowiła majątek osobisty uczestniczki i nigdy nie weszła do majątku wspólnego, mimo dokonania sprzedaży w trakcie trwania wspólności majątkowej małżeńskiej. Strony wskazały jednak, że budowa domu na gruncie należącym do uczestniczki postępowania była finansowana z majątku wspólnego stron – strony wspólnie czyniły starania celem dokonania budowy domu, gromadziły środki, wykonywały określone prace, a nadto wspólnie zaciągnęły na ten cel kredyt i do końca trwania wspólności majątkowej małżeńskiej wspólnie go spłacały. Na mocy artykułu 45 k.r.o. każdy z małżonków powinien zwrócić wydatki i nakłady poczynione z majątku wspólnego na jego majątek osobosty. Może żądać zwrotu wydatków i nakładów, które poczynił ze swego majątku osobistego na majątek wspólny. Zwrotu dokonuje się przy podziale majątku wspólnego, jednakże sąd może nakazać wcześniejszy zwrot, jeżeli wymaga tego dobro rodziny (§ 2). W sytuacji, gdy małżonkowie w trakcie trwania wspólności majątkowej wspólnie zbudowali dom na gruncie wchodzącym w skład majątku osobistego jednego z nich, Sąd dokonuje rozliczenia tych nakładów w postępowaniu o podział majątku wspólnego (por. uzasadnienie uchwały Sądu Najwyższego z dnia 16 grudnia 1980 r., III CZP 46/80, Legalis nr. 22401). W sprawie o podział majątku wspólnego po ustaniu wspólności majątkowej między małżonkami sąd ustala wartość nakładów poczynionych z majątku wspólnego na majątek osobisty jednego z małżonków bez względu na inicjatywę dowodową uczestników postępowania (por. uchwała Sądu Najwyższego z dnia 21 lutego 2008 r., (...), Legalis 93994). Mimo tego, że środki uzyskane ze sprzedaży nieruchomości nie stanowiły składnika majątku wspólnego, wzniesienie domu na nieruchomości stanowiącej majątek osobisty uczestniczki należało potraktować jak nakład z majątku wspólnego małżonków na majątek osobisty uczestniczki i dokonać z urzędu jego rozliczenia w nn postępowaniu, o czym będzie mowa poniżej.

Wbrew stanowisku wnioskodawcy Sąd nie mógł dokonać ustalenia, że w skład majątku wspólnego wchodzi kwota 3000 zł. oraz wełna mineralna i drewno kominkowe. Należy mieć bowiem na uwadze, że przedmiotem podziału objęte są składniki majątku wspólnego, należące do niego w dacie ustania wspólności i istniejące w chwili dokonania podziału (por. uzasadnienie uchwały Sądu Najwyższego z dnia 27 września 1974 r., III CZP 58/74, OSNC ro 1975nr 6 poz. 90; A. Stempniak „Postępowanie o dział spadku”, Warszawa 2006, s. 172-173; E. Skowrońska – Bocian „Rozliczenia majątkowe małżonków w stosunkach wzajemnych i wobec osób trzecich”, Warszawa 2005, s. 217-218). Składniki bezprawnie zniszczone lub zbyte przez małżonków w okresie wyznaczonym tymi dwoma cenzurami czasowymi podlegają natomiast jedynie rozliczeniu w ten sposób, że wartość zbytego przedmiotu uwzględnia się przy określeniu wartości majątku objętego podziałem i obciąża udział tego z małżonków, z którego winy nastąpiło uszczuplenie majątku (por. postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 26 czerwca 2013 r., II CSK 583/12; postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 16 kwietnia 2014 r., V CSK 315/13; uzasadnienie uchwały Sądu Najwyższego z dnia 27 października 1967 r., III CZP 73/67, OSNCP rok 1968, nr 7 , poz. 116).

