Portal Orzeczeń Sądów Powszechnych

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 09 grudnia 2022 roku

Sąd Rejonowy w Sopocie Wydział I Cywilny

w składzie następującym:

Przewodniczący: SSR Anna Olszewska-Kowalska

Protokolant: sekr. sąd. Kamila Grzybek

po rozpoznaniu w dniu 25 listopada 2022 roku w Sopocie,

na rozprawie

sprawy

z powództwa W. K.

przeciwko (...) Spółce z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą w S.

o zapłatę

I.  zasądza na rzecz powoda W. K. od pozwanej (...) z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą w S. kwotę 19.900 (dziewiętnaście tysięcy dziewięćset) złotych z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od dnia 27 lipca 2020 roku do dnia zapłaty

II.  zasądza na rzecz powoda W. K. od pozwanej (...) z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą w S. kwotę (...) (cztery tysiące sześćset siedemnaście) złotych wraz z odsetkami w wysokości odsetek ustawowych za opóźnienie w spełnieniu świadczenia pieniężnego, za czas od dnia uprawomocnienia się orzeczenia do dnia zapłaty - tytułem zwrotu kosztów procesu, w tym kwotę 3600 (trzy tysiące sześćset) złotych tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego.

Sygn. akt I C 242/22

UZASADNIENIE

Powód W. K. wniósł o nakazanie pozwanej (...) Spółce z ograniczoną odpowiedzialnością z siedziba w S. aby zapłaciła powodowi W. K. kwotę 19.900,00 zł wraz z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od dnia 27 lipca 2020 r. do dnia zapłaty oraz kosztami postępowania, w tym kosztami zastępstwa prawnego, według norm przepisanych wraz z odsetkami w wysokości odsetek ustawowych za opóźnienie w spełnieniu świadczenia pieniężnego za czas od dnia uprawomocnienia się orzeczenia do dnia zapłaty.

W uzasadnieniu wskazano, że w dniu 16 lutego 2019 r. powód zawarł z pozwaną umowę, na mocy której pozwana zobowiązała się do wykonania w odniesieniu do lokalu położonego przy ul. (...) w S.: wizualizacji przestrzennych koncepcji lokalu, sporządzenie planów – rzutów architektonicznych na potrzeby prac budowlanych, doboru, zakupu oraz nadzoru dostarczenia towarów, nadzoru nad pracami wykończeniowymi. Za wykonanie przedmiotu umowy pozwana miała otrzymać wynagrodzenie w wysokości 20.000 zł, które winno zostać zapłacone w dwóch częściach po 10.000 zł w dniu podpisania umowy, zaś pozostała część przy podpisaniu protokołu zdawczo-odbiorczego. W rzeczywistości wynagrodzenie zostało pozwanej przekazane poprzez założenie przez powoda rachunku bankowego oraz przelew w dniu 19 lutego 2019 r. środków w wysokości 20.000 zł. Projekt objęty umową z dnia 16 lutego 2019 r. zlecony został z uwagi na zaplanowany przez powoda remont polegający na adaptacji strychu. Ostatecznie powód nie uzyskał jednak zgody Wspólnoty Mieszkaniowej oraz zgód wymaganych przez prawo budowlane, niezbędne okazało się przedstawienie projektów adaptacji strychu – wizualizacji przestrzennych koncepcji lokalu oraz sporządzenia planów – rzutów architektonicznych na potrzeby prac budowlanych. Fakt uzyskania bądź nieuzyskania zgody Wspólnoty nie miał jakiegokolwiek wpływu na obowiązek wykonania przez pozwaną wstępnych projektów adaptacyjnych strychu, które winny być wykonane i przekazane niezależnie od stanu prawnego nieruchomości. Do dnia dzisiejszego pozwana nie przekazała powodowi żadnego ze wskazanych projektów oraz nie zrealizowała swojego zobowiązania w jakiejkolwiek części, co uniemożliwiło przedłożenie tych dokumentów Wspólnocie Mieszkaniowej oraz pozbawiło powoda możliwości uzyskania powyżej opisanych zgód. Powód kontaktował się wielokrotnie z pozwaną wskazując na konieczność uzyskania uzgodnionych projektów, co jednakże pozwana stale lekceważyła, wskazując, iż dokonał on „ryzyka biznesowego” zatrudniając spółkę przed nabyciem lokalu. Powód wezwał również pozwaną do zapłaty. Pomimo znacznego upływu terminów płatności i wezwania do dobrowolnego spełnienia świadczenia pieniężnego i tym samym polubownego załatwienia sprawy, pozwana nie dokonała zwrotu wynagrodzenia, co w ocenie powoda w pełni uzasadnia powództwo. /pozew k. 4-7/

Nakazem zapłaty w postępowaniu upominawczym z dnia 09 grudnia 2021 r. Referendarz Sądowy Sądu Rejonowego w Sopocie uwzględnił żądanie pozwu w całości /nakaz zapłaty z dnia 09 grudnia 2021 r. k. 38/

Sprzeciwem od nakazu zapłaty pozwana zaskarżyła powyższy nakaz w całości i wniosła o oddalenie powództwa oraz o zasądzenie od powoda na rzecz pozwanego kosztów postępowania według norm przepisanych.

