Portal Orzeczeń Sądów Powszechnych

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 14-12-2023 r.

Sąd Rejonowy w Sopocie I Wydział Cywilny w następującym składzie:

Przewodniczący: Sędzia Marzena Barszczewska

Protokolant: Paula Kruszelnicka

po rozpoznaniu w dniu 14-12-2023 r. w Sopocie

na rozprawie sprawy z powództwa T. G.

przeciwko (...) S.A. z siedzibą w S.

o zapłatę

1.  oddala powództwo;

2.  zasądza od powoda na rzecz pozwanej kwotę 3.600 zł (trzy tysiące sześćset złotych) tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego.

Sygn. akt I C 522/23

UZASADNIENIE

Powód T. G. w pozwie wniesionym przeciwko (...) S.A. w S. wniósł
o zasądzenie kwoty 11.992,50 zł wraz z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od dnia 27 czerwca 2023 r. do dnia zapłaty tytułem zwrotu kosztów wynagrodzenia za czynności pełnomocnika przedsądowego, powstałych w związku ze szkodą (...) oraz (...) z dnia 17 marca 2019 r. oraz o zasądzenie od pozwanego na rzecz powoda kosztów postępowania według norm przepisanych, w tym kosztów zastępstwa procesowego.

W uzasadnieniu pozwu wskazano, że w dniu 17 marca 2019 r. doszło do wypadku, w konsekwencji którego powód doznał uszczerbku na zdrowiu w postaci urazu stawu kolanowego prawego oraz urazu 3 palca prawej ręki. W dniu zdarzenia powód posiadał umowę ubezpieczenia z pozwanym potwierdzoną polisą. Szkoda została zarejestrowana pod numerami (...) oraz (...).W toku postępowania likwidacyjnego powód występował początkowo samodzielnie, a następnie korzystał z pomocy pełnomocnika, z którym w dniu 9 września 2019 r. zawarł umowę o dochodzenie odszkodowań celem podjęcia dalszych działań wobec pozwanego. Pełnomocnik na skutek złożenia reklamacji uzyskał znaczną dopłatę do wypłaconego pierwotnie odszkodowania. Wynagrodzenie pełnomocnika stanowiło kwotę 11.992,50 zł i podlegało potrąceniu z przyznanego na rzecz powoda świadczenia. Powód wystąpił o zapłatę w/w kwoty z tytułu nienależytego wykonania umowy, będącej następstwem działania pozwanego, powołując się na orzecznictwo sądowe przytoczone w uzasadnieniu.

(pozew – k. 4-19)

W odpowiedzi na pozew, pozwany wniósł o oddalenie powództwa w całości i zasądzenie od powoda kosztów procesu, w tym kosztów zastępstwa procesowego.

W uzasadnieniu pozwany podniósł, iż żądanie pozwu jest bezzasadne z uwagi na to, że umowa ubezpieczenia nie obejmuje zwrotu kosztu pełnomocnika, z którego obsługi poszkodowany korzysta na etapie likwidacji szkody.

(odpowiedź na pozew – k. 92-94)

Sąd ustalił następujący stan faktyczny:

W dniu 17 marca 2019 r. doszło do wypadku z udziałem powoda, w konsekwencji którego doznał on uszczerbku na zdrowiu w postaci urazu stawu kolanowego prawego oraz urazu palca III prawej ręki.

W dacie zdarzenia powód posiadał dwie polisy u pozwanego – o numerach (...) oraz (...) .

(okoliczności bezsporne, nadto dowód: polisa wraz z OWU – k. 97-104, historia choroby – k. 23-26, karta informacyjna z (...) 27-28, rozpoznanie lekarskie – k. 29, oświadczenia klubu po zdarzeniu – k. 30-34)

Powód zgłosił szkodę. W toku postępowania likwidacyjnego pozwany dnia 16 maja 2019 r. uznał roszczenie, orzekając 1% trwałego uszczerbku na zdrowiu i wypłacił tytułem odszkodowania kwotę 3.000,00 zł ze szkody zarejestrowanej pod
nr (...), oraz 17 maja 2019 r. kwotę 2.000,00 zł ze szkody nr (...), orzekając także 1% trwałego uszczerbku na zdrowiu. Ubezpieczyciel pouczył poszkodowanego, że w przypadku posiadania informacji bądź dokumentów wskazujących na nowe, nieznane dotąd okoliczności sprawy należy je wysłać poprzez formularz na stronie internetowej oraz że dokona wówczas ponownej analizy. Poinformował również o prawie dochodzenia roszczeń w toku postępowania sądowego.

