Portal Orzeczeń Sądów Powszechnych

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 10 kwietnia 2024 r.

Sąd Rejonowy w Tczewie I Wydział Cywilny

Przewodniczący Sędzia Sądu Rejonowego Anna Ściepuro

Protokolant starszy sekretarz sądowy Anna Kordecka

po rozpoznaniu w dniu 13 marca 2024 r. w T.

na rozprawie

sprawy z powództwa M. N.

przeciwko D. J.

o zapłatę

I. zasądza od pozwanego D. J. na rzecz powoda M. N. kwotę 17.700 zł (siedemnaście tysięcy siedemset złotych) wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od dnia 04 sierpnia 2020 r. do dnia zapłaty,

II. w pozostałym zakresie co do odsetek roszczenie oddala,

III. zasądza od pozwanego D. J. na rzecz powoda M. N. kwotę 1.000 zł (tysiąc złotych) tytułem zwrotu kosztów procesu wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od dnia uprawomocnienia się orzeczenia do dnia zapłaty.

Sygn. akt I C 463/23

UZASADNIENIE

Powód M. N. wniósł pozew przeciwko D. J. o zapłatę kwoty 17.700 zł wraz z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od dnia 31 sierpnia 2017 r. do dnia zapłaty oraz zwrot kosztów procesu.

W uzasadnieniu pozwu wskazał, że w dniu 24 maja 2017 r. strony zawarły umowę pożyczki na kwotę 17.700 zł z terminem zwrotu do dnia 31.08.2017 r. Pomimo licznych telefonów i ustnych upomnień pozwany ustanie poinformował, ze nie zamierza pożyczki oddać, nie odebrał dwóch pisemnych wezwań do zapłaty ani telefonów.

Pozwany złożył odpowiedź na pozew, w której wniósł o oddalenie powództwa w całości. W pierwszej kolejności podniósł zarzut przedawnienia w myśl art. 118 kc, wskazując, że dochodzone roszczenie przedawniło się po upływie 3 lat, tj. z dniem 31 sierpnia 2020 r. Ponadto zaprzeczył, aby zawierał z powodem umowę pożyczki na kwotę 17.700 zł. Informacyjnie wskazał, że w maju 2017 r. pożyczył od powoda kwotę 3.000 zł w gotówce i wówczas powód zobowiązał go do podpisania umowy pożyczki bez wskazania konkretnej kwoty jako zabezpieczenie „in blanco”. Mając zaufanie do powoda, pozwany podpisał ów dokument, jednakże doszło do tego w s. j. powoda M. N., który prowadzi działalność g..

Stanowiska stron nie uległy zmianie do czasu zamknięcia rozprawy.

S ąd ustalił następujący stan faktyczny:

Powód M. N. prowadzi działalność g. pod firmą SKLEP ZAKŁAD (...), w ramach której zajmuje się sprzedażą detaliczną (...) oraz m.in. pozostałym pośrednictwem p. ( (...) (...), w ramach którego udzielał pożyczekp. z..

/dow ód: wydruk z (...) k. 28-29/

Jeden z dwóch prowadzonych przez powoda sklepów mieści się w G.. Pozwany D. J. zaciągał tam u powoda M. N. p. (...) – w ramach prowadzonej przez powoda działalności g.. Były to kwoty maksymalnie rzędu kilku tysięcy złotych. Pożyczki te pozwany spłacał zawsze w terminie, z uwagi na co z czasem powód zaczął udzielać mu pożyczek nawet bez zastawu, ale wówczas wystawiał pozwanemu pokwitowanie. Pożyczki były spłacane w terminie i w całości. Strony poznały się również prywatnie. W 2017 r. pozwany D. J. zwrócił się do powoda M. N. z prośbą o pożyczkę „prywatną”. Powód pożyczył mu pieniądze, które pozwany w terminie i skrupulatnie oddał. Następnie pozwany ponownie zwrócił się do powoda o pożyczkę kwoty 17.700 zł. W dniu 24 maja 2017 r. w G. strony zawarły pisemną umowę pożyczki na kwotę 17.700 zł. Odbiór pieniędzy w gotówce pozwany potwierdził na rewersie w/w umowy własnoręcznym podpisem. Tytułem zabezpieczenia umowy pożyczki pozwany wystawił powodowi dwa weksle in blanco.