W sprzeciwie pozwana podniosła zarzut potrącenia należnego jej wynagrodzenia w kwocie 20.000 zł, w tym także tytułem odszkodowania umownego oraz kary umownej w kwocie 20.000 zł z roszczeniem powoda. Pozwana podniosła, że powód nie ma prawa domagać się od pozwanej zwrotu kwoty 19.900 zł z tytułu wypłaconego jej wynagrodzenia z tytułu umowy z dnia 16 lutego 2019 r. albowiem pozwana częściowo umowę wykonała, ponadto, z winy powoda nie było możliwe wykonanie jej w pełnym zakresie i doszło do jej rozwiązania – zatem wynagrodzenie zapłacone przez powoda nie podlega zwrotowi, co wynika - zdaniem pozwanej - wprost z postanowień zawartej umowy. Powód na etapie zawierania umowy wprowadził pozwaną spółkę w błąd twierdząc, że ma prawo do lokalu, którego adaptacja miała być wykonana w myśl zawartej pomiędzy stronami umowy. Uznać to można za rażące zaniedbanie, które poddawało w wątpliwość przeprowadzenie w wyznaczonych terminach zakładanych przez pozwaną prac. Dodatkowo to zachowania powoda, który wbrew uchwale dążył do adaptacji strychu na samodzielny lokal doprowadziły ostatecznie do zmiany wstępnej decyzji Wspólnoty i ostatecznego wycofywania się z przekazania lokalu na własność powoda. Pozwana zawierając umowę nie wiedziała, że nie będzie możliwe wykonanie zlecenia wedle ustaleń przy zawieraniu umowy, tj. sporządzenia projektów i ich wykonania jako pełnoprawnego lokalu. Zdaniem pozwanej nie mającym potwierdzenia w faktach jest twierdzenie, że brak projektów uniemożliwił otrzymanie zgód urzędowych na przebudowę. Dokumentacji przebudowy nie można bowiem złożyć bez prawa do lokalu. Pozwana wskazała również, że poniosła stratę ponieważ w okresie zarezerwowanym na rzecz powoda inne zlecenia były przez spółkę podejmowane w mniejszym zakresie. Powód od samego początku nie był uczciwy ani wobec pozwanej, ani wobec wspólnoty. Umowa została podpisana na początku 2019 r. i przez ten czas powód nie spełnił warunków by pozwana mogła zlecenie wykonać, wręcz odwrotnie, swoim zachowaniem wzmagał konflikt we Wspólnocie, unicestwiając swoje szanse na prawo do lokalu i możliwość wykonania umowy z pozwaną. /sprzeciw k. 41-49/

W odpowiedzi na sprzeciw powód wskazał m.in., że § 4 ust. 9 zawartej pomiędzy stronami umowy stanowi klauzulę abuzywną. Powód podniósł także zarzut niedochowania obowiązku przez pozwaną z art. 12 pkt 9 ustawy o prawach konsumenta /odpowiedź na sprzeciw k. 100-104, pismo procesowe powoda - k. 152-155/.

W dalszym toku sprawy strony podtrzymały swoje stanowiska procesowe. Pozwana nadto zakwestionowała status konsumenta po stronie powoda. /protokół z rozprawy - k. 194/

Sąd ustalił następujący stan faktyczny:

Uchwałą z dnia 03 stycznia 2019 r. Wspólnota Mieszkaniowa nieruchomości przy ul. (...) w S. postanowiła wyrazić zgodę na udostępnienie strychu położonego nad mieszkaniami (...) w w/w nieruchomości W. K., zwanemu w dalszej części inwestorem, na polepszenie warunków mieszkalnych w ramach lokalu nr (...) z zastrzeżeniem niewyodrębniania w/w powierzchni strychu w oddzielny lokal mieszkalny. Zgodnie z uchwałą łączna cena za udostępnienie części strychu wyniosła 250.000 zł na rzecz w/w Wspólnoty.

( dowód: uchwała z dnia 03 stycznia 2019 r. k. 25)

Powód W. K. w dniu 16 lutego 2019 r. zawarł z (...) spółka z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą w S. (reprezentowaną przez Prezesa Zarządu M. J.) umowę, na podstawie której zamawiający tj. powód zlecił a pozwana zobowiązała się wykonać w zamian za przewidziane w umowie wynagrodzenie następujące prace:

1)  Sporządzenie wizualizacji przestrzennych koncepcji lokalu położonego przy ul. (...) mieszkanie nr (...) (dalej: lokal);

2)  Sporządzenie planów – rzutów architektonicznych na potrzeby prac budowlanych;

3)  Dobór, zakup oraz nadzór dostarczenia materiałów;

a.  Rozliczenia z wszystkimi firmami, w których zamawiane będą materiały;

4)  Nadzór nad pracami wykończeniowymi, w tym:

a)  Dobór wykonawców;

b)  Reprezentowanie Zamawiającego przy zawieraniu umów z wykonawcami;

c)  Koordynacja prac wykonawców;

d)  (...) przy rozliczeniu wykonawców;

e)  Nadzorowanie wszystkich prac budowlanych i montażowych.

Zgodnie z § 2 ust 8 Zamawiający zobowiązał się do uzyskania zgody administratora/właściciela obiektu na wykonanie prac w lokalu

Zgodnie z § 3 umowy

1 inwestor udostępni (...) Lokal w celu umożliwienia wykonania koncepcji wystroju Lokalu rozplanowania przestrzeni, wykonania wizualizacji, doboru oraz zakupu materiałów, Rozpoczęcie w/w prac nastąpi po podpisaniu umowy.

2. Strony przewidują, że prace budowlano-montażowe rozpoczną się wrzesień 2019r. Szacowany czas trwania w/w prac przewidywany jest na 10-12 tygodni.

3 W przypadku zaistnienia okoliczności uniemożliwiających wywiązanie się z ustalonych powyżej terminów Strony zobowiązane są do niezwłocznego wzajemnego powiadomienia się o ich zaistnieniu, z określeniem przyczyny oraz przewidywanego czasu opóźnienia. W takim przypadku strony ustalą nowe terminy realizacji przedmiotu umowy. W przypadku opóźnienia leżącego po stronie Inwestora nowe terminy będą zależne od dostępności wykonawców.

4. Strony ponoszą odpowiedzialność za nieterminowe wykonanie zobowiązań jeżeli wynika to z ich rażących zaniedbań.

5. jeżeli wykonanie prac w Lokalu będzie wymagało uzyskania pozwoleń, uzgodnień, decyzji administracyjnych, wykonanie prac związanych z niniejszą umową zostanie wydłużone o okres uzyskania powyższych dokumentów. (...) nie ponosi odpowiedzialności za wydłużenie czasu realizacji umowy, które wynika z powyżej wskazanych okoliczności.

Zgodnie z § 4 Wynagrodzenie

1. Za wykonanie przedmiotu umowy (...) otrzyma od Zamawiającego wynagrodzenie w wysokości 20.000,00 PLN netto /słownie: dwadzieścia tysięcy złotych PLN/

2. W przypadku opóźnienia w zapłacie wynagrodzenia na rzecz (...) zobowiązany będzie do zapłaty odsetek ustawowych.

3. Wynagrodzenie zostanie zapłacone w dwóch częściach. W dniu podpisania niniejszej umowy — 50% kwoty wynagrodzenia. Pozostała część wynagrodzenia zostanie zapłacona przy podpisaniu protokołu zdawczo-odbiorczego.

4. Wynagrodzenie będzie wypłacone w gotówce bądź na konto bankowe (...) konto nr (...).

5. Inwestor zobowiązany jest wnosić wpłaty zaliczek na zakup wyposażenia oraz na zapłatę wynagrodzenia za wykonane prace budowlane i montażowe. Zaliczki będą wypłacane zgodnie z bieżącymi potrzebami wynikającymi z postępu prac.

6. Zaliczki oraz środki na zakup wyposażenia oraz na zapłatę wynagrodzenia za wykonane prace montażowe będą przekazywane (...) w gotówce lub za pośrednictwem konta bankowego Inwestora. Do przeprowadzenia powyższych płatności Inwestor zobowiązuje się otworzyć rachunek bankowy i upoważnić reprezentanta (...) do dokonywania operacji bankowych, w zakresie umożliwiającym dokonywania płatności związanych z powyższą Umową. (...) oświadcza, że środki, którymi będzie dysponowało są wyłączną własnością Inwestora i zobowiązuje się do korzystania z nich wyłącznie na rzecz realizacji niniejszego zlecenia.

(...) Przedstawi Inwestorowi rozliczenie końcowe prac wraz do dowodami zakupu, dowodami płatności. Dokumentacja zostanie przekazana po zakończeniu prac przy zdawaniu Lokalu.

8. w przypadku opóźnienia Inwestora w przekazaniu środków na zapłatę wynagrodzenia dla wykonawców, na zakup wyposażenia (...) ma prawo do wstrzymania się z dalszym świadczeniem usług. Jeżeli opóźnienie Inwestora przekroczy 14 dni (...) ma prawo do rozwiązania łączącej strony umowy ze skutkiem natychmiastowym. W takim przypadku (...) ma prawo do zachowania należnego mu wynagrodzenia. Inwestor zobowiązany jest również do uregulowania wszelkich należności wynikających z dotychczasowych wydatków na zakup elementów wyposażenia i wykonanych usług.

9 w przypadku rozwiązania umowy z winy inwestora Inwestor zapłaci (...) należne w całości wynagrodzenie + karę umowną w wysokości 10% wynagrodzenia umownego należnego (...)

§ 5 ust 1 stanowił, że wszelkie zmiany i uzupełnienia umowy wymagają formy dokumentowej aneksu pod rygorem nieważności.

(dowód: umowa z dnia 16 lutego 2019 r. k. 8-11)

W/w umowa została wcześniej przygotowana przez pozwaną, powód nie miał możliwości negocjacji jej postanowień podczas zawierania umowy.

(dowód: zeznania świadka A. B. k. 137—138)

Zgodnie z ustaleniami stron powód założył rachunek bankowy w (...) Spółka Akcyjna z siedzibą w W. oraz przelał w dniu 19 lutego 2019 r. środki w wysokości 20.000 zł na przedmiotowy rachunek: 10.000 zł tytułem zaliczki na zakup wyposażenia i na zapłatę za prace budowlane i montażowe oraz 10.000 zł tytułem 50% kwoty wynagrodzenia na rzecz pozwanej. Pozwana otrzymała dostęp do tego rachunku bankowego.

Kwota 19.900 zł została przez pozwaną wypłacona w 8 transzach w marcu 2019 r.

(dowód: historia rachunku k. 12-21, zeznania świadka A. B. k. 137–138)

Po zawarciu umowy okazało się, że powód ma problem z uzyskaniem prawa własności strychu zgodnie z uchwałą Wspólnoty Mieszkaniowej z dnia 03 stycznia 2019 r. Wspólnota nie chciała ostatecznie wyrazić zgody na adaptacje strychu, uważając, że powód chce tam utworzyć samodzielny lokal mieszkalny i wynajmować go osobom trzecim. Zaistniały także inne nieporozumienia między członkami Wspólnoty Mieszkaniowej i powodem.

(dowód: zeznania świadka A. B. k. 137—138, płyta CD k. 143 zeznania świadka I. W. k. 139-142, płyta CD k. 143, zeznania świadka M. F. k. 157-158, płyta CD k. 163, zeznania powoda słuchanego w charakterze strony k. 158-161, płyta CD k. 163, zeznania przedstawiciela pozwanej słuchanego w charakterze strony k. 161-162, płyta CD k.163)

Reprezentująca pozwanego M. J. miała wiedzę o konflikcie zaistniałym we Wspólnocie Mieszkaniowej, była w kontakcie z członkami Wspólnoty Mieszkaniowej. Ostatecznie stwierdziła, że dalsze prace z jej strony nie mają sensu, skoro według jej wiedzy powód nie uzyska własności strychu, co prawda podjęła pewne działania związane z zawartą umową, jednak nie przedstawiła już pierwszej części zobowiązania tj. wizualizacji i projektu.

Pozwana nie zużyła żadnej części kwoty wypłaconej z rachunku bankowego powoda na poczet środków na zakup wyposażenia oraz na zapłatę wynagrodzenia za wykonane prace montażowe.

Powód wezwał pozwaną do przedstawienia projektu do dnia 15 czerwca 2020 r. Pozwana jednak nie przedstawiła projektu we wskazanym terminie uznając, że z uwagi na brak zgody Wspólnoty, zachowanie terminu nie ma znaczenia dla sprawy.

(dowód: zeznania powoda słuchanego w charakterze strony k. 158-161, płyta CD k. 163, zeznania przedstawiciela pozwanej słuchanego w charakterze strony k. 161-162, płyta CD k.163, korespondencja e-mail k. 170-171)

Pismem z dnia 14 lipca 2020 r. powód wezwał do zwrotu kwoty 20.000 zł do dnia 25 lipca 2020 r. Wezwanie to pozwana otrzymała 17 lipca 2020 r.

(dowód: pismo z dnia 14 lipca 2020 r. z potwierdzeniem odbioru k. 22-24)

W dniu 29 lipca 2020 r. pozwana zadeklarowała, że do końca roku kalendarzowego dostarczy projekt, jednocześnie skierowała do powoda zapytanie, czy powód poczeka na dostarczenie projektu przez pozwaną.

(dowód: zeznania powoda słuchanego w charakterze strony k. 158-161, płyta CD k. 163, korespondencja e-mail z dnia 29.07.2020 r. - k. 170-171)

Powód złożył zawiadomienie o podejrzeniu popełnieniu przestępstwa przywłaszczenia pieniędzy w kwocie 19900 zł z jego konta bankowego. Prokuratura Rejonowa w Sopocie umorzyła dochodzenie w dniu 26 lutego 2021 r. z uwagi na brak znamion czynu zabronionego wskazując, że sprawa ma charakter cywilnoprawny.

(dowód; postanowienie Sądu Rejonowego w Sopocie z dnia 30 czerwca 2021 r. k. 26-28)

Powód w dniu 02 września 2021 r. skierował do pozwanej ostateczne wezwania do zapłaty kwoty 20.000 zł w terminie 3 dni.

(d owód: ostateczne przedsądowe wezwanie do zapłaty z dnia 02 września 2021 r. k. 29-30, k. 51-53)

Sąd zważył, co następuje.

Powództwo zasługiwało na uwzględnienie w całości.

Ustalając stan faktyczny Sąd oparł się na dokumentach dołączonych do akt sprawy. Sąd zważył, iż prawdziwość dokumentów nie była przez żadną ze stron kwestionowana. Sąd nie znalazł podstaw do kwestionowania ich wiarygodności z urzędu.

Sąd uznał zeznania świadka A. N. – B. za wiarygodne. W ocenie Sądu świadek zeznawała szczerze, logicznie, zgodnie z prawdą, szczegółowo opisując okoliczności zawarcia umowy miedzy stronami sporu a następnie problemy z jej wykonaniem. Jej zeznania korespondowały z materiałem dowodowym zgromadzonym w sprawie, zeznaniami powoda.

Zeznania świadków I. W., M. F. Sąd uwzględnił w zakresie w jakim świadczyły o istnieniu konfliktu we Wspólnocie Mieszkaniowej i ostatecznie decyzji członków Wspólnoty, że nie ma zgody na przeniesienie własności strychu na powoda. W dalszym zakresie, tj. co do szczegółów konfliktu i podnoszonych przez świadków zarzutów wobec powoda – Sąd nie uwzględnił zeznań świadków w ustaleniach stanu faktycznego albowiem nie miały one znaczenia dla rozstrzygnięcia sprawy, dotyczyły okoliczności nieistotnych z punktu widzenia przepisów mających zastosowanie w sprawie.

Zdaniem Sądu zeznania powoda należało ocenić za wiarygodne. Relacja powoda była logiczna, spójna z dowodami z dokumentów zgromadzonymi w sprawie.

Zeznania Prezesa Zarządu pozwanej w zakresie w jakim twierdziła, że powód nie wyznaczył daty dostarczenia mu przez pozwaną projektu architektonicznego należy uznać za niewiarygodne, z uwagi na ich sprzeczność z dowodami zgromadzonymi w sprawie (korespondencja e-mail k. 170-171, zeznania powoda korespondujące w tym zakresie z korespondencją e-mail).

W niniejszej sprawie powód domagał się zapłaty kwoty 19.900,00 zł wraz z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od dnia 27 lipca 2020 r. do dnia zapłaty w związku z odstąpieniem od niego od zawartej z pozwaną umowy.

W ocenie Sądu zawartą między stronami sporu umowę z dnia 16.02.2019 r. należy zakwalifikować jako umowę mieszaną, łączącą elementy umowy o dzieło oraz o świadczenie usług - w związku z różnorodnym zakresem zobowiązań obciążających pozwaną zgodnie z treścią umowy. Umowa w przeważającej części zawiera elementy umowy o dzieło dlatego do oceny jej postanowień należy sięgnąć do przepisów regulujących umowę o dzieło.

Powyższe oznacza, że jeżeli strony nie uregulowały kwestii odstąpienia od umowy w sposób odrębny - a strony umowy w przedmiotowej sprawie tego nie uczyniły - należy odnieść się do art. 491 k.c. oraz art. 635 k.c., który to przepis stanowi regulację szczególną do art. 491 k.c. Zgodnie z art. 491 § 1 zd. 1 k.c. jeżeli jedna ze stron dopuszcza się zwłoki w wykonaniu zobowiązania z umowy wzajemnej, druga strona może wyznaczyć jej odpowiedni dodatkowy termin do wykonania z zagrożeniem, iż w razie bezskutecznego upływu wyznaczonego terminu będzie uprawniona do odstąpienia od umowy. Nadto § 2 tego samego przepisu reguluje sytuacje, gdy świadczenia obu stron umowy są podzielne - w takiej sytuacji gdy jedna ze stron dopuszcza się zwłoki tylko co do części świadczenia, uprawnienie do odstąpienia od umowy przysługujące drugiej stronie ogranicza się, według jej wyboru, albo do tej części, albo do całej reszty niespełnionego świadczenia. Strona ta może także odstąpić od umowy w całości, jeżeli wykonanie częściowe nie miałoby dla niej znaczenia ze względu na właściwości zobowiązania albo ze względu na zamierzony przez nią cel umowy, wiadomy stronie będącej w zwłoce.

Zgodnie z art. 635 k.c. jeżeli przyjmujący zamówienie opóźnia się z rozpoczęciem lub wykończeniem dzieła tak dalece, że nie jest prawdopodobne, żeby zdołał je ukończyć w czasie umówionym, zamawiający może bez wyznaczenia terminu dodatkowego od umowy odstąpić jeszcze przed upływem terminu do wykonania dzieła. Przepis art. 635 k.c. stanowi szczególną postać instytucji odstąpienia od umowy określonej w art. 491 k.c., bowiem możliwość odstąpienia od umowy o dzieło na podstawie art. 635 k.c. nie jest uzależniona od tego, czy brak prawdopodobieństwa wykończenia dzieła w czasie umówionym jest skutkiem okoliczności, za które przyjmujący zamówienie ponosi odpowiedzialność. W związku z powyższym, zamawiający może odstąpić od umowy nawet wówczas, gdy opóźnienie nie jest skutkiem braku należytej staranności przyjmującego zamówienie. Po drugie, zamawiający może odstąpić od umowy jeszcze przed upływem terminu do wykonania dzieła. Nadto, zamawiający może odstąpić od umowy bez wyznaczania terminu dodatkowego do wykonania dzieła. Jednocześnie w orzecznictwie wskazuje się, że konsekwencją uznania, iż przepis art. 635 jest przepisem szczególnym wobec ogólnych unormowań dotyczących skutków niewykonania umów wzajemnych (m.in. wobec art. 491), jest fakt, iż do wykonywania dzieła nie będzie miał zastosowania art. 491 § 2 k.c. Z istoty umowy o dzieło (art. 627 k.c.) wynika bowiem nieprzydatność zastosowania w jej obrębie konstrukcji prawnej przewidzianej w art. 491 § 2 k.c., gdyż dziełem jest końcowy wytwór o pełnej integralności składowych elementów (Wyrok SA w Gdańsku z 20.04.1995 r., I ACr 101/95, OSA 1995, nr 9, poz. 61). Powyższe oznacza, że w przypadku, gdy jedna ze stron dopuszcza się opóźnienia w wykonaniu dzieła tylko w zakresie części świadczenia, zamawiającemu przysługuje prawo do odstąpienia od całości umowy.

Jeżeli strony nie uregulowały w sposób odmienny kwestii skutków skorzystania z prawa odstąpienia, to należy wskazać, iż zgodnie z art. 494 § 1 k.c. strona, która odstępuje od umowy wzajemnej, obowiązana jest zwrócić drugiej stronie wszystko, co otrzymała od niej na mocy umowy, a druga strona obowiązana jest to przyjąć. Strona, która odstępuje od umowy, może żądać nie tylko zwrotu tego, co świadczyła, lecz również na zasadach ogólnych naprawienia szkody wynikłej z niewykonania zobowiązania.

W sprawie bezspornym jest, że po zawarciu umowy z pozwaną powód miał problem z uzyskaniem prawa własności strychu.

Powyższe – co do zasady - mogło mieć wpływ na realizację całości umowy przez pozwaną, zwłaszcza co do uzyskania niezbędnych pozwoleń na zaplanowane prace i prac wykończeniowych. Pozwana, dowiedziawszy się, iż powód nie uzyska prawa własności strychu w zakładanym przez strony w umowie terminie - tj. przed wrześniem 2019 roku - miała prawo do odstąpienia od zawartej umowy na zasadzie art. 493 § 1 k.c. Pozwana jednak z wymienionego uprawnienia nie skorzystała i trwała w stosunku zobowiązaniowym z powodem.

Z drugiej strony, należy wskazać, że w umowie zawartej przez strony dnia 16.02.2019 roku zrealizowanie pierwszych czynności - sporządzenie wizualizacji przestrzennych koncepcji lokalu, sporządzenie planów – rzutów architektonicznych na potrzeby prac budowlanych - nie było uwarunkowane uzyskaniem przez powoda uprawnienia do dysponowania lokalem. Nadto, pozwanej udostępniono lokal w celu wykonania koncepcji wystroju lokalu zgodnie z § 3 ust. 1 umowy. W związku z powyższym, pozwana nie doznała przeszkód w wykonaniu swojego zobowiązania w tej części i zobligowana była rozpocząć wykonanie prac zgodnie z umową. Powód wykonał w części swoje świadczenie, tj. uiścił na rzecz pozwanej zaliczkę na zakup wyposażenia oraz na wynagrodzenie za wykonane prace montażowe i 50% umówionego wynagrodzenia dla pozwanej. Nieprawidłowym ze strony pozwanej było przyjęcie, iż skoro kolejne świadczenia w postaci nadzorowania prac wykończeniowych i innych czynności z tym związanych w przyszłości mogły nie dość do skutku z uwagi na niemożliwość ich wykonania, to uprawniona była ona do zwlekania z wykonaniem już pierwszego etapu umowy. Skoro pozwana nie skorzystała z prawa do odstąpienia od umowy, przewidując, iż wykonanie umowy będzie niemożliwe do zrealizowania, to była ona zobowiązania do wykonania zobowiązania.

Powód w przedmiotowej sprawie, wskutek opóźnienia w wykonaniu dzieła - dostarczenia mu projektu wizualizacji i planów architektonicznych - skorzystał z prawa odstąpienia od umowy i uczynił to skutecznie. W związku z brakiem rozpoczęcia prac przez pozwaną, powód miał prawo przypuszczać, iż pozwana nie zdoła ukończyć dzieła w terminie umówionym przez strony. Nadto, należy przyjąć, że powód skutecznie odstąpił od umowy również na zasadach określonych w art. 491 § 1 k.c. - poprzez wyznaczenie pozwanej dodatkowego terminu na wykonanie umowy w zakresie dostarczenia mu wizualizacji, termin zaproponowany przez pozwaną był dla powoda nie do zaakceptowania. W związku z powyższym, biorąc za podstawę art. 494 § 1 k.c. należało uznać, iż powodowi należy się zwrot wynagrodzenia, które świadczył na rzecz pozwanej, tj. kwota 10.000 zł oraz zwrot środków wpłaconych jako zaliczka na poczet planowanych w lokalu prac, tj pobrana przez pozwaną kwota 9.900 zł (z uiszczonych 10.000 zł). Podkreślić należy, że powód odstąpił od umowy dlatego, że nie otrzymał od pozwanej projektu a pozwana zużyła całe środki wpłacone przez niego na rachunek bankowy na poczet wykonania umowy a nie dlatego, że nie nabył własności strychu.

W zakresie pozostałej kwoty żądanej przez powoda, tj. 9.900 zł, należy także wskazać, że powód przekazał ją pozwanej tytułem zaliczek na zakup wyposażenia oraz na zapłatę wynagrodzenia za wykonane prace budowlane i montażowe. Zgodnie z § 4 ust. 5 umowy zaliczki te miały być wypłacane zgodnie z bieżącymi potrzebami wynikającymi z postępu prac. Zgodnie natomiast z art. 633 k.c. jeżeli materiałów na wykonanie dzieła dostarcza zamawiający, przyjmujący zamówienie powinien ich użyć w sposób odpowiedni oraz złożyć rachunek i zwrócić niezużytą część. W przedmiotowej sprawie strony uregulowały w umowie w sposób szczegółowy sposób korzystania przez pozwaną ze środków dostarczanych przez zamawiającego, ustalając m.in, że pozwana zobowiazana jest do korzystania z przedmiotowych środków wyłącznie na rzecz realizacji niniejszego zlecenia (§ 4 ust. 6 umowy). Skoro pozwana nie zrealizowała umowy zawartej z powodem w żadnej części, to powodowi należy się zwrot wpłaconych przez niego środków. Stąd żądanie powoda o zasądzenie kwoty 9.900 zł i roszczenie powoda w ww. zakresie należy uznać za zasadne.

Na marginesie można wskazać, że gdyby pozwana była gotowa do wykonania dzieła i po rozpoczęciu jego wykonywania natrafiła na przeszkodę w dalszym jego wykonywaniu, to uprawniona byłaby do skorzystania z art. 639 k.c. Zgodnie z ww. przepisem zamawiający nie może odmówić zapłaty wynagrodzenia mimo niewykonania dzieła, jeżeli przyjmujący zamówienie był gotów je wykonać, lecz doznał przeszkody z przyczyn dotyczących zamawiającego. Jednakże w wypadku takim zamawiający może odliczyć to, co przyjmujący zamówienie oszczędził z powodu niewykonania dzieła. Przepis ten przewiduje istotny wyjątek od zasady płatności za wykonane dzieło. Przyjmujący zamówienie może bowiem żądać zapłaty wynagrodzenia pomimo niewykonania dzieła, o ile gotów był je wykonać lecz doznał przeszkody z przyczyn dotyczących zamawiającego. Za przyczyny dotyczące zamawiającego należy uznać przy tym wszelkie przyczyny leżące po jego stronie, także niezawinione, które udaremniły wykonanie dzieła (Wyrok SN z 15.11.1990 r., II CR 184/90, LEX nr 5686). Stosownie do art. 639 w zw. z art. 6 k.c. na przyjmującym zamówienie spoczywa jedynie obowiązek udowodnienia, że był gotów do wykonania dzieła i że doznał w tym przeszkody po stronie zamawiającego. Zamawiającego z kolei obciąża udowodnienie w jakiej części wynagrodzenie wykonawcy powinno zostać obniżone o to, co przyjmujący zamówienie oszczędził z powodu niewykonania dzieła (Wyrok SA w Warszawie z 5.11.2013 r., VI ACa 239/13, LEX nr 1499071). Skoro w przedmiotowej sprawie pozwana nie wykazała jakie prace wykonała na rzecz powoda oraz nie udowodniła, że pozostawała w gotowości co do spełnienia swojego świadczenia, to nie można było przyjąć, iż mogła ona skorzystać z uprawnienia uregulowanego w przywołanym artykule. Stąd nie można uznać, iż pozwana była uprawniona do dokonania potrącenia należności względem powoda.

Za niezasadne należało uznać twierdzenie przez pozwaną, iż dokonała potrącenia należnego jej wynagrodzenia w kwocie 20.000 zł oraz kary umownej w kwocie 2000 zł z roszczeniem powoda (k.42 akt sprawy). W ocenie Sądu, postanowienie umowne w § 4 ust. 9 umowy dotyczące kary umownej w postaci zapłaty całości wynagrodzenia w razie rozwiązania umowy z winy inwestora stanowi niedozwolone postanowienia umowne. Po pierwsze powodowi przysługuje status konsumenta - zgodnie z art. 22 (1) k.c. za konsumenta uważa się osobę fizyczną dokonującą z przedsiębiorcą czynności prawnej niezwiązanej bezpośrednio z jej działalnością gospodarczą lub zawodową. Powód nie zawierał przedmiotowej umowy jako przedsiębiorca, tylko jako osoba fizyczna. W związku z przyznaniem powodowi statusu konsumenta, do sprawy znajduje zastosowanie art. 385 (1) § 1 k.c., zgodnie z którym postanowienia umowy zawieranej z konsumentem nieuzgodnione indywidualnie nie wiążą go, jeżeli kształtują jego prawa i obowiązki w sposób sprzeczny z dobrymi obyczajami, rażąco naruszając jego interesy (niedozwolone postanowienia umowne). Nie dotyczy to postanowień określających główne świadczenia stron, w tym cenę lub wynagrodzenie, jeżeli zostały sformułowane w sposób jednoznaczny.

W ocenie Sądu, powód nie miał wpływu na brzmienie postanowienia umownego w sformułowania kary umownej w § 4 ust. 9, bowiem przedmiotowa umowa została wcześniej przygotowana przez pozwaną, a powód nie miał możliwości negocjacji jej postanowień podczas zawierania umowy. Jednocześnie, przedmiotowe postanowienie nie należy do głównych świadczeń stron, zatem nie ma do niego zastosowania zd. 2 przywołanego przepisu. W ocenie Sądu przedmiotowe postanowienie kształtuje obowiązki powoda w sposób sprzeczny z dobrymi obyczajami, rażąco naruszając jego interesy. Postanowienie to wiąże się z koniecznością trwania w stosunku prawnym z pozwaną, nawet w warunkach niesprzyjających powodowi, gdyż rozwiązanie umowy wiązałoby się z nieproporcjonalną stratą po stronie powoda. Przedmiotową kara umowna została oznaczona w nieproporcjonalnej wysokości. Nadto postanowienie to przewiduje utratę prawa żądania zwrotu świadczenia konsumenta spełnionego wcześniej niż świadczenie kontrahenta, gdyby strony rozwiązały umowę. Jednocześnie zapis ten jest jednostronny i obejmuje jedynie powoda, przy braku zbieżnego zapisu po stronie pozwanej. Postanowienie to wpisuje się w katalog klauzul niedozwolonych wymienionych jako przykładowe w art. 385 (3) pkt 12 i 17 k.c.

Jednocześnie kara umowna oznaczona w wysokości 10% umówionego wynagrodzenia należnego pozwanej nie ma charakteru postanowienia niedozwolonego. Biorąc jednak pod uwagę wcześniejsze rozważania dotyczące obowiązku wykonania przez pozwaną świadczenia, do którego wezwał ją powód, a także braku uzależnienia wykonania umowy od warunku polegającego na uzyskaniu dostępu do lokalu należy przyjąć, iż w przedmiotowej sprawie nie doszło do rozwiązania umowy z winy powoda, w związku z czym pozwana nie miała uprawnienia do żądania należności z tytułu ww. kary umownej.

Nadto, należy wskazać, że zarzut niedochowania przez pozwaną obowiązku z art. 12 pkt 9 ustawy z dnia 30 maja 2014 r. o prawach konsumenta (t.j. Dz. U. z 2020 r. poz. 287 z późn. zm. dalej jako ustawa o prawach konsumenta) podniesiony przez powoda nie był słuszny. Zgodnie z ww. przepisem najpóźniej w chwili wyrażenia przez konsumenta woli związania się umową na odległość lub poza lokalem przedsiębiorstwa przedsiębiorca ma obowiązek poinformować konsumenta w sposób jasny i zrozumiały o: sposobie i terminie wykonania prawa odstąpienia od umowy na podstawie art. 27, a także wzorze formularza odstąpienia od umowy, zawartym w załączniku nr 2 do ustawy. N. przez pozwaną o ww. uprawnieniu nie miało w przedmiotowej sprawie znaczenia z uwagi na fakt, iż powód odstąpił od umowy po upływie terminów określonych w przepisach ustawy o prawach konsumenta. Powód miał uprawnienie do skorzystania z prawa do odstąpienia od umowy na zasadach ogólnych i z tego uprawnienia skorzystał.

Należy wskazać, że roszczenie powoda o odsetki od kwoty głównej od dnia 27.07.2020 roku do dnia zapłaty było zasadne. Zastosowanie znalazł w tym zakresie art. 455 k.c., zgodnie z którym jeżeli termin spełnienia świadczenia nie jest oznaczony ani nie wynika z właściwości zobowiązania, świadczenie powinno być spełnione niezwłocznie po wezwaniu dłużnika do wykonania. W przedmiotowej sprawie powód skierował do pozwanej wezwanie do zapłaty, oznaczając termin do spełnienia świadczenia na dzień 25.07.2020. Ww. wezwanie zostało odebrane przez pozwaną w dniu 17.07.2020 roku. W związku z powyższym zasadnym było żądanie przez powoda odsetek w terminie od dnia 27.07.2020 roku.

O kosztach procesu Sąd orzekł w pkt II, wyroku, zgodnie z ogólną zasadą odpowiedzialności za wynik procesu określoną w art. 98 § 1 i 3 k.p.c. w zw. z art. 108 § 1 k.p.c. Należy przy tym wskazać, że kosztami procesu należało obciążyć pozwaną, jako przegrywającą sprawę. Powód poniósł koszty opłaty od pozwu w kwocie 1000 zł, opłaty od pełnomocnictwa w kwocie 17 zł i koszty zastępstwa procesowego w wysokości 3600 zł. Sąd ustalił wysokość wynagrodzenia pełnomocnika pozwanego w wysokości jednokrotności stawki minimalnej, określonej stosownie do wartości przedmiotu sporu, na podstawie § 2 pkt 5 Rozporządzenie Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 roku w sprawie opłat za czynności radców prawnych. W związku z powyższym, pozwana powinna zwrócić powodowi łącznie kwotę 4.617 zł.