I Ns 110/22 - postanowienie z uzasadnieniem Sąd Rejonowy w Sopocie z 2023-01-13
Sygn. akt I Ns 110/22
POSTANOWIENIE
Dnia 13 stycznia 2023 r.
Sąd Rejonowy w Sopocie Wydział I Cywilny
w składzie:
Przewodniczący: SSR Anna Olszewska – Kowalska
Protokolant: sek.sąd. Magdalena Trąbicka-Patron
po rozpoznaniu w dniu 09 stycznia 2023 roku w Sopocie
na posiedzeniu jawnym – na rozprawie
sprawy
z wniosku (...) Spółdzielni (...) w S.
z udziałem Gminy M. S., Skarbu Państwa- Prezydenta Miasta S., (...) Spółki z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą w S.
o zasiedzenie
postanawia:
1. odrzucić wniosek wnioskodawcy (...) Spółdzielni (...) w S. o stwierdzenie że uczestnik Skarb Państwa nabył przez zasiedzenie prawo własności nieruchomości oznaczonej jako działka nr (...), dla której Sąd Rejonowy w Sopocie prowadzi księgę wieczystą o numerze (...),
2. odrzucić wniosek Skarbu Państwa - Prezydenta Miasta S. o stwierdzenie że Skarb Państwa nabył przez zasiedzenie prawo własności nieruchomości oznaczonej jako działka nr (...), dla której Sąd Rejonowy w Sopocie prowadzi księgę wieczystą o numerze (...),
3. odrzucić wniosek Gminy M. S. o stwierdzenie że Skarb Państwa nabył przez zasiedzenie prawo własności nieruchomości oznaczonej jako działka nr (...), dla której Sąd Rejonowy w Sopocie prowadzi księgę wieczystą o numerze (...)
4. zasądzić od wnioskodawcy (...) Spółdzielni (...) w S. na rzecz uczestnika (...) Spółki z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą w (...).634 (dwanaście tysięcy sześćset trzydzieści cztery) złote tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego za obie instancje
5. ustalić, iż każda ze stron ponosi pozostałe koszty postępowania związane ze swym udziałem w sprawie.
UZASADNIENIE
Wnioskodawca (...) Spółdzielnia (...) z siedzibą w S. wniósł o:
I. stwierdzenie, że wnioskodawca z dniem 25.06.1986 r. nabył przez zasiedzenie prawo własności nieruchomości oznaczonej jako działka nr (...), dla których Sąd Rejonowy w Sopocie prowadzi księgę wieczystą KW nr (...) oraz działki nr (...), dla której Sąd Rejonowy w Sopocie prowadzi księgę wieczystą KW nr (...), zabudowanych budynkiem użytkowym o powierzchni 1921,36 m 2, położonym w S. przy ul. (...), ewentualnie:
II. stwierdzenie, iż Skarb Państwa z dniem 01.09.1969 r. nabył przez zasiedzenie własność nieruchomości oznaczonej jako działka nr (...), dla której Sąd Rejonowy prowadzi księgę wieczystą KW nr (...), zabudowanej budynkiem użytkowym o powierzchni 1921,36 m 2, położonym w S. przy ul. (...);
III. stwierdzenie, że wnioskodawca z dniem 10.11.13 r. nabył przez zasiedzenie prawo użytkowania wieczystego nieruchomości oznaczonej jako działka nr (...), dla których Sąd Rejonowy w Sopocie prowadzi księgę wieczystą KW nr (...) oraz działki nr (...), dla której Sąd Rejonowy w Sopocie prowadzi księgę wieczystą KW nr (...), zabudowanych budynkiem użytkowym o powierzchni 1921,36 m 2, położonym w S. przy ul. (...).
W uzasadnieniu wniosku wskazano, iż w dniu 25 czerwca 1976 r. na podstawie uchwały Rady Ministrów nr 102/76 z dnia 21 maja 1976 r. w sprawie zmian w organizacji handlu wewnętrznego, wnioskodawca odpłatnie przejął majątek Przedsiębiorstwa (...) tj. cały sektor żywieniowy w miastach, w tym miedzy innymi budynek tzw. (...) w S. wzniesiony przez Przedsiębiorstwo (...) w latach 1959-1960 na trzech działkach – nr 19/1,19/4 oraz nr 20. Budynek (...) został wybudowany ze środków własnych Przedsiębiorstwa (...) w okresie od dnia 01 wrzenia 1959 r. do dnia 01 lipca 1960 r. W dniu 10 listopada 1993 r. przed J. O., Notariuszem w S., za numerem Repertorium A 579/1993 wnioskodawca (...) Spółdzielnia (...) z siedzibą w S. zawarł z Gminą M. S. umowę o oddanie gruntu obejmującego działki o numerze ewidencyjnym (...) (obecnie 19/5 i 19/6) w użytkowanie wieczyste na okres od dnia 10 listopada 2092 i nieodpłatne przeniesienie własności budynku dwukondygnacyjnego wraz z częścią biurową czterokondygnacyjną o łącznej powierzchni użytkowej 1921,36 m 2, położony przy ul. (...), stanowiący tzw. (...), dla której to nieruchomości Sąd Rejonowy w Sopocie prowadził księgę wieczystą Kw nr (...). Budynek ten stanowi zorganizowaną całość o charakterze gospodarczym i użytkowym. Sporządzenie umowy zostało poprzedzone protokołem uzgodnień z dnia 26 października 1993 r. Na podstawie powyższej umowy wnioskodawca pozostaje wieczystym użytkownikiem powyższej nieruchomości wraz z zabudowaniami obejmującymi budynek (...). Pozostaje on bowiem następcą prawnym Przedsiębiorstwa (...) w S.. Nieprawomocnym wyrokiem z dnia 25 maja 2015 r. Sąd Okręgowy w Gdańsku ustalił nieważność umowy zawartej w formie aktu notarialnego o oddanie gruntu w użytkowanie wieczyste i przeniesienie własności budynku z dnia 10 listopada 1993 r. przed J. O., Notariuszem w S., za numerem Repertorium A 579/1993 przez Gminę M. S. oraz (...) Spółdzielnię (...) w S.. Powyższy wyrok został wydany w związku z ujawnieniem okoliczności, iż budynek (...) posadowiony został po części także na nieruchomości obejmującej działkę gruntu nr (...) (poprzednio 578/42), dla której Sąd Rejonowy w Sopocie prowadzi księgę wieczystą KW nr (...), stanowiącej obecnie własność spółki (...) sp. z o.o. albowiem w trakcie użytkowania budynku przez wnioskodawcę i jego poprzedników prawnych doszło do stwierdzenia zasiedzenia części nieruchomości na rzecz innego podmiotu – Zakład (...) w G. (w dniu 8 wrzenia 1960 r.), który to podmiot nie był w posiadaniu nieruchomości. Podmiot ten zbył nieruchomość na rzecz (...) sp. z o.o. w W. w dniu 20.09.1998 r. a następnie na rzecz uczestnika postępowania – Skarbu Państwa Prezydenta Miasta S.. Wnioskodawca zawierając umowę o oddanie gruntu w użytkowanie wieczyste przeniesienie własności budynku nie miał wiedzy ani świadomości, że budynek w dniu zawierania umowy posadowiony był częściowo na nieruchomości będącej własnością Gminy M. S., a częściowo na nieruchomości innej osoby. Od daty ustanowienia użytkowania wieczystego tj. od roku 1993 r. wnioskodawca uiszczał opłaty z tytułu użytkowania wieczystego całej nieruchomości, posiadał całość nieruchomości i władał oraz postępował z nią w całości jak użytkownik wieczysty, dysponując nią swobodnie, w tym oddając w dzierżawę innym podmiotom. Wnioskodawca wykonuje i finansuje remonty i modernizacje całej nieruchomości, w szczególności budynkowej. Uzasadniając niniejszy wniosek wnioskodawca wskazał, iż w posiadaniu wnioskodawcy nieruchomość znajdowała się od dnia 25 czerwca 1976 r. na podstawie wskazanej wyżej uchwały Rady Ministrów nr 102/76 z dnia 21 maja 1976 r. w sprawie zmian w organizacji handlu wewnętrznego. Zatem 10 letni termin zasiedzenia prawa własności nieruchomości - działek nr (...), dla których Sąd Rejonowy w Sopocie prowadzi księgę wieczystą KW nr (...) oraz działki nr (...), dla której Sąd Rejonowy w Sopocie prowadzi księgę wieczystą KW nr (...) – w dobrej wierze, upłynął w dniu 25 czerwca 1986 r. Odnośnie uzasadnienia faktycznego i prawnego zgłoszonych wniosków ewentualnych wnioskodawca podniósł, iż w okresie od rozpoczęcia prowadzenia robót budowlanych dotyczących posadowienia budynku (...) na nieruchomościach objętych wnioskiem – tj. od dnia 01 wrzenia 1959 r. znajdowała się ona w posiadaniu przedsiębiorstwa państwowego - Przedsiębiorstwa (...) do dnia 25 czerwca 1975 r., a następnie wnioskodawcy. Przyjąć zatem należy posiadanie samoistnie po stronie wnioskodawcy, a względnie (gdyby Sąd nie podzielił poglądu o samoistnym charakterze posiadania wnioskodawcy) kontynuowanie posiadania samoistnego przez wnioskodawcę na rzecz Skarbu Państwa. Przed wejściem w życie kodeksu cywilnego w judykaturze jednolicie przyjmowano, że podmiotem mienia państwowego jest państwo, a nie poszczególne państwowe osoby prawne (tak np. uchwała składu siedmiu sędziów Sądu Najwyższego z dnia 16 października 1961 r., I CO 20/61, OSN 1962, Nr 2, poz. 41 i orzeczenie Sądu Najwyższego z dnia 24 października 1963 r., III CR 252/63, (...) 1965, nr 1, s. 343). W uzasadnieniu tej uchwały wyjaśniono, że uprawnienia przedsiębiorstwa państwowego w stosunku do przydzielonego mu mienia ogólnonarodowego określane mianem „zarządu i użytkowania”, „zarządu operatywnego” lub krótko „zarządu” charakteryzują się m.in. tym, że przedsiębiorstwo państwowe podlega wprawdzie przy wykonywaniu własności państwowej ogólnemu kierownictwu państwa, ale na zewnątrz, a więc w stosunkach z osobami trzecimi, zarządza oddanymi mu składnikami majątkowymi i czerpie z nich pożytki, jak czyni to właściciel. Wnioskodawca podkreślił nadto, iż zgodnie z poglądem Sądu Najwyższego, wyrażonym w postanowieniu z dnia 12 lutego 2015 r. wydanym w sprawie IV CSK 280/14, wpisy w księdze wieczystej na gruncie obecnego stanu prawnego nie mają bezpośredniego znaczenia w postępowaniu o zasiedzenie nieruchomości, czy służebności. Dopuszczalne jest bowiem zasiedzenie conta tabulans. Zatem obojętny dla spełnienia przesłanek zasiedzenia w niniejszej sprawie pozostaje fakt wpisu w księdze wieczystej Zakładu (...), a później jego następców prawnych. Tym bardziej, iż czynności prawne dotyczące działki nr (...) dokonywane były w złej wierze - nie towarzyszyło im wydanie nieruchomości budynkowej (...), która to nieruchomość pozostawała stale w posiadaniu wnioskodawcy (i jego poprzedników prawnych). Odnośnie wniosku o zasiedzenie użytkowania wieczystego przez wnioskodawcę, wskazano, iż zgodnie z przepisem art. 2 c ust. 1 ustawy z dnia 29 wrzenia 1990 r. o zmianie ustawy o gospodarce gruntami i wywłaszczaniu nieruchomości (Dz. U. Nr 79, poz. 464, dalej: „ustawa o zmianie u.g.g.”) wnioskodawca stał się z mocy prawa użytkownikiem wieczystym nieruchomości, albowiem w przepisie tym uregulowano, że grunty stanowiące własność Skarbu Państwa lub własność gminy (związku międzygminnego), z wyjątkiem gruntów Państwowego Funduszu Ziemi, będące w dniu wejścia w życie ustawy w zarządzie państwowych osób prawnych innych niż Skarb Państwa, stają się z tym dniem z mocy prawa przedmiotem użytkowania wieczystego. Prawo zarządu istniejące w dniu 5 grudnia 1990 r. po stronie państwowych osób prawnych w stosunku do gruntów stanowiących własność Skarbu Państwa lub własność gminy przekształciło się więc z mocy prawa z tym dniem w prawo użytkowania wieczystego w rozumieniu kodeksu cywilnego, natomiast w odniesieniu do budynków, innych urządzeń i lokali znajdujących się na tych gruntach – w prawo własności. Na podstawie powyższego uregulowania w dniu 10 listopada 1993 r. zawarto z wnioskodawcą umowę na mocy której oddano w użytkowanie wieczyste nieruchomość wraz z budynkiem ALGI, która to umowa została uznana przez Sąd Okręgowy w Gdańsku za nieważną. Wnioskodawca pozostaje samoistnym posiadaczem w dobrej wierze w zakresie użytkowania wieczystego nieruchomości co najmniej od dnia 10 listopada 1993 r. W efekcie powyższego, zdaniem wnioskodawcy, nabył on przez zasiedzenie prawo użytkowania wieczystego opisanej we wniosku nieruchomości z dniem 10 listopada 2013 r., przyjmując dwudziestoletni czas jego posiadania w dobrej wierze. (wniosek – k. 2-8)
W odpowiedzi na wniosek uczestnik postępowania Skarb Państwa – Prezydent Miasta S. wniósł o zasiedzenie nieruchomości przez wnioskodawcę, stwierdzenie, że Skarb Państwa nabył przez zasiedzenie własność nieruchomości oznaczonej jako działka nr (...), dla której Sąd Rejonowy w Sopocie prowadzi Kw (...), zabudowanej w części budynkiem użytkowym o powierzchni 1921,36 m 2, położonym w S. przy ul. (...) oraz zasądzenie od wnioskodawcy kosztów postępowania, w tym kosztów zastępstwa procesowego.