Na mocy zawartej umowy powód M. N. zobowiązał się pożyczyć pozwanemu D. J. kwotę 17.700 zł, a pożyczkobiorca zobowiązał się zwrócić otrzymaną kwotę do dnia 31 sierpnia 2017 r. W umowie wskazano, iż z chwilą upływu terminu spłaty pożyczkobiorca zobowiązuje się uiścić odsetki za każdy dzień zwłoki (nie została wskazana wysokość odsetek). Pozwany pożyczki nie spłacił w umówionym terminie.

/dowody: umowa po życzki – k. 34-34v.; kopie weksli in blanco – k. 33; zeznania powoda M. N. w charakterze strony – k. 35v.-36 [00:11:34-00:35:15]/

W dniu 26.11.2018 r. powód zawarła umowę w. (...) (...) dotyczącą w.wynikającej z umowy pożyczki z dn. 24.05.2017 r., jednakże firma w. nie podjęła żadnych działań związanych z w.. Następnie pismami z dnia 21.06.2022 r. i 09.05.2023r. powód M. N. wezwał pozwanego D. J. do zapłaty kwoty wynikającej z umowy wraz z odsetkami ustawowymi od dnia 31 sierpnia 2017 r., pod rygorem skierowania sprawy na drogę postępowania sądowego. Wezwania pozostały bezskuteczne.

/dowody: wezwania przedprocesowe – k. 5, 8; kserokopie kopert przesyłek pocztowych – k. 7, 9/

S ąd zważył, co następuje:

Stan faktyczny spraw Sąd ustalił na podstawie dokumentów (w szczególności oryginału umowy pożyczki oraz kopii weksli) złożonych przez powoda oraz w oparciu zeznania samego powoda złożone w charakterze strony. W toku rozprawy pozwany kwestionował wiarygodność i moc dowodową złożonej przez powoda kopii umowy pożyczki, wobec powyższego powód złożył do akt sprawy oryginał umowy, zawierający na rewersie pokwitowanie odbioru kwoty pożyczki. Pozwany potwierdził autentyczność swojego podpisu tak na samej umowie, jak i pod pokwitowaniem odbioru sumy pożyczki, jak i na wekslach in blanco (konkretnie okazano w/w kopie weksli in blanco złożone przez powoda do akt sprawy).

Mimo tego jednak pozwany w dalszym ciągu kategorycznie zaprzeczał, ażeby pożyczył od powoda znaczną ilość pieniędzy i w dalszym toku postępowania zaprzeczał treści dokumentu podnosząc, że złożył podpis na dole pustej kartki, na którą następnie powód umiejętnie nadrukował treść umowy. Co do swojego autentycznego podpisu na rewersie umowy (mniej więcej na środku kartki pod pokwitowaniem odbioru pieniędzy w gotówce) zeznał, że prawdopodobnie podpisał się na pustej kartce w miejscu, które wskazał mu powód. Co istotne - oprócz twierdzeń zawartych w zeznaniach - pozwany nie złożył żadnego wniosku dowodowego, który miałby jego argumentację potwierdzić ani który podstawą prowadzenia postępowania dowodowego ponad osnowę dokumentu z uwagi na szczególne okoliczności sprawy (art. 247 kpc).

Wskazać też trzeba, że art. 245 kpc odnoszący się do dokumentów prywatnych wprost stanowi, że dokument prywatny sporządzony w formie pisemnej albo elektronicznej stanowi dowód tego, że osoba która go podpisała, złożyła oświadczenie zawarte w dokumencie. Autentyczność podpisów stron pod umową pożyczki oraz podpisu pozwanego pod pokwitowaniem odbioru pieniędzy - nie budzi wątpliwości. Zasłonę milczenia należy spuścić na argumentację pozwanego, iż na kartkę z podpisem strony można nanieść w ciągu 10 minut dowolny drukowany tekst (np. umowę pożyczki) i że co do zasady nie powinno to sprawić większej trudności komukolwiek. W niniejszej sprawie nie zostało w żaden sposób uprawdopodobnione, aby sytuacja taka mogła mieć w ogóle miejsce. W tej sytuacji zeznania pozwanego należało uznać za niewiarygodne i gołosłowne.