W przedmiotowej sprawie wskazane przez wnioskodawcę ruchomości zostały uzyskane w czasie trwania majątkowej wspólności małżeńskiej, Bezsporne między stronami było jednak, co nie ulega też wątpliwości Sądu, iż na chwilę dokonania podziału majątku powyżej wymienione składniki majątku nie istniały. Sąd dał wiarę zeznaniom uczestniczki, która wskazała, iż drewno zużyła do ogrzewania domu, w którym zamieszkiwała z synem w okresie trwania wspólności majątkowej małżeńskiej po wyprowadzeniu się z domu wnioskodawcy. Wełnę mineralną zbyła za kwotę 2.000 zł. a środki z tego tytułu przeznaczyła także na ogrzewanie domu i utrzymanie rodziny. Kwota 3.000 zł. wypłacona z konta także została spożytkowana przez uczestniczkę na utrzymanie własne oraz syna, nie mniej jednak nie można przyjąć, że kwota ta weszła do majątku wspólnego, ponieważ stanowiła ona część kwoty uzyskanej ze sprzedaży nieruchomości, która wchodziła w skład majątku osobistego uczestniczki, zatem uczestniczka mogą nią dysponować zgodnie z własna wolą.

W sytuacji gdy jeden z małżonków zbywa składniki majątku wspólnego, czy wypłaca z rachunku bankowego środki pieniężne stanowiące przedmiot majątku wspólnego, obowiązkiem Sądu jest ustalenie
i ocena, czy ich wydatkowanie, bez zgody drugiego małżonka, nastąpiło na potrzeby rodziny lub uzasadnione potrzeby zbywcy, czy też nastąpiło ze szkodą dla drugiego współuprawnionego. W razie usprawiedliwionego wyzbycia się środki takie nie mogą być brane pod uwagę w postępowaniu o podział majątku dorobkowego. W wypadku wyzbycia się nieuzasadnionego i tym samym wyrządzenia drugiemu małżonkowi szkody, poszkodowanemu należy się odszkodowanie w wysokości połowy wartości wydatkowanych w sposób nieuzasadniony środków. W ocenie Sądu w przedmiotowej sprawie wyzbycie się przez uczestniczkę ruchomości było usprawiedliwione. Nie można bowiem przyjąć, że uczestniczka dokonała, iż nieuzasadnionego zbycia, czy roztrwoniła je w okresie łączącej strony wspólności ustawowej. Uczestniczka środki te przeznaczyła na zaspokojenie potrzeb rodzinny, co oznacza, że nie ma obowiązku dokonania na rzecz wnioskodawcy zwrotu połowy kwot, które stanowią wartość ruchomości. Nie można żądać zapłaty nakładów gdy zużyte zostały na bieżące utrzymanie rodziny w granicach uzasadnionych potrzebami rodziny. W przypadku zużycia przez małżonka w czasie trwania wspólności majątkowej, stanowiącej przedmiot majątku wspólnego kwoty pieniężnej ulokowanej na bankowym rachunku oszczędnościowym, na bieżące koszty utrzymania rodziny w granicach uzasadnionych potrzebami, współmałżonek nie może domagać się rozliczenia tej kwoty przy podziale majątku wspólnego, także wówczas, gdy nastąpiło to bez jego zgody (por. postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 4 listopada 1999 r., II CKN 523/98, LEX nr 737256).

Wobec dokonania sprzedaży samochodu osobowego R. (...) w trakcie trwania procesu ten składnik majątku, jako nieistniejący na czas dokonania podziału, nie mógł także zostać przez Sąd uwzględniony w podziale majątku wspólnego, tym bardziej że strony zgodnie wskazały, że kwota uzyskana przez nie ze sprzedaży pojazdu została poza postępowaniem między stronami rozliczona.

Jak wskazano powyżej Sąd wydatki i nakłady poczynione z majątku wspólnego na majątek osobisty uwzględnia z urzędu, bez osobnego żądania uczestników postępowania. W ocenie Sądu roszczenie małżonków o zwrot nakładów poniesionych z majątku wspólnego na majątek osobisty stanowi roszczenie, które jest składnikiem majątku wspólnego. Prawo zwrotu nakładów z majątku wspólnego na majątek osobisty ma charakter wierzytelności. Podlegające zwrotowi wydatki i nakłady z majątku wspólnego na majątek osobisty jednego z małżonków stanowią wierzytelność wchodzącą w skład majątku wspólnego (por. E. Skowrońska – Bocian „Rozliczenia majątkowe małżonków w stosunkach wzajemnych i wobec osób trzecich”; G. Jęderek, „Rozliczenie wydatków i nakładów w postępowaniu o podział majątku wspólnego małżonków”, Zeszyty prawnicze 2009 r.). Zdaniem Sądu pogląd taki zgodny jest z brzmieniem przytoczonego powyżej art. 45 § 2 k.r.o., który wyłącza dokonanie zwrotu nakładów po zakończeniu podziału majątku wspólnego. Należy przyjąć, że Sąd nie może spełnić obowiązku określenia składu i wartości majątku wspólnego małżonków, który podlega podziałowi bez ustalenia czy w trakcie rwania wspólności nie został dokonane wydatki i nakłady z majątku wspólnego na majątki osobiste małżonków, o których mowa w art. 45 k.r.o.