W uzasadnieniu wskazano, iż nieruchomość gruntowa, położona w S. stanowi własność Gminy M. S.. W ocenie Skarbu Państwa nie doszło do zasiedzenia nieruchomości opisanej we wniosku. Nieruchomość nie znajdowała się w posiadaniu samoistnym wnioskodawcy od dnia 25 czerwca 1976 r., tj. od odpłatnego przejęcia od Przedsiębiorstwa (...) majątku przez (...), którego wnioskodawca nie jest następcą prawnym. Gdyby przyjąć, że posiadanie miało charakter samoistny, a nieruchomość będąca przedmiotem postępowania była własnością Skarbu Państwa na podstawie postanowienia z dnia 30.12.1960 r., a wnioskodawca przejął ją odpłatnie od przedsiębiorstwa państwowego we władanie według bilansu najwcześniej 21 maja 1976 r. (uchwała Rady Ministrów nr 102/76), to od tego czasu wnioskodawca posiadał ją w złej wierze. Wyżej wskazane oraz podane we wniosku okoliczności objęcia nieruchomości w posiadanie nie pozwalają na przypisanie wnioskodawcy statusu posiadacza nieruchomości w dobrej wierze. Wnioskodawcy w chwili objęcia spornej nieruchomości we władanie nie miał przeświadczenia, że nabywa prawo własności tej nieruchomości, a świadczy o tym choćby to, że nie podjął żadnych działań w celu ujawnienia nowego stanu prawnego w księdze wieczystej prowadzonej dla nieruchomości. Musiał mieć wówczas świadomość, że akt, na podstawie którego objął nieruchomość w posiadanie nie był dostateczną podstawą dla nabycia jej własności. Wnioskodawca pozostawał w przekonaniu, że przysługuje mu jedynie status posiadacza nieruchomości i tak też postrzegał swój status również w dniu 10 listopada 1993 r., gdy zawierał umowę o oddaniu gruntu w użytkowanie wieczyste i nieodpłatne przeniesienie własności. Gdyby posiadanie to miało charakter samoistny w złej wierze, to termin zasiedzenia należałoby liczyć od 25 czerwca 1976 r. Termin ten przypadał w okresie obowiązywania zakazu zasiadywania nieruchomości Skarbu Państwa i stosownie do art. 10 ustawy z 28 lipca 1990 r. o zmianie ustawy – Kodeks cywilny (Dz. U. Nr 55, poz. 321), należy go liczyć od 1 października 1990 r., przy przyjęciu, że posiadanie zostało uzyskane w złej wierze. Termin ten podlega skróceniu o 15 lat poprzedzających wejście w życie ustawy z 28 lipca 1990 r., wobec czego upłynąłby z innym dniem niż wskazany we wniosku. Zdaniem Skarbu Państwa, bieg terminu zasiedzenia (o ile w ogóle mógł nastąpić) został jednak przerwany 10 listopada 1993 r, w związku z zawarciem pomiędzy uczestnikami umowy o oddaniu gruntu w użytkowanie wieczyste. Odnosząc się z kolei do wniosku o zasiedzenie prawa użytkowania wieczystego nieruchomości uczestnik postępowania zaakcentował, iż jest on również pozbawiony podstaw. Wykonywanie przez użytkownika wieczystego posiadania w zakresie tego prawa jest konsekwencją ustanowienia tego prawa i dotyczy zarówno sfery określanej jako corpus jak również zakresu animus. O rodzaju posiadania decyduje więc to, w jaki sposób oraz z jaką świadomością dana osoba wykonuje posiadanie konkretnej nieruchomości. Przejawy tego władania oraz uzewnętrzniony stosunek posiadacza do rzeczy stanowią podstawę ustalenia, czy władanie rzeczą przez posiadacza ma charakter samoistny, zależny czy też jest to posiadaniem w zakresie użytkowania wieczystego. W ocenie uczestnika stan faktyczny sprawy powinien skutkować inną niż przyjęta przez wnioskodawcę oceną charakteru władania nieruchomością. Wnioskowanie strony prowadzi do błędnego przyjęcia, że wnioskodawca był samoistnym posiadaczem nieruchomości stanowiącej własność uczestnika, mimo że w okresie trwania umowy wnioskodawca nie władał tą nieruchomością jak właściciel, lecz co najwyżej jak użytkownik wieczysty, co jest okolicznością bezsporną. Stanowisko to znajduje odzwierciedlenie w orzecznictwie Sądu Najwyższego. Sama świadomość braku tytułu prawnego do posiadanej rzeczy i kontynuacja jej posiadania mimo tej wiedzy nie przesądza o samoistnym charakterze tego posiadania. Niezbędne jest objawienie takiej woli na zewnątrz, zwłaszcza wobec właściciela. Z wniosku nie wynika dokładnie, kiedy to u wnioskodawcy zaczął się krystalizować element animus kreujący zmianę charakteru władztwa na samoistne. Nie miało to jednak miejsca przed dniem orzeczenia Sądu Okręgowego stwierdzającego nieważność umowy o oddaniu gruntu w użytkowanie wieczyste. W sytuacji, w której rozpoczęcie władania sporną nieruchomością nastąpiło w okresie istnienia stosunku użytkowania wieczystego, miało ono niewątpliwie charakter posiadania w zakresie użytkowania wieczystego, a nie właścicielskiego. Jakakolwiek zmiana tego władztwa na posiadanie samoistne w zakresie własności musiałaby zostać objawiona wobec Gminy M. S.. Zważywszy na przedstawione wyżej okoliczności wniosek o zasiedzenie w niniejszej sprawie powinien zostać oddalony w całości jako bezzasadny. Dalej, uczestnik postepowania podniósł, iż Skarb Państwa spełnił warunek nieprzerwanego posiadania służebności. Podkreślono, iż Przedsiębiorstwo (...) faktycznie korzystało z cudzej nieruchomości w zakresie odpowiadającym treści prawa własności w sposób czynny. Posiadanie to miało charakter ciągły i nieprzerwany do daty wskazanej przez wnioskodawcę tj. do dnia 25 czerwca 1976 r., kiedy to majątek przedsiębiorstwa odpłatnie nabył wnioskodawca. Wskazać przy tym należy, że tolerowanie przez właścicieli „zasiadywanej” nieruchomości takich działań Skarbu Państwa i wnioskodawcy usprawiedliwia usankcjonowanie ukształtowanego i stabilnego stanu faktycznego – przez stwierdzenie zasiedzenia własności nieruchomości. Uczestnik postępowania zaakcentował, iż w okresie co najmniej od 1959 r. (do 25 czerwca 1976r.) Przedsiębiorstwo (...) jako przedsiębiorstwo państwowe – było wprawdzie władającym w ramach sprawowanego zarządu mieniem państwowym, lecz czyniło to w imieniu i na rzecz Skarbu Państwa. Zmiana Kodeksu cywilnego dokonana ustawą z dnia 31 stycznia 1989 r. otworzyła dla państwowych osób prawnych możliwość nabywania dla siebie własności nieruchomości i innych praw rzeczowych. Uzasadniony jest wniosek, że po 1 lutego 1989 r. wnioskodawca korzystał z nieruchomości uczestnika we własnym imieniu i na własną rzecz. Oznacza to tym samym, że w okresie od 1 lutego 1989 r. z nieruchomości stanowiącej aktualnie własność uczestnika – (...) Sp. z o.o. z siedzibą w S. nie korzystał Skarb Państwa, lecz wykonywał posiadanie samoistne przez ówczesne przedsiębiorstwo państwowe jako sprawujące zarząd mieniem państwowym. W orzecznictwie Sądu Najwyższego utrwaliło się stanowisko, że osoba prawna przed dniem 1 lutego 1989 r. mając status państwowej osoby prawnej nie mogła nabyć (także w drodze zasiedzenia) własności nieruchomości, może do okresu samoistnego posiadania wykonywanego po dniu 1 lutego 1989 r doliczyć okres posiadania Skarbu Państwa sprzed tej daty. Stanowisko to wyrażone zostało w szczególności w odniesieniu do przedsiębiorstw, które korzystały z nieruchomości w ramach zarządu mieniem państwowym w imieniu i na rzecz Skarbu Państwa, a więc w istocie były dzierżycielami w rozumieniu art.338 k.c. oraz ze względu na ówczesną treść art.128 k.c. nie mogły nabyć na swoją rzecz własności ani innych praw rzeczowych. (odpowiedź na wniosek uczestnika postępowania – Prezydenta Miasta S. - k. 67-71)
W odpowiedzi na wniosek o stwierdzenie zasiedzenia uczestnik postępowania (...) Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą w S. wniosła o oddalenie wniosku o stwierdzenie zasiedzenia w całości oraz zasądzenie od wnioskodawcy na rzecz uczestnika kosztów zastępstwa procesowego na zasadzie art. 520 §§ 1 i 2 k.p.c.
W uzasadnieniu wskazano, iż brak jest podstaw do stwierdzenia zasiedzenia przez wnioskodawcę z dniem 25 czerwca 1986 r. własności nieruchomości zabudowanych budynkiem użytkowym o powierzchni 1.921,36 m 2, położonych w S. przy ul. (...). Spółdzielnia nie przedłożyła do akt sprawy jakiegokolwiek dowodu na okoliczność wejścia w posiadanie w dniu 25 czerwca 1976 roku, od którego miałby biec termin zasiedzenia nieruchomości. Ustawa z dnia 23 kwietnia 1964 roku Kodeks cywilny wprowadziła – z dniem wejścia w życie, tj. od dnia 1 stycznia 1965 roku – w art. 177 generalny zakaz nabycia w drodze zasiedzenia wszelkich nieruchomości państwowych, niezależnie od tego, kiedy i w jaki sposób nieruchomość stała się własnością państwową. Przepis art. 177 Kodeksu cywilnego wyłączający nabycie przez zasiedzenie własności nieruchomości państwowej został uchylony przez ustawę z dnia 28 lipca 1990 roku o zmianie ustawy – Kodeks cywilny. Dopiero od dnia 1 października 1990 roku (data wejścia w życie ustawy z dnia 28 lipca 1990 r. o zmianie ustawy – Kodeks cywilny) zasiedzenie nieruchomości państwowej stało się dopuszczalne. Toteż Spółdzielnia nie mogła nabyć w drodze zasiedzenia nieruchomości Skarbu Państwa. Po wtóre, spółdzielnia – co wynika z umowy o oddanie gruntu w użytkowanie wieczyste dopiero z dniem 1 lipca 1982 roku przejęła aktywa i pasywa oddziału (...) w G.. Po trzecie, Spółdzielnia – co wynika z protokołu uzgodnień z dnia 26 października 1993 roku dotyczącego przeniesienia własności budynku oraz oddania w użytkowanie wieczyste gruntu położonego w S. przy ul. (...) – weszła w posiadanie gruntu na podstawie użytkowania i pozostawała (do dnia zawarcia umowy o oddaniu gruntu w użytkowanie wieczyste) użytkownikiem gruntu, a w związku z tym jako posiadacz zależny nie mogła zasiedzieć nieruchomości. Jednocześnie – pomimo jednoznacznej treści protokołu uzgodnień z dnia 26 października 1993 r. - nasuwa się wątpliwość czy na rzecz Spółdzielni użytkowanie nieruchomości, jako ograniczone prawo rzeczowe, w ogóle zostało ustanowione, albowiem – jak orzekł Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 16 kwietnia 2008 roku (sygn. akt V CSK 540/2007) – uchwała Rady Ministrów nr 102/76 z dnia 21 maja 1976 roku w sprawie zmian w organizacji handlu wewnętrznego, nie będąc aktem prawnym powszechnie obowiązującym, nie mogła stanowić źródła kreującego powstanie na rzecz jednostki spółdzielczej prawa użytkowania ani też regulować problematyki przekazywania terenów między jednostkami państwowymi a spółdzielczymi w sposób odmienny od zasad i trybu określonego w przepisach ustawy o gospodarce terenami w miastach i osiedlach. Tym samym w chwili obecnej Spółdzielnia winna wykazać – stosowną decyzją ustanowienie na jej rzecz ograniczonego prawa rzeczowego. Uczestnik postępowania zakwestionował jakoby wnioskodawca był posiadaczem samoistnym ww. nieruchomości, jak również posiadaczem w dobrej wierze. W owym okresie Spółdzielnia miała wiedzę o stosunkach własnościowych, w tym chociażby z uwagi ustanowione na jej rzecz użytkowanie oraz stan wpisów w księgach wieczystych, zwłaszcza w księdze wieczystej Kw nr (...) (obecnie (...)) i była świadoma, iż posiadanie