(okoliczności bezsporne, dowód: decyzja z dn. 16.05.2019 r. – k. 35-36)

Dnia 24 czerwca 2019 r. w odpowiedzi na przesłaną samodzielnie przez poszkodowanego dokumentację medyczną, pozwany podtrzymał stanowisko uzasadniając decyzję tym, że w wyniku analizy akt szkody nie znalazł podstaw do zmiany wcześniejszego stanowiska.

(dowód: decyzja z dn. 24.06.2019 r. – k. 37-40)

Dnia 25 lipca 2019 r. pozwany przyznał dopłatę świadczenia z umowy ubezpieczenia (...) w wysokości 2.000,00 zł w związku ze szkodą nr (...) oraz w dniu 17 sierpnia 2019 r. dopłatę świadczenia w wysokości 3.000,00 zł w związku ze szkodą nr (...).

(dowód: decyzja z dn. 25.07.2019 r. – k. 41-42, decyzja z dn. 17.08.2019 r. – k. 43-44)

Dnia 9 września 2019 r. powód zawarł umowę o dochodzenie odszkodowań z P. K. I. z siedzibą w G. w przedmiocie prowadzenia sprawy dotyczącej zdarzenia z dnia 17 marca 2019 r. w celu uzyskania na rzecz zleceniodawcy odszkodowania. Umowa ta zakładała pobranie wynagrodzenia w przypadku przyznania świadczenia 36,9 % brutto wszystkich świadczeń przyznanych zleceniodawcy w związku z przedmiotem umowy.

(dowód: umowa o dochodzenie odszkodowań – k. 45-46)

Zleceniobiorca P. K. I. złożył w dniu 15 października 2019 r. reklamację, przedkładając dodatkowe zaświadczenia lekarskie, i wniósł o zweryfikowanie decyzji i orzeczenia lekarskiego celem realizacji wypłaty świadczenia ze szkód o nr. (...) i (...), w tym zmiany orzeczenia stopnia trwałego uszczerbku na zdrowiu z łącznie 2% do minimum 5,5%.

(dowód: reklamacja z 15.10.2019 r. – k. 47-49, zaoczna opinia lekarska – k. 50-51)

W odpowiedzi na reklamację, pozwany orzekł 3% trwałego uszczerbku na zdrowiu i wypłacił w dniu 14 listopada 2019 r. dopłatę do odszkodowania w wysokości 6.000,00 zł do szkody o nr. (...) oraz kwotę 4.000,00 zł do szkody o nr. (...).

(dowód: decyzja z dnia 14.11.2019 r. – k. 52-55)

Zleceniobiorca P. K. I. złożył w dniu 3 stycznia 2020 r. następną reklamację, załączając opinię lekarską wskazującą na trwały uszczerbek na zdrowiu w łącznej wysokości 7,5%.

(dowód: reklamacja – k. 57-58, opinia lekarska – k. 59-60)

W odpowiedzi na reklamację z dnia 3 stycznia 2020 r. pozwany poinformował w dniu 31 stycznia 2020 r., że nie znajduje podstaw do zmiany dotychczasowego stanowiska w sprawie.

(dowód: decyzja – k. 61-64)

18 sierpnia 2021 r. zleceniobiorca P. K. I. złożył kolejną reklamację, wnosząc o wypłatę dodatkowe świadczenia pieniężnego należnego poszkodowanemu z tytułu trwałego uszczerbku na zdrowiu, który należy orzec w dodatkowej wysokości 3,5% z powołaniem się na opinię lakarską.

(dowód: reklamacja z dn. 18.08.2021 r. – k. 65-67)

Ustosunkowując się do w/w reklamacji, pozwany udzielił odpowiedzi w dniu 19 sierpnia informując, że po ponownej analizie sprawy nie znalazł podstaw do zmiany stanowiska. W dniu 30 sierpnia 2021 r. pozwany, w nawiązaniu do reklamacji z dnia 18 sierpnia 2021 r., przyznał dopłatę świadczenia w wysokości 13.500 zł w związku ze szkodą nr (...) oraz kwotę 9.000 zł w związku ze szkodą nr (...)