Z tych przyczyn Sąd ustalił, iż w skład majątku wspólnego małżonków wchodzi wierzytelność - roszczenie majątkowe z tytułu nakładów poczynionych z majątku wspólnego na majątek osobisty uczestniczki postępowania A. S. na budowę domu na nieruchomości, stanowiącej własność uczestniczki postępowania, położonej w L. przy ul. (...), dla której Sąd Rejonowy w Tczewie prowadzi księgę wieczystą Kw nr (...), o wartości 449.000 zł.

Odnosząc się do wysokości wierzytelności Sąd miał na uwadze fakt, iż strony zgodnie na rozprawie w dniu 7 kwietnia 2017 r. wskazały, że wartość domu z czasu jego budowy, a tym samym wartość poczynionych z majątku wspólnego na majątek osobisty uczestniczki postępowania nakładów stanowi kwota 560.000 zł. pomniejszona o wartość działki. W ocenie stron taką wartość domu należy przyjąć na czas orzekania, bowiem wartości nieruchomości nie uległy znacznej zmianie. Sąd ustalił wartość wierzytelności w postaci wartości poczynionych nakładów z majątku wspólnego na majątek osobisty uczestniczki postępowania zgodnie ze sposobem zaproponowanym przez strony postępowania. Strony zgodnie wskazały, że wartość nieruchomości stanowi kwota za jaką uczestniczka postępowania zbyła zabudowana nieruchomość, czyli kwota 560.000 zł. Od tej wartości należało odjąć wartość nieruchomości niezabudowanej, której wartość Sądu ustalił w oparciu o opinię biegłej sądowej. Zgodnie z powyższym wartość nieruchomości przy przyjęciu założenia, że działka ta nie jest zabudowana, nie jest uzbrojona i stanowi działkę budowlaną według cen na chwilę orzekania została ustalona na kwotę 111.000 zł. Wartość poczynionych nakładów, stanowiąca wartość wierzytelności, która wchodzi w skład majątku wspólnego stron należało zatem określić na kwotę 449.000 zł., o czym Sąd na podstawie powyżej przytoczonych przepisów orzekł w punkcie 1. postanowienia.

Odnosząc się do żądania wnioskodawcy rozliczenia nakładów poczynionych przez wnioskodawcę na rzecz majątku wspólnego uczestniczki postępowania, Sąd uznał to roszczenie za nieuzasadnione. Wskazać należy, iż wnioskodawca podnosił, iż dokonał nakładów w postaci przeznaczenia części środków pochodzących z darowizny uzyskanej od rodziców na majątek osobisty na poczet budowy domu, a konkretnie zakupu części materiałów budowalnych. Nadto z tytułu uzyskanej kwoty ze zlikwidowanej książeczki mieszkaniowej, które również zdaniem wnioskodawcy przeznaczone zostały częściowo na zakup materiałów budowlanych. Wnioskodawca podnosił także dokonania nakładów w postaci pracy własnej, którą wycenił na kwotę 30.000 zł. Nakłady, o których rozliczenie wnosił wnioskodawca wobec podnoszonych przez niego okoliczności należało uznać za nakłady poczynione z majątku osobistego wnioskodawcy na majątek osobisty uczestniczki.