samoistne (czy własność nieruchomości) jej nie przysługuje. Ponadto uczestnik zaznaczył, iż brak dokumentów wskazujących na posiadanie tytułu prawnego do nieruchomości (w tym w zakresie dotyczącym nieruchomości Spółki) wręcz wskazuje na złą wiarę posiadacza (wyrok Sądu Najwyższego z dnia 6 maja 2009 roku, sygn. akt II CSK 594/08). W tej sytuacji przyjąć należy, iż korzystanie przez Spółdzielnię z nieruchomości Spółki miało bez wątpienia charakter bezprawny względnie rozciągało się użytkowanie. Jednoczenie dla istnienia samoistnego posiadania potrzebne jest faktyczne władanie rzeczą (corpus) oraz czynnik woli (animus domini), zaś Spółdzielnia, jako posiadacz nieruchomości była przekonana nie tylko o tym, że nie jest właścicielem nieruchomości (dz. E.. nr: 19/5, 19/6, uprzednio dz. E.. nr 19/4), albowiem była posiadaczem zależnym (użytkownikiem), ale także nie chciała posiadać nieruchomości Spółki (dz. E.. nr 20) tak, jakby była jej właścicielem. Uczestnik postępowania wskazał, iż uznając, że wnioskodawca nie nabył własności nieruchomości w drodze zasiedzenia w dobrej wierze w dniu 25 czerwca 1986 r. rozważyć należy możliwość zasiedzenia nieruchomości po dniu 1 października 1990 r., kiedy to zasiedzenie nieruchomości państwowej stało się dopuszczalne oraz nieruchomości spółki w złej wierze. Wnioskodawca od dnia 1 października 1990 roku do dnia 5 kwietnia 2016 roku (wyrok Sądu Apelacyjnego w Gdańsku w sprawie o sygn. akt I Aca 1006/16) był posiadaczem zależnym nieruchomości (dz. E.. nr 19/5 i 19/6, uprzednio 19/4) albowiem do dnia zawarcia umowy oddania gruntu w użytkowanie wieczyste (dzień 10 listopada 1993 roku) był użytkownikiem nieruchomości, zaś od dnia 10 listopada 1993 roku był użytkownikiem wieczystym nieruchomości. Jednocześnie zważyć należy, iż użytkowanie wieczyste – mimo wielu podobieństw – jest prawem odmiennym od prawa własności. W doktrynie wskazuje się, iż posiadanie w zakresie użytkowania wieczystego stanowi postać posiadania zależnego. Tym samym zgodnie z uchwałą Sądu Najwyższego z dnia 23 lipca 2008 roku (sygn. akt III CZP 68/08) do okresu posiadania samoistnego prowadzącego do nabycia własności nieruchomości w drodze zasiedzenia nie dolicza się okresu posiadania rzeczy jak użytkownik wieczysty. Mając na uwadze powyższe brak jest podstaw do przyjęcia, że wnioskodawca nabył własność nieruchomości (dz. ew. nr: 19/5 i 19/6) w drodze zasiedzenia. Zgodnie natomiast z ustawą z dnia 28 lipca 1990 roku o zmianie ustawy – Kodeks cywilny zmieniony został także art. 172 k.c. poprzez przedłużenie wymaganego okresu zasiedzenia do lat dwudziestu (dla posiadacza w dobrej wierze) oraz lat trzydziestu (dla posiadacza w złej wierze). Przedłużone terminy zasiedzenia obowiązują od dnia 1 października 1990 roku. Jeżeli więc termin zasiedzenia rozpoczął bieg po dniu 1 stycznia 1965 roku, a jego zakończenie nie nastąpiło przed dniem 1 października 1990 roku, mają zastosowanie terminy określone w art. 172 k.c. w brzmieniu ustalonym ustawą z dnia 28 lipca 1990 roku o zmianie ustawy – Kodeks cywilny (art. 9 ww. ustawy). Powyższe oznacza, iż jeżeli nawet hipotetycznie wnioskodawca wszedł w posiadanie nieruchomości Spółki w dniu 25 czerwca 1976 r., to trzydziestoletni termin upływał w dniu 25 czerwca 2006 r., jednakże Spółdzielnia zawarła z V. (...)” Sp. z o.o. w dniu 17 grudnia 2002 roku ugodę, na podstawie której została dzierżawcą nieruchomości stanowiącej działkę nr (...) (obecnie nr 20), a w dniu 1 września 2005 roku zawarła umowę dzierżawy nieruchomości Spółki z poprzednikiem prawnym uczestnika, która wiąże strony do dnia dzisiejszego. Uczestnik postępowania wskazał nadto na brak interesu prawnego wnioskodawcy do złożenia wniosku o stwierdzenie zasiedzenia przez Skarb Państwa. Zgodnie z art. 609 § 1 k.p.c. do zgłoszenia wniosku o stwierdzenie zasiedzenia własności uprawniony jest każdy zainteresowany. Spółdzielnia swój interes prawny wywodzi z konieczności formalnego ustalenia własności na rzecz Skarbu Państwa dla celów realizacji swoich uprawnień do żądania ustanowienia na nieruchomości i nieruchomości Spółki prawa użytkowania wieczystego oraz przeniesienia własności budynku. Tym samym oczywistym jest, iż ewentualny brak podstaw do żądania ustanowienia prawa użytkowania wieczystego lub przedawnienie roszczenia do żądania ustanowienia prawa użytkowania wieczystego wyklucza uprawnienie wnioskodawcy do zgłoszenia wniosku o stwierdzenie zasiedzenia z uwagi na brak interesu prawnego. Punktem wyjścia dla ustanawiania prawa użytkowania wieczystego gruntów i przeniesienia własności budynków państwowych i spółdzielczych osób prawnych była ustawa z dnia 29 września 1990 r. o zmianie ustawy o gospodarce gruntami i wywłaszczaniu nieruchomości. Przepisy przedmiotowej ustawy obowiązywały przez okres dwóch lat, albowiem w dniu 23 grudnia 1992 roku weszła w życie ustawa z dnia 7 października 1992 roku zmieniająca ustawę o zmianie ustawy o gospodarce gruntami i wywłaszczaniu nieruchomości. Spółdzielniom zainteresowanym unormowaniem stanu prawnego gruntów, budynków, urządzeń i lokali znajdujących się w ich użytkowaniu wyznaczono termin zawity dla skorzystania z uprawnień przewidzianych w ustawie z dnia 7 października 1992 roku zmieniającej ustawę o zmianie ustawy o gospodarce gruntami i wywłaszczaniu nieruchomości. Zgodnie z art. 2c ust. 5 ustawy z dnia 7 października 1992 roku zmieniającej ustawę o zmianie ustawy o gospodarce gruntami i wywłaszczaniu nieruchomości, roszczenia, o których mowa w ust. 1 (ustanowienie prawa użytkowania wieczystego gruntu oraz przeniesienie własności budynków) wygasają z dniem 31 grudnia 1994 roku. Oznacza to, że roszczenia spółdzielni wygasły po dniu 31 grudnia 1994 roku, następnie przedłużonego do dnia 31 grudnia 1995 roku ustawą z dnia 10 czerwca 1994 roku zmieniająca ustawę o zmianie ustawy o gospodarce gruntami i wywłaszczaniu nieruchomości, a następnie przedłużonego do dnia 31 grudnia 1996 roku. Mając na uwadze powyższe roszczenia wnioskodawcy o ustanowienie prawa użytkowania wieczystego na nieruchomości i nieruchomości Spółki oraz przeniesienie własności budynku wygasły w ww. terminie. W dalszej kolejności uczestnik postępowania podniósł brak podstaw do stwierdzenia, iż Skarb Państwa z dniem 1 września 1969 r. nabył przez zasiedzenie nieruchomość oznaczoną jako działka nr (...), dla której Sąd Rejonowy w Sopocie prowadzi księgę wieczystą Kw nr (...), zabudowaną w części budynkiem użytkowym o położonym w S. przy ul. (...). Na wstępie zaznaczono, iż do nabycia nieruchomości Spółki przez Skarb Państwa w drodze zasiedzenia nie doszło, a to z poniższych względów. Skarb Państwa, jako przekraczający granicę cudzej nieruchomości przy wznoszeniu budynku (Obiektu), poza tym, że uczynił z tej części budynku (Obiektu), która wkroczyła na cudzy grunt (nieruchomość Spółki) jego część składową, to nie władał częścią zajętej nieruchomości w zakresie prawa własności, lecz służebności gruntowej (budynkowej). Posiadał on bowiem zajętą część nieruchomości w zakresie objętym hipotezą art. 151 Kodeksu cywilnego. Tym samym mogłoby ewentualnie dojść wyłącznie do zasiedzenia służebności, a nie własności. Posiadanie samoistne jest posiadaniem w zakresie prawa własności. Samoistne posiadanie części składowych rzeczy w zakresie odpowiadającym uprawnieniom właściciela nie jest możliwe, gdyż stosownie do przepisu art. 47 § 1 Kodeksu cywilnego, część składowa rzeczy nie może być odrębnym przedmiotem własności i innych praw rzeczowych. Sąd Najwyższy w postanowieniu z dnia 6 czerwca 1973 roku (sygn. akt I CR 413/73) stwierdził jednoznacznie, iż niedopuszczalne jest stwierdzenie zasiedzenia własności, jeżeliby miało to doprowadzić do podziału budynku nie będącego odrębną własnością. W niniejszej sprawie nabycie przez Skarb Państwa nieruchomości Spółki zajętej pod budowę budynku (Obiektu) byłoby możliwe tylko wówczas, gdyby ściana działowa budynku posadowiona była na granicy obu nieruchomości, co nie ma miejsca, albowiem budynek nie jest fizycznie podzielony Brak uprzedniego podziału budynku powoduje brak możliwości zasiedzenia chęci budynku posadowionej na nieruchomości Spółki. Z ostrożności uczestnik wskazał także, iż brak jest podstaw do uznania, iż Skarb Państwa nabył nieruchomość Spółki w drodze zasiedzenia, albowiem ewentualne posiadanie miało charakter czynności z zakresu imperium, a nie dominium. Jeżeli objęcie rzeczy we władztwo następuje w ramach wypełnienia przez państwo zadań publicznych poza stosunkami cywilnoprawnymi, co ma miejsce w niniejszym przypadku, nie oznacza to wykonywania posiadania w znaczeniu władania rzeczą jak posiadacz samoistny lub zależny. Uczestnik postępowania zaakcentował, iż brak jest również podstaw do stwierdzenia, iż wnioskodawca z dniem 10 listopada 2013 r. nabył przez zasiedzenie prawo użytkowania wieczystego nieruchomości oznaczonej jako działka nr (...). 19/6 oraz 20, zabudowanych budynkiem oznaczonej jako działka nr (...), zabudowanych budynkiem użytkowym położonym w S. przy ul. (...). Sąd Najwyższy w postanowieniu z dnia 6 października 2000 roku (sygn. akt IV CKN 137/00) wskazał, iż nabycie prawa wieczystego użytkowania w drodze zasiedzenia jest dopuszczalne, ale tylko wówczas, gdy jest ono ustanowione na rzecz oznaczonej osoby. Mając na uwadze powyższe można wprawdzie zasiedzieć użytkowanie wieczyste, ale tylko co do nieruchomości oddanej wcześniej w użytkowanie wieczyste, a w związku z tym zasiedzenie może biec tylko przeciwko poprzedniemu użytkownikowi wieczystemu, a nie przeciwko właścicielowi. Tym samym podmiot, na rzecz którego ab initio ustanowiono użytkowanie wieczyste (vide wnioskodawca) nie może zasiedzieć użytkowania wieczystego. Ponadto na działce nr (...) (nieruchomości Spółki) prawo użytkowania wieczystego nie zostało ustanowione umową o oddanie w użytkowanie wieczyste, toteż zasiedzenie prawa użytkowania wieczystego łącznie w zakresie działek nr (...) jest niedopuszczalne. Jednocześnie niedopuszczalnym byłoby stwierdzenie zasiedzenia prawa użytkowania wieczystego nieruchomości, ustanowionego na podstawie czynności, która następnie uznana została za nieważną. (odpowiedź na wniosek uczestnika postępowania – (...) Sp. z o.o. w S. - k. 73-96)
W odpowiedzi na wniosek o zasiedzenie uczestniczka postępowania – Gmina M. S. wniosła o oddalenie wniosku o zasiedzenie nieruchomości przez wnioskodawcę, stwierdzenie, że Skarb Państwa nabył przez zasiedzenie własność nieruchomości oznaczonej jako działka nr (...), dla której Sąd Rejonowy w Sopocie prowadzi Kw (...), zabudowanej w części budynkiem użytkowym o powierzchni 1921,36 m 2 położonym w S. przy ul. (...) oraz zasądzenie od wnioskodawcy kosztów postępowania, w tym kosztów zastępstwa procesowego.