(decyzja z dn. 19.08.21 r. – k. 68, decyzja z dn. 30.08.21 r. – k. 71-74)

Dnia 23 czerwca 2023 r. zleceniobiorca P. K. I., działając w imieniu poszkodowanego, wezwał pozwanego do zapłaty kwoty 11.992,50 zł tytułem poniesionych kosztów wynagrodzenia pełnomocnika przedsądowego, załączając faktury VAT o numerach: (...) z dnia 18 listopada 2019 r. na kwotę 3.690,00 zł oraz 379/31/08/2021 z dnia 31 sierpnia 2021 r. na kwotę 8.302,50 zł.

(wezwanie do zapłaty – k. 77-80, f-ra VAT 531/18/11/2019 – k. 81, f-ra VAT 379/31/08/2021 – k. 82).

Sąd zważył, co następuje:

Ustalając stan faktyczny w sprawie, Sąd oparł się na dokumentach załączonych do akt sprawy, wymienionych szczegółowo powyżej. Sąd dał wiarę dowodom złożonym przez strony w toku postępowania likwidacyjnego dołączonym do pism procesowych oraz znajdujących się w aktach szkody. Na ich podstawie Sąd ustalił przebieg ubezpieczeniowego postępowania likwidacyjnego. Powyższe dokumenty nie były kwestionowane przez żadną ze stron pod względem ich autentyczności i wiarygodności.

Sąd zważył, że stan faktyczny w sprawie był niesporny. Rozstrzygnięcie sprawy sprowadzało się do oceny, czy koszty poniesione przez powoda - poszkodowanego w postępowaniu przedsądowym prowadzonym przez ubezpieczyciela, mogą w okolicznościach niniejszej sprawy stanowić szkodę majątkową podlegającą naprawieniu w ramach ubezpieczenia powoda, względnie w ramach odpowiedzialności za nienależyte wykonanie umowy.

Powództwo należało oddalić w całości.

Sąd Rejonowy podziela stanowisko wyrażone w wyroku Sądu Najwyższego z dnia 11 czerwca 2001 r. (V CKN 266/00), że nie jest uzasadniony zarzut naruszenia art. 363 kodeksu cywilnego przez brak uznania kosztów wynagrodzenia profesjonalnego pełnomocnika, poniesionych w toku przedsądowego postępowania likwidacyjnego jako elementu szkody. Niewątpliwe jest, że zasady prawa cywilnego rozstrzygają o tym, kiedy zachodzi wypadek ubezpieczeniowy wywołujący odpowiedzialność zakładu ubezpieczeń (art. 415, art. 435 i art. 436 KC), jak i decydują o rodzaju i wysokości odszkodowania przypadającego na rzecz poszkodowanego (art. 361-363 KC). Nie można jednak omijać pewnych charakterystycznych cech, decydujących o wysokości odszkodowania należnego poszkodowanemu, gdy zobowiązanie do wypłaty odszkodowania wynika z umowy odpowiedzialności cywilnej zawartej przez zakład ubezpieczeń ze sprawcą szkody. Wierzytelność poszkodowanego przeciwko zakładowi ubezpieczeń wypływa ze stosunku prawnego powstającego między tymi stronami.

Jakkolwiek powyższa wypowiedź Sądu Najwyższego dotyczy sprawy, w której zawarto ubezpieczenie odpowiedzialności cywilnej posiadaczy pojazdów mechanicznych, jednak zasady likwidacji szkody są analogiczne w przypadku dochodzenia należności z tytułu ubezpieczenia następstw nieszczęśliwych wypadków.

W ocenie Sądu wydatki poszkodowanego na pełnomocnika przedsądowego nie pozostają w normalnym związku przyczynowym ze szkodą. Zgodnie z brzmieniem treści art. 361 § 2 KC naprawienie szkody obejmuje straty, które poszkodowany poniósł, oraz korzyści, które mógłby osiągnąć, gdyby mu szkody nie wyrządzono. Wydatki na pełnomocnika do reprezentowania poszkodowanego w toku postępowania likwidacyjnego nie mieszczą się w wykładni powyższego przepisu. Poszkodowany mógł reprezentować się osobiście w toku postepowania likwidacyjnego z tym samym rezultatem, który osiągnął jego pełnomocnik. Ubezpieczyciel doręczając decyzję każdorazowo informował, iż w przypadku posiadania informacji bądź dokumentów wskazujących na nowe, nieznane dotąd okoliczności sprawy lub posiadania zastrzeżeń dotyczących wydanej decyzji, należy przesłać je za pośrednictwem formularza do ponownej analizy. Takie czynności podjął pełnomocnik przedsądowy powoda, dostarczając kolejne dokumenty medyczne, jednak nic nie stało na przeszkodzie, aby te same czynności podjął sam poszkodowany. Powód nie jest osobą nieporadną życiowo, jego stan zdrowia po wypadku także nie uzasadniał konieczności skorzystania z pełnomocnika. Samo zgłoszenie szkody jest czynnością prostą nie wymagającą wiadomości specjalnych, tym bardziej, że odbywa się to za pomocą specjalnych formularzy. Powód samodzielnie zgłosił szkodę oraz w efekcie złożonego samodzielnie pierwszego odwołania uzyskał dopłaty do odszkodowania. Zatem nie można uznać, że skorzystanie z pomocy pełnomocnika było w tym konkretnym stanie faktycznym niezbędne.

Gdyby koszty wynagrodzenia pełnomocnika poszkodowanego poniesione w postępowaniu przedsądowym wchodziły w zakres należnego odszkodowania, to niewątpliwie w okolicznościach sprawy należałoby rozważać, jaka ich wysokość mogłaby być uznana jako pozostająca w normalnym związku przyczynowym ze zdarzeniem wywołującym szkodę. W postępowaniu likwidacyjnym poszkodowany ma bowiem niewielkie obowiązki proceduralne, do których należy, oprócz wystąpienia z wnioskiem, przede wszystkim udokumentowanie szkody powstałej na skutek wypadku ubezpieczeniowego, natomiast zasadniczy ciężar tego postępowania spoczywa na zakładzie ubezpieczeń (por. uchwałę Sądu Najwyższego z dnia 25 sierpnia 1994 r., III CZP 107/94, OSNC 1995, nr 1, poz. 15 oraz wyrok Sądu Najwyższego z dnia 22 grudnia 1998 r., II CKN 114/98, niepubl.). Tymczasem powód domaga się z tego tytułu zwrotu kwoty 11.993,00 zł, która znacząco przekracza stawki taryfy adwokackiej za zastępstwo przed sądem, a niewątpliwie nakład pracy jest w tym wypadku nieporównywalnie większy. Pełnomocnik profesjonalny (adwokat lub radca prawny) ustanowiony w sprawie o odszkodowanie nie może zawrzeć umowy „za sukces”, istnieją także inne ograniczenia np. w zakresie reklamowania własnych usług, a stawki jego wynagrodzenia regulują przepisy, przy w/w wartości przedmiotu sporu stawka wyniosłaby 3.600 zł.

Na marginesie dostrzec należy, że licznie powstające firmy odszkodowawcze działają na zasadzie osiągnięcia jak największego zysku kosztem firm ubezpieczeniowych, co ostatecznie przekłada się na zwiększanie wysokości składek. Sąd orzekający w niniejszym składzie, niezależnie od zasadniczej argumentacji prawnej, przedstawionej także w dalszej części uzasadnienia, nie przychyla się do wspierania tej tendencji orzecznictwem sądowym, które często bywa rozbieżne. Zauważyć również można, że rozpowszechnienie tego typu stanowiska prowadziłoby najpewniej do stanowczej odmowy wypłat odszkodowań w postepowaniu likwidacyjnym, celem uniknięcia wielokrotnie zwiększonych kosztów, dochodzonych następnie w kolejnym procesie wraz z żądaniem zasądzenia kosztów zastępstwa procesowego pełnomocnika, na którego powiązanie z pełnomocnikiem działającym w postępowaniu likwidacyjnym wskazuje ten sam adres prowadzonej działalności.

W niniejszym procesie powód dochodzi szkody z tytułu nienależytego wykonania umowy. Zdaniem Sądu, nie jest to właściwa podstawa prawna do uwzględnienia tego konkretnego roszczenia.

Odszkodowanie za nienależyte wykonanie umowy, dochodzone na podstawie art. 471 KC, jest świadczeniem mającym powetować szkodę spowodowaną niewłaściwym działaniem bądź zaniechaniem dłużnika. Obowiązek naprawienia szkody obejmuje jej całość, w tym także uszczerbek wywołany nieotrzymaniem należnych świadczeń we właściwym czasie, w wypadku świadczeń pieniężnych obejmujący także odsetki należne za opóźnienie (wyrok SN z 16.04.2008 r., V CSK 515/07, LEX nr 395257).

Na gruncie niniejszej sprawy trudno doszukiwać się cech niewłaściwego działania bądź zaniechania dłużnika. Ubezpieczyciel wypłacił należne odszkodowanie na podstawie dokumentacji, która została mu doręczona. Jednoczenie informując, że możliwe jest dalsze dochodzenie świadczenia, jeżeli przedłożone zostaną odpowiednie dokumenty. W trakcie postepowania likwidacyjnego, najpierw przez samego powoda, a później przez jego pełnomocnika, takie dokumenty były przedkładane. Zatem odpada również przesłanka nieotrzymania świadczenia w należytym czasie, gdyż pozwany wypłacił należną kwotę odszkodowania bez zwłoki, a powód otrzymywał w późniejszym terminie już tylko dopłaty do świadczenia po uwzględnieniu kolejnych dowodów przesyłanych w toku postępowania. Nienależytego wykonania umowy – jak należy przypuszczać – powód upatruje w opieszałości w wypłacie całości odszkodowania. Skutki zwłoki z reguły rekompensują odsetki. R. legis art. 471 KC zdaniem Sądu orzekającego w niniejszej sprawie jest inne, niż zdaje się to wyprowadzać powód. Chodzi tu bowiem o wywołanie poprzez zawinione działanie wierzyciela skutków pozostających w adekwatnym związku przyczynowym. Najczęściej powoływanymi w literaturze przedmiotu przypadkami nienależytego wykonania zobowiązania są np. świadczenie przedmiotu wadliwego, niezgodność przedmiotu świadczenia z umową. W przypadku opóźnienia ze spełnieniem świadczenia pieniężnego ustawodawca przewiduje roszczenie o zapłatę odsetek. Artykuł 481 § 1 KC stanowi, że jeżeli dłużnik opóźnia się ze spełnieniem świadczenia pieniężnego, wierzyciel może żądać odsetek za czas opóźnienia, chociażby nie poniósł żadnej szkody i chociażby opóźnienie było następstwem okoliczności, za które dłużnik nie ponosi odpowiedzialności. Odsetki za opóźnienie stanowią rodzaj zryczałtowanego odszkodowania, co oznacza, że zmniejszają one wysokość poniesionej przez wierzyciela szkody. Wierzyciel może także na gruncie omawianego przepisu dochodzić np. naprawienia szkody, która na ogół będzie równa temu, co wierzyciel by uzyskał, gdyby umieścił otrzymaną kwotę na dostępnych lokatach bankowych. W praktyce może to prowadzić do skutku podobnego do odsetek od odsetek, pomimo zakazu anatocyzmu. Różnica będzie dotyczyła jedynie zaostrzonych przesłanek (zwłoka, a nie tylko proste opóźnienie) oraz na ogół znacznie niższego od odsetek ustawowych oprocentowania, które będzie podstawą do obliczenia szkody w takim wypadku. Wykazanie takiej szkody leży po stronie powodowej. W ocenie Sądu, niezależnie od tego, że do zawinionej zwłoki nie doszło, to w adekwatnym związku przyczynowym z opóźnieniem wierzyciela nie pozostaje konieczność poniesienia wygórowanych kosztów pełnomocnika w postępowaniu likwidacyjnym, który za sformułowanie kilku pism potrącił z wypłaconego poszkodowanemu odszkodowania niespełna 12 tysięcy złotych.

Biorąc pod uwagę powyższe, należało uznać, że koszty wynagrodzenia pełnomocnika poszkodowanego, poniesione w postępowaniu przedsądowym, nie mieszczą się w odszkodowaniu należnym poszkodowanemu, a nadto nie są uzasadnione na gruncie art. 471 k.c. W związku z tym Sąd orzekł jak w punkcie 1. sentencji wyroku, oddalając powództwo w całości. Sąd nie podzielił tym samym przytaczanego przez powoda stanowiska zaprezentowanego w innym orzeczeniu wydanym przez Sąd Rejonowy w Sopocie, a także w orzeczeniu sądu II instancji. Wskazać w tym miejscu należy, że orzeczenia te nie są dla Sądu orzekającego w niniejszej sprawie przekonujące ani wiążące.

O kosztach procesu Sąd rozstrzygnął na podstawie art. z 98 § 1 k.p.c., Zgodnie z zasadą odpowiedzialności za wynik procesu, strona przegrywająca sprawę obowiązana jest zwrócić przeciwnikowi na jego żądanie koszty niezbędne do celowego dochodzenia praw i celowej obrony (koszty procesu). Koszty procesu poniesione przez pozwanego to kwota w wysokości 3.600,00 zł tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego, ustalona na podstawie § 2 ust. 2 Rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 r. i tak Sąd orzekł w punkcie 2. sentencji wyroku