Sąd podziela pogląd co do tego, że rozliczenie nakładów z majątku osobistego jednego z małżonków na majątek osobisty drugiego z małżonków może zostać rozliczone w sprawie o podział majątku wspólnego, w szczególności w sytuacji, gdy na majątek osobisty jednego z małżonków dokonano nakładów zarówno z majątku wspólnego, jak i majątku osobistego. W sytuacji, gdy chodzi o dokonanie rozliczenia sumy nakładów na określony, kompletny obiekt, jak ma to miejsce w przedmiotowej sprawie, dokonywanie tych rozliczeń w dwóch odrębnych postępowaniach były niecelowe. W przepisach art. 567 k.p.c. i 618 k.p.c. widoczna jest tendencja do całościowego rozliczenia wszystkich nakładów w jednym postepowaniu, nie ma zatem przeszkód do rozliczenia nakładów z majątku osobistego jednego z małżonków na majątek osobisty drugiego z małżonków (por. uzasadnienie uchwały Sądu Najwyższego z dnia 16 grudnia 1980 r., III CZP 46/80, Legalis nr 22401). Powyższe nie powoduje jednak że roszczenie wnioskodawcy należało uznać za uzasadnione.

W pierwszej kolejności wskazać należy, iż rację ma uczestniczka postępowania, że skoro wnioskodawca we wniosku jak i w toku postępowania – na rozprawie w dniu 7 kwietnia 2017 r. wnosił o rozliczenie wartości poczynionych z majątku wspólnego na majątek osobisty uczestniczki postępowania nakładów poprzez pomniejszenie kwoty 560.000 zł. o wartość działki i rozliczenie nominalne, to dodatkowe rozliczenie nakładów z majątku osobistego wnioskodawcy na majątek osobisty uczestniczki, czyli wybudowanie domu na jej nieruchomości powodowałoby, że nakłady te byłyby rozliczone na rzecz wnioskodawcy dwukrotnie i prowadziło do bezpodstawnego wzbogacenia wnioskodawcy.

Możliwe było dokonanie rozliczenia nakładów w inny sposób niż zaproponowany przez strony, a mianowicie w taki sposób, jak proponowany przez Sąd Najwyższy w uchwale z dnia z dnia 16 grudnia 1980 r., zgodnie z którym najpierw ustala się ułamkowy udział nakładów w wartości domu według cen rynkowych z czasu jego budowy a następnie oblicza się ten sam ułamkowy udział w wartości domu według cen rynkowych w chwili podziału majątku wspólnego (III CZP 46/80). W takiej sytuacji Sąd powinien obliczyć ułamkowy udział w wartości domu nakładów z majątku wspólnego i osobistych, jeżeli takie miały miejsce. Jednakże wobec zgodnego stanowiska stron, co do sposobu ustalenia nakładów z majątku wspólnego na majątek osobisty uczestniczki, rozliczenie ewentualnych nakładów z majątku osobistego wnioskodawcy na majątek osobisty uczestniczki prowadziłoby do podwójnego rozliczenia nakładów poniesionych na budowę domu, bowiem wartość sprzedanej nieruchomości zawierała w sobie wszelkie dokonane na tę rzecz nakłady, a więc te z majątków osobistych i wspólnego stron.

Niezależnie od powyższego zgodnie z ogólną zasadą ciężaru dowodu wyrażoną w art. 6 k.c., ciężar udowodnienia zgłoszonego do rozliczenia przez wnioskodawcę wydatku spoczywał właśnie na wnioskodawcy. W ocenie Sądu wnioskodawca temu zadaniu nie sprostał. Po pierwsze w ocenie Sądu nie można przyjąć na podstawie przeprowadzonego postępowania dowodowego, aby darowizna w kwocie 18.000 zł. została poczyniona do majątku osobistego wnioskodawcy, w tym zakresie Sąd nie dał wiary zeznaniom świadka O. W. i wnioskodawcy. Wskazać należy, iż z jednej strony wnioskodawca i świadek wskazują, że środki te zostały przekazane z przeznaczeniem na budowę domu. Dom strony budowały wspólnie pozostając w związku małżeńskim, nie sposób zatem przyjąć, że darowizna o takim przeznaczeniu dokonana została z zastrzeżeniem, iż ma wejść do majątku osobistego wnioskodawcy. Przeczy temu także kontekst sytuacyjny, przy przekazaniu darowizny obecne były obie strony, uczestniczka nie potwierdziła natomiast tego, że rodzice wnioskodawcy takie zastrzeżenie przy dokonaniu darowizny poczynili. Ponadto niezależnie od powyższego wnioskodawca nie wykazał w żaden sposób, aby środki z darowizny, czy ze zlikwidowanej książeczki zostały przeznaczone w całości, czy w części na budowę domu. Wnioskodawca nie potrafił wskazać, jakie konkretnie materiały, w jakim okresie czasu, zostały nabyte z tych środków. Jednocześnie jednak zostało wykazane przez uczestniczkę, że bezpośrednio po zawarciu małżeństwa wnioskodawca pozostawał bez pacy, młodzi małżonkowie mieli na utrzymaniu dziecko, co powodowało, że środki te przynajmniej w części zostały przeznaczone na utrzymanie rodziny.

Sąd nie rozliczył w toku niniejszego postępowania zgłoszonych do rozliczenia nakładów w postaci pracy własnej przy budowie domu, po pierwsze jak wskazano powyżej prowadziłoby to do podwójnego rozliczenia dokonanych nakładów, po wtóre rację ma uczestniczka, iż pracy własnej wnioskodawcy przy budowie domu nie można rozliczyć jako nakładu. Wnioskodawca pracował dla dobra rodziny, celem zabezpieczenia jej potrzeb mieszkaniowych, zgodnie bowiem z art. 27 k.r.o. oboje małżonkowie obowiązani są, każdy według swych sił oraz swych możliwości zarobkowych i majątkowych, przyczyniać się do zaspokajania potrzeb rodziny, którą przez swój związek założyli. Zgodnie z art. 45 § 2 k.r.o. nie można żądać zwrotu wydatków i nakładów zużytych w celu zaspokojenia potrzeb rodziny, chyba że zwiększyły wartość majątku w chwili ustania wspólności. Wnioskodawca sam wskazał, iż prace te wykonywał dla dobra rodziny, strony chciały zamieszkać we własnym domu, wiele prac strony przeprowadzały same czy z pomocą bliskich (ojciec uczestniczki, brat wnioskodawcy), aby pewne kwoty zaoszczędzić i ponieść jak najmniejsze koszty budowy.

Z tych przyczyn Sąd orzekł, jak w punkcie 2. postanowienia.

Jednocześnie Sąd dokonał rozliczenia nakładów poczynionych przez uczestniczkę z majątku osobistego uczestniczki na majątek wspólny w postaci poniesionych kosztów utrzymania samochodu marki R.. Zgodnie z treścią przytoczonego już art. 45 § 1 k.r.o. , każdy z małżonków powinien zwrócić wydatki i nakłady poczynione z majątku wspólnego na jego majątek osobisty, z wyjątkiem wydatków i nakładów koniecznych na przedmioty majątkowe przynoszące dochód. Może żądać zwrotu wydatków i nakładów, które poczynił ze swojego majątku osobistego na majątek wspólny. Nie można żądać zwrotu wydatków i nakładów zużytych w celu zaspokojenia potrzeb rodziny, chyba że zwiększyły wartość majątku w chwili ustania wspólności. Przepis art. 45 k.r.o. reguluje rozliczenia z tytułu wydatków i nakładów poczynionych w czasie trwania wspólności ustawowej. Nie reguluje natomiast rozliczeń pomiędzy małżonkami wydatków i nakładów poczynionych z majątków osobistych na majątek wspólny w czasie od ustania wspólności ustawowej do momentu podziału majątku, których podstawę materialnoprawną stanowią odpowiednio zastosowane przepisy o współwłasności w częściach ułamkowych, w tym art. Stosownie do treści przywołanego art. 207 k.c. , pożytki i inne przychody z rzeczy wspólnej przypadają współwłaścicielom w stosunku do wielkości udziałów. W takim samym stosunku współwłaściciele ponoszą wydatki i ciężary związane z rzeczą wspólną.

W tej sytuacji rozważania wymagało, jakie wydatki ponoszone przez uczestniczkę z tytułu utrzymania wspólnej ruchomości winny podlegać rozliczeniu. W ocenie Sądu, rozliczeniu powinny podlegać wydatki dotyczące przeglądu pojazdu, jego ubezpieczenia OC oraz napraw koniecznych, które pozwalały utrzymać substancję rzeczy, w łącznej kwocie 1856,74 zł. Z uwagi na równe udziały wnioskodawczyni i uczestnika w majątku wspólnym wnioskodawca winien ponieść połowę tak ustalonych kosztów związanych z udziałem małżonków w prawie własności ruchomości, czyli kwotę 928,37 zł. Wbrew stanowisku wnioskodawcy dla rozliczenia powyższych nakładów nie miał znaczenia fakt, że wnioskodawca nie korzystał z pojazdu, po pierwsze wnioskodawca nie wykazał, aby uniemożliwiono mu korzystanie z tej ruchomości. Z oświadczeń stron można wywieść, iż wnioskodawca w sposób dorozumiany wyraził zgodę na to, aby uczestniczka korzystała z pojazdu wraz z synem stron. Po wtóre wydatki związane z kosztami zawarcia umowy ubezpieczenia OC, czy koszty przeglądu pojazdu są wydatkami, które musi ponieść każdy właściciel pojazdu, niezależnie od tego, czy z pojazdu korzysta. Koszty naprawy należało uznać za koszty konieczne dla utrzymania rzeczy w należytym stanie.

Zatem uczestniczka poniosła nakład z majątku osobistego na majątek wspólny w wysokości 1856,74 zł., które Sąd rozliczył w toku niniejszego postępowania, pomniejszając spłatę należną od uczestniczki na rzecz wnioskodawcy o poczyniony nakład. Spłatę należną od uczestniczki na rzecz wnioskodawcy należało pomniejszyć także o kwotę 393,19 zł., którą wnioskodawca pobrał z konta uczestniczki, a które stanowiły środki uczestniczki pochodzące ze sprzedaży nieruchomości.

Z podziału majątku wspólnego uczestniczka winna zwrócić wnioskodawcy kwotę 137.075 zł. Kwota wierzytelności z tytułu poniesionych z majątku wspólnego nakładów na majątek osobisty uczestniczki stanowiła 449.000 zł. Kwota ta winna zostać pomniejszona o kwotę 174.850 zł. z tytułu spłaconego przez uczestniczkę przed ustaniem wspólności majątkowej małżeńskiej kredytu, który obciążał obie strony. Wnioskodawca nie przeczył, że kredyt został spłacony, nie przeczył temu, że spłata została uczyniona w takiej wysokości oraz że dług ten obciążał obie strony, a nadto, co wynika z wniosku i stanowiska przedstawianego w toku procesu, nie sprzeciwiał się rozliczeniu tej spłaty poprzez pomniejszenie wartości nakładów na rzecz o tę kwotę. Wysokość spłaty potwierdziła uczestniczka, będąc słuchana w charakterze strony (k. 83 akt). Stąd do spłaty pozostała kwota 137.075 zł. (449.000 – 174.850 = 274.150 zł. : 2 = 137.075 zł.). Kwotę tę Sąd pomniejszył o kwotę 1159,61 zł. (928,37 zł. + 393,19 zł.). Wnioskodawca przyznał nadto, iż przed wszczęciem postępowania sądowego otrzymał od uczestniczki kwotę 41.755,07 zł. z tytułu wzajemnych rozliczeń. Stąd do zapłaty pozostała kwota 94.160,32 zł. (137.075 – (...),61 - 41.755,07), taką też kwotę Sąd zasądził od uczestniczki postępowania na rzecz wnioskodawcy, o czym orzeczono w pkt. 4 postanowienia. Sąd mając na uwadze sytuację majątkową uczestniczki postępowania odroczył dokonanie spłaty na okres 6 miesięcy od daty uprawomocnienia się roszczenia.

Zasada rozliczenia kosztów postępowania prowadzonego w trybie nieprocesowym wynika z art. 520 § 1 k.p.c. Zgodnie z jego brzmieniem każdy uczestnik ponosi koszty postępowania związane ze swym udziałem w sprawie. Wyjątki od tej zasady zostały ustanowione w dalszych paragrafach art. , stanowiąc, iż jeżeli jednak uczestnicy są w różnym stopniu zainteresowani w wyniku postępowania lub interesy ich są sprzeczne, sąd może stosunkowo rozdzielić obowiązek zwrotu kosztów lub włożyć go na jednego z uczestników w całości. To samo dotyczy zwrotu kosztów postępowania wyłożonych przez uczestników (§ 2). Zaś, paragraf 3 art. stanowi, iż jeżeli interesy uczestników są sprzeczne, sąd może włożyć na uczestnika, którego wnioski zostały oddalone lub odrzucone, obowiązek zwrotu kosztów postępowania poniesionych przez innego uczestnika. Przepis powyższy stosuje się odpowiednio, jeżeli uczestnik postępował niesumiennie lub oczywiście niewłaściwie. Z treści całego art.520 k.p.c. wynika, że ustawodawca zakłada, że w zasadzie uczestnicy postępowania są w tym samym stopniu zainteresowani jego wynikiem, a orzeczenie sądu udziela ochrony prawnej każdemu uczestnikowi. Dlatego ten, kto poniósł koszty zastępstwa procesowego, nie uzyska zwrotu wydanych kwot od innego uczestnika, ale i nie jest obowiązany do zwracania kosztów poniesionych przez innego uczestnika (tak Bodio Joanna, Demendecki Tomasz, Jakubecki Andrzej, Marcewicz Olimpia, Telenga Przemysław, Wójcik Mariusz P [w] Komentarz do art.520 kodeksu postępowania cywilnego, LEX/el. 2010; Sąd Najwyższy w postanowieni u z dnia 9 grudnia 1999 roku, III CKN 497/98, OSNC 2000 rok, nr 6, poz. 116) .

W tzw. sprawach działowych, do jakich należą sprawy o podział majątku wspólnego nie zachodzi sprzeczność interesów, niezależnie od tego jaki dana strona zgłasza wniosek, co do sposobu podziału i jakie stanowisko zajmuje w sprawie. W takich postępowaniach strony są również w równym stopniu zainteresowane wynikiem postępowania, a ich interesy w zasadzie są wspólne, gdyż polegają na wyjściu ze stanu wspólności (por. postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 9 sierpnia 2012 r., V CZ 30/12, LEX nr 1231642; postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 15 grudnia 2011 r., II CZ 120/11, LEX nr 1298079). W przedmiotowej sprawie uczestnicy byli w równym stopniu zainteresowani wynikiem postępowania, a ich interesy nie były sprzeczne – ich celem było dokonanie podziału majątku wspólnego. W postępowaniu o podział majątku Sąd z urzędu ustala skład i wartość majątku wspólnego, a zatem jeżeli wolą stron było skorzystanie z pomocy fachowych pełnomocników, ich wynagrodzenie powinno obciążać strony, zatem Sąd uznał, iż strony ponoszą we własnym zakresie ponoszą koszty związane z ich udziałem w sprawie.

Na mocy art. 113 ust. 1 ustawy o kosztach sądowych w sprawach cywilnych (tekst jedn. Dz. U. z 2016 r., poz. 623) w punkcie 6 i 7, Sąd nakazał pobrać od stron określone tam kwoty tytułem zwrotu kosztów opinii biegłego wyłożonych tymczasowo przez Skarb Państwa.

Strony były sporne, co do wartości nieruchomości niezabudowanej, co spowodowało konieczność dopuszczenia dowodu z opinii biegłego sądowego, koszt tej opinii wyniósł 1.105,86 zł. z czego kwota 1.000 zł. została uiszczona z wpłaconych przez strony zaliczek. Sąd obciążył strony kwotą 105,86 zł. z tytułu wynagrodzenia biegłej, która nie znalazła pokrycia w zaliczkach uiszczonych przez strony oraz kwotą 25 zł. – wydatku poniesionego przez Skarb Państwa z tytułu należności na rzecz Banku za udzielone informacje. Strony zostały zatem obciążane kwotą 65,43 zł. (105,86 +25 = 130,86 : 2 = 65,43). Wnioskodawca wnosił o rozliczenie nakładów pracy własnej na budowę domu, wartość prac wskazana we wniosku była kwestionowana, stąd Sąd dopuścił dowód z opinii biegłego do spraw budownictwa i kosztem przeprowadzonej opinii obciążył wnioskodawcę, bowiem koszt ten był związany ze zgłoszonym przez wnioskodawcę roszczenia o zwrot tych nakładów.