W uzasadnieniu uczestniczka postępowania powieliła argumentację uczestnika postępowania – Prezydenta Miasta S. zawartą w piśmie procesowym z dnia 24 maja 2016 r. (odpowiedz na wniosek uczestnika postępowania – Gminy M. S. – k. 213-217)
Pismem procesowym z dnia 05 października 2017 r. uczestnik postępowania – Gmina M. S. wniosła o stwierdzenie, że nabyła z dniem 26 czerwca 2006 r. przez zasiedzenie własność nieruchomości oznaczonej jako działka nr (...), dla których Sąd Rejonowy w Sopocie prowadzi KW nr (...) oraz działki nr (...), dla której Sąd Rejonowy w Sopocie prowadzi księgę wieczystą KW nr (...), zabudowanych budynkiem użytkowym o powierzchni 1921,36 m2, położonym w S. przy ul. (...). (pismo procesowe uczestnika postępowania Gminy M. S. z dnia 05.10.2017 r. – k. 515-520)
Na rozprawie w dniu 16 listopada 2017 r. przedstawiciel wnioskodawcy wskazał, iż w latach 1997-1998 w Sądzie Rejonowym w Sopocie toczyło się postępowanie o zasiedzenie spornej nieruchomości. (zeznania przedstawiciela wnioskodawcy – K. G. z dnia 16 listopada 2017 r. – k. 556-559)
Pismem procesowym z dnia 24 stycznia 2018 r. wnioskodawca wskazał, iż w całości podtrzymuje swoje stanowisko w sprawie i wbrew twierdzeniom uczestnika (...) Sp. z o.o. w S., zważywszy na odmienność wniosków oraz stron będących przedmiotem osądu w sprawie niniejszej oraz w sprawie I Ns 20/00, nie zachodzi konieczność odrzucenia wniosku (...) Spółdzielni (...) w S.. (vide: pismo procesowe wnioskodawcy z dnia 24.01.2018 r. – k. 577)
Pismem procesowym z dnia 08 lutego 2018 r. uczestnik postępowania (...) Sp. z o.o. z siedzibą w S. wniósł o:
a) odrzucenie wniosku wnioskodawcy - (...) Spółdzielni (...) w S. o stwierdzenie, że wnioskodawca nabył przez zasiedzenie prawo własności nieruchomości oznaczonej jako działka nr (...), dla której Sąd Rejonowy w Sopocie prowadzi księgę wieczystą Kw nr (...), zabudowanej w części budynkiem użytkowym o powierzchni 1.921,36 m“, położonym w S. przy ul. (...), na podstawie art. 199 § 1 pkt 2 Kodeksu postępowania cywilnego w związku z art. 13 § 2 Kodeksu postępowania cywilnego, ewentualnie - z ostrożności procesowej - oddalenie wniosku wnioskodawcy - (...) Spółdzielni (...) w S. o stwierdzenie, że wnioskodawca nabył przez zasiedzenie prawo własności nieruchomości oznaczonej jako działka nr (...), dla której Sąd Rejonowy w Sopocie prowadzi księgę wieczystą Kw nr (...), zabudowanej w części budynkiem użytkowym o powierzchni 1.921,36 m2, położonym w S. przy ul. (...);
b) odrzucenie wniosku wnioskodawcy - (...) Spółdzielni (...) w S. o stwierdzenie, że uczestnik - Skarb Państwa Prezydent Miasta S. nabył przez zasiedzenie prawo własności nieruchomości oznaczonej jako działka nr (...), dla której Sąd Rejonowy w Sopocie prowadzi księgę wieczystą Kw nr (...), zabudowanej w części budynkiem użytkowym o powierzchni 1921,36 m 2, położonym w S. przy ul. (...), na podstawie art. 199 § 1 pkt 2 Kodeksu postępowania cywilnego w związku z art. 13 § 2 Kodeksu postępowania cywilnego, ewentualnie - z ostrożności procesowej - oddalenie wniosku wnioskodawcy - (...) Spółdzielni (...) w S. o stwierdzenie, że uczestnik - Skarb Państwa - Prezydent Miasta S. nabył przez zasiedzenie prawo własności nieruchomości oznaczonej jako działka nr (...), dla której Sąd Rejonowy w Sopocie prowadzi księgę wieczystą Kw nr (...), zabudowanej w części budynkiem użytkowym o powierzchni 1921,36 m 2, położonym w S. przy ul. (...);
c) odrzucenie wniosku uczestnika - Skarbu Państwa - Prezydenta Miasta S. o stwierdzenie, że uczestnik - Skarb Państwa - Prezydent Miasta S. nabył przez zasiedzenie prawo własności nieruchomości oznaczonej jako działka nr (...), dla której Sąd Rejonowy w Sopocie prowadzi księgę wieczystą Kw nr (...), zabudowanej w części budynkiem użytkowym o powierzchni 1.921,36 m“, położonym w S. przy ul. (...), na podstawie art. 199 § 1 pkt 2 Kodeksu postępowania cywilnego w związku z art. 13 § 2 Kodeksu postępowania cywilnego, ewentualnie - z ostrożności procesowej - oddalenie wniosku uczestnika - Skarbu Państwa - Prezydenta Miasta S. o stwierdzenie, że uczestnik - Skarb Państwa - Prezydent Miasta S. nabył przez zasiedzenie prawo własności nieruchomości oznaczonej jako działka nr (...), dla której Sąd Rejonowy w Sopocie prowadzi księgę wieczystą Kw nr (...), zabudowanej w części budynkiem użytkowym o powierzchni 1.921,36 m2, położonym w S. przy ul. (...);
d) odrzucenie wniosku uczestnika - Gminy M. S. o stwierdzenie, że uczestnik - Skarb Państwa Prezydent Miasta S. nabył przez zasiedzenie prawo własności nieruchomości oznaczonej jako działka nr (...), dla której Sąd Rejonowy w Sopocie prowadzi księgę wieczystą Kw nr (...), zabudowanej w części budynkiem użytkowym o powierzchni 1.921,36 m2, położonym w S. przy ul. (...), na podstawie art. 199 § 1 pkt 2 Kodeksu postępowania cywilnego w związku z art. 13 § 2 Kodeksu postępowania cywilnego, ewentualnie - z ostrożności procesowej - oddalenie wniosku uczestnika - Gminy M. S. o stwierdzenie, że uczestnik - Skarb Państwa - Prezydent Miasta S. nabył przez zasiedzenie prawo własności nieruchomości oznaczonej jako działka nr (...), dla której Sąd Rejonowy w Sopocie prowadzi księgę wieczystą Kw nr (...), zabudowanej w części budynkiem użytkowym o powierzchni 1.921,36 m2, położonym w S. przy ul. (...);
e) odrzucenie wniosku uczestnika - Gminy M. S. o stwierdzenie, że uczestnik - Gmina M. S. nabyła przez zasiedzenie prawo własności nieruchomości oznaczonej jako działka nr (...), dla której Sąd Rejonowy w Sopocie prowadzi księgę wieczystą Kw nr (...), zabudowanej w części budynkiem użytkowym o powierzchni 1.921,36 m2, położonym w S. przy ul. (...), na podstawie art. 199 § 1 pkt 2 Kodeksu postępowania cywilnego w związku z art. 13 § 2 Kodeksu postępowania cywilnego, ewentualnie - z ostrożności procesowej - oddalenie wniosku uczestnika - Gminy M. S. o stwierdzenie, że uczestnik - Gmina M. S. nabyła przez zasiedzenie prawo własności nieruchomości oznaczonej jako działka nr (...), dla której Sąd Rejonowy w Sopocie prowadzi księgę wieczystą Kw nr (...), zabudowanej w części budynkiem użytkowym o powierzchni 1.921,36 m“, położonym w S. przy ul. (...);
f) oddalenie w pozostałym zakresie, ewentualnie - z ostrożności procesowej - w całości wniosku (wniosków) wnioskodawcy (...) Spółdzielni (...) w S. o stwierdzenie zasiedzenia;
g) oddalenie w pozostałym zakresie, ewentualnie - z ostrożności procesowej - w całości wniosku (wniosków) uczestnika Skarbu Państwa Prezydenta Miasta S. o stwierdzenie zasiedzenia;
h) oddalenie w pozostałym zakresie, ewentualnie - z ostrożności procesowej - w całości wniosku (wniosków) uczestnika - Gminy M. S. o stwierdzenie zasiedzenia;
i) zasądzenie od wnioskodawcy ( (...) Spółdzielni (...) w S.) na rzecz uczestnika (spółki pod firmą: (...) Sp. z o.o.) kosztów zastępstwa procesowego na zasadzie wyjątku przewidzianego w art. 520 § 2 i § 3 Kodeksu postępowania cywilnego, albowiem interesy wnioskodawcy i uczestnika są sprzeczne;
j) zasądzenie od uczestnika (Skarbu Państwa - Prezydenta Miasta S.) na rzecz uczestnika (spółki pod firmą: (...) Sp. z o.o.) kosztów zastępstwa procesowego na zasadzie wyjątku przewidzianego w art. 520 § 2 i § 3 Kodeksu postępowania cywilnego, albowiem interesy uczestników są sprzeczne;
k) zasądzenie od uczestnika (Gminy M. S.) na rzecz uczestnika (spółki pod firmą: (...) Sp. z o.o.) kosztów zastępstwa procesowego na zasadzie wyjątku przewidzianego w art. 520 § 2 i § 3 Kodeksu postępowania cywilnego, albowiem interesy uczestników są sprzeczne.
W uzasadnieniu wskazano, iż zgodnie z art. 523 k.p.c. prawomocne postanowienie orzekające co do istoty sprawy nie może być zmienione ani uchylone, chyba że przepis szczególny stanowi inaczej. Jednakże prawomocne postanowienie oddalające wniosek Sąd może zmienić w razie zmiany okoliczności sprawy. Przez „okoliczności sprawy”, które ulegają zmianie należy rozumieć stan faktyczny decydujący o oddaleniu wniosku, a nie jego ocenę prawną, w związku z czym w postępowaniu zmierzającym do zmian prawomocnego postanowienia oddalającego wniosek zainteresowany ubiegający się o tę zmianę powinien wykazać „zmianę okoliczności sprawy, a Sąd ustala, czy zmiana okoliczności nastąpiła, po czym ocenia, czy uzasadnia ona zmianę postanowienia. Nie podlegają natomiast w tym postępowaniu ponownemu badaniu i ocenie te okoliczności, które stanowiły podstawę wydania prawomocnego postanowienia (Gudowski, w: Podreciński, Komentarz KPC, t. 3, 2009, s. 84). Z art. 523 k.p.c. wynika wprost, że prawomocne postanowienie co do istoty sprawy ma moc wiążącą jak wyrok w procesie, a więc wiąże nie tylko Sąd, który je wydał, ale także inne Sądy i organy państwowe oraz zainteresowanych, biorących udział w postępowaniu. Wobec tego ponowne postępowanie w tej samej sprawie nie powinno być wszczynane i prowadzone nie tylko na skutek wniesienia przez tego samego wnioskodawcę ponownego wniosku, ale także przez każdego innego uczestnika postępowania. Sąd jest związany na podstawie art. 365 § 1 Kodeksu postępowania cywilnego prawomocnym postanowieniem oddalającym wcześniejszy wniosek o stwierdzenie zasiedzenia. Prawomocność materialna orzeczenia powoduje skutek prekluzyjny polegający na tym, że wyłączone zostaje w przyszłości powoływanie faktów należących do podstawy faktycznej prawomocnie osądzonego roszczenia w celu uzyskania odmiennego lub sprzecznego z nim rozstrzygnięcia, niezależnie do tego czy zostały one powołane w prawomocnie zakończonym postępowaniu. Prekluzja nie obejmuje faktów zaistniałych po zamknięciu rozprawy poprzedzającej wydanie prawomocnego orzeczenia. Jeżeli wnioskodawca lub uczestnik nie zgłosił twierdzeń co do okoliczności faktycznej, która już istniała i zapadło rozstrzygniecie oddalające wniosek, to takowy podmiot nie może wystąpić z nowym roszczeniem przy identyczności podstawy faktycznej o ten sam przedmiot, chociażby wykazał, że okoliczności tej nie przytoczył bez swojej winy. Postanowieniem z dnia 20 marca 2001 roku (sygn. akt I Ns 20/00) Sąd Rejonowy w Sopocie I Wydział Cywilny oddalił wniosek Spółdzielni z udziałem Zakładu (...) w G. (poprzedni właściciel dz. ew. nr 20), (...) Sp. z o.o. (poprzedni właściciel dz. ew. nr 20), Gminy M. S., Skarbu Państwa - Prezydenta Miasta S. o stwierdzenie, że Spółdzielnia nabyła przez zasiedzenie nieruchomość położoną w S. przy ul. (...), stanowiącej działkę nr (...). Potwierdzeniem prawidłowości rozstrzygnięcia Sądu Rejonowego w Sopocie I Wydział Cywilny z dnia 20 marca 2001 roku (sygn. akt I Ns 20/00) jest postanowienie Sądu Okręgowego w Gdańsku III Wydział Cywilny Odwoławczy (sygn. akt III Ca 943/01) z dnia 24 października 2001 roku, którym Sąd Okręgowy w Gdańsku oddalił apelację wnioskodawcy. Mając na uwadze powyższą argumentację, wnioski o stwierdzenie zasiedzenia działki nr (...) złożone przez Spółdzielnię, Skarb Państwa - Prezydenta Miasta S. oraz Gminę, winny zostać odrzucone na podstawie art. 199 § 1 pkt 2 k.p.c. (pismo procesowe uczestnika (...) Sp. z o.o. w S. z dnia 08.02.2018 r. – k. 582-593)
Postanowieniem z dnia 24 lipca 2018 r., sygn. akt I Ns 191/16, Sąd Rejonowy w Sopocie:
1. odrzucił wniosek (...) Spółdzielni (...) w S. o stwierdzenie zasiedzenia na rzecz wnioskodawcy (...) Spółdzielni (...) w S. działki nr (...), położonej w S., dla której prowadzona jest KW o nr (...);
2. odrzucił wnioski (...) Spółdzielni (...) w S., Gminy M. S. oraz Skarbu Państwa – Prezydenta Miasta S. o stwierdzenie zasiedzenia na rzecz Skarbu Państwa działki nr (...), położonej w S., dla której prowadzona jest KW o nr (...);
3. oddalił wniosek Gminy M. S. o stwierdzenie zasiedzenia na rzecz Gminy M. S. działki nr (...), położonej w S., dla której prowadzona jest KW o nr (...);
4. oddalił wnioski o stwierdzenie zasiedzenia w pozostałym zakresie;
5. zasądził od (...) Spółdzielni (...) w S. na rzecz (...) spółka z o. o. w S. kwotę 7217 złotych tytułem zwrotu kosztów postępowania;
6. ustalił, iż każda ze stron ponosi pozostałe koszty postępowania związane ze swym udziałem w sprawie.
(postanowienie z dnia 24.07.2018 r. k. 613, 624-649)
Wnioskodawca (...) Spółdzielnia (...) w S. wniósł apelację od powyższego postanowienia Sądu Rejonowego w Sopocie.