Przy ustalaniu stanu faktycznego sprawy Sąd wziął pod uwagę i uznał za wiarygodne zeznania powoda M. N. słuchanego w charakterze strony. Okoliczności wskazywane przez powoda korelują z treścią przedstawionych dokumentów, są logiczne i konsekwentne. Powód przedstawił rozwój swojej znajomości z pozwanym i kwestie udzielania mu pożyczek najpierw pod zastaw, a następnie prywatnych. Po części zeznania te (co do korzystania z usług lombardu przez dłuższy czas przez pozwanego) nie były kwestionowane przez pozwanego.

Jeżeli natomiast chodzi o zarzut pozwanego, że pożyczka udzielona została w ramach działalności g. prowadzonej przez powoda, to również brak było w sprawie podstaw do uznania za zasadny tego argumentu. Powyższe nie wynika z treści umowy pożyczki, a twierdzenia tego pozwany w żaden sposób nie udowodnił. Wskazać trzeba, że osoba, która prowadzi działalność g. – nawet polegającą na udzielaniu pożyczek - może udzielić pożyczki poza prowadzoną działalnościąg.. Nie jest prawem zakazane. Zauważyć trzeba, że treści umowy nie wynika, ażeby miała dla powoda charakter zarobkowy. Sąd rozpoznający niniejszą sprawę podziela występujący w orzecznictwie pogląd, że wykładnia tekstu umowy, która wynika z samego jej brzmienia, a które jest jasne i nie nastręcza żadnych trudności interpretacyjnych, nie uzasadnia sięgnięcia do innych reguł wykładni oświadczeń woli stron w tym zakresie (patrz wyrok SA w Katowicach z dnia 28 listopada 2018 r., sygn. I ACa (...)).

Analizując powyższe, w ocenie Sądu powództwo zasługiwało na uwzględnienie w całości co do roszczenia głównego i w przeważającej części co do odsetek.

Podstawę prawną rozstrzygnięcia w niniejszej sprawie stanowi przepis art. 720 § 1 k.c., zgodnie z którym przez umowę pożyczki dający pożyczkę zobowiązuje się przenieść na własność biorącego określoną ilość pieniędzy albo rzeczy oznaczonych tylko co do gatunku, a biorący zobowiązuje się zwrócić tę samą ilość pieniędzy albo tę samą ilość rzeczy tego samego gatunku i tej samej jakości.

Umowa pożyczki zobowiązuje zatem pożyczkodawcę do przeniesienia własności przedmiotu pożyczki na pożyczkobiorcę. Samo wydanie przedmiotu pożyczki może nastąpić w dowolny sposób, byle pożyczkobiorca miał możność swobodnego dysponowania czy to pieniędzmi, czy rzeczami będącymi przedmiotem umowy. Odwrotność opisywanej sytuacji występuje przy zwrocie pożyczki. Pożyczkobiorca po upłynięciu określonego terminu jest zobowiązany zwrócić pożyczkodawcy otrzymane pieniądze/rzeczy, przy czym nie muszą to być te same pieniądze i te same rzeczy, o ile są zwracane w tej samej ilości i jakości. W braku odmiennego zastrzeżenia w odniesieniu do tych umów pożyczki, których przedmiotem są pieniądze, należy postępować stosownie do wymagań określonych zasadą nominalizmu (zob. szerz. Z. Gwalik, Komentarz do artykułu 720 Kodeksu cywilnego [w:] A. Kidyba, Kodeks cywilny. Komentarz. Tom III. Zobowiązania – część szczególna, LEX 2010).

Do essentialia negotii umowy pożyczki należy oznaczenie stron i określenie ilości pieniędzy albo rzeczy oznaczonych co do gatunku oraz zobowiązanie się do ich przeniesienia, a nadto obowiązek zwrotu przedmiotu pożyczki (zob. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 17 czerwca 2020 r., sygn. I NSNc (...)).

Przedłożona przez powoda umowa pożyczki spełnia wszystkie wymogi przewidziane prawem: określa osobę pożyczkodawcy i pożyczkobiorcy, opisuje przedmiot pożyczki wskazując na konkretną sumę pieniędzy, jak też zawiera w sobie obowiązek zwrotu przez pożyczkobiorcę przedmiotu pożyczki pożyczkodawcy w określonym czasie oraz prawo do naliczania odsetek za opóźnienie w przypadku zwłoki w terminie płatności. Podpisy stron pod umową pożyczki dowodzą, że obie strony zgodnie zaakceptowały spisane oświadczenia woli. Pozwany nie kwestionował autentyczności swojego podpisu.

Proces cywilny jest procesem kontradyktoryjnym, który cechuje się tym, iż co do zasady wykrycie prawdy przez Sąd ogranicza się do przeprowadzenia dowodów zgłoszonych przez strony, bowiem to na nich spoczywa ciężar dowodu (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 7 grudnia 2010 r., sygn. I BU (...); wyrok Sądu Najwyższego z dnia 24 listopada 2010 r., sygn. II CSK(...)).

Art. 6 k.c. stanowi, że ciężar udowodnienia faktu spoczywa na osobie, która z faktu tego wywodzi skutki prawne. Przepis ten formułuje podstawową zasadę rozkładu ciężaru dowodu w sporze cywilnym. Strona, która podnosi w procesie pewne okoliczności lub fakty, powodujące powstanie określonych skutków prawnych, zobowiązana jest te okoliczności lub fakty przed Sądem udowodnić. Odmienna regulacja powodowałaby bowiem powstanie niedopuszczalnej łatwości wywodzenia skutków prawnych z prostego powołania się na fakt bez potrzeby jego udowodnienia (zob. też T. Sokołowski, Komentarz do art. 6 Kodeksu cywilnego [w:] A. Kidyba (red.), Kodeks cywilny. Komentarz. Tom I. Część ogólna, Lex 2009). Jeżeli stronie nie uda się udowodnić okoliczności lub faktów przez nią powołanych, ponosi ona negatywne skutki procesowe, gdyż Sąd nie będzie opierał się na tych okolicznościach lub faktach w swoim rozstrzygnięciu (zob. też wyrok Sądu Najwyższego z dnia 15 lipca 2010 r., sygn. IV CSK (...); wyrok Sądu Apelacyjnego w W. z dnia 8 marca 2011 r., sygn. VI ACa (...)).

W orzecznictwie zgodnie przyjmuje się, że w świetle wynikającej z art. 6 k.c. reguły rozłożenia ciężaru dowodu, obowiązkiem powoda w sprawie o zapłatę pożyczki jest jedynie udowodnienie okoliczności tworzących prawo, czyli tego, że w sprawie doszło do zawarcia umowy. Pozwanego zaś obciąża dowód wykazania okoliczności niweczących prawo powoda, a więc m.in. tego, że pożyczkę zwrócił (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 11 czerwca 1999 r., sygn. II CKN (...)). Innymi słowy zadaniem pożyczkodawcy jest wykazanie istnienia stosunku prawnego, z którego wynika, iż druga strona tego stosunku zobligowana jest do zapłaty na jego rzecz określonego świadczenia. Wykazując ten fakt kredytodawca przerzuca ciężar dowodu na drugą stronę i to ona powinna udowodnić, że mimo istnienia umowy dane świadczenie zostało już spełnione.

Na gruncie niniejszego postępowania strona powodowa przedstawiła podpisaną przez pozwaną umowę pożyczki oraz wykazała, że jest to pożyczka niezwiązana z działalnością gospodarczą prowadzoną przez powoda. Dowodzi to powstania stosunku obligacyjnego o określonej treści. Pod treścią umowy znajduje się również pokwitowanie odbioru kapitału pożyczki. Oznacza to, że ciężar udowodnienia faktu spłaty zaciągniętego zobowiązania został przerzucony na pozwanego. Obowiązkowi temu pozwany nie sprostał.

Przechodząc teraz do zarzutu przedawnienia roszczenia: zgodnie z treścią art. 118 k.c, jeżeli przepis szczególny nie stanowi inaczej, termin przedawnienia wynosi sześć lat, a dla roszczeń o świadczenia okresowe oraz roszczeń związanych z prowadzeniem działalności g. - trzy lata. Jednakże koniec terminu przedawnienia przypada na ostatni dzień roku kalendarzowego, chyba że termin przedawnienia jest krótszy niż dwa lata.

W myśl warunków umowy pożyczki termin spłaty zobowiązania został określony na dzień 31.08.2017 r. Od dnia następnego roszczenie stało się wymagalne. Z kolei powództwo w niniejszej sprawie powód wytoczył w dniu 04.08.2023 r. Tym samym sześcioletni termin przedawnienia nie upłynął, a czynność wytoczenia powództwa spowodowała natomiast przerwanie biegu przedawnienia (art. 123 § 1 pkt 1 k.c.).

Art. 481 § 1 k.c. przewiduje, że jeżeli dłużnik opóźnia się ze spełnieniem świadczenia pieniężnego, wierzyciel może żądać odsetek za czas opóźnienia, chociażby nie poniósł żadnej szkody i chociażby opóźnienie było następstwem okoliczności, za które dłużnik odpowiedzialności nie ponosi. Z kolei § 2 stanowi, że jeżeli stopa odsetek za opóźnienie nie była oznaczona, należą się odsetki ustawowe za opóźnienie w wysokości równej sumie stopy referencyjnej Narodowego Banku Polskiego i 5,5 punktów procentowych. Jednakże gdy wierzytelność jest oprocentowana według stopy wyższej, wierzyciel może żądać odsetek za opóźnienie według tej wyższej stopy. Odsetki od sumy dłużnej stanowią roszczenie okresowe, a zatem termin przedawnienia roszczenia w tym przypadku wynosi 3 lata. Powodowi należą się zatem za czas zwłoki odsetki ustawowe za opóźnienie za okres 3 lat przed wytoczeniem powództwa, w pozostałym zakresie bowiem prawo do dochodzenia odsetek uległo przedawnienia (a zarzut ten został podniesiony w odpowiedzi na pozew). W tej sytuacji Sąd zasądził na rzecz powoda odsetki ustawowe za opóźnienie od dnia 04.08.2020 r. do dnia, a w pozostałym zakresie roszczenie odsetkowe oddalił (pkt. I. i II. wyroku). Podstawę rozstrzygnięcia stanowią wyżej opisane art. 720 k.c., art. 481 § 1 k.c., art. 118 k.c. w zw. z art. 123 § 1 pkt 1 k.c.

O kosztach procesu Sąd orzekł na podstawie art. 100 k.p.c. w zw. z art. 108 § 1 k.p.c. W razie częściowego tylko uwzględnienia żądań koszty będą wzajemnie zniesione lub stosunkowo rozdzielone. Sąd może jednak włożyć na jedną ze stron obowiązek zwrotu wszystkich kosztów, jeżeli jej przeciwnik uległ tylko co do nieznacznej części swego żądania albo gdy określenie należnej mu sumy zależało od wzajemnego obrachunku lub oceny sądu.

Żądanie powoda okazało się uzasadnione co do roszczenia głównego oraz w części co do odsetek jako świadczenia ubocznego. W tych okolicznościach Sąd uznał, że powoda należy traktować jako podmiot wygrywający sprawę, a obowiązek poniesienia całości kosztów procesu spoczywa na pozwanym. Powód poniósł koszty wpisu sądowego, zatem należy mu się zwrot tych kosztów od pozwanego, o czym orzeczono w pkt. III. wyroku.