W wyniku rozpoznania apelacji Sąd Okręgowy w Gdańsku postanowieniem z dnia 16 lipca 2020 r. uchylił zaskarżone postanowienie w punktach 2, 5 i 6 i zniósł w tym zakresie postępowanie z udziałem Skarbu Państwa i przekazał sprawę w tym zakresie Sądowi Rejonowemu w Sopocie do ponownego rozpoznania, pozostawiając temu Sądowi rozstrzygnięcie o kosztach postępowania apelacyjnego.
W uzasadnieniu postanowienia Sąd Okręgowy w Gdańsku wskazał, że przepisy art. 23 ust. 1 pkt. 8 , art. 11a ustawy z dnia 21 sierpnia 1997 r. o gospodarce nieruchomościami w zw. z art. 92 ust. 1 pkt. 2 ustawy z dnia 05 czerwca 1998 r. o samorządzie powiatowym, przesądzają kwestię reprezentacji Skarbu Państwa w niniejszej sprawie na rzecz Prezydenta Miasta S. na prawach Powiatu. Jednakże z uwagi na niezapewnienie Prokuratorii Generalnej Rzeczpospolitej Polskiej udziału w postępowaniu przed Sądem pierwszej instancji, jako reprezentantowi instytucjonalnemu Skarbu Państwa, który wykonuje zastępstwo Skarbu Państwa reprezentowanego przez organy i podmioty, w których mowa w art. 6 ustawy z dnia 16 grudnia 2016 r. o zasadach zarządzania mieniem państwowych, było ono częściowo nieważne z powodu nienależytego umocowania pełnomocnika Skarbu Państwa.
Sąd Okręgowy w Gdańsku wskazał, że przy ponownym rozpoznaniu sprawy, Sąd Rejonowy, dopiero po stwierdzeniu prawidłowej reprezentacji uczestnika Skarbu Państwa i po zapewnieniu właściwego zastępstwa procesowego, przeprowadzi stosowne postępowanie i wyda w sprawie rozstrzygnięcie merytoryczne odnośnie do żądania zasiedzenia prawa własności działki nr (...) na rzecz Skarbu Państwa, uwzględniając jego stanowisko wyrażone przez właściwie umocowanego reprezentanta i poprawną interpretację prawną przedstawionych niżej, miarodajnych dla przedmiotu badania i rozstrzygnięcia, przepisów prawa. (postanowienie wraz z uzasadnieniem – k. 623-623v, 624-650, 134-139, 183, 188-195, apelacja – k. 658-671)
Wykonując zalecenia Sądu Okręgowego zawarte w uzasadnieniu wyroku z dnia 16 lipca 2020 r., w 05 lipca 2022 r., przy ponownym rozpoznaniu sprawy, zarządzono doręczenie Prokuratorii Generalnej Rzeczpospolitej Polskiej odpisu wniosku oraz wszelkich pisma procesowych złożonych przez strony postępowania w toku sprawy I Ns 191/16 (k. 2-8, 67-71, 73-96, 213-217, 258-273, 311-329, 392-404, 412-420, 441-442, 444-446, 451-464, 471-473, 515-520, 538-545, 577, 582-593), wezwano do złożenia odpowiedzi na wniosek w terminie miesiąca od dnia otrzymania zobowiązania pod rygorem pominięcia stanowiska oraz zobowiązano stronę, by w piśmie podała wszystkie twierdzenia i dowody istotne dla rozstrzygnięcia sprawy pod rygorem utraty prawa do ich powoływania w toku dalszego postępowania. W takim przypadku twierdzenia i dowody zgłoszone z naruszeniem tego obowiązku podlegają pominięciu, chyba że strona uprawdopodobni, iż ich powołanie w piśmie przygotowawczym nie było możliwe albo że potrzeba ich powołania wynikła później. (zarządzenie – k. 1112-1113)
Pismem z dnia 19 sierpnia 2022 r. Prokuratoria Generalna Rzeczypospolitej Polskiej, realizując obowiązek wynikający z przepisu art. 8 ust. 5 ustawy z dnia 15 grudnia 2016 r. o Prokuratorii Generalnej Rzeczypospolitej Polskiej poinformowała, że na podstawie art. 8 ust. 1 ww. ustawy, przekazała Prezydentowi Miasta S. do prowadzenia sprawę z wniosku P.S.S. (...) w S. przy udziale m.in. Skarbu Państwa, reprezentowanego przez Prezydenta Miasta S., toczącej się przed Sądem Rejonowym w Sopocie pod sygn. akt I Ns 110/22. (zawiadomienie z dnia 19.08.2022 r. – k. 1166-1167, pismo Prokuratorii Generalnej RP z dnia 19.08.2022 r. – k. 1174-1175)
Pismem z dnia 09 września 2022 r., pełnomocnik procesowy r.pr. E. F., w imieniu Skarbu Państwa – Prezydenta Miasta S., Gminy M. S. oraz jako reprezentant Prokuratorii Generalnej Rzeczypospolitej Polskiej wniosła o:
1. oddalenie wniosku o zasiedzenie nieruchomości przez wnioskodawcę (...) Społem,
2. stwierdzenie, że Skarb Państwa nabył przez zasiedzenie własność nieruchomości oznaczonej jako działka nr (...), dla której Sąd Rejonowy w Sopocie prowadzi księgę wieczystą nr KW (...), zabudowanej w części budynkiem użytkowym o powierzchni 1921,36 m2, położonym w S. przy ul. (...),
3. zasądzenie od wnioskodawcy kosztów postępowania, w tym kosztów zastępstwa procesowego.
W uzasadnieniu żądania zasiedzenia nieruchomości przez wnioskodawcę wskazano, że nieruchomość nie znajdowała się w posiadaniu samoistnym wnioskodawcy od dnia 25 czerwca 1976 r. tj. od odpłatnego przejęcia od Przedsiębiorstwa Gastronomicznego majątku przez (...), którego wnioskodawca nie jest następcą prawnym. Gdyby przyjąć, że posiadanie miało charakter samoistny, a nieruchomość będąca przedmiotem postępowania była własnością Skarbu Państwa na podstawie postanowienia z dnia 30.12.1960 r., a wnioskodawca przejął ja odpłatnie od przedsiębiorstwa państwowego we władanie według bilansu najwcześniej 21 maja 1976 r, to od tego czasu wnioskodawca posiadał ją w złej wierze. Gdyby posiadanie to miało charakter samoistny w złej wierze, to termin zasiedzenia należałoby liczyć od 25 czerwca 1976 r. Termin ten częściowo przypadał w okresie obowiązywania zakazu zasiadywania nieruchomości Skarbu Państwa i stosownie do art. 10 ustawy z dnia 28 lipca 1990 r. o zmianie ustawy – Kodeks cywilny, należy go liczyć od 1 października 1990 r., przy przyjęciu, że posiadanie uzyskane zostało w złej wierze. Termin ten podlega skróceniu o 15 lat poprzedzających wejście w życie ustawy z dnia 28 lipca 1990 r., wobec czego upłynąłby z innym dniem niż wskazany we wniosku.
Odnosząc się do zasiedzenia działki nr (...) przez Skarb Państwa wskazano, że Skarb Państwa spełnił warunek nieprzerwanego posiadania służebności. W okresie co najmniej od 1959 r. do 25 czerwca 1976 r. Przedsiębiorstwo (...) jako przedsiębiorstwo państwowe – było wprawdzie władającym w ramach sprawowanego zarządu mieniem państwowym, lecz czyniło to w imieniu i na rzecz Skarbu Państwa. Zmiana kodeksu cywilnego dokonana ustawą z dnia 31 stycznia 1989 r. otworzyła dla państwowych osób prawnych możliwość nabywania dla siebie własności nieruchomości i innych praw rzeczowych. Uzasadniony jest wniosek, że po 1 lutego 1989 r. wnioskodawca korzystał z nieruchomości uczestnika we własnym imieniu i na własną rzecz. Oznacza to, że w okresie od 1 lutego 1989 r. z nieruchomości stanowiącej aktualnie własność uczestnika ad. 3 nie korzystał Skarb Państwa, lecz wykonywał posiadanie samoistne przez ówczesne przedsiębiorstwo państwowe jako sprawujące zarząd mieniem państwowym. W orzecznictwie Sądu Najwyższego utrwaliło się stanowisko, że osoba prawna przed dniem 1 lutego 1989 r. mając status państwowej osoby prawnej nie mogła nabyć własności nieruchomości, ale do okresu posiadania samoistnego wykonywanego po dniu 1 lutego 1989 r. mogła doliczyć okres posiadania Skarbu Państwa sprzed tej daty. Objęcie zatem w posiadanie nieruchomości przez poprzednika prawnego wnioskodawcy oraz jego posiadanie do 1976 r. odbywało się w imieniu i na rzecz Skarbu Państwa działającego w ramach dominium, a nie imperium. (pismo procesowe z dnia 09.09.2022 r. – k. 1170-1173)
Pismem z dnia 29 grudnia 2022 r. uczestnik postępowania (...) Sp. z o.o. w S. wniósł o:
1. odrzucenie (ewentualnie oddalenie) wniosku o zasiedzenie przez wnioskodawcę nieruchomości oznaczonej jako działka nr (...), dla której Sąd Rejonowy w Sopocie prowadzi księgę wieczystą nr (...);
2. odrzucenie (ewentualnie oddalenie) wniosku Skarbu Państwa – Prezydenta S. o zasiedzenie ww. nieruchomości;
3. zasądzenie od wnioskodawcy na rzecz uczestnika postępowania kosztów postępowania, w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych. (pismo procesowe uczestnika postępowania z dnia 29.12.2022 r. – k. 1186-1188)
Sąd ustalił następujący stan faktyczny:
Wnioskiem z dnia 16 września 1998 r. (...) Spółdzielnia (...) z siedzibą w S. wniosła do Sądu Rejonowego w Sopocie o stwierdzenie, że (...) w S. nabyła przez zasiedzenie z dniem 31 grudnia 1960 r. własność nieruchomości położonej w S. przy ul. (...) stanowiącej działkę nr (...) o obszarze 580 m 2 zapisanej w KW nr 270.
W uzasadnieniu wniosku wskazano, iż wnioskodawca z dniem 21 maja 1976 r. stał się następcą prawnym Przedsiębiorstwa (...) w S.. W skład przejętego majątku byłego Przedsiębiorstwa Gastronomicznego weszła nieruchomość budowlana – budynek usytuowany w S. przy ul. (...) o nazwie umownej (...). Budynek ten został wybudowany przez Przedsiębiorstwo (...) w latach 1960-1962 na 3 działkach o nr (...), stanowiącej własność Skarbu Państwa i na działce nr (...) o pow. 580 m 2 stanowiącej wówczas własność Zakładu (...) w G.. Zarówno poprzednik Przedsiębiorstwa Gastronomicznego jak i wnioskodawcy użytkowali w dobrej wierze całą nieruchomość o łącznej powierzchni gruntowej 2682 m 2, nie wiedząc o tym, że wchodząca w skład tej nieruchomości działka nr (...) o pow. 580 m 2 stanowi oddzielną własność Zakładu (...). Przez cały okres użytkowania działki nr (...) zarówno Przedsiębiorstwo Gastronomiczne jak i wnioskodawca użytkowali tę nieruchomość w dobrej wierze, bowiem przez okres całego użytkowania nikt nie ujawniał praw własności do tej nieruchomości, nikt nie zabiegał o uregulowanie jej statusu, ani nie żądał opłat dzierżawy lub najmu. Dopiero w miesiącu sierpniu 1998 r. wnioskodawca dowiedział się, że zasiedziana działka zapisana jest w KW (...) prowadzonej przez Sąd Rejonowy w Sopocie, a właścicielem ujawnionym w 1960 r. jest Zakład (...). Jako uczestnika postępowania wskazano Zakład (...) w G..
Postanowieniem z dnia 7 grudnia 1998 r. Sąd Rejonowy w Sopocie wezwał do udziału w sprawie (...) Spółka z o.o. w W..
Na rozprawie w dniu 10 stycznia 1999 r. (...) w S. zmodyfikował żądanie w sprawie i wniósł o stwierdzenie, że wnioskodawca nabył przez zasiedzenie z dniem 25 czerwca 1979 r. względnie 1976 r. własność nieruchomości położonej w S. przy ul. (...) stanowiącą działkę nr (...).
Na rozprawie w dniu 11 lutego 1999 r. (...) w S. wskazała, iż zasiedziała ww. nieruchomość w 1996 r.
Postanowieniem z dnia 16 marca 1999 r. Sąd Rejonowy w Sopocie oddalił wniosek (...) w S. w całości.
Postanowieniem z dnia 12 października 1999 r. Sąd Okręgowy w Gdańsku uchylił ww. postanowienie i sprawę przekazał Sądowi Rejonowemu w Sopocie do ponownego rozpoznania. W uzasadnieniu wskazano, iż Sąd I instancji przedwcześnie przyjął, iż nie zachodzą przesłanki zasiedzenia przedmiotowej działki, bowiem nie wziął pod uwagę tego, że zachodzić może posiadanie samoistne nieruchomości będącej przedmiotem postępowania przez inny podmiot (Gminę M. bądź Prezydenta Miasta S.), który nie był uczestnikiem postępowania. Sąd II instancji wskazał, iż orzekając w sprawie o stwierdzenie zasiedzenia, sąd zobligowany jest ustalić krąg uczestników postępowania, zarówno osób przeciwko, którym zasiedzenie biegnie, ale również tych na rzecz, których zasiedzenie nastąpiło. Tym samym sąd Rejonowy ponownie rozpoznając sprawę ustali właściwy krąg uczestników postępowania i czy wobec któregoś z nich nie nastąpiło zasiedzenie przedmiotowej działki wobec spełnienia się ustawowych przesłanek do nabycia własności w tej drodze. Dopiero takie czynności i ustalenia Sądu I instancji stanowić mogą podstawę rozstrzygnięcia o zasadności bądź niezasadności wniosku o stwierdzenie czy zasiedzenia nastąpiło, a jeśli tak to na czyją rzecz i z jaką chwilą.
Postanowieniem z dnia 27 czerwca 2000 r. Sąd Rejonowy w Sopocie wezwał do udziału w sprawie w charakterze uczestnika Gminę M. S..
Postanowieniem z dnia 23 stycznia 2001 r. Sąd Rejonowy w Sopocie wezwał do udziału w sprawie w charakterze uczestnika postępowania Skarb Państwa - Prezydenta Miasta S..
Na rozprawie w dniu 23 stycznia 2001 r. pełnomocnik uczestnika Gminy M. S. i Skarbu Państwa - Prezydenta Miasta S. wskazał, iż nie wnosi o zasiedzenie działki nr (...) na rzecz uczestników.
Postanowieniem z dnia 20 marca 2001 r. Sąd Rejonowy w Sopocie oddalił wniosek (...) w S. o stwierdzenie, że Spółdzielnia nabyła przez zasiedzenie nieruchomość położoną w S. przy ul. (...), stanowiącą działkę nr (...).
W uzasadnieniu postanowienia Sąd I instancji wskazał, iż mając na uwadze ustalenia poczynione w postępowaniu nie zostało również wykazane samoistne posiadanie spornej nieruchomości przez Skarb Państwa przez okres wymagany do jej zasiedzenia. Sąd I instancji zwrócił uwagę, iż okres samoistnego posiadania przedmiotowej działki w złej wierze przez Skarb Państwa był zbyt krótki, zgodnie z przepisami wprowadzającymi kodeks cywilny – do zasiedzenia przez Skarb Państwa. Z ustaleń dokonanych w sprawie wynika, że Skarb Państwa również bezpośrednio nie wykonywał uprawnień właścicielskich po przejęciu nieruchomości przez wnioskodawcę. Skarb Państwa, a później Gmina M. S. nawet nie czuli się właścicielami przedmiotowej nieruchomości.
Postanowieniem Sądu Okręgowego w Gdańsku z dnia 24 października 2001 r. oddalono apelację od postanowienia z dnia 20 marca 2001 r. W uzasadnieniu wskazano m.in. iż Sąd I instancji prawidłowo ocenił dowody i doszedł do słusznego wniosku, że zasiedzenie spornej nieruchomości (działki nr (...)) na rzecz wszystkich uczestników postępowania nie nastąpiło.
(dowód: wniosek – k. 2-3 akt sprawy Sądu Rejonowego w Sopocie I Ns 20/00, postanowienie z dnia 07.12.1998 r. – k. 28 akt sprawy Sądu Rejonowego w Sopocie I Ns 20/00, protokół rozprawy z dnia 11.01.1999 r. – k. 34-36 akt sprawy Sądu Rejonowego w Sopocie I Ns 20/00, protokół rozprawy z dnia 11.02.1999 r. – k. 57-59 akt sprawy Sądu Rejonowego w Sopocie I Ns 20/00, postanowienie z dnia 16.03.1999 r. w sprawie I Ns 367/98 wraz z uzasadnieniem – k. 92, 96-105 akt sprawy Sądu Rejonowego w Sopocie I Ns 20/00, postanowienie Sądu Okręgowego w Gdańsku z dnia 12.10.1999 r. wraz z uzasadnieniem – k. 126-135v akt sprawy Sądu Rejonowego w Sopocie I Ns 20/00, postanowienie z dnia 27.06.2000 r. – k. 149 akt sprawy Sądu Rejonowego w Sopocie I Ns 20/00, postanowienie z dnia 23.01.2001 r. – k. 184 akt sprawy Sądu Rejonowego w Sopocie I Ns 20/00, postanowienie z dnia 20.03.2001 r. wraz z uzasadnieniem – k. 198, 205-217 akt sprawy Sądu Rejonowego w Sopocie I Ns 20/00, postanowienie z dnia 24.10.2001 r. wraz z uzasadnieniem – k. 259-269 akt sprawy Sądu Rejonowego w Sopocie I Ns 20/00, zeznania przedstawiciela wnioskodawcy K. G. – k. 557-559)
Sąd zważył, co następuje:
Ustalając stan faktyczny Sąd dokonał oceny zgromadzonego materiału dowodowego, w postaci dokumentów znajdujących się w aktach sprawy na okoliczność istnienia przesłanek do stwierdzenia zasiedzenia przedmiotowej nieruchomości, dokumentów z akt sprawy XV C 1082/14 Sąd Okręgowego w Gdańsku na okoliczność prowadzonego postępowania oraz treści wyroku wydanego w sprawie, dokumentów z Ksiąg Wieczystych nr (...) (KW (...)), (...) (KW (...)), KW (...), KW (...), KW (...) Sądu Rejonowego w Sopocie na okoliczność praw do przedmiotowej nieruchomości oraz istnienia przesłanek do stwierdzenia jej zasiedzenia, dokumentów z akt sprawy I Ns 30/60 Sądu Powiatowego w S. na okoliczność prowadzonego postępowania o stwierdzenie nabycia własności nieruchomości, dokumentów Urzędu Miejskiego w S. dotyczących budynku przy ulicy (...) w S. na okoliczność istnienia przesłanek do stwierdzenia zasiedzenia przedmiotowej nieruchomości, dokumentów z akt sprawy I Ns 20/00 Sądu Rejonowego w Sopocie na okoliczność prowadzonego w sprawie postępowania, wydanych w sprawie orzeczeń, ich prawomocności oraz podstaw wydania tych orzeczeń, jak i protokołu rozprawy z dnia 16 listopada 2017 roku w zakresie zeznań w charakterze strony prezesa wnioskodawcy K. G. na okoliczność istnienia przesłanek do stwierdzenia zasiedzenia przedmiotowej nieruchomości jak również charakteru posiadania przez wnioskodawcę przedmiotowej nieruchomości.
Sąd uznał za autentyczne wszystkie dokumenty zgromadzone w toku niniejszego postępowania, nie znajdując podstaw do zakwestionowania ich wartości dowodowej. Dokumenty te nie były przez strony kwestionowane, a i Sąd również nie znalazł podstaw do kwestionowania ich wiarygodności z urzędu. Dowody w postaci dokumentów urzędowych Sąd ocenił na podstawie art. 244 § 1 k.p.c. ustalając, że skoro w toku procesu nie zostały skutecznie podważone, stanowią świadectwo tego, co zostało w nich urzędowo poświadczone. Powyższe dowody układają się zdaniem Sądu w spójną całość, wzajemnie się potwierdzając lub uzupełniając. Nie były też kwestionowane przez strony i Sąd dał im wiarę w całej rozciągłości, nie znajdując tym samym podstaw do ich podważenia.
Na wstępie należy wskazać, iż w niniejszym postępowaniu, mając na względzie treść rozstrzygnięcia Sądu Okręgowego w Gdańsku z dnia 16 lipca 2020 r., tut. Sąd zobligowany był do oceny zasadności wniosku (...) Spółdzielni (...) z siedzibą w S., Skarbu Państwa – Prezydenta Miasta S. oraz Gminy M. S. o zasiedzenie na rzecz Skarbu Państwa prawa własności nieruchomości oznaczonej jako działka nr (...), dla której Sąd Rejonowy w Sopocie prowadzi księgę wieczystą KW nr (...), zabudowanej budynkiem użytkowym o powierzchni 1921,36 m 2, położonym w S. przy ul. (...).
Odnosząc się do kwestii zasadności wniosków zarówno (...) Spółdzielni (...) z siedzibą w S. jak i pozostałych uczestników postępowania – Gminy M. S. i oraz Skarbu Państwa – Prezydenta Miasta S. w zakresie stwierdzenia zasiedzenia własności opisanej wyżej nieruchomości wskazać należy, iż zgodnie z art. 523 k.p.c., prawomocne postanowienie co do istoty sprawy ma moc wiążącą jak wyrok w procesie, a więc wiąże nie tylko sąd, który je wydał, ale także inne sądy i organy państwowe oraz zainteresowanych, biorących udział w postępowaniu. Wobec tego ponowne postępowanie w tej samej sprawie nie powinno być wszczęte i prowadzone nie tylko na skutek wniesienia przez tego samego wnioskodawcę ponownego wniosku, ale także przez każdego innego uczestnika postępowania, ani z urzędu. Nie uchyla powagi rzeczy osądzonej postanowień oddalających wniosek zdanie drugie art. 523 k.p.c., albowiem otwiera ono możliwość dokonania jego zmiany, ale tylko dopiero w razie zmiany okoliczności sprawy, zaszłych po uprawomocnieniu się takiego postanowienia. Przez „okoliczności sprawy", jak to zostało wyjaśnione w judykaturze i zaaprobowane w piśmiennictwie, należy rozumieć stan faktyczny decydujący o oddaleniu wniosku, a nie jego ocenę prawną (por. postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 21 marca 1973 r., III CRN 429/72 i uzasadnienie postanowienia Sądu Najwyższego z dnia 4 lutego 1999 r., II CKN 172/98, nie publ.). W związku z powyższym stwierdzeniem, w postępowaniu zmierzającym do zmiany prawomocnego postanowienia oddalającego wniosek zainteresowany ubiegający się o tę zmianę winien wykazać zmianę okoliczności sprawy, a Sąd ustala, czy ta owa zmiana nastąpiła, przy czym ocenia, czy uzasadnia ona zmianę postanowienia. Nie podlegają natomiast w tym postępowaniu ponownemu badaniu i ocenie te okoliczności, które stanowiły podstawę wydania prawomocnego postanowienia (J. Gudowski, w: Ereciński, Komentarz KPC, t.3). Prawomocne postanowienia orzekające co do istoty sprawy, oddalające wniosek, wiążą Sąd jeżeli po uprawomocnieniu się postanowienia nie doszło do zmiany okoliczności sprawy. Chodzi przy tym o zmianę podstaw faktycznych, wyłącznie zaistniałą po uprawomocnieniu się orzeczenia.
Sąd Najwyższy w uchwale z dnia 12 marca 2003 r. w sprawie III CZP 97/02 wskazał, że pod pojęciem „okoliczności sprawy” należy rozumieć stan faktyczny decydujący o oddaleniu wniosku. Wyraźnie jednak należy zastrzec, że z tego punktu widzenia bardzo istotne jest właściwe oddzielenie w postępowaniu cywilnym faktu od prawa. Na ustalenia faktyczne dotyczące posiadania składają się fakty mogące wskazywać na istnienie posiadania i jego rodzaj, ocena natomiast, czy jest to posiadanie samoistne czy zależne, w dobrej czy w złej wierze oraz ocena skutków w zakresie możliwości zasiedzenia stanowi zagadnienia prawne. Znaczenie podstawy faktycznej dla określenia granic powagi rzeczy osądzonej zostaje przesądzone w chwili orzekania, co łączy się z zagadnieniem prekluzji materiału procesowego. Tym samym gdy wnioskodawca (uczestnik) nie zgłosił twierdzeń co do okoliczności faktycznej, która już istniała i dlatego uzyskał negatywne rozstrzygnięcie, nie może występować z nowym roszczeniem przy identyczności podstawy faktycznej o ten sam przedmiot, chociażby wykazał, iż przytoczył pominięte okoliczności bez swojej winy (por. uchwała Sądu Najwyższego z dnia 21 lutego 1969 r., sygn. akt III PZP 63/68).
Przenosząc powyższe rozważania natury ogólnej na grunt rozpoznawanej sprawy wskazać należy, iż postanowieniem z dnia 20 marca 2001 r. w sprawie I Ns 20/00 Sąd Rejonowy w Sopocie oddalił w sprawie z wniosku (...) Spółdzielni (...) w S. z udziałem Gminy M. S. oraz Skarbu Państwa - Prezydenta Miasta S. o stwierdzenie nabycie przez zasiedzenie nieruchomości położonej w S. przy ul. (...), stanowiącej działkę nr (...). W toczącym się wówczas postępowaniu pierwotnie Spółdzielnia wniosła do Sądu Rejonowego w Sopocie o stwierdzenie, że nabyła przez zasiedzenie z dniem 31 grudnia 1960 r. własność nieruchomości położonej w S. przy ul. (...) stanowiącej działkę nr (...) o obszarze 580 m2 zapisanej w KW nr 270. Podczas trwającego postępowania, wnioskodawca dokonywał parokrotnej modyfikacji żądania. W przedmiotowej sprawie do udziału zostali wezwani zarówno Gmina M. S. jak i Skarb Państwa - Prezydent Miasta S., którzy oświadczyli, iż nie wnoszą o zasiedzenie działki nr (...) na rzecz uczestników. Sąd Rejonowy w uzasadnieniu postanowienia z dnia 20 marca 2001 r. wskazał jednoznacznie, iż bezspornym w sprawie jest, że zarówno wnioskodawca, jak i jego poprzednik – Przedsiębiorstwo (...) w S. użytkowało i użytkuje grunt pod budynkiem – w tym działkę nr (...), jednakże ani wnioskodawca ani jego poprzednik prawny nie byli posiadaczami samoistnymi przedmiotowego gruntu. Państwowe Przedsiębiorstwo (...) w S. użytkowało sporną działkę w imieniu Skarbu Państwa. Nadto w omawianym uzasadnieniu Sąd Rejonowy w Sopocie zdecydowanie podkreślił, iż mając na uwadze ustalenia poczynione w postępowaniu nie zostało również wykazane samoistne posiadanie spornej nieruchomości przez Skarb Państwa przez okres wymagany do jej zasiedzenia. Sąd I instancji zwrócił uwagę, iż okres samoistnego posiadania przedmiotowej działki w złej wierze przez Skarb Państwa był zbyt krótki, zgodnie z przepisami wprowadzającymi kodeks cywilny – do zasiedzenia przez Skarb Państwa. Z ustaleń dokonanych w sprawie wynika, że Skarb Państwa również bezpośrednio nie wykonywał uprawnień właścicielskich po przejęciu nieruchomości przez wnioskodawcę. Skarb Państwa, a później Gmina M. S. nawet nie czuli się właścicielami przedmiotowej nieruchomości. W tym miejscu należy podkreślić, iż powyższe było podyktowane wytycznymi Sądu Okręgowego w Gdańsku zaprezentowanymi w postanowieniu z dnia 12 października 1999 r. (postanowienie uchylające pierwotne postanowienie Sądu Rejonowego w Sopocie zapadłe w dniu 16 marca 1999 r. w sprawie I Ns 367/98), którymi to wskazaniami Sąd I instancji był związany. W uzasadnieniu postanowienia Sądu Okręgowego w Gdańsku z dnia 12 października 1999 r. wskazano bowiem, iż Sąd I instancji przedwcześnie przyjął, iż nie zachodzą przesłanki zasiedzenia przedmiotowej działki, bowiem nie wziął pod uwagę tego, że zachodzić może posiadanie samoistne nieruchomości będącej przedmiotem postępowania przez inny podmiot (Gminę M. bądź Skarb Państwa - Prezydenta Miasta S.), który nie był uczestnikiem postępowania. Sąd II instancji wskazał, iż orzekając w sprawie o stwierdzenie zasiedzenia, sąd zobligowany jest ustalić krąg uczestników postępowania, zarówno osób przeciwko, którym zasiedzenie biegnie, ale również tych na rzecz, których zasiedzenie nastąpiło. Tym samym Sąd Rejonowy ponownie rozpoznając sprawę winien był ustalić właściwy krąg uczestników postępowania i czy wobec któregoś z nich nie nastąpiło zasiedzenie przedmiotowej działki wobec spełnienia się ustawowych przesłanek do nabycia własności w tej drodze. Dopiero takie czynności i ustalenia Sądu I instancji stanowić mogły podstawę rozstrzygnięcia o zasadności bądź niezasadności wniosku o stwierdzenie czy zasiedzenia nastąpiło, a jeśli tak to na czyją rzecz i z jaką chwilą. Powyższa argumentacja znajdowała wówczas uzasadnienie i była zgodna z praktyką orzeczniczą prezentowaną przez Sąd Najwyższy m.in. w postanowieniach z dnia 16 stycznia 1997 r. w sprawie I CKU 55/96 czy też z dnia 18 września 1998 r. sprawie III CSK 608/97 (nie publ.), zgodnie z którą, odpowiednie stosowanie w sprawach o zasiedzenie przepisów o stwierdzeniu nabycia spadku, o którym mowa w art. 610 § 1 zdanie pierwsze k.p.c., polega na stosowaniu art. 677 § 1 k.p.c. bez jakichkolwiek modyfikacji, w związku z czym sąd powinien stwierdzić zasiedzenie, stosownie do wyników postępowania dowodowego, na rzecz osoby, która w ten sposób nabyła prawo, choćby była to inna osoba niż wskazana przez uczestników postępowania. Potwierdzeniem prawidłowości rozstrzygnięcia Sądu Rejonowego w Sopocie z dnia 20 marca 2001 r. w sprawie I Ns 20/00 jest również postanowienie Sądu Okręgowego w Gdańsku z dnia 24 października 2001 r., w którym Sąd Okręgowy w Gdańsku oddalił apelację wnioskodawcy w całości. Uzasadnienie postanowienia Sądu Okręgowego w Gdańsku wskazuje, iż zadaniem Sądu Rejonowego było ustalenie właściwego kręgu uczestników postępowania i rozważenie czy wobec któregoś z nich nie nastąpiło zasiedzenie przedmiotowej działki wobec spełnienia się ustawowych przesłanek do nabycia nieruchomości w tej drodze. Sąd Rejonowy wzywając do udziału Skarb Państwa i Gminę M. S. i przeprowadzając w odpowiednim zakresie postępowanie dowodowe uzupełnił braki postępowania przed sądem I instancji. Ocenił dowody w sposób prawidłowy i doszedł do słusznego wniosku, że zasiedzenie spornej nieruchomości na rzecz tych uczestników nie nastąpiło.
Na zasadność powyższego stanowiska zwrócił uwagę także Sąd Okręgowy w Gdańsku w uzasadnieniu wyroku z dnia 16 lipca 2020 r. (znoszącego w części postępowanie w sprawie I Ns 191/16) wskazując, że w toku postępowania I Ns 191/16 Sąd Rejonowy odrzucając wniosek Społem oraz uczestników Skarbu Państwa - Prezydenta Miasta S. i Gminy M. S., w uzasadnieniu tego rozstrzygnięcia przyjął, posiłkując się utrwalonymi w czasie wypowiedziami Sądu Najwyższego, istnienie tzw. bezwzględnej przeszkody procesowej w postaci powagi rzeczy osądzonej (art. 379 pkt 3 k.p.c. w zw. z art. 13 § 2 k.p.c.) i braku w związku z tym pozytywnej przesłanki procesowej do wniesienia w niniejszej sprawie wniosku o stwierdzenie zasiedzenia działek nr (...) na rzecz Społem oraz Skarbu Państwa (art. 199 § 1 pkt 2 k.p.c.). Dla tego rozstrzygnięcia ustalił, że istniało już prawomocne postanowienie rozstrzygające to samo żądanie (na rzecz tych samych podmiotów, dotyczyło tej samej nieruchomości, tych samych okresów posiadania oraz identycznej podstawy faktycznej i prawnej żądania). Przeszkodą uniemożliwiającą wniesienie wniosku po raz drugi jest prawomocność materialna i stworzenie przez wcześniej wydane, prawomocne postanowienie powagi rzeczy osądzonej, stosownie do art. 366 k.p.c. w zw. z art. 13 § 2 k.p.c., która wiąże sąd w drugiej sprawie zawisłej przed Sądem Rejonowym w Sopocie, przy jednoczesnym braku podstaw do uznania, że po wydaniu postanowienia oddalającego wniosek o stwierdzenia zasiedzenia uległy zmianie okoliczności faktyczne, które istniały w chwili jego wydania i stały na przeszkodzie uwzględnieniu w całości lub w części tego pierwotnego wniosku (art. 523 k.p.c.). Zgodnie z tym ostatnim przepisem prawomocne postanowienie orzekające co do istoty sprawy nie może być zmienione ani uchylone, chyba że przepis szczególny stanowi inaczej. Jednakże prawomocne postanowienie oddalające wniosek sąd może zmienić w razie zmiany okoliczności sprawy. W okolicznościach rozpatrywanej sprawy znaczenia nabiera druga część wypowiedzi normatywnej określającej warunki w jakich może dojść do wzruszenia prawomocnego postanowienia.
Należy też zwrócić uwagę, że Sąd Okręgowy w uzasadnieniu postanowienia z dnia 16 lipca 2020 r. wskazał, iż Sąd Rejonowy kierując się wypowiedziami Sądu Najwyższego, nieodbiegającymi w tej materii od zapatrywania nauki, odczytując treść normatywną przepisu, miał rację gdy odmawiając merytorycznej ochrony prawnej podkreślił, że ubiegający się o zmianę postanowienia oddalającego wniosek obowiązani byli wykazać "zmianę okoliczności sprawy". Sąd w tym postępowaniu weryfikuje tak rozumianą podstawę faktyczną wniosku, będąc zmuszonym do ustalenia, czy nastąpiła po prawomocnym oddaleniu wcześniejszego wniosku, zmiana stanu faktycznego decydująca o takim właśnie oddaleniu wniosku. Dopiero zmiana ta uzasadnia zmianę postanowienia odmownego. Nie podlegają natomiast w tym postępowaniu ponownemu badaniu i ocenie te same okoliczności, które stanowiły podstawę wydania pierwszego prawomocnego postanowienia. Jeżeli nie nastąpiła zmiana okoliczności uzasadniająca zmianę prawomocnego postanowienia oddalającego wniosek, to sąd oddala wniosek. Wtenczas, tzn. pod warunkiem, że nie doszło do zmiany okoliczności sprawy, postanowienia takie korzystają z powagi rzeczy osądzonej. Chodzi przy tym o zmianę podstawy faktycznej, wyłącznie zaistniałą po uprawomocnieniu się orzeczenia. W prawnie doniosłej zmianie podstawy faktycznej żądania, a w konsekwencji i orzeczenia, mogą też mieścić się fakty dotyczące upływu terminu zasiedzenia, które z tego powodu nie ulegają prekluzji procesowej, wypełniając w znaczeniu nowości hipotezę normy art. 172 k.c., której sąd w poprzednim postępowaniu nie mógł wziąć skutecznie pod uwagę. Upływ zatem terminu zasiedzenia po wydaniu postanowienia oddalającego przedwczesny wniosek stanowi nową okoliczność faktyczną uzasadniającą, rozpoznanie ponownego wniosku na nowo. Wobec tego prawidłowe rozumienie treści cytowanego przepisu oznacza, że nie dopuszczalne byłoby ponowne badanie i ocena prawna tych okoliczności, które stanowiły podstawę wydania prawomocnego postanowienia oddalającego wniosek o stwierdzenie zasiedzenia. Skutki prawne nie wykazania zmiany okoliczności faktycznych dotyczących posiadania, po myśli art. 6 k.c., obciążają podmiot inicjujący na podstawie art. 523 k.p.c. postępowanie sądowe (por. wyrok SN z dnia 18 kwietnia 1980r., IV CR 85/80; uchwałę SN z dnia 12 marca 2003r., III CZP 97/02 oraz postanowienia SN: z dnia 21 marca 1973r., III CRN 429/72; z dnia 4 lutego 1999 r., II CKN 172/98).
Dopóki w postępowaniu przed Sądem I instancji, nie udało się wykazać, że po wydaniu prawomocnego postanowienia zaszły nowe lub uległy zmianie dotychczasowe okoliczności faktyczne całkowicie lub częściowo warunkujące powodzenie prawne wniosku (aspekt okoliczności nowych) lub niweczące uprzednio złożony wniosek (aspekt okoliczności zmienionych), dopóty nie mogło wchodzić w rachubę zastosowanie dyspozycji art. 523 zdanie drugie k.p.c. o zmianie prawomocnego postanowienia oddalającego wniosek o stwierdzenie zasiedzenia.
Jednocześnie, argumentem dla innej oceny zaistniałego stanu faktycznego w niniejszej sprawie, w szczególności niemożności stwierdzenia zasiedzenia na rzecz Skarbu Państwa w poprzednio toczącym się postępowaniu o stwierdzenie zasiedzenia co do działki nr (...) z uwagi na brak wniosku ze strony Skarbu Państwa czy też Gminy M. S., nie może być także przywoływana przez wnioskodawcę treść uchwały Siedmiu Sędziów Sądu Najwyższego z dnia 11 czerwca 2015r. (III CZP 112/14), w której przyjęto, że stwierdzenie zasiedzenia własności nieruchomości może nastąpić tylko na rzecz osoby wskazanej przez wnioskodawcę lub innego uczestnika postępowania, uznając uprzednio, że w postępowaniu o stwierdzenie zasiedzenia, z uwagi na wąskie odesłanie, w zakresie nieuregulowanym, na mocy art. 610 § 1 k.p.c. do przepisów o stwierdzenie nabycia spadku i przedmiotu zapisu windykacyjnego odnośnie do ogłoszenia i orzeczenia, przepis art. 677 k.p.c. nie jest miarodajną podstawą prawną, by w drodze wyjątku od zasady unormowanej w art. 321 k.p.c., móc orzekać ponad żądanie. Powyższe zapatrywanie nie zmienia postaci rzeczy, że przyczyną prawomocnego oddalenia wniosku o stwierdzenie prawa własności działki nr (...), nie była ocena przesłanki formalnej w postaci braku żądania pochodzącego od legitymowanego podmiotu prawa (wnioskodawcy lub uczestnika), lecz jego ocena merytoryczna skupiająca się na ustaleniach faktycznych dotyczących posiadania składających się z faktów mogących wskazywać na istnienie posiadania i jego rodzaj.
Sąd Rejonowy w postępowaniu I Ns 20/00 „częściowo z urzędu mimo braku stosownego wniosku, rozpoznał kwestie zasiedzenia działki nr (...) na rzecz (...) Spółdzielni (...) z siedzibą w S., Gminy M. S. czy też Skarbu Państwa i orzekł o braku możliwości zasiedzenia przez jakiegokolwiek uczestnika ówczesnego postępowania działki nr (...)”. Zakres rozpoznania sprawy na rzecz Skarbu Państwa i Gminy M. S., po uprzednim uchyleniu postanowienia Sądu Rejonowego w Sopocie z dnia 16 marca 1999r., był wynikiem wiążących zaleceń Sądu II instancji, który uchylając to orzeczenie postanowieniem z dnia 12 października 1999r. i przekazując sprawę Sądowi Rejonowemu do ponownego rozpoznania, wzorując się określoną linią orzeczniczą Sądu Najwyższego, nakazał ustalić z urzędu krąg uczestników postępowania, zarówno osób przeciwko, którym zasiedzenie biegnie, ale również tych na rzecz, których zasiedzenie nastąpiło. Tym samym, będąc związanym wytycznymi Sądu wyższej instancji, Sąd Rejonowy ponownie rozpoznając sprawę miał ustalić właściwy krąg uczestników postępowania i ustalić czy wobec któregoś z nich nie nastąpiło zasiedzenie przedmiotowej działki wobec spełnienia się ustawowych przesłanek do nabycia własności w tej drodze. Ówczesnym zdaniem Sądu odwoławczego dopiero takie czynności i ustalenia Sądu I instancji stanowić mogą podstawę rozstrzygnięcia o zasadności bądź niezasadności wniosku o stwierdzenie czy zasiedzenia nastąpiło, a jeśli tak to na czyją rzecz i z jaką chwilą. W zaistniałych prawnie do orzekania warunkach Sąd Rejonowy, ponownie rozpoznający sprawę o zasiedzenie prawa własności nieruchomości obejmującej działkę nr (...), wezwał do udziału w sprawie w charakterze uczestników Skarb Państwa i Gminę M. S. jako ewentualnych właścicieli tej działki, co do których mogły zajść przesłanki zasiedzenia. Praktyka tamtego postępowania nie była odosobniona. Zauważyć należy, że uchwała Sądu Najwyższego z dnia 11 czerwca 2015r. była efektem konieczności rozstrzygnięcia sporu orzeczniczego, który kształtował rozbieżną linię orzeczniczą rodząc praktyczny dylemat prawny, czy norma art. 610 k.p.c. stwarza wyjątek od przepisu art. 321 k.p.c. w zw. z art. 677 k.p.c. W tamtym postępowaniu Sąd Okręgowy uznał, że tak właśnie jest, każąc Sądowi Rejonowemu zbadać pod względem podmiotowym szerzej sprawę. Dokonując oceny zaskarżonego orzeczenia znaczenie ma li tylko to, czy powagą rzeczy osądzonej objęty był przedmiot rozpoznania i rozstrzygnięcia sądu, gdyż orzeczenie korzysta z powagi rzeczy osądzonej tylko co do tego, co w związku z podstawą sporu stanowiło przedmiot rozstrzygnięcia, z chwili wydania orzeczenia (art. 366 k.p.c.). Chodzi o to by w tym postępowaniu nie podlegały ponownemu badaniu i ocenie te same okoliczności faktyczne, które stanowiły podstawę wydania pierwszego prawomocnego postanowienia. Sądy obu instancji odmówiły stwierdzenia zasiedzenia działki nr (...) nie dlatego, że poza żądaniem stwierdzenia zasiedzenia znajdowały się podmioty, lecz dlatego że zbadane pod względem merytorycznym przesłanki faktyczne odnoszące się do posiadania działki nr (...) na to nie pozwalały. Ocena dotyczy tych rozważań Sądu Rejonowego i Okręgowego w sprawie I Ns 20/00, w których zawarto, wiążący - według zasady, że sąd jest związany ustaleniami wynikającymi z uzasadnienia postanowienia oddalającego wniosek, w takim zakresie, w jakim miały one znaczenia dla rozstrzygnięcia (por. uchwała SN z dnia 12 marca 2003 r., III CZP 97/02) - w niniejszej sprawie pogląd, że nie zostało wykazane samoistne posiadanie spornej nieruchomości, bo Skarb Państwa, a później Gmina M. S. nawet nie czuli się właścicielami przedmiotowej nieruchomości. W związku z tym postanowieniem Sądu Okręgowego w Gdańsku z dnia 24 października 2001 r. oddalono apelację od postanowienia z dnia 20 marca 2001 r., wskazując w uzasadnieniu, iż Sąd I instancji prawidłowo ocenił dowody i doszedł do słusznego wniosku, że zasiedzenie spornej nieruchomości (działki nr (...)) na rzecz żadnego z uczestników postępowania nie nastąpiło. O wniosku tym przekonuje poniekąd okoliczność, że pozostali uczestnicy w drodze apelacji, której nie wniesiono, nie zamanifestowali swojego sprzeciwu co do kwestionowanego przez wnioskodawcę rozstrzygnięcia Sądu Rejonowego.
W ocenie Sądu Rejonowego w niniejszej sprawie I Ns 110/22 wiążący jest wynikający ze sprekludowanych na mocy prawomocnego postanowienia Sądu Rejonowego w Sopocie z dnia 20 marca 2001 r. i Sądu Okręgowego w Gdańsku z dnia 24 października 2001 r. okoliczności faktycznych wniosek, wykluczający samoistne posiadanie Skarbu Państwa. Skarb Państwa, a później Gmina, w ocenianym w tamtym postępowaniu przez Sądy okresie do 2001 r., nie czuli się właścicielami, stąd badane zasiedzenie na ich rzecz nie poddawało się pozytywnej weryfikacji. Mimo tego, że czas niezbędny do zasiedzenia zgodnie z art. 172 k.c. nie upłynął w analizowanym okresie, Gmina M. S., a za nią wnioskodawca nie wykazali, aby w obszarze posiadania działki nr (...) coś uległo zmianie na rzecz posiadania samoistnego, zważywszy, że od zawarcia między nimi umowy użytkowania wieczystego w dniu 10 listopada 1993r., Gmina faktycznie wyzbyła się możliwości wykonywania władztwa faktycznego nad nieruchomością objętą działką nr (...). Do tego czasu zaś, o ile ją posiadała, to wyłącznie w wymiarze wskazującym na posiadanie służebności budynku w związku z przekroczeniem granic działki przy wznoszeniu budowli, a nie całej nieruchomości gruntowej, z przyczyny wyżej wskazanych, tożsamych dla przekreślenia takiego samego posiadania prawa użytkowania wieczystego działki nr (...) przez Społem. Uwagi te dotyczą również posiadania działki nr (...) przez Skarb Państwa.
Na marginesie należy także zwrócić uwagę, że posiadanie samoistne polega na tym, że posiadacz zachowuje się w stosunku do rzeczy jak właściciel. Posiadanie samoistne zmierzające do zasiedzenia prawa własności nieruchomości należy oceniać inaczej niż samoistne posiadanie zmierzające do zasiedzenia służebności gruntowej. Posiadanie w tym wypadku oznacza korzystanie z gruntu tak, jak korzystałby z niego uprawniony do służebności. W przypadku nieruchomości budynkowej zasiedzenie prawa własności budynku jest możliwe tylko w połączeniu z zasiedzeniem własności gruntu. Wynika to z zasady, że budynek wybudowany na nieruchomości stanowi część składową nieruchomości a nie odrębny przedmiot własności. W niniejszej sprawie budynek jest posadowiony na dwóch działkach gruntu, co uniemożliwia zasiedzenie prawa własności budynku.
Biorąc pod uwagę powyższe okoliczności Sąd Rejonowy w sprawie I Ns 110/22 doszedł do przekonania, iż zarówno Sąd Rejonowy w Sopocie w postępowaniu I Ns 20/00 jak i Sąd Okręgowy w Gdańsku rozpoznając apelację wnioskodawcy, częściowo z urzędu, mimo braku stosownego wniosku, rozpoznał kwestie dotyczące zasiedzenia działki nr (...) nie tylko na rzecz (...) Spółdzielni (...) z siedzibą w S., ale także na rzecz Gminy M. S. i Skarbu Państwa i orzekł o braku możliwości zasiedzenia przez jakiegokolwiek uczestnika ówczesnego postępowania działki nr (...). Fakt powagi osądzonej dotyczy zarówno zasiedzenia wskazanej działki przez Skarb Państwa - Prezydenta Miasta S. jak i Gminę M. S. (do roku 2001), jak i posiadania spornej działki przez strony od 1976 r.
Podkreślić należy, że ani wnioskodawcy ani żadnemu z uczestników postępowania w sprawie I Ns 110/22 nie udało się wykazać, że po wydaniu w/w prawomocnego postanowienia w postępowaniu I Ns 20/00 zaszły nowe lub uległy zmianie dotychczasowe okoliczności faktyczne całkowicie lub częściowo warunkujące powodzenie prawne wniosku (aspekt okoliczności nowych) lub niweczące uprzednio złożony wniosek (aspekt okoliczności zmienionych).
Zgodnie z treścią art. 199 § 1 pkt. 2 Sąd odrzuci pozew jeżeli o to samo roszczenie pomiędzy tymi stronami sprawa jest w toku albo została już prawomocnie zakończona. Sąd zważył, iż obie sprawy, tj. niniejsza (I Ns 110/22) oraz prawomocnie zakończona (I Ns 20/00) dotyczą tej samej nieruchomości (działka nr (...) położona w S. przy ul. (...)), tych samych podmiotów (Gmina M. S., Skarbu Państwa - Prezydent Miasta S. oraz (...) Spółdzielnia (...) z siedzibą w S.), tych samych okresów zasiedzenia działki nr (...), identycznej podstawy faktycznej jak i podstawy prawnej wniosków. Biorąc pod uwagę powyższe – na podstawie wyżej wskazanych przepisów, stosowanych na podstawie art. 13 §2 kpc - Sąd:
1. odrzucił wniosek wnioskodawcy (...) Spółdzielni (...) w S. o stwierdzenie, że uczestnik Skarb Państwa nabył przez zasiedzenie prawo własności nieruchomości oznaczonej jako działka nr (...), dla której Sąd Rejonowy w Sopocie prowadzi księgę wieczystą o numerze (...),
2. odrzucił wniosek Skarbu Państwa - Prezydenta Miasta S. o stwierdzenie że Skarb Państwa nabył przez zasiedzenie prawo własności nieruchomości oznaczonej jako działka nr (...), dla której Sąd Rejonowy w Sopocie prowadzi księgę wieczystą o numerze (...),
3. odrzucił wniosek Gminy M. S. o stwierdzenie że Skarb Państwa nabył przez zasiedzenie prawo własności nieruchomości oznaczonej jako działka nr (...), dla której Sąd Rejonowy w Sopocie prowadzi księgę wieczystą o numerze (...).
O kosztach postępowania Sąd orzekł w pkt 4 postanowienia, według zasady określonej w art 520 § 2 k.p.c., zgodnie z którą jeżeli uczestnicy są w różnym stopniu zainteresowani w wyniku postępowania lub interesy ich są sprzeczne, sąd może stosunkowo rozdzielić obowiązek zwrotu kosztów lub włożyć go na jednego z uczestników w całości. To samo dotyczy zwrotu kosztów postępowania wyłożonych przez uczestników.
O sprzeczności interesów można mówić wówczas, gdy prowadzone postępowanie zbliżone jest do procesu w tym sensie, że uwzględnienie stanowiska jednego z uczestników powoduje pozbawienie określonych praw innych uczestników. Sprawą taką jest sprawa o zasiedzenie (postanowienie SN z 29 maja 2011 r., III CZ 27/2011, LexisNexis nr (...)). W takim postępowaniu uczestnik, którego stanowisko procesowe nie zostało uwzględnione, w praktyce przegrywa sprawę.
Z powyższych względów Sąd zasądził od wnioskodawcy na rzecz uczestnika (...) Spółka z o.o. w S. kwotę łączną 12.634 zł tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego za obie instancje, uznając sprzeczność interesów wnioskodawcy oraz uczestnika postępowania (...) Spółka z o.o. w S.. To między tymi dwoma stronami toczył się tak naprawdę spór w tym postępowaniu. O wysokości należnego wynagrodzenia orzeczono na podstawie § 5 pkt. 1 i § 2 pkt. 7 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości w sprawie opłat za czynności adwokackie z dnia 22 października 2015 r. (w brzmieniu obowiązującym na datę złożenia wniosku), przyznając uczestnikowi postępowania kwotę 7200 zł tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego i zwrot 17 złotych opłaty skarbowej od pełnomocnictwa. O wysokości należnego wynagrodzenia za instancję odwoławczą orzeczono na podstawie § 5 pkt. 1 w zw. z § 2 pkt. 7 w zw. z § 10 ust. 1 pkt. 1 ww. rozporządzenia, przyznając uczestnikowi postępowania kwotę 5400 zł tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego (7200 zł x 75 % z uwagi na zastępstwo uczestnika postępowania w toku postępowania apelacyjnego przez innego pełnomocnika) i zwrot 17 złotych opłaty skarbowej od pełnomocnictwa.
O kosztach w pkt. 5 Sąd orzekł na zasadzie art. 520 § 1 k.p.c. ustalając, iż każda ze stron ponosi pozostałe koszty postępowania związane ze swym udziałem w sprawie. Zdaniem Sądu zastosowanie podstawowej zasady postępowania nieprocesowego co do tych pozostałych kosztów jest jak najbardziej adekwatne. Sąd nie znalazł podstaw do zasądzenia od uczestników postępowania – Gminy M. S. oraz Prezydenta Miasta S. na rzecz uczestnika (...) Sp. z o.o. w S. kosztów zastępstwa procesowego, bowiem w ocenie Sądu interesy uczestników w niniejszej sprawie nie były jednoznacznie sprzeczne. Stanowiska i wnioski prezentowane przez uczestników – Gminę M. S. oraz Prezydenta Miasta S. były odpowiedzią na wniosek (...) Spółdzielni (...) w S. wszczynający niniejsze postępowanie i zgodne ze stanowiskiem uczestnika postępowania (...) Sp. z o.o. w S., który wnosił o oddalenie wniosku wnioskodawcy. Gdyby nie inicjacja postępowania ze strony wnioskodawcy, nie zachodziłaby konieczność obrony swych praw przez pozostałych uczestników postępowania.
Podmiot udostępniający informację: Sąd Rejonowy w Sopocie
Osoba, która wytworzyła informację: Anna Olszewska-Kowalska
Data wytworzenia